زنان و اصلاحات در دوران بارداری

دوران بارداري زماني مناسب براي اصلاح شيوه‌ زندگي با رعايت فعاليت بدني، تغذيه صحيح و ترک دخانيات است. اگرچه تغيير در شيوه‌ زندگي و تغيير عادات تثبيت شده مردم در جوامع گوناگون بسيار سخت است و به استمرار آموزش‌ها نياز دارد اما در دوران بارداري، مادر به منظور حفظ سلامت جنين حاضر به تغيير در شيوه‌ زندگي خود هست. بنابراين اصلاح شيوه‌ زندگي مادران باردار بايد به‌عنوان يک راهکار اساسي براي حفظ سلامت مادر و جنين مدنظر قرار گيرد که در اين مبحث به نقش فعاليت بدني، سيگار، کافئين و مواد مخدر در سلامت مادر و جنين مي‌پردازيم.

فعاليت بدني
 

فعاليت بدني در دوران بارداري براي مادران باردار بسيار مفيد است و باوجود اينکه برخي آن را يکي از دلايل تولد نوزاد کم وزن و تولد زود هنگام مي‌دانند ولي مطالعات اخير اين ارتباط را رد کرده است.
برخي از مزاياي فعاليت بدني در دوران بارداري عبارتند از: وزن‌گيري مناسب در دوران بارداري، کنترل ديابت، کنترل افزايش فشار خون، کاهش استرس، کاهش يبوست و بواسير، تقويت عضلات و کاهش کمردرد، کمک به خواب راحت به ويژه در سه ماهه سوم بارداري و کاهش وزن پس از بارداري.
پياده‌روي، شنا و يوگا از ورزش‌هاي مناسب اين دوران هستند و ورزش‌هايي مانند اسکي و سوارکاري از ورزش‌هاي نامناسب دوران بارداري محسوب مي‌شوند. مادران باردار با مشکلاتي نظير خون‌ريزي، بيماري قلبي، پرفشاري خون، چندقلوزايي و سابقه سقط پيش از اقدام به هرگونه فعاليت بدني بايد با پزشک خود مشورت کنند زيرا در اين موارد اصولا فعاليت بدني محدود يا ممنوع مي‌شود.
برخي از موارد منع ورزش براي خانم‌هاي باردار عبارتند از: خون‌ريزي، اختلال در تنفس، انقباض رحم، گرفتگي عضلات، احساس خستگي شديد و گرماي شديد و اما نکات قابل توجه در ورزش مادران باردار: افزايش تدريجي ورزش، مصرف مايعات بيشتر، خودداري از ورزش در هواي گرم، شروع ورزش از اوايل بارداري و 20 تا 30 دقيقه ورزش (سه تا پنج بار در هفته).

سيگار
 

نتايج مطالعات انجام شده ارتباط ميان سيگارکشيدن در دوران بارداري و کاهش وزن هنگام تولد، سقط جنين و تولد زود هنگام را نشان داده است. مادران سيگاري تمايل کمتري به شيردهي دارند و مدت زمان شيردهي در آنان کمتر از ساير مادران شيرده است.مکانيسم تاثير سيگار روي جنين به طور کامل مشخص نشده است اما نيکوتين و مونواکسيد کربن به انقباض عروق خون‌رسان به جنين منجر شده و خطر سقط جنين را افزايش مي‌دهند. مونواکسيدکربن با هموگلوبين ترکيب کربوکسي هموگلوبين را تشکيل مي‌دهد که موجب هيپوکسي و نشانگان مرگ نوزادي مي‌شود. از سوي ديگر، دود سيگار شامل سرب، کادميوم و تيوسيانات است که سلامت جنين را به مخاطره مي‌اندازد. کودکاني که در معرض دود سيگار قرار مي‌گيرند، در معرض خطر بيش فعالي و عفونت تنفسي نيز قرار دارند. دود سيگار منبع راديکال آزاد بوده بنابراين نياز به ويتامينC در زنان باردار سيگاري افزايش مي‌يابد. سيگار اشتها را نيز کاهش مي‌دهد، در نتيجه دريافت مواد غذايي در زنان باردار سيگاري کاهش مي‌يابد، به طوري که برخي مطالعات نيز بيانگر اين موضوع است و نشان داده که دريافت ميوه، سبزي و شير در زنان سيگاري کمتر از غير سيگاري است. بنابراين زنان باردار سيگاري در معرض کمبود ريز‌مغذي‌ها نيز قرار دارند و برخي مطالعات نيز نشان داده‌اند که سطح بتاکاروتن، ويتامينB12، B6 و فولات در زنان سيگاري کمتر از غير سيگاري است.

کافئين
 

کافئين يک محرک سيستم عصبي است که در شکلات‌ها، نوشيدني‌هايي مانند قهوه و چاي وجود دارد. افزايش مصرف کافئين در دوران بارداري با افزايش خطراتي مانند تولد نوزاد کم وزن، اختلالات مادرزادي و کاهش وزن‌گيري مادر مرتبط است. از سوي ديگر، کافئين به دليل مدر بودن موجب کاهش مايعات بدن و در نهايت، کاهش آب و املاح بدن مي‌شود. با توجه به خطرات فوق، حداکثر ميزان توصيه شده روزانه براي زنان باردار 300 ميلي گرم است.

مواد مخدر
 

مواد مخدر از طريق جفت به جنين منتقل شده و موجب تولد نوزاد کم وزن، زايمان زود هنگام، سقط جنين، اختلال رشد و تکامل جنين و کاهش وزن‌گيري مادرمي‌شوند.نتايج برخي مطالعات نشان داده است که مصرف کوکايين در دوران بارداري خطر سقط جنين، خون‌ريزي جفت، اختلالات مادرزادي و نارسي نوزاد را افزايش داده است. همچنين مصرف هرويين نيز در اين دوران با افزايش تولد نوزاد کم وزن و اختلالات تنفسي مرتبط بوده است. با توجه به نقش فعاليت بدني در حفظ سلامت مادر و جنين و همچنين مخاطرات مصرف سيگار و مواد مخدر براي مادر و جنين بايد در برنامه‌هاي آموزشي( قبل و حين بارداري) به ارتقاي دانش زنان ومادران در خصوص انجام فعاليت بدني صحيح و منظم و خطرات مصرف سيگار و مواد مخدر براي مادر و جنين توجه خاص کرد و با راهکارهاي ساده و کاربردي، آنان را در انجام فعاليت‌هاي بدني توصيه شده و ترک سيگار و مصرف مواد مخدر ياري کرد.
منبع:www.salamat.com
/ک