گفتگو با دكتر مرتضي نخعي درباره علل و راه‌حل دررفتگي مكرر مفصل شانه
در همسايگي ما کودک زيبايي بود كه هيچ‌كس جرات دست‌‌زدن به او را نداشت چون با كوچك‌ترين حركتي دستش از شانه خارج مي‌شد و به اصطلاح درمي‌رفت و پدر و مادرش مجبور مي‌شدند او را به بيمارستان برسانند.
خلاصه، ابراز محبت ديگران به اين کودک، نتيجه‌اي جز شرمندگي نداشت! با دكتر مرتضي نخعي امرودي، متخصص ارتوپدي و عضو هيات علمي دانشگاه درباره دررفتگيهاي مكرر شانه و مشکلي که مبتلايان به اين وضعيت دارند، گفتگو کرده‌ايم.
آقاي دكتر! افرادي كه دچار دررفتگي شانه مي‌شوند، با چه حالتي به مطب مراجعه مي‌كنند؟
معمولا اين افراد مي‌گويند كه شانهشان از سر جايش خارج شده و دوباره به جاي خود برمي‌گردد. ممكن است شانه به طور كامل دچار دررفتگي شود يا به اصطلاح، سر استخوان بازو از استخوان مقابل كتف خارج شود و نيمه‌دررفتگي رخ دهد؛ يعني سر استخوان بازو مقداري بيرون بيايد ولي به طور كامل ارتباط مفصلي خودش را از دست ندهد.
علت دررفتگيهاي مكرر شانه که در برخي از افراد شاهدش هستيم، چيست؟
علت اصلي دررفتگي، صدمه به عناصر داخلي شانه است. عناصر اصلي داخل شانه كه كپسول نام دارد، پاره مي‌شود يا در اثر شلي كپسول كه مادرزادي است با هر فعاليت ذره‌ذره شلي بيشتر و سراستخوان بازو از مفصل خارج مي‌شود. تعدادي از بيماران خودشان دررفتگي را جا مي‌اندازند و تعدادي نيز به پزشك مراجعه مي‌كنند و زير بيهوشي و با آرام‌بخش‌ها، شانه جا انداخته مي‌شود.
چرا بعضي‌ها خودشان دررفتگي را جا مي‌اندازند؟ آيا اين حركت باعث تشديد درد نمي‌شود؟
بيشتر اوقات با درد همراه است. كساني كه دررفتگيهاي مكرر دارند، به خصوص اگر شلي كپسولي يا رباطي داشته باشند، شانهشان راحت درمي‌رود و راحت جا مي‌افتد و هر چقدر هم تكرار شود جااندازي راحت‌تر مي‌شود. اين بيماران حتي در خواب نيز شانهشان درمي‌رود ولي دررفتگي و جاانداختن با هر بار تكرار صدمات استخواني و بافتي را بيشتر مي‌كند و در نتيجه طول مدت درمان بيشتر و جواب به درمان كمتر مي‌شود. گاهي اوقات به مربيان ورزشي اجازه داده مي‌شود كه در شرايط خاص جااندازي كنند اما به لحاظ پزشكي توصيه نمي‌شود چون در حالت درد عضلات سفت و منقبض است و اگر يك فرد غيرحرفه‌اي اين عمل را انجام دهد ممكن است باعث آسيب به عضله يا حتي شكستگي استخوان شود. جا انداختن دررفتگي حتما بايد توسط يك فرد آموزش ديده صورت گيرد ولي بهتر از همه آن است كه در بيمارستان انجام شود.
حالا اگر با كسي برخورد كرديم كه دچار دررفتگي شانه شده بود، بايد چه كار كنيم؟
در وهله اول بايد شانه بيمار بي‌حركت نگه داشته شود و حركت اضافي انجام نگيرد. بعد بايد بيمار را روي تخت آمبولانس بخوابانيم و به بيمارستان برسانيم. توصيه من اين است كه بيماران در اسرع‌وقت به يک مرکز درماني برسند تا درمان اصلي انجام شود.
