روش‌هاي مختلف ارتودنسي

از حدود بيش از يکصد سال قبل که با تلاش دکتر ادوارد آنگل (پدر علم ارتودنسي)، ارتودنسي ثابت پايه‌ريزي شد، تاکنون دستگاه‌هاي متفاوتي توسط دانشمندان مختلف طراحي و ساخته شده و تنوعي از روش‌هاي درماني ارتودنسي متحرک و ثابت به دنياي علم ارتودنسي ارايه شده است.
هر يک از روش‌هاي معرفي‌شده با توجه به توانايي‌ها و ضعف‌هاي خود، زماني مورد استفاده قرار گرفته و گاهي هم با پيدايش دستگاه‌ها و روش‌هاي جديدتر منسوخ شده‌اند.
يکي از رايج‌ترين شيوه‌هاي درماني ارتودنسي که قدمت بيشتري داشته و هنوز هم با تغييراتي که در آن ايجاد شده، گاهي اوقات مورد استفاده قرار مي‌گيرد، روش «اچ‌وايز» است. اگرچه اين روش از ابتداي قرن بيستم تا حدود 3 دهه قبل در کل دنيا فراگير بود ولي با پيدايش روش‌هاي ديگر که نوع تغييريافته و اصلاح‌شده آن است، به تدريج فراگيري خود را از دست داده و در حال حاضر عمدتا در دانشکده‌هاي دندان‌پزشکي به عنوان پايه اصلي آشنايي با ارتودنسي ثابت به دانشجويان دوره‌هاي تخصص ارتودنسي آموزش داده مي‌شود.

سيم‌هاي پيش‌ساخته
 

با معرفي روش «سيم‌هاي مستقيم» توسط دکتر «اندرو» که به‌عنوان نسل اول اين روش شناخته مي‌شود، حدود 4 دهه قبل، روش‌هاي درماني ارتودنسي دچار تحول شگرفي شد. اين روش بر پايه نقش کليداکلوژن بنا شده بود. در اين روش با حذف استفاده از خم کردن سيم‌هاي ارتودنسي، از سيم‌هاي آماده و پيش‌ساخته بدون نياز به خم، درون شيار براکت‌ها استفاده مي‌شد و تعيين موقعيت دندان‌ها با توجه به پيش‌بيني زواياي مربوط به هر يک از آنها در براکت مربوطه انجام مي‌گرفت. اين روش به کاهش زمان مورد نياز در کلينيک جهت ويزيت بيمار و رفع اشتباهات فردي دندانپزشك در ساخت سيم‌هاي مورد نياز منجر مي‌شد ولي همچنان در برخي از موارد نياز به خم کردن سيم‌ها وجود داشت. از طرفي، با توجه به نوع اعمال نيرو در اين روش، تکيه‌گاه دنداني تضعيف مي‌شد و بنابراين نياز به تقويت تکيه‌گاه بيشتري نظير استفاده از وسايل ارتودنسي خارج دهاني وجود داشت يا تنوع زياد براکت‌ها، امکان استفاده آسان از اين روش را محدود مي‌کرد.
نسل دوم سيم‌هاي مستقيم توسط دکتر «روت» معرفي شد که برخي از مشکلات نسل اول را مرتفع کرده بود. در اين روش با اصلاحاتي که در براکت‌ها انجام گرفته بود، نياز به استفاده از براکت‌هاي مختلف براي هر ناهنجاري‌ خاصي به حداقل رسيده بود و بنابراين بيشتر مورد اقبال عموم ارتودنتيست‌ها واقع شد.

ارتودنسي آسان
 

نسل سوم براکت‌هاي سيم‌هاي مستقيم با نام «ام‌.‌بي‌.‌تي» حدود 2 دهه قبل معرفي شد. با توجه به تغييرات بيشتري که در براکت‌ها و روش‌هاي اعمال نيرو ايجاد شده، از روش‌هاي اعمال نيروي ملايم و لغزش در اين سيستم بهره گرفته مي‌شود. اين روش در حال حاضر بسيار متداول است.

