در ابتدا باید دانست که بیاختیاری ادرار، به معنی از دست دادن ناخواستهء ادرار است و بیاختیاری ادرار استرسی زمانی اتفاق میافتد که یک حرکت یا فعالیت فیزیکی مثل سرفه، خنده، عطسه، دویدن یا بلند کردن اجسام سنگین، به مثانه شما فشار (استرس) وارد میکند و باعث نشت ادرار میشود. بیاختیاری استرسی ارتباطی با استرس روانی ندارد.
بیاختیاری استرسی با بیاختیاری فوریتی و مثانه بیش فعال (OAB) متفاوت است. در وضعیت بیاختیاری فوری یا OAB، عضله مثانه شما منقبض میشود و باعث میشود که قبل از رسیدن به دستشویی، میل ناگهانی به ادرار کردن داشته باشید. بیاختیاری استرسی در زنان بسیار شایعتر از مردان است.
اگر بیاختیاری استرسی دارید، ممکن است احساس خجالت کنید، گوشهگیر شوید و یا زندگی کاری و اجتماعی خود را محدود و یا حتی از انجام فعالیتهای فیزیکی و تفریحی خودداری کنید. با درمان، احتمالاً میتوانید بیاختیاری استرسی را مدیریت کرده و بهزیستی کلی خود را بهبود ببخشید.
اطلاعات اولیه
شرح بیماری، نام بیماری به انگلیسی: Incontinence stress
بیاختیاری ادرار استرسی عبارت است از بیاختیاری ادرار که به هنگام هرگونه فعالیتی که باعث افزایش فشار داخل شکم شود رخ میدهد. این حالت میتواند هم در مرد و هم در زن و در تمام سنین به وجود آید (البته مردان به ندرت رخ میدهد). این نوع بیاختیاری شایعترین نوع در زنان مسن است.
علت تکرر ادرار موقع استرس چیست؟
اگر موقع استرس و نگرانی، نیاز به دستشویی رفتن پیدا میکنید، تعجب نکنید چون شما تنها فردی نیستید که موقع استرس تکرر ادرار دارید. مطمئناً دوست دارید علت تکرر ادرار موقع استرس و نگرانی را بدانید.
یک ایده این است که هنگامی که شما مضطرب یا عصبی هستید، بدن شما به حالت مبارزه تبدیل میشود. پاسخ بدن به حالت مبارزه با افزایش مقدار آدرنالین همراه است تا بتواند نیاز شما را برطرف کرده و وارد حالت مبارزه شود.
زمانی که بدن در حالت مبارزه قرار دارد، تولید ادرار توسط کلیهها نیز افزایش مییابد. به این ترتیب میتوان گفت که علت تکرر ادرار موقع استرس و تنش، تولید ادرار بیشتر توسط کلیهها در مواقع اضطراب و تنش عصبی است.
ایده دیگر این است که هنگامی که شما عصبی هستید، کشش عضلات شما افزایش مییابد، مثانه نیز یکی از این عضلات است، به همین ترتیب کشیدگی عضلات مثانه باعث میشود که فرد فکر کند مثانه پر شده و نیاز به دفع ادرار دارد.
اگر شما عصبی هستید و احساس نیاز به دفع ادرار دارید اما دستشویی در دسترس شما نیست، پزشکان توصیه میکنند که با انجام تمرینات مدیتیشن، ذهن و عضلات خود را استراحت دهید تا احساس نیاز به دفع ادرار شما رفع شود.
علایم شایع
جاری شدن ادرار بدون اختیار به هنگام بلند کردن اجسام، عطسه، آواز خواندن، سرفه، خنده، گریه، یا زور زدن برای اجابت مزاجعلل
به وجود آمدن تغییر در طرز قرارگیری رحم و مثانه نسبت به یکدیگر که باعث کوتاه شدن پیشابراه (لولهای که ادرار را از مثانه به سمت خارج هدایت میکند) و از دست رفتن حمایت عضلانی طبیعی از مثانه و کف لگن میشود.این تغییرات به هنگام حاملگی و پس از زایمان رخ میدهند، خصوصاً زایمانهای متعدد، چاقی نیز خود یک عامل است. این تغییرات همچنین ممکن است به عنوان یک پیامد طبیعی بالارفتن سن رخ دهند.
