بيماري آب سياه در گفتگو با دکتر نويد نيلفروشان، فوق‌تخصص گلوکوم
گلوکوم يا آب سياه بيماريي است که به عنوان درد بي صدا ناميده مي شود زيرا مي‌تواند آرام آرام موجب کاهش بينايي و حتي کوري شود. گفتگوي ما را با دکتر نويد نيلفروشان، چشم‌پزشک، فوق‌تخصص گلوکوم و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران درباره همين بيماري بخوانيد.
آقاي دکتر! تعريف شما از بيماري آب سياه يا گلوکوم چيست؟
ببينيد، بينايي در انسان وابسته به اين است که تصويري که از محيط بيرون در چشم شما تشکيل مي‌شود بتواند به وسيله رابطي به نام عصب بينايي که مشابه سيم برق در دستگاه‌هاي برق است، براي درک به مغز منتقل شود. بيماري آب‌سياه يا گلوکوم بيماريي است که در آن عصب بينايي به علت افزايش فشار داخل چشمي به تدريج تخريب شده و در صورت تشخيص ندادن و عدم درمان مناسب، مي‌تواند به کم‌بينايي و نابينايي غيرقابل برگشت منجر شود.
علايم بيماري آب سياه چيست؟
بيماري آب سياه انواع گوناگوني دارد ولي متاسفانه در بيشتر موارد و در ابتداي بيماري هيچ‌گونه علامتي ندارد و بيشتر بيماران به طور اتفاقي و به دنبال معاينات معمول چشم‌پزشکي متوجه بيماري خود مي‌شوند ولي به طور معمول با پيشرفت بيماري و به ويژه در مراحل انتهايي، کاهش بينايي از علايم بيماري است.
البته در گروه اندکي از بيماران که به آنها گلوکوم با زاويه بسته اطلاق مي‌شود، بيماري به صورت حاد و با علايمي مانند چشم‌درد، سردرد، تهوع، قرمزي چشم، تاري‌ديد و احساس هاله رنگي در اطراف منابع نوري مانند لامپ خود را نشان مي‌دهد. اين گروه از بيماران به طور معمول تنها گروهي از بيماران گلوکومي هستند که به طور اورژانسي به پزشک مراجعه ميکنند و با توجه به اينکه بسياري از علايم آن مانند تهوع، استفراغ و سردرد يا بيماري‌هاي گوارشي، مغزي يا فشارخون بالا مشترک است ممکن است در خيلي از مواقع حتي دير تشخيص داده شوند.
ديده مي‌شود که بعضي از نوزادان به طور مادرزادي به بيماري آب سياه مبتلا هستند. آيا در آنها هم همين علايم که ذکر کرديد، ديده مي‌شود؟
خير، علايم اين بيماري در موارد گلوکوم مادرزادي متفاوت بوده و ممکن است در بدو تولد يا طي يک تا 2 سال اول زندگي، خود را به صورت بزرگ شدن چشم اول که ممکن است يک‌طرفه يا دو طرفه باشد، تغيير رنگ چشم به رنگ خاکستري يا آبي رنگ (که به طور طبيعي شفاف است)، آب‌ريزش و حالت ترس از نور (بچه چشم خود را در مقابل نور مي‌بندد) نشان دهد.
چه افرادي بيشتر در معرض اين بيماري هستند؟
بيماري گلوکوم بيشتر در افراد بالاي 40 سال ديده مي‌شود و با بالا رفتن سن احتمال بروز آن نيز بيشتر مي‌شود به طوري که احتمال بروز اين بيماري در گروه سني 40 تا 50 سال يک تا دو درصد و در گروه سني 70 تا 80 سال پنج تا شش درصد است. البته اين بيماري در تمام سنين و حتي در نوزادان و شيرخواران نيز ممکن است ديده شود.
آيا وراثت نيز تاثيري در ابتلا به بيماري گلوکوم دارد؟
بله، وجود گلوکوم در پدر، مادر، برادر يا خواهر زنگ خطري براي ديگر اعضاي خانواده است به طوري که احتمال گرفتاري اين افراد نسبت به کساني که زمينه خانوادگي اين بيماري را ندارند سه تا چهار برابر بيشتر است.
