گفتگو با آقای دکتر محمدولي سهامي *
اين روزها اکثر مادران شاغل با مشکل نگهداري از نوزاد يا کودک خود مواجه‌اند و بسياري نيز اين وظيفه را به عهده پرستار کودک مي‌گذارند. اگر نگاهي به صفحات نيازمندي‌هاي بعضي روزنامه‌ها بيندازيد، با جملاتي مانند «پرستار کودک در اسرع وقت»، «اعزام پرستار کودک با بهترين شرايط»، «کودک خود را با خيال راحت به ما بسپاريد» و... مواجه مي‌شويد. اما سوال اينجاست که اصلا يک پرستار کودک بايد چه ويژگي‌هايي داشته باشد؟ دکتر محمدولي سهامي، فوق‌تخصص روان‌پزشکي اطفال و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران، به اين سوال پاسخ مي‌دهد.
آقاي دکتر! خانواده‌ها هنگام انتخاب پرستار کودک بايد به چه نکاتي توجه کنند؟
در وهله اول توصيه مي‌کنم والدين به سراغ افراد غريبه و ناآشنا نروند و به توصيه آشنايان و دوستان خود که تجربه داشتن يک پرستار خوب را براي کودک‌شان داشته‌اند، توجه کنند. در عين حال، خانواده‌ها مي‌توانند در خانه، به ويژه در اتاق کودک، از دوربين مدار بسته استفاده کنند که اين روزها با قيمت‌هاي مناسبي در بازار يافت مي‌شود و وجود اين دوربين را به پرستار جديد گوشرد کنند. نصب اين دوربين‌ها به ويژه در مورد نوزادان و کودکاني که هنوز قدرت تکلم ندارند و نمي‌توانند درباره رفتار پرستار خود به پدر و مادر گزارش دهند، اهميت دارد. مادران شاغل بايد به سراغ پرستاراني بروند که با اصول مراقبت از کودک به خوبي آشنا هستند و ترجيحا خودشان هم تجربه مادر بودن را دارند. البته تحصيلات مرتبط با پرستاري کودک نيز از اهميت خاصي برخوردار است و افرادي که مدرک تحصيلي کودک‌ياري، روان‌شناسي کودک و... دارند، مي‌توانند در اولويت انتخاب قرار گيرند اما وجود تجربه شخصي در زمينه نگهداري مناسب از کودک و ويژگي‌هاي شخصيتي پرستار، مهم‌تر از ميزان تحصيلات اوست.
در مورد اين ويژگي‌هاي رفتاري توضيح مي‌دهيد؟
ببينيد؛ مادري که شاغل است، به واسطه همين شاغل بودن خود تصميم مي‌گيرد که نگهداري از کودک دلبندش را به يک پرستار مطمئن بسپارد تا در غياب او، کودک با ضربه عاطفي و کمبود محبت مواجه نشود. به همين دليل هم پرستار دقيقا بايد مانند يک مادر، مهربان، صبور و خوش رفتار باشد و با ويژگي‌هاي شخصيتي کودکان در سنين مختلف آشنايي داشته باشد. به عنوان مثال، کودکان در دوران نوپايي، لجباز و پرخاشگر مي‌شوند و سعي دارند که با بزرگ‌ترها مقابله کنند. در چنين شرايطي اين پرستار کودک است که بايد اين ويژگي‌ها را بشناسد و رفتار کودک را کنترل کند و بدرفتاري از خود نشان ندهد.
آيا تفاوت بارزي ميان کودکي که پرستار دارد و کودکي که در کنار مادرش بزرگ مي‌شود، هست؟
اغلب مادران شاغل چاره‌اي جز گرفتن پرستار براي کودک خود و يا فرستادن او به مهد کودک ندارند و بررسي‌ها نيز نشان مي‌دهد تفاوت چنداني بين اين کودکان و کودکاني که همه ساعات روز را با مادر خود مي‌گذارند، وجود ندارد؛ چرا که ثابت شده کيفيت رابطه بسيار مهم‌تر از کميت آن است. چه بسا تربيت کودکي که پرستار از او نگهداري مي‌کند بهتر از کودکي باشد که مادر خانه‌دار اما بي‌حوصله‌اش تمام ساعات روز را با او مي‌گذراند و اصلا به آموزش و تربيت و سرگرم کردن کودک خود توجهي نمي‌کند.
