1)مرشد و مارگريتا نشر نو
کتاب با صفحه مکالمه دو شاعر روس در پارکي در مسکو شروع مي شود که دارند به عادت کمونيست هاي آن زمان به باورهاي خداپرستانه ايراد مي گيرند.
شيطان که دست بر قضا در آن روز در مسکوست به ميان حرف هاي آنها مي رود و مي گويد بالاتر از همه دليل هاي اثبات وجود خدا که آن دو ردشان مي کنند، يک دليل ساده تر وجود دارد و آن اينکه «خدا هست».دو شاعر روس به شيطان مي خندند و ماجراها شروع مي شود.
شاعران روس کشته مي شوند، پليس و کاگ ب سرگردان مي شود.مارگريتا حاضر به فداکاري مي شود، تئاتر مسکو حادثه آفرين مي شود، عده زيادي ديوانه مي شوند، ...درس اصلي اين کتاب در واقع همين است که«به شيطان نبايد خنديد».
داستان با سه خط داستاني پيش مي رود و در انتها هر سه خط به طرز حيرت انگيزي به هم مي رسند.
داستان در دل ماجراي خودش، خيلي آرام و زير پوستي فضاي پليسي حکومت استالين را هم به شما معرفي مي کند و به علاوه يک روايت فوق العاده از داستان تصليب مسيح پيامبر (ع)-که با البته با روايت کتاب مقدس تفاوت دارد و به روايت اسلامي ماجرا شبيه است-را هم مي توانيد بخوانيد. پونتوس پيلاطس اين کتاب، همواره منتظر است تا مسيح او را ببخشد.
2)وداع با اسلحه انتشارات نيلوفر
بايد اين کتاب را بخوانيد تا بفهميد چرا همينگوي داستان نويس بزرگي است. هنر او در اين کتاب، در اين نکته است که همينگوي چيزي رمانتيک را به شکلي غير رمانتيک روايت مي کند.
ماجراي اين کتاب که در اصل ماجرايي است که بر خود نويسنده رفته، داستان يک راننده آمبولانس جوان به اسم هنري است که جنگ جهاني اول را در شمال ايتاليا تماشا مي کند.در آغاز کتاب او به عشق اعتقادي ندارد و جنگ برايش چيزي سرگرم کننده و بي خطر به حساب مي آيد که معلوم نيست روزنامه ها چرا آن قدر بزرگش مي کنند اما درست در پايان يک سال(سال 1917، زمان وقوع داستان)هنري کاملاً عوض شده است.پرستاري که موقع بستري شدن او در بيمارستان دلش را برده بود، کشته شده است و حالا هنري به جهان طور ديگري نگاه مي کند.اما اين اتفاقات پي در پي چنان نرم و روان و عادي روايت شده اند که اين کار فقط از همينگوي بر مي آيد؛ توصيف هاي ساده، جملات کوتاه، بدون هيچ تجزيه و تحليل خاصي.
دقيقاً همان صفت«نرم»براي نوع روايت کتاب مناسب است که در ترجمه دريا بندري هم به طرز حيرت انگيزي فوق العاده از آب در آمده(اين اولين ترجمه دريا بندري بوده).بايد خودتان کتاب را بخوانيد تا بفهميد چه مي گويم.
3)خداحافظي طولاني انتشارات روزنه کار
چندلر اين خاصيت را دارد که هيچ وقت شما را نااميد نمي کند؛ يعني تمام انتظاراتي را که مي شود از يک رمان پليسي خوب داشت.او يکجا به شما مي دهد؛ معما، جنايت، سرنخ هايي براي حدس زدن، کارآگاه، نکات ريزي که بعداً موقع بازگشايي معما يادت بيايد که آنها را جا انداخته اي و بالاخره مسابقه بين نويسنده و خواننده.چندلر و کارآگاهش فيليپ مارلو همه اينها را دارند.اين کارآگاه باراني پوش،حاضرجواب،شوخ و البته تنها، انگ کارآگاهي است.در واقع تصور کردن داستان با هر کارآگاه ديگري(مثلاً مايک هامر با آن اخلاق کينه اي و انتقام گيرش يا هرکول پوآروي مبادي آداب)بسيار دشوار است. فقط مارلوست که حاضر مي شود به کساني که قبلاً به او ضربه زده اند هم کمک بکند.هر چند اين تلخي در آخر کتاب به جا مي ماند که اميد و تلاش مارلو براي اينکه دنيا جاي بهتري بشود،در برابر عمق تباهي انسان ها حاصل چنداني نداشته و مارلو دوباره همان مرد تنهايي است که بايد خيابان هاي نيويورک را به تنهايي و با تأسف طي بکند.