بيماري‌هاي ديگر چه‌طور؟ آيا تاثيري در ابتلا به بيماري دارد؟
ممکن است افرادي که دچار ديابت هستند يا به علت نزديک‌بيني و يا دوربيني از عينک‌هاي با نمره بالا استفاده ميکنند، بيشتر در معرض خطر باشند.
آيا بيماري گلوکوم قابل پيشگيري است؟
در بيشتر موارد بيماري قابل پيشگيري نيست ولي تشخيص زودرس، درمان مناسب و همکاري بيمار در انجام دستورات پزشک مي‌تواند از صدمات چشمي بيشتر و بروز کم‌بينايي و نابينايي جلوگيري کند. تنها گروهي از بيماران که ممکن است بتوان از بروز گلوکوم در آنها پيشگيري کرد افرادي هستند که اصطلاحا به آنها افراد با زاويه چشم تنگ گفته مي‌شود. اين گروه به‌طور معمول هيچ مشکل خاصي چه از نظر بينايي و چه از نظر اعصاب چشمي در معاينه ندارند ولي شرايطي از نظر ذاتي در آنها وجود دارد که آنها را مستعد به حملات حاد گلوکوم زاويه بسته به ويژه با افزايش سن مي‌کند. در بسياري از اين افراد زمينه‌هاي مثبت بيماري در خانواده نيز وجود دارد. بنابراين توصيه مي‌شود که براي اين گروه روش درمان ليزري براي پيشگيري از بيماري انجام شود. اين روش بسيار کم‌خطر بوده و در صورتي که پزشک چنين توصيه‌اي را داشته باشد لازم است افراد مساله را مورد توجه دقيق قرار دهند.
بيماري گلوکوم چگونه درمان مي‌شود؟
روش‌هاي مختلف درماني براساس تظاهرات بيماري انجام مي‌شود. مانند درمانهاي دارويي، ليزر درماني و جراحي، که هدف از اين درمان‌ها پيشگيري از صدمات بيشتر به عصب بينايي است. البته قسمتي از عصب بينايي که به علت بيماري دچار آسيب شده متاسفانه قابل ترميم و اصلاح نيست. در بعضي از موارد لازم است براي درمان از هر سه روش ذکر شده استفاده کرد. درمانهاي دارويي به طور عمده به صورت قطره‌هاي چشمي و گاهي قرص، شربت و يا سرم است و در بيشتر موارد به مصرف بيش از يک نوع قطره براي کنترل بيمار نياز است.
جراحي چه‌طور؟
درباره جراحي، ممکن است بعضي از بيماران به بيش از يک بار عمل جراحي در طول زندگي خود نياز داشته باشند. درباره درمان گلوکوم مادرزادي به‌طور معمول بلافاصله پس از تشخيص بيماري و در اسرع وقت بايد تحت عمل جراحي قرار گيرند ولي متاسفانه اعمال جراحي در نوزادان و شيرخواران ممکن است به اندازه بزرگسالان موفقيت‌آميز نباشد و در بسياري از موارد لازم است که بيش از يک بار عمل جراحي شود يا جراحي‌هاي با روش‌هاي متعدد صورت گيرد و حتي علاوه بر آنها از داروهاي متعدد پس از جراحي نيز استفاده شود. اين گروه از بيماران ممکن است دچار مشکلات ديگر چشمي مانند کدورت قرنيه، آب مرواريد يا افزايش شماره عينک در طول زمان شوند. بنابراين ممکن است اعمال جراحي ديگري مانند جراحي آب‌مرواريد، پيوند قرنيه يا تجويز عينک با شماره‌هاي نسبتا بالا براي اين افراد انجام شود.
چه توصيه‌هايي به افراد در معرض خطر داريد؟
با توجه به اينکه بيشتر بيماران در شروع بيماري داراي علامت هشداردهنده خاصي نيستند بنابراين توصيه مي‌شود که تمام بيماران بالاي 40 سال در صورتي که زمينه بيماري را در خانواده دارند هر يک تا دو سال يک بار و در غير اين صورت هر سه تا چهار سال يک بار و تمام افراد بالاي 60 سال هر سال يک بار مراجعه و معاينه چشم‌پزشکي داشته باشند.
منبع: http://www.salamat.com