سن پرستار کودک هم بايد جزو ملاک‌هاي انتخاب باشد؟
فرمول قطعي وجود ندارد اما توصيه من اين است که پرستار نبايد خيلي جوان و بي‌تجربه باشد. از طرفي نبايد سالمند باشد. ميانسالي بهترين سن براي پرستار کودک است که هم داراي تجربه کافي است و هم براي آموزش و بازي با کودک حوصله دارد. در عين حال، اين‌طور نيست که بگوييم پرستاران جوان، پرستاران خوبي نيستند و بايد شرايط ديگر هم بررسي شود. نکته مهم‌تر از سن پرستار، سن کودک است که مادران شاغل بايد نسبت به آن توجه ويژه داشته باشند.
منظورتان سن مناسب کودک براي داشتن پرستار است؟
دقيقا. توصيه روان‌پزشکان کودک اين است که مادر شاغل حتما تا يک سالگي کودک خود، مرخصي بگيرد و تمام طول روز را با فرزندش بگذارند تا رابطه وابستگي ميان مادر و کودک شکل بگيرد و محکم شود. البته بعد از يک سالگي کودک هم نمي‌توان از صبح تا شب نگهداري از کودک را به پرستار واگذر کرد، بلکه ساعات حضور پرستار بايد کوتاه باشد. به ويژه اگر دراين شرايط، پرستار براي کودک وقت و انرژي کافي نگذارد، کودک با بحران‌هاي شديد عاطفي مواجه خواهد شد. از طرفي فرستادن کودک به مهد از سن 3 سالگي بهترين گزينه است و والدين شاغل در اين سن مي‌توانند به جاي گرفتن پرستار براي کمک خود، او را به مهد کودک بفرستند زيرا از 3 سالگي به بعد حضور در مهد، روند اجتماعي شدن کودک را تسريع مي‌کند و در افزايش هوش کودک نيز تاثيرگذار است.
اين روزها آگهي بسياري از موسسات اعزام پرستار کودک به منازل نيز در روزنامه‌ها يافت مي‌شود. اين مراکز تا چه حد قابل اطمينان هستند؟
توصيه من اين است که والدين هنگام انتخاب پرستار کودک به سراغ دوستان و آشنايان بروند و پرستاري را انتخاب کنند که از سوي نزديکان‌شان تاييد شده باشد اما اگر چنين پرستاري را سراغ نداشتند، بايد از موسسات مربوطه، تقاضاي ارسال پرستار کودک کنند؛ موسساتي که مجوز بهزيستي و وزارت بهداشت داشته باشند و از ويژگي اخلاقي و رفتاري پرستار نيز آگاه شوند و سپس با اطمينان کامل او را استخدام کنند. متاسفانه ديده شده تعدادي از اين مراکز مجوز قانوني ندارند و اکثر افرادي که متقاضي کار در اين موسسات هستند، اختلالات فردي دارند و همين اختلالات مانع برقراري ارتباط عاطفي مفيد وسازنده ميان کودک و پرستار مي‌شود و متاسفانه آسيب‌هاي رواني و حتي جسمي کودک را به دنبال دارد.
تعدادي از خانواده‌ها نيز به جاي انتخاب پرستار يا مهد از مادربزرگ، پدربزرگ و... مي‌خواهند که در نبود آنها از فرزندشان نگهداري کند. اصولا شما با چنين کاري موافق‌ايد؟
هرچند کودکي که به دليل داشتن مادر شاغل از صبح تا غروب در خانه مادربزرگ و پدر بزرگ، خاله، عمه و افراد درجه يک خانواده مي‌ماند، معمولا به دليل توجه زياد، لوس مي‌شود اما قبل از 3 سالگي، اين گزينه از بهترين راهکارهاي پيشنهادي است و اگر فاميل درجه يک مي‌توانند به خوبي از کودک شما مراقبت کنند، نبايد به فکر استخدام پرستار و يا ثبت‌نام کودک در مهد باشيد اما در سن 3 سالگي بهترين گزينه، فرستادن کودک به يک مهد استاندارد و با کيفيت است تا همان‌طور که گفتم، کودک روند اجتماعي شدن را بياموزد و با آموزش‌هاي اصولي و سازنده هم تربيت مناسبي پيدا کند و هم از هوشي سرشار بهره بگيرد.
پي نوشت ها :
* روان‌پزشک کودک
منبع:www.salamat.com
/ع
