نقاط اعتدالين
نويسنده: افشان کرباسي
براي توضيح نقاط اعتدالين ابتدا بايد به تعريف دايره البروج، کره ي سماوي و استواي سماوي بپردازيم. دايره البروج دايره اي فرضي در آسمان است که ظاهراً (از ديد ساکنان کره ي زمين) به نظر مي آيد که خورشيد در مدت يک سال آن دايره را طي مي کند.
کره ي سماوي، کره اي فرضي و به مثابه زمينه اي است که ستارگان بر آن تصوير شده اند. در حقيقت ما همه ي ستاره ها را چسبيده به داخل سطح کروي بزرگي مي بينيم. کره ي سماوي با کره ي زمين متحدالمرکز است و بي نهايت بزرگ تر از آن.
استواي سماوي، ادامه ي استواي زمين است، هر دو بر يک صفحه اند اما شعاع استواي سماوي که کره ي آسمان را به دو نيم مي کند، بي نهايت بزرگتر است.
واژه ي Equinox (نقاط اعتدالين) ترکيبي از دو واژه ي لاتين aequus به معني مساوي و nox به معني شب است. در زمان اعتدالين طول روز و شب در تمام نقاط زمين تقريباً با هم برابر مي شود. به بيان ديگر زمان بين طلوع و غروب خورشيد 12 ساعت است.
همان طور که در شکل پايين صفحه ي مقابل مشاهده مي کنيد مدار دايره البروج و استواي سماوي يکديگر را در دو نقطه قطع مي کنند. به اين نقاط، نقاط اعتدالين مي گوييم. خورشيد در حرکت ساليانه خود بر روي دايره البروج، از اين نقاط عبور مي کند. به يکي از اين نقاط نقطه ي اعتدال بهاري و به ديگري، نقطه ي اعتدال پاييزي مي گوييم. معمولاً در تاريخ 20 يا 21 مارس خورشيد در نقطه ي اعتدال بهاري و در تاريخ 22 يا 23 سپتامبر خورشيد در نقطه اعتدال پاييزي قرار مي گيرد. در حقيقت عبور خورشيد از اين نقاط نشان دهنده ي تغيير فصل مي باشند. لازم به ذکر است که اگر محور زمين بر صفحه ي مداري آن عمود بود فصل ها به وجود نمي آمدند. هنگامي که در نيمکره ي شمالي خورشيد در نقطه اعتدال بهاري قرار مي گيرد در نيمکره ي جنوبي اعتدال پاييزي رخ مي دهد. در لحظه ي اعتدال بهاري و پاييزي، ساکنان واقع بر روي استوا خورشيد را دقيقاً بالاي سر خود مي بينند زيرا در اين زمان خورشيد از صفحه ي استواي زمين مي گذرد. براي روشن شدن مطلب مثالي مي زنيم:
شکل بالاي صفحه ي مقابل (قسمت بالايي) ديدي را از ناظري واقع در خارج زمين و قسمت پايين ديدي از ناظر واقع بر روي سطح زمين نشان مي دهد. قسمت بالايي نشان مي دهد که در لحظه ي اعتدال (بهاري يا پاييزي)، خورشيد در استواست و هر دو نيمه ي زمين ميزان تقريباً مساوي از نور خورشيد را دريافت مي کنند. براي شما که در عرض جغرافيايي 40 درجه ي شمالي قرار داريد ارتفاع خورشيد تقريباً 50 درجه است. قسمت پاييني نيز نشان مي دهد که اين وضعيت براي ناظر واقع بر روي سطح زمين به چه صورت است.
انقلاب تابستاني و انقلاب زمستاني
از ابتداي زمستان نيمکره ي شمالي کم کم به سمت خورشيد متمايل مي شود تا اين که پس از شش ماه، يعني در ابتداي تابستان، ميزان کج شدگي آن به بالاترين حد خود مي رسد. در اين روز ساکنان اطراف عرض جغرافيايي 23/5 درجه شمالي، خورشيد را درست بالاي سر خود مي بينند. آغاز تابستان را انقلاب تابستاني مي نامند روز اول تابستان، طولاني ترين روز سال در نيمکره ي شمالي است.