عوامل تشدید کننده بیماری
زایمانهای طبیعی متعددسن بالای 60 سال
زایمان طبیعی نوزدان بزرگ
چاقی
جراحی، سرطان یا آسیب ناشی از اشعه به مکانیسم اسفنکتر مثانه مردان
دیابت
نیاز به دفع مکرر ادرار یا میزان غیر عادی ادرار اغلب یکی از نشانههای ابتلا به دیابت نوع یک یا دو است. در صورت بروز این بیماری، بدن سعی میکند که خود را از شر گلوکز استفاده نشده در بدن، از طریق ادرار خلاص کند. بیماری دیابت یکی از اصلیترین دلایل تکرر ادرار است.بارداری
در دوران بارداری و به ویژه در نخستین هفتههای آن، رحم در حـال رشد باعث فشار بیشتری بر مثانه شده و فرد احساس نیاز به دفع مکرر ادرار خواهد داشت. درباره تکرر ادرار در بارداری میتوانید در این مقاله اطلاعات جامعی کسب کنید.مشکلات پروستات
پروستات بزرگ شده میتواند به مجرای ادرار (لولهای که ادرار را از بدن خارج میکند) فشار وارد کرده و جریان آن را مسدود کند. این مسئله باعث تحریکپذیری دیواره مثانه میشود. سپس مثانه شروع به انقباض کرده و حتی اگر مقدار کمی ادرار در آن وجود داشته باشد، نیاز به دفع ادرار را ایجاد میکند. درباره قرص ترازوسین و درمان پروستات میتوانید این مطلب را مطالعه کنید.سیستیت بینابینی
این وضعیت با علت ناشناخته درد در ناحیه لگن و مثانه مشخص میشود. شایعترین علائم آن شامل نیاز فوری یا مکرر به دفع ادرار است.
استفاده از داروهای ادرار آور
این داروها که برای درمان فشار خون بالا یا تجمع مایعات در بدن استفاده میشوند، به دفع مایعات اضافی از بدن از طریق کلیهها منجر شده و دفع مکرر ادرار را در پی دارند.سکته مغزی یا سایر بیماریهای عصبی
آسیب وارد شده ناشی از سکته مغزی و مشکلات مشابه به اعصابی که کنترل مثانه را بر عهده دارد، ممکن است منجر به مشکلاتی در عملکرد مثانه از جمله ادرار مکرر و ناگهانی شود.پیشگیری
یک رژیم غذایی طبیعی داشته باشید و بهطور منظم ورزش کنید تا قدرت عضلانی حفظ شود.مرتباً برای معاینه مراجعه کنید تا مشکلات زود مشخص شوند.
پیش از آغاز علایم بیاختیاری استرسی، تمرینات کگل را پس از زایمان فرا گیرید و به کار بندید: ـ زنان میتوانند شناسایی، کنترل، و تقویت عضلات کف لگن را فرا گیرند.
این عضلات توانایی قطع ادرار را پس از جاری شدن آن به فرد میدهند. تمرینات زیر باعث تقویت این عضلات میشوند و به فرد اجازه میدهند که این عضلات را کاملاً تحتکنترل داشته باشد و هر وقت که بخواهند شل کند.
برای مشخص کردن این که کدام عضلات درگیر شدهاند، به هنگام ادرار کردن، بهطور متناوب ادرار را قطع و مجدداً اجازه جاری شدن آن را بدهید، منقبض کردن و شل کردن این عضلات را به هنگام نشستن، ایستادن، راه رفتن، رانندگی، تلویزیون نگاه کردن یا گوش کردن به موسیقی تمرین کنید.
این عضلات را به تدریج منقبض و سپس به آهستگی هرچه تمامتر شل کنید. ـ این عضلات را از جلو به عقب (شامل عضله مقعد) تمرین دهید. ـ این تمرینات را هر روز صبح، بعدازظهر و عصر انجام دهید. در ابتدا، در هر دفعه 5 بار و تدریجاً تا 30-20 بار تمرینات را انجام دهید.
عواقب مورد انتظار
اگر بیاختیاری ادرار آن قدر شدید نباشد که نیاز به عمل جراحی داشته باشد، انجام تمرینات اختصاصی میتواند کار عضلات را بهبود بخشد. اما اگر علایم شدید باشند، با جراحی میتوان مشکل را حل کرد.
عوارض احتمالی
از دست دادن کامل اختیار ادرار. این حالت نیازمند جراحی است. عفونتهای ادراری گوشهگیری اجتماعی به علت نگرانی از شرمساری ناشی از بیاختیاری ادرار نارسایی کلیه
درمان
اصول کلی
امکان دارد توصیه به انجام آزمایش ادرار شود تا مشخص گردد که علایم به علت عفونت ادراری ایجاد شدهاند یا خیر
درمان برای هرگونه عفونت یا تومور
کاهش وزن، ترک دخانیات و مهار سرفه ممکن است برحسب مورد توصیه شوند.
