الفباي ايمپلنت

اگر بپرسند بزرگ‌ترين روياي بشر در طول تاريخ در بحث دهان و دندان چه بوده؟ بدون شک مي‌توان گفت جايگزيني دندان‌هاي از دست رفته. دندان‌ها به دلايل متعددي از دست مي‌روند و حتي پيشرفت‌هاي حيرت‌انگيز علم دندان‌پزشکي هم در برخي موارد نمي‌تواند مانع از دست رفتن دندان‌ها شود. در چنين شرايطي بيماران به دنبال راهي براي جايگزيني اين دندان‌ها هستند. درست مانند اجداد و نياکان خود در چندهزار سال قبل. در کاوش‌هاي باستان‌شناسي بقاياي جمجمه‌هايي از تمدن‌هاي ايران، مصر و مايا (آمريکاي مرکزي) نشان از تلاش براي جايگزيني دندان‌هاي از دست رفته دارد. در اين جمجمه‌ها قطعاتي از سنگ و فلز که به شکل دندان تراشيده شده بود، يافت شده است. بنابراين علم ايمپلنت يا همان کاشت دندان سابقه‌اي بسيار طولاني دارد.
اما چيزي که امروزه به عنوان ايمپلنت مي‌شناسيم علم نوين ايمپلنت است که تقريبا از اواسط دهه پنجاه با تلاش‌هاي پروفسور برنمارک که البته اصلا دندان‌پزشک نبود و در زمينه جراحي ارتوپدي تخصص داشت، به دنيا معرفي شد. ايمپلنت در زبان انگليسي به معناي کاشتن است و منظور ما از ايمپلنت‌هاي دنداني کاشتن ميله‌هايي فلزي از جنس تيتانيوم به جاي دندان‌هاي از دست رفته است. براي آشنايي هرچه بيشتر شما با اين درمان پاي صحبت‌هاي دکتر حسين بهنيا نشستيم. دکتر بهنيا، متخصص جراحي دهان و فک و صورت و ايمپلنت‌هاي دنداني و استاد و مدير گروه بخش جراحي دهان و فک و صورت دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي هستند.

وقتي بي‌دندان مي‌شويم
 

دکتر بهنيا کمي ‌درباره نقش دندان‌ها توضيح مي‌دهد: «دندان جدا از نقش خود در غذا خوردن و تأمين زيبايي به خاطر وضعيت فيزيولوژيک خود با انتقال مستقيم نيروهاي ناشي از جويدن به استخوان موجب حفظ استخوان فک در وضعيت مطلوب مي‌شود. به‌طور کلي هر عضوي از بدن که فعاليت نداشته باشد دچار تحليل و ضعف مي‌شود. استخوان‌ها هم‌چنين وضعيتي دارند و اگر به شکل مناسبي تحت نيروهاي مختلف قرار نگيرند دچار ضعف مي‌شوند. در استخوان فک اين نيروها همان نيروهاي ناشي از جويدن است که از طريق دندان‌ها به استخوان وارد مي‌شود. در غير اين‌صورت استخوان فک تحليل مي‌رود.» او مي‌افزايد: «دندان يا دندان‌ها به هر دليلي که از دست رفته‌اند (پوسيدگي شديد، بيماري‌هاي پيشرفته لثه يا ضربه) بايد هرچه زودتر و ترجيحا به وسيله‌ ايمپلنت جايگزين شوند. در غير اين‌صورت استخوان فک دچار تحليل مي‌شود و دندان‌هاي مجاور و مقابل ناحيه بي‌دندان به آن سمت حرکت مي‌کنند و موجب درهم ريختگي ترتيب دندان‌ها مي‌شوند.»