پس از انقلاب تابستاني، نيمکره ي جنوبي اندک اندک به سمت خورشيد تمايل مي يابد تا اين که پس از شش ماه، يعني در ابتداي زمستان نيمکره ي شمالي، ميزان کج شدگي نيمکره ي جنوبي به بيشترين مقدار خود مي رسد. در اين روز ساکنان عرض جغرافيايي 23/5 درجه ي جنوبي، خورشيد را هنگام ظهر درست بالاي سر خود مشاهده مي کنند. اين روز کوتاه ترين روز نيمکره ي شمالي و بلندترين روز نيمکره ي جنوبي است. به آغاز زمستان در اصطلاح انقلاب زمستاني گويند.
در مصر هم مسلمانان و هم مسيحيان آمدن بهار را جشن مي گيرند. به نظر مي رسد که ريشه هاي اين جشن که "شام النسيم" نام دارد به مصر باستان باز مي گردد که زماني در اعتدال بهاري مانند نوروز جشن گرفته مي شد.
احتمالاً اين مسئله تصادفي نبوده است که مصريان، مجسمه ابوالهول را در جهتي ساخته اند که در زمان اعتدال بهاري به سمت خورشيد اشاره مي کند.
اسلاوي هاي باستان، ژاپني ها و بسياري از قبايل بومي آمريکا هم از زمان باستان جشني برگزار مي کردند که کاملاً مربوط به انقلاب بهاري است.
عيد پاک مسيحيان در اول فروردين با اعتدال بهاري انطباق پيدا مي کند. منتظران عيد "پاک" در اولين يکشنبه پس از ديدن ماه "بدر"، مراسم ويژه ي خود را به جا مي آورند.
نوروز (Nowruz) يکي از کهن ترين جشن هاي به جا مانده از دوران باستان است. منشأ و زمان پيدايش نوروز، به درستي معلوم نيست، اما اين جشن، تاريخچه اي سه هزار ساله دارد. بر طبق افسانه هاي باستاني، جمشيد، پادشاه ايران، در اين روز بر تخت پادشاهي نشست. ايرانيان همزمان با آغاز بهار به مدت 13 روز جشن برپا مي کنند.
عمر دراز نوروز و ساير جشن هاي بهاري نشان دهنده اهميتي است که ما هنوز به آغاز سال نو و پيروزي هاي زندگي و گرما بر سرماي طولاني زمستان مي دهيم.
/ع
کره ي سماوي، کره اي فرضي و به مثابه زمينه اي است که ستارگان بر آن تصوير شده اند. در حقيقت ما همه ي ستاره ها را چسبيده به داخل سطح کروي بزرگي مي بينيم. کره ي سماوي با کره ي زمين متحدالمرکز است و بي نهايت بزرگ تر از آن.
استواي سماوي، ادامه ي استواي زمين است، هر دو بر يک صفحه اند اما شعاع استواي سماوي که کره ي آسمان را به دو نيم مي کند، بي نهايت بزرگتر است.
واژه ي Equinox (نقاط اعتدالين) ترکيبي از دو واژه ي لاتين aequus به معني مساوي و nox به معني شب است. در زمان اعتدالين طول روز و شب در تمام نقاط زمين تقريباً با هم برابر مي شود. به بيان ديگر زمان بين طلوع و غروب خورشيد 12 ساعت است.