درمان اصلي؟
منظورم جراحي است. اصولا اگر بيمار بيش از يك بار دررفتگي شانه داشته باشد، از لحاظ طبي نيازمند جراحي است؛ مگر اينكه جزو گروه‌هايي باشد كه به دلايلي نتوان جراحي انجام داد. به عنوان نمونه، افرادي كه دچار شلي ليگاماني يا رباطي هستند، لازم است 6 تا 12 ماه فيزيوتراپي شوند و دستورات پيگيري كننده دريافت كنند. اگر جواب خوبي دريافت نكرديم اين فرد نيازمند جراحي است ولي گروه دومي هم هستند كه كانديد مناسبي براي جراحي نيستند؛ يعني كساني كه خطر عمل براي آنها بالاست. افرادي با مشكلات ذهني، اعتياد شديد و بيماران رواني بعد از عمل همكاري ندارند. البته لازم به ذكر است در برخي از كشورها دررفتگي بار اول به خصوص در ورزشكاران را نيازمند جراحي مي‌دانند.
چه مدت بعد از جراحي، بيمار مي‌تواند به فعاليت‌هاي عادي برگردد؟
برحسب نوع جراحي معمولا 1 تا 2 ماه دست به گردن بيمار آويزان مي‌شود و بعد از آن با تشخيص پزشك معالج، فيزيوتراپي و حركات كششي يا بازتواني داده مي‌شود. بعضي حركات بلافاصله بعد از عمل و بعضي ديگر كم‌كم اضافه مي‌شوند. اين حركات هم در خانه و هم در مركز فيزيوتراپي صورت مي‌گيرد. سپس ورزش‌هاي كششي و بعد قدرتي عضلاني و در نهايت احتياط خود بيمار است. مدت زماني كه بيمار مي‌تواند به فعاليت‌هاي اوليه خود برگردد، 6 تا 12 ماه است.
عامل سن تا چه اندازه در اين رابطه موثر است؟
هر چه سن پايين‌تر باشد، به دنبال دررفتگي حاد اوليه، تكرار و عود بيشتر مي‌شود. در بيماران زير 20 سال با دررفتگي كتف، احتمال تكرار بيش از 90 درصد است ولي در سنين بالاتر با دررفتگي شانه براي اولين‌بار احتمال عود كمتر است. در سنين پايين با بالا رفتن سن كمتر مي‌شود ولي بيمار نبايد صبر كند تا سنش زياد شود چون عوارض تخريبي روي استخوان و بافت خواهد داشت.
آيا بيماران بعد از جراحي مي‌توانند رانندگي كنند؟
ما بر اساس آنچه حين جراحي مي‌بينيم يا وضعيتي كه از بيمار به دست مي‌آوريم، تصميم نهايي را مي‌گيريم اما معمولا سعي مي‌كنيم رانندگي را محدود كنيم چون كشش وارد شده ممكن است به محل ترميم شده آسيب وارد كرده و بهبودي را دچار مشكل كند. شايد برخي از رانندگان بگويند كه با يك دست رانندگي خواهند كرد اما اين عمل خطري مضاعف دارد چون حين رانندگي هر حادثه‌اي ممكن است رخ دهد، به عنوان نمونه راننده مجبور شود از 2 دست خود كمك بگيرد اما بهتر است رانندگي 3 تا 5 ماه به تعويق افتد.
خواب بيماران چطور؟ چه توصيه‌اي براي بهبود وضعيت خواب آنها داريد؟
ما براي خواب بيماران هيچ محدوديتي قايل نمي‌شويم و بيماران هر طور كه راحت‌ترند مي‌توانند بخوابند ولي هنگام خواب نبايد آويز گردن را خارج كنند چون ممكن است دست ناخودآگاه در موقعيت نامناسبي قرار گيرد.
با توجه به توضيحاتي كه داديد و توصيه‌هاي‌تان، آيا بيماران مي‌توانند بهبود كامل خود را به دست بياورند؟
هيچ عمل جراحي در پزشكي صد درصد موفق نيست و هر عمل جراحي درصد خطايي دارد. در اين ناموفق بودن، فاكتورهاي متعددي نقش دارند. برحسب نوع عمل، بازتواني بيمار و عوامل ديگر ميزان موفقيت فرق مي‌كند اما موفقيت عمل معمولا 90 تا 97 درصد ذكر مي‌شود و رضايت بيماران بعد از عمل بيش از 90 درصد است و پزشكان نبايد هيچ قولي در مورد موفقيت عمل به بيمار بدهند..
منبع:www.salamat.com
/ع