جايگزيني آنچه از دست داده‌ايم
 

جايگزيني دندان‌هاي از دست رفته در حيطه علم پروتزهاي دنداني قرار مي‌گيرد. به طور کلي دو نوع پروتز براي جايگزيني دندان‌هاي از دست رفته وجود دارد: ثابت و متحرک. پروتزهاي متحرک همان دست دندان‌هاي کاملي هستند که شايد در دهان پدربزرگ و مادربزرگ‌ها ديده باشيد. در اين قبيل بيماران تمام دندان‌ها از دست رفته‌اند. اگر هم بخشي از دندان‌ها از دست رفته باشند از پروتزهاي متحرک پارسيل يا تکه‌اي استفاده مي‌شود. ايراد بزرگ اين پروتزها اين است که نيروهاي ناشي از جويدن به سطح استخوان و بافت نرم روي آن وارد مي‌شوند و پس از مدتي موجب تحليل رفتن استخوان فک مي‌شوند. بنابراين پروتز لق مي‌شود. اغلب اين لقي باعث ايجاد زخم‌هايي روي مخاط شده که ممکن است در آينده به ضايعات خطرناکي تبديل شوند. پروتزهاي پارسيل هم ماهيتي تخريبي دارند و در درازمدت موجب از بين رفتن دندان‌هاي پايه و تحليل استخوان مي‌شوند.
نوع ديگر پروتزهاي ثابت هستند. در پروتزهاي ثابت دندان‌هاي دو طرف ناحيه بي‌دنداني تراشيده شده و يک پروتز يکپارچه روي اين پايه‌هاي قرار مي‌گيرد که به آن بريج (پل) مي‌گويند. قسمت وسط بريج شامل تاج دندان يا دندان‌هاي از دست رفته است. بزرگ‌ترين ايراد پروتزهاي ثابت تراش خوردن دندان‌هاي سالم دو طرف ناحيه بي‌دنداني است که به خصوص در قست جلوي فک بالا براي اغلب بيماران قابل پذيرش نيست. ايراد ديگر آن احتمال پوسيدگي دندان‌هاي پايه در زير روکش است که به راحتي مي‌تواند باعث از بين رفتن دندان‌هاي پايه شود. بنابراين براي جايگزيني دندان‌هاي از دست رفته امروزه اولين و بهترين انتخاب ايمپلنت است چون علاوه بر ظاهر دندان، عملکرد فيزيولوژيک دندان را هم بازسازي مي‌کند و با انتقال نيروهاي ناشي از جويدن به استخوان موجب جلوگيري از تحليل استخوان مي‌شود.

انواع درمان‌هاي ايمپلنت
 

دکتر بهنيا درباره انواع درمان‌هاي ايمپلنت توضيح مي‌دهد:«پروتزهاي روي ايمپلنت مي‌تواند ثابت باشد يا متحرک. اينکه از کدام طرح درمان استفاده کنيم به عوامل متعددي بستگي دارد که مهم‌ترين آنها وضعيت استخوان، سن بيمار، ناحيه بي‌دنداني و خواسته خود بيمار است. براي مثال بيماري فقط از لقي پروتز متحرک خود شکايت دارد.
ما با گذاشتن چند ايمپلنت و اتصال پروتز متحرک به آنها مي‌توانيم گير پروتز را به شکل قابل‌توجهي افزايش دهيم و جلوي تحليل استخوان هم گرفته مي‌شود. اما ممکن است همين بيمار بخواهد از پروتز ثابت استفاده کند يا اينکه بيماري باشد که يک تک دندان خود را از دست داده باشد. در اين حالت با توجه به مقدار استخوان مي‌توان از طرح درمان پروتز ثابت متکي بر ايمپلنت استفاده کرد.»
او درباره شيوه انجام درمان مي‌گويد: «لثه برش خورده و کنار زده مي‌شود. سپس در استخوان با دريل سوراخي تعبيه مي‌شود و ايمپلنت داخل آن سوراخ قرار داده مي‌شود. سپس بسته به نوع ايمپلنت و کيفيت استخوان بايد مدتي صبر کنيم تا استخوان دور ايمپلنت شکل گرفته و آن را محکم در بر بگيرد. در فک پايين اين کار اغلب 2 تا 5/2 ماه طول مي‌کشد. در فک بالا اين زمان بيشتر است و اغلب سه، چهار ماه طول مي‌کشد. پس از گذشت اين مدت درمان‌هاي پروتزي آغاز مي‌شود.
بعضي اوقات و در شرايطي خاص مي‌توان در همان جلسه جراحي و بلافاصله پس از کار گذاشتن ايمپلنت‌ها پروتز را به بيمار تحويل داد به طوري که بيمار با پروتز از مطب خارج شود ولي اين کار هميشه قابل اجرا نيست.» دکتر بهنيا مي‌افزايد: «اگر بيماري کاملا بي‌دندان باشد و طرح درمان ما يک پروتز متحرک، در فک بالا چهار تا شش ايمپلنت و در فک پايين دو تا چهار ايمپلنت کارگذاشته مي‌شود. اما براي ساخت يک پروتز ثابت در فک بالا اغلب هشت تا ده ايمپلنت و در فک پايين هشت ايمپلنت قرار داده مي‌شود.»
دکتر بهنيا به يک نکته مهم اشاره مي‌کند: «گاهي مقدار استخوان براي گذاشتن ايمپلنت کافي نيست. در اين شرايط لازم است مقدار استخوان از دست رفته بازسازي شود. جراحي‌هاي وسيع بازسازي استخوان چند ماهي درمان را طولاني‌تر مي‌کنند.»