كليد و قفل وارد مي‌شود
 

فصل مشترک همه اين روش‌ها نياز به بسته شدن سيستم ارتودنسي در داخل شيار براکت‌ها با استفاده از سيم‌هاي نرم است. به موازات تحول ايجادشده در تبديل اين روش‌ها براکت‌هاي جديدي به دنياي ارتودنسي ارايه شد. در اين روش‌ها نيازي به بستن سيم ارتودنسي داخل شيار براکت‌ها با استفاده از سيم نرم ارتودنسي يا الاستيک وجود نداشته و با داشتن يک کليد يا قفل تعبيه شده روي براکت، سيم درون شيار براکت مهار مي‌شود. اين براکت‌ها انواع مختلفي داشته و به صورت فعال و غيرفعال ساخته شده‌اند. سيم‌هاي مستقيم به دليل اعمال نيروي ملايم و تدريجي و در حد تحمل بافت‌هاي زنده و به دليل نداشتن دوره تاخيري در حرکت دندان، درمان سريع‌تر را امكان‌پذير مي‌كند. به دليل تکنولوژي بالاتر در توليد آن و جديد بودن قيمت اين سيستم چيزي حدود 4 تا 5 برابر سيستم‌هاي متداول ارتودنسي است. در اين سيستم نياز به کشيدن دندان‌ها منتفي مي‌شود. ضمنا ويزيت‌هاي مربوط به اين روش در جابه‌جايي و تعويض سيم‌ها معمولا 3 ماه يکبار است و نيازي به تعويض سيم‌ها زودتر از اين مدت نيست.

كدام روش ارتودنسي بهتر است؟
 

• انتخاب روش درماني بستگي به شرايط مختلفي دارد که يکي از آنها نوع ناهنجاري و مشکلات دنداني و فکي بيمار، محدوديت‌هايي که در اندام‌ها و بافت‌هاي دهان بيمار وجود داشته و همچنين شرايط اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي است.
• هريک از روش‌هاي متداول، مزايا و معايب خاص خود را دارد و محدوديت‌ها يا امکاناتي را براي جابه‌جايي دندان‌ها براي پزشک معالج يا بيمار ايجاد مي‌کند. به‌عنوان نمونه استفاده از روش سيم‌هاي مستقيم موجب دقت بيشتر در تعيين موقعيت و زاويه قرارگيري صحيح دندان‌ها در دهان مي‌شود و از طرفي زمان تخصيص وقت پزشک در جلسات ويزيت را کاهش مي‌دهد ولي ممکن است حفظ تکيه‌گاه و تثبيت موقعيت دندا‌ن‌هاي پايه مشکل‌تر باشد.
• روش ارتودنسي سريع به دليل استفاده از کليد يا قفل روي براکت‌ها، سرعت عمل بيشتري در کلينيک براي پزشک ايجاد کند. همچنين در سيستم «دايمون» علاوه بر داشتن مزاياي زياد فاصله زمان‌هاي ويزيت بيمار نيز افزايش يافته و تعداد دفعات مراجعه بيمار به مطب کاهش مي‌يابد. به علاوه نياز به کشيدن دندان‌ها را در شرايطي به حداقل مي‌رساند ولي با داشتن اين مزايا، هزينه بيشتري را به بيمار و پزشک تحميل مي‌کند. قابل توجه اينکه در برخي موارد که نياز به کاهش عرض قوس دنداني وجود دارد، استفاده از اين روش مزيتي براي بيمار نداشته و شيوه‌هاي ديگر همراه با کشيدن دندان نتايج مطلوب‌تري را مي‌تواند ايجاد کند.
• از روش‌هاي جديد ديگر در ارتودنسي، استفاده از سيستم ارتودنسي نامرئي با قالب‌هاي شفاف سريالي است که هر کدام از آنها در شرايطي مي‌توانند مورد استفاده قرار گيرند و مزايا و معايب خاص خود را دارند که در اين مقاله فرصت پرداختن به آنها نيست.
منبع:www.salamat.com
/ج