همان طور که در شکل پايين صفحه ي مقابل مشاهده مي کنيد مدار دايره البروج و استواي سماوي يکديگر را در دو نقطه قطع مي کنند. به اين نقاط، نقاط اعتدالين مي گوييم. خورشيد در حرکت ساليانه خود بر روي دايره البروج، از اين نقاط عبور مي کند. به يکي از اين نقاط نقطه ي اعتدال بهاري و به ديگري، نقطه ي اعتدال پاييزي مي گوييم. معمولاً در تاريخ 20 يا 21 مارس خورشيد در نقطه ي اعتدال بهاري و در تاريخ 22 يا 23 سپتامبر خورشيد در نقطه اعتدال پاييزي قرار مي گيرد. در حقيقت عبور خورشيد از اين نقاط نشان دهنده ي تغيير فصل مي باشند. لازم به ذکر است که اگر محور زمين بر صفحه ي مداري آن عمود بود فصل ها به وجود نمي آمدند. هنگامي که در نيمکره ي شمالي خورشيد در نقطه اعتدال بهاري قرار مي گيرد در نيمکره ي جنوبي اعتدال پاييزي رخ مي دهد. در لحظه ي اعتدال بهاري و پاييزي، ساکنان واقع بر روي استوا خورشيد را دقيقاً بالاي سر خود مي بينند زيرا در اين زمان خورشيد از صفحه ي استواي زمين مي گذرد. براي روشن شدن مطلب مثالي مي زنيم:
.JPG "نقاط اعتدالين")
شکل بالاي صفحه ي مقابل (قسمت بالايي) ديدي را از ناظري واقع در خارج زمين و قسمت پايين ديدي از ناظر واقع بر روي سطح زمين نشان مي دهد. قسمت بالايي نشان مي دهد که در لحظه ي اعتدال (بهاري يا پاييزي)، خورشيد در استواست و هر دو نيمه ي زمين ميزان تقريباً مساوي از نور خورشيد را دريافت مي کنند. براي شما که در عرض جغرافيايي 40 درجه ي شمالي قرار داريد ارتفاع خورشيد تقريباً 50 درجه است. قسمت پاييني نيز نشان مي دهد که اين وضعيت براي ناظر واقع بر روي سطح زمين به چه صورت است.
انقلاب تابستاني و انقلاب زمستاني
از ابتداي زمستان نيمکره ي شمالي کم کم به سمت خورشيد متمايل مي شود تا اين که پس از شش ماه، يعني در ابتداي تابستان، ميزان کج شدگي آن به بالاترين حد خود مي رسد. در اين روز ساکنان اطراف عرض جغرافيايي 23/5 درجه شمالي، خورشيد را درست بالاي سر خود مي بينند. آغاز تابستان را انقلاب تابستاني مي نامند روز اول تابستان، طولاني ترين روز سال در نيمکره ي شمالي است.
پس از انقلاب تابستاني، نيمکره ي جنوبي اندک اندک به سمت خورشيد تمايل مي يابد تا اين که پس از شش ماه، يعني در ابتداي زمستان نيمکره ي شمالي، ميزان کج شدگي نيمکره ي جنوبي به بيشترين مقدار خود مي رسد. در اين روز ساکنان عرض جغرافيايي 23/5 درجه ي جنوبي، خورشيد را هنگام ظهر درست بالاي سر خود مشاهده مي کنند. اين روز کوتاه ترين روز نيمکره ي شمالي و بلندترين روز نيمکره ي جنوبي است. به آغاز زمستان در اصطلاح انقلاب زمستاني گويند.
.JPG "نقاط اعتدالين")
جشن اعتدال بهاري
در مصر هم مسلمانان و هم مسيحيان آمدن بهار را جشن مي گيرند. به نظر مي رسد که ريشه هاي اين جشن که "شام النسيم" نام دارد به مصر باستان باز مي گردد که زماني در اعتدال بهاري مانند نوروز جشن گرفته مي شد.
احتمالاً اين مسئله تصادفي نبوده است که مصريان، مجسمه ابوالهول را در جهتي ساخته اند که در زمان اعتدال بهاري به سمت خورشيد اشاره مي کند.
اسلاوي هاي باستان، ژاپني ها و بسياري از قبايل بومي آمريکا هم از زمان باستان جشني برگزار مي کردند که کاملاً مربوط به انقلاب بهاري است.
عيد پاک مسيحيان در اول فروردين با اعتدال بهاري انطباق پيدا مي کند. منتظران عيد "پاک" در اولين يکشنبه پس از ديدن ماه "بدر"، مراسم ويژه ي خود را به جا مي آورند.
نوروز (Nowruz) يکي از کهن ترين جشن هاي به جا مانده از دوران باستان است. منشأ و زمان پيدايش نوروز، به درستي معلوم نيست، اما اين جشن، تاريخچه اي سه هزار ساله دارد. بر طبق افسانه هاي باستاني، جمشيد، پادشاه ايران، در اين روز بر تخت پادشاهي نشست. ايرانيان همزمان با آغاز بهار به مدت 13 روز جشن برپا مي کنند.
عمر دراز نوروز و ساير جشن هاي بهاري نشان دهنده اهميتي است که ما هنوز به آغاز سال نو و پيروزي هاي زندگي و گرما بر سرماي طولاني زمستان مي دهيم.
.JPG "نقاط اعتدالين")
/ع