4)گتسبي بزرگ انتشارات نيلوفر
اين رمان برخلاف باقي کتاب هاي اين فهرست که از همان اول کار ميخکوبتان مي کند،يک مشکل کوچک دارد؛ آن هم اينکه«گتسبي بزرگ»را شما اگر به عنوان يک داستان معمولي مثل هزاران داستان ديگر بخوانيد،اذيتتان نمي کند ولي وقتي آن را به چشم يک شاهکار دست مي گيريد و مدام توقع يک چيز فوق العاده را دارد، متأسفانه رمان همين طور هي نااميدتان مي کند تا وقتي که به فصل آخر برسيد و آنجاست که يکباره مات و مبهوت شکوه اين داستان خواهيد شد. براي اينکه نمک آن غافلگيري از بين نرود، انتهاي داستان را تعريف نمي کنيم و همين قدر مي گوييم که جي گتسبي با اسم واقعي جيمز گست، پسر جوان جاه طلب، بي دانش، رمانتيک و ماجراجويي است که بعد از شرکت در جنگ جهاني اول توانسته با درجه افسري براي خودش ميان اشراف نيويورک جايي دست و پا بکند اما هنوز هم از درون غمگين است و نمادي به حساب مي آيد از نسل جوان هايي که از طرف بقيه درک نمي شوند و به قول نويسنده کتاب متعلق به «نسل از دست رفته»(يک چيزي معادل همان«نسل سوخته»خودمان) است.کافي است دل به دل کتاب بدهيد و با آن جلو برويد و خودتان را توي شخصيت گتسبي ببينيد و الي آخر.
5)ناتور دشت انتشارات نيلا
«ناتور»يعني نگهبان؛ يعني مواظب.اسم داستان هم از اينجا آمده که هولدن کالفيد-قهرمان داستان-آرزو دارد يک روزي بتواند خواهر نه ساله اش فيبي و باقي بچه ها را ببرد در يک دشت وسيع و بگذارد آنها هر چقدر مي خواهند بازي کنند و خودش هم نگهباني باشد در کناره دشت که نگذارد بچه ها توي دره بيفتند.احتمالاً از همين آرزو مي توانيد بفهميد هولدن 17 ساله -پسر بچه اي که از مدرسه اش در رفته و از همه چيزهاي گند جامعه آمريکا بدش مي آيد- دقيقاً چه جور موجودي است و داستاني که تک گويي بلند همچنين آدمي باشد، چه جور داستاني است.بله، ناتور دشت کتاب تلخي است اما اين تلخي از آن نوعي است که براي همه ما آشناست؛ تلخي تأسف خوردن و معصوميت از دست رفته کودکي.هولدن براي اين آن قدر افسرده است که دارد از دنياي کودکي فاصله مي گيرد و آن دره اي که هولدن نمي خواهد بچه ها تويش سقوط کنند دره خطرناک و کثيف دنياي آدم بزرگ هاست.شک نکنيد که ناتور دشت يک شاهکار است؛شاهکاري که سالينجر خواسته با آن نبوغش را به رخ بقيه بکشاند.
6)ارباب حلقه ها نشر ني
سه گانه استاد تالکين را بايد پدر جد همه داستان هاي فانتزي و آثاري مثل هري پاتر و نيروي اهريمني اش و ديويد گمل و دارن شان و کريستوفر پائوليني و دلتورا و بقيه به حساب آورد.داستان کلي کتاب را احتمالاً همه از طريق نمايش فيلم هاي اقتباسي پيتر جکسون از روي کتاب مي دانيد:«يک مبارزه خير و شر ديگر».اما نکته مهم در جزئيات کتاب است که اين مبارزه ازلي و ابدي را با چنان جزئيات حيرت آوري تعريف کرده است که شما نمي توانيد نمونه و مشابه ديگري براي آن پيدا کنيد.فقط خواندن فصل اول داستان(فصل اول از جلد اول:ياران حلقه)براي پي بردن به اين نکته کافي است.اين فصل که معمولاً خيلي ها به خاطر عجله شان براي زودتر شروع کردن داستان، آن را نمي خوانند اسناد خيالي داستان را در کتابخانه هاي مختلف معرفي مي کند.لا به لاي همين ها مي توانيد نظرات تالکين درباره کتاب و کتابخانه و داستان را هم بخوانيد و مطمئن شويد که لقب«استاد»بيشتر از هر کس ديگري برازنده اوست.
