تعطيلات، رژيم را تعطيل نمي کند

گفتگو با دكتر سيدضياءالدين مظهري، متخصص تغذيه
 

در ايام نوروز عادات غذايي افراد عمدتا دستخوش تغيير مي‌شود. الگوي غذايي معمول خانواده تغيير مي‌يابد. وعده‌هاي غذايي کمرنگ تر مي‌شود و مصرف تنقلات جايگزين آن مي‌گردد. وعده صبحانه فراموش شده و نظم وعده‌هاي غذايي از بين مي‌رود. خانواده‌ها به دليل ديد و بازديد‌ها و يا سفر ممکن است کمتر به پخت و پز بپردازند و بيشتر به سوي غذاهاي آماده مانند سوسيس و کالباس و اسنک‌ها روي بياورند. پس بياييد همگي با شروع روزهاي دلپذير بهاري عادت جديدي را شروع کنيم که هم جسممان را طراوت مي‌بخشد و هم روحمان را. از همين تعطيلات بهاري شروع کنيد. دکتر مظهري رييس انجمن متخصصان تغذيه ايران براي اين منظور به ما کمک مي‌کند.

چه نکات سلامت را بايد در نوروز رعايت کنيم؟
 

نوروز مجوز تخطي از چارچوب رژيم غذايي و دارويي که داشته‌ايد و حفظ آن را براي سلامت شما ضروري دانسته‌اند، نيست. اتفاقا در نوروز بايد طرحي نو که زندگي بهتري را برايتان به ارمغان مي‌آورد، در اندازيد. متاسفانه خيلي از مردم، در نوروز نه تنها مجوز تعطيل شدن رژيم غذايي و دارويي براي خود صادر مي‌کنند بلکه چنان از کودکان خود غافل مي‌شوند که گويي تربيت کردن آنها و رعايت اخلاقيات نيز در اين ايام عيد تعطيل اعلام شده است. بچه‌هايي که به سمت ميوه و شيريني و آجيل يورش مي‌برند و بزرگ‌ترها نه تنها با تذکرات به‌جا رعايت حال صاحب خانه را نمي‌کنند بلکه چنان مشغول گپ‌هاي خانوادگي مي‌شوند که غفلت کرده و بچه‌ها را در حالي که اسهال و استفراغ دارند، در اين تعطيلي راهي بيمارستان مي‌کنند. شيفت‌هاي کارکنان بيمارستاني هم که در نوروز کمتر شده و دسترسي به دکتر و دارو سخت است و مي‌خواهم بدانم اين واقعا به اضطراب و ناراحتي‌اش مي‌ارزد؟
اگر موافق باشيد، تغذيه سالم عيد را در دو بعد بررسي کنيم: اول آنهايي که در شهر خود مي‌مانند و به ديد و بازديد مي‌روند و دوم آنهايي که نوروز خود را در سفر مي‌گذرانند.
بله، اتفاقا تقسيم‌بندي خوبي است چون مي‌توانيم اشاره کنيم که به گروه‌هايي مانند سالمندان و کودکان و بيماران مبتلا به فشارخون، ديابت و ديگر بيماراني که تغذيه ناصحيح اثر خاصي روي بر هم زدن تعادل سيستم بدني آنها مي‌گذارد و بايد نگاه ويژه‌اي به آنها داشت. گذشته از آن اگر قرار باشد در اين مهماني‌ها آجيل و ميوه و شيريني تعارف شود که به‌طور دقيق همين‌طور است؛ افراد سالم نيز بدون توجه به مصرف مازاد بر نياز خود کالري اضافه دريافت مي‌کنند و مساله فقط اين نيست اما چون نسبت فيزيولوژيک منابع انرژي که از چربي‌ها، قندها و پروتئين‌ها تامين مي‌شود، بر هم مي‌خورد و به دنبال اين نامتعادل بودن، افراد آسيب‌پذير مانند بچه‌ها در معرض خطر بيشتري قرار مي‌گيرند. بچه‌هاي کوچک‌تر که از غفلت والدين استفاده مي‌کنند و آجيل و تخمه با پوست و يا خامه‌هاي شيريني- که احتمال آلوده شدن به ميکروارگانيسم‌ها از طريق خامه زياد است- مي‌خورند، به مسموميت، اسهال و استفراغ دچار مي‌شوند. تصور کنيد از صبح تا شب به چند ديد و بازديد مي‌رويد و در اين ميان گاهي ناهار يا شام را در رستوران ميل مي‌کنيد. رستوران‌هايي شلوغ که با تراکم مراجعه‌کننده مواجه هستند و احتمال غفلت بر بهداشت محيطي، فردي و مواد اوليه در آنها زيادتر است.