سایر انتخابهای درمانی عبارتند از بازخورد زیستی، تحریک الکتریکی، یا بهکارگیری وزنههای مخصوص برای تقویت عضلات لگن
اصول بهداشتی را در رابطه با ناحیه تناسلی رعایت کنید.
تمرینات کگل را فرا گیرید و به کار بندید.
لباس زیر جاذب یا صفحات مخصوص بیاختیاری ادرار به تن کنید.
در بعضی از خانمها، استفاده از یک وسیله لاستیکی مخصوص (یا ساخته شده از مواد دیگر) که در داخل مجرای تناسلی ثابت شده، رحم و لایههای عضلانی قسمت تحتانی مثانه را تحت حمایت قرار میدهد، کمککننده است.
غالباً لازم میشود بررسیهای مربوط به جریان ادرار صورت گیرند تا بیاختیاری ادرار دقیقتر مورد ارزیابی قرار گیرد و تأیید شود که ناشی از وارد آمدن فشار و استرس فیزیکی است و نه ترکیبی از
استرس فیزیکی و بیاختیاری ادراری فوریتی
جراحی برای ترمیم و سفتکردن عضلات شل شده یا آسیب دیدهای که مثانه را مورد حمایت قرار میدهند.
رفع عامل اصلی تکرر ادرار
درمان دفع مکرر ادرار به رفع عامل ایجاد کننده آن وابسته است. مثلا اگر بیمار به دیابت مبتلا باشد، کنترل قند خون میتواند به رفع این مشکل در او کمک کند.
همچنین نیاز به دفع مکرر ادرار ناشی از عفونتهای باکتریایی کلیوی احتمالا با آنتی بیوتیکها درمان خواهد شد. برای درمان مثانه بیش فعال هم میتوان از دارویی به نام آنتی کولینرژیک استفاده کرد که از بروز انقباضات غیر عادی عضلانی در دیواره مثانه جلوگیری میکند.
تقویت مثانه
لازم است که فرد به کمک پزشک از تمریناتی برای تقویت مثانه و توانایی نگهداری ادرار برای مدت طولانیتر استفاده کند. این تمرینات اغلب با ایجاد فاصله بین دفعات دفع ادرار طی ۱۲ هفته انجام خواهند گرفت.
اصلاح رژیم غذایی
لازم است که افراد از غذاهای ادرار آور یا آنهایی که باعث میشوند فرد بیشتر احساس تشنگی کرده و آب بیشتری بنوشد، پرهیز کنند. این غذاها شامل کافئین، الکل، نوشیدنیهای گازدار، ترکیبات حاوی گوجه فرنگی، غذاهای پر ادویه و شیرینیها و شکلات هستند. هم چنین مصرف فیبر را هم نباید فراموش کرد؛ چون یبوست میتواند علائم سندروم مثانه بیش فعال را تشدید کند.
درمان استرس
استرس و اضطراب عواملی هستند که میتوانند باعث احساس نیاز شدید افراد به دفع مکرر ادرار شوند. کنترل حالات روحی و به ویژه یادگیری روشهایی برای مقابله با استرس میتواند به رفع این عارضه و سایر مشکلات ناشی از آن کمک کند.
داروها
آنتیبیوتیکها برای عفونتهای ادراری که به عنوان عارضه رخ میدهند.داروهای مقلد دستگاه عصبی خودکار سمپاتیک (آلفا آدرنرژیک)، که به تقویت عضلات پیشابراه کمک میکنند.
امکان دارد استروژن تجویز شود.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
محدودیتی برای آن وجود ندارد.رژیم غذایی
اگر اضافه وزن دارید، یک رژیم لاغری بگیرید.مقدار کافئین مصرفی را کم کنید.
در مکانهایی که دسترسی به توآلت محدود است (مثلاً در مسافرتهای هوایی)، مایعات زیاد ننوشید.
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
اگر شما یا یکی از اعضای خانوادهتان علایم بیاختیاری استرس را دارید.اگر هرگونه علامت عفونت رخ دهد، مثل تب، درد به هنگام ادرار کردن، تکرر ادرار، یا احساس کسالت
اگر علایم در عرض 3 ماه از آغاز تمرینات کگل روبه بهبود نگذارند، یا علایم غیرقابل تحمل شوند و ترجیح دهید که تحت عمل جراحی قرار گیرید.
منبع: به توصیه و مشاوره اطبا و اساتید دانشگاه که با پرتال فرهنگی راسخون در ارتباط هستند