روش‌هاي تطابق با بيماري(1)

استرس بخشي طبيعي از زندگي حتي در بيماران سالم است. اضطراب يک واکنش طبيعي در برابر استرس است. همهبيمارانروش‌هايمناسبيدراختياردارندکه براي کاهش اضطراب و بازگرداندن آرامش در زمان بروز شرايط استرس‌زا مورد استفاده قرار مي‌گيرد. استفاده از اين روش‌ها مي‌تواند اضطراب بيماران را کاهش دهد و به آنها کمک کند تا زندگي آرام و مولدي داشته باشند. اگرچه اين روش‌ها مؤثر و مفيد هستند ولي استفاده بيش از حد از آنها مي‌تواند تأثيرات معکوسي داشته باشد و منجر به بي‌ثباتي در بيمار شود.
چنين مکانيزم‌هايي مي‌تواند از طرف بيماران براي مقابله با استرس ناشي از بيماري مورد استفاده قرار گيرد. نحوه مقابله با استرس در گذشته، مشخص‌کننده توانايي بيماران در مقابله با استرس ناشي از بيماري ‌است. برخي از بيماران براي سلامت و توانايي خود در انجام فعاليت‌هاي روزانه و نقش‌هاي اجتماعي‌ اهميت چنداني قايل نيستند و هنگام بروز بيماري، زندگي‌‌شان مختل مي‌شود و سطوح مختلفي از استرس را تجربه خواهند کرد. واکنش