پس با چه معياري متوجه شويم آن رستوران بهداشتي است؟
 

بهترين معيار اين است که قاشق و کارد يا ليوان روي ميز را تماشا کنيد که جاي لک روي آن هست يا نه. گاهي آن‌قدر با عجله شسته شده‌اند که حالت چربي لک وجود دارد. دوم اينکه از پارچ آب که حاوي يخ است ننوشيد، آلودگي يخ و آلودگي سس سالاد بسيار رايج است. پس در خوردن سبزي و سالاد تازه احتياط کنيد. انگل‌ها و مواد بيماري‌زا از طريق خوب ضدعفوني نشدن کاهو و انواع سبزي به راحتي شما و به خصوص بچه‌ها که قدرت دفاعي کمتري دارند را بيمار مي‌کند. گاهي بد نيست نيم نگاهي به کارکنان رستوران و دستمال‌هايي که با آن ميز‌ها را تميز مي‌کنند بيندازيد تا حقايقي را دريابد.

اين هشدار شما را بايد گروهي که با وسيله شخصي يا عمومي به سفرهاي نوروزي مي‌روند نيز جدي بگيرند. غير از آن چه توصيه‌اي برايشان داريد؟
 

توصيه ديگرم راجع به آب است. اگر جاهاي خوش و آب و هوا يا کنار چشمه‌اي توقف کرديد مبادا بي‌احتياطي کنيد و از آن آب بنوشيد يا ميوه و سبزي‌هايتان را با آب غيربهداشتي بشوييد. زلال بودن آب دليل بهداشتي بودنش نيست. اگر با خودتان سبزي‌هاي آماده، تخم‌مرغ آب‌پز يا سيب‌زميني، مقداري پنير، مشتي گردو و فلاکس آب گرم و چند بطري آب به همراه ببريد، هم تغذيه سالمي خواهيد داشت و هم از رستوران‌هاي بين راهي استفاده نمي‌کنيد يا لااقل به رستوراني مي‌رسيد که از آن مطمئن هستيد. يادتان باشد شستشوي دست با صابون مايع يا يک بار مصرف که مخصوص خودتان است صورت بگيرد. از خوردن آجيل و شيريني در طول مسير که عطش را زياد مي‌کند، بپرهيزيد. پرخوري راننده توجه او را در رعايت احتياط کم مي‌کند و چه خوب است براي خوردن ميوه يا نوشيدن چاي توقف کنيد و از سفر امن خود لذت ببريد. به همراه داشتن نان‌هاي سبوس‌دار، کتلت يا شامي و يا لقمه نان پنير سبزي گردو بهترين غذاي بين‌ راهي سفر است. خيار، کيوي، پرتقال و سيب اگر ميوه‌هاي هم‌سفر شما باشند بسيار عالي‌ است. در آخر اضافه مي‌کنم تا به يک محيط تازه رسيديد شرط احتياط است که از غذاي محلي به خصوص شير و ماست سنتي آنها در صورت نداشتن اطمينان نخوريد و يا اگر مي‌شناسيد کم‌کم ميل کنيد تا سيستم دفاعي بدن خود را با محيط جديد و اقدام دفاعي مناسب با آنجا آماده کند. اگر بيماري‌ خاصي داريد که پرهيز غذايي برايتان در نظر گرفته شده است، غذاي مخصوص خود را به همراه ببريد. داروها را فراموش نکنيد. اگر شما که ديابت داريد، ناپرهيزي کنيد و دچار افزايش شديد قند خون شويد يا خداي نکرده به اغما برويد، مسافرت را بر خود و ديگران تلخ مي‌کنيد.
منبع: http://www.salamat.com
ae