موانع هفت‌گانه ايمپلنت
 

1 بهداشت ضعيف دهان
 

اگر بهداشت دهان خوب نباشد بهترين درمان‌ها هم با شکست روبه‌رو مي‌شوند. بيمار بايد به طور مرتب و منظم مسواک بزند و از نخ دندان يا در برخي موارد از پراکسي براش يا از سوپر فلاس براي تميز کردن زير و کناره‌هاي ايمپلنت‌ها استفاده کند.

2 سيگار
 

سيگار کشيدن زياد احتمال موفقيت ايمپلنت را کاهش مي‌دهد. سابق بر اين براي سيگاري‌هاي قهار درمان ايمپلنت منع تجويز داشت اما امروزه عقيده بر اين است که افراد سيگاري بهتر است مدتي پيش از جراحي ايمپلنت سيگار را کنار بگذارند و سعي کنند آن را ترک کنند اما اگر نمي‌توانند آن را به طور کامل ترک کنند دست کم بايد تا حد امکان کمتر سيگار بکشند تا ايمپلنت‌ها به مخاطره نيفتند. در زماني که قرار است استخوان دور ايمپلنت شکل بگيرد، بهتر است بيمار سيگار نکشد.

3 ديابت
 

اگر ديابت کنترل شده باشد مشکلي براي گذاشتن ايمپلنت وجود ندارد اما اگر ديابت کنترل نشده باشد يعني بيمار با سهل‌انگاري براي درمان اقدام نکرده باشد يا اينکه اصلا ديابت غيرقابل کنترل باشد درمان ايمپلنت توصيه نمي‌شود.

4 شيمي‌درماني و اشعه‌درماني
 

اگر فک بيمار تحت درمان با اشعه است يا داروهاي شيمي‌درماني دريافت مي‌کند نبايد تحت درمان با ايمپلنت قرار گيرد. البته اگر مدتي از خاتمه هر کدام از اين درمان‌ها گذشته باشد و مشکل اوليه برطرف شده باشد با رعايت جوانب احتياط مي‌توان ايمپلنت گذاشت.

5 تضعيف دفاع بدن
 

در بيماراني که به هر دليلي سيستم ايمني بدنشان تضعيف شده براي مثال لوسمي، ايدز، بيماري‌هاي خود ايمني و... اغلب درمان ايمپلنت توصيه نمي‌شود.

6 بي‌توجهي به ويزيت‌هاي منظم
 

از همان زمان دريافت پروتز معاينات ادواري مرتب و منظمي‌ براي بيمار در نظر گرفته مي‌شود که بايد با دقت آنها را رعايت کند. فواصل آنها هم هر دو هفته يک‌بار، سپس ماهي يک‌بار، سه ماه يک‌بار و شش ماه يک‌بار است. بيمار نبايد برود و تا شش ماه پيدايش نشود. چه بسا در همان هفته‌هاي اول ممکن است مشکلاتي در ارتباط با پروتز ايجاد شود که بيمار خودش متوجه آنها نمي‌شود اما دندان‌پزشک مي‌تواند با اقدام به موقع از بروز عوارض جلوگيري کند. راديوگرافي‌هاي کنترل که در هفته اول و ماه اول و سپس سالي يک‌بار گرفته مي‌شوند نقش مهمي‌ در تشخيص به موقع مشکلات دارد.

7 رژيم غذايي تدريجي
 

بيمار پس از دريافت پروتز نبايد بلافاصله غذاهاي سفت و سخت مصرف کند بلکه بايد ابتدا براي مدتي از غذاهاي نرم استفاده کرده و به تدريج رژيم غذايي عادي خود را ازسر بگيرد.
منبع:www.salamat.com
/ك