7)رگتايم انتشارات خوارزمي
داستان«رگتايم»داستان آمريکاي قبل از جنگ جهاني است؛ داستان اينکه چطور يک وقتي اميد و آرماني وجود داشت و بعد همه چيز تباه و تمام شد.اين کتاب از همان دسته آثاري است که به آنها مي گويند«سهل و ممتنع».بعضي وقتي مي خوانيش فکر مي کني خودت هم مي تواني عينش را بنويسي و وقتي به نوشتن مي رسي، مي بيني نمي شود.داستان در نيويورک مي گذرد.از سال 1900 شروع مي شود و با ورود به ايالات متحده به جنگ جهاني اول-يعني سال 1917-تمام مي شود.کل داستان از ماجراهاي تاريخي واقعي و تو در تويي مي گذرد که سه خانواده نيويورکي درگيرش هستند.اين سه خانواده از سه نژاد مختلف (سفيدپوست، سياه پوست و زردپوست يعني چيني مهاجر)هستند و يک جوري کل جامعه آمريکا را نمايندگي مي کنند.داستان هاي اين سه خانواده از هم جداست و در واقع کتاب چند بار شروع و تمام مي شود.اما در عين حال داستان ها به هم مربوط هم هستند و اعضاي سه خانواده گاهي به هم ربط پيدا مي کنند و در فصل آخر همه به هم مي رسند؛ جايي که داستان تمام مي شود و اين سؤال براي خواننده پيش مي آيد که تاريخ ما را مي سازد يا ما تاريخ را؟
8)بازمانده روز نشر کارنامه
داستان از همان عنوان کتاب شروع مي شود:«بازمانده روز».غروب و چند مدتي که از روز مانده، هم حسرت روز رفته را با خودش دارد و هم اميد به استفاده از مدت باقيمانده را.اين دقيقاً حال و روز آقاي استيونز-پيشخدمت با وفاي لرد دارلينگتن -است که عمري به خاطر کارش از همه چيز حتي عشقش گذشته و حالا که اربابش مرده و دارد با آقاي فارادي-يک آمريکايي شوخ طبع- کار مي کند فرصتي پيدا کرده تا سفري شش روزه به غرب انگليس برود تا ضمن ديدار از مناظره مطبوع بتواند عشق قديمش را هم بعد از 30 سال ببيند و از او خبري بگيرد.داستان درو اقع يادداشت هاي استيونز در طول همين سفر است.او در طول سفر به ياد گذشته هايي مي افتد که آنها را نابود کرده؛ چيزهايي که از دست داده و به خصوص آدم هايي که گم کرده است.در دل داستان البته نکات زياد ديگري هم مطرح مي شوند، مثل ماجراهايي از اوضاع و احوال سياسي بريتانيا به خصوص در زمان جنگ جهاني که استيونز از طريق پذيرايي در مجالس اربابش شاهد آنها بوده؛ اما اصل داستان همين غم منتشر است.
9)سلاح خانه شماره 5 انتشارات روشنگران
«بيلي پيلگريم در بعد زمان چند پاره شده است.»جمله اول کتاب خلاصه کل داستان است.باورتان مي شود؟ و نه گات کتابي نوشته است که يک بار داستان را در جمله اول کتاب گفته، بعد در فصل اول کتاب اين کار را تکرار کرده و بعد در فصل هاي دوم تا آخر يک بار ديگر داستان را گفته و باور کنيد که اين کارها را آن قدر هنرمندانه انجام داده که شما در حين خواندن اصلاً متوجه اين تکرارها نمي شويد.از ونه گات درايران کتاب هاي مختلفي ترجمه و چاپ شده است، با اين حال «سلاح خانه شماره 5»طرفداران بسيار بيشتري دارد. اين هم به خاطر تقدم زماني ترجمه اين کتاب است که در واقع باب آشنايي ما را با عمو کورت باز کرد و هم به خاطر تم کتاب که درباره جنگ جهاني دوم و موضوعي ملموس است(باقي کتاب هاي ونه گات چنين موضوعي ندارند، به اضافه اينکه ونه گات خودش در جنگ جهاني دوم درگير و درواقع اسير بوده و همين به ملموس تر شدن داستان کمک کرده)و بالاخره اينکه انسجام داستان و پيوند عجيب خطوط مختلف داستاني در اين کتاب به قدري زياد و محکم است که شک نکنيد نمي توانيد کتاب را زمين بگذاريد.
10)خداحافظ گاري کوپر انتشارات نيلوفر
شما مي دانيد مغولستان خارجي کجاست؟ حتماً مي دانيد!منتها ممکن است به اين ناکجا آباد خودتان يک اسم ديگري داده باشيد.اين اسم را«لني»روي ناکجا آباد خودش گذاشته.لني يک جوان آمريکايي است که براي فرار از جنگ ويتنام به صورت غير قانوني به سوئيس آمده و آنجا دارد براي خودش اسکي بازي مي کند و عاشق تنهايي است.او دوست دارد کمتر کسي زبان انگليسي بلد باشد و فکر مي کند که عشق کار آدم ها را تمام مي کند و از وابستگي بدش مي آيد و از پليس بدش مي آيد، از خيلي چيزهاي ديگر هم بدش مي آيد؛ فقط اسکي کردن را دوست دارد و عکس گاري کوپر را توي جيبش دارد و هر از چند گاهي آن را در مي آورد و نگاه مي کند و مي گويد که مرگ گاري کوپر، مرگ معصوميت و مردانگي و خيلي چيزهاي ديگر بوده.خودش هم براي فرار از دردسر هميشه دروغ مي گويد و يک پا هولدن کالفيلد است؛ منتها بيشتر از هولدن جمله قصار توي چنته اش دارد و هنوز نمي داند روزگار چه بازي اي قرار است به سرش بياورد و آشنايي با جس کارش را تمام مي کند.عشق از همه چيز محکم تر است و جس را که مي خواسته سر لني کلاه بگذارد دوباره پيش او مي کشاند و آن وقت ديگر لني به مغولستان خارجي هم فکر نمي کند و خيلي چيزهاي ديگر و خيلي حرف هاي ديگر و ... .
منبع:همشهري جوان، شماره 259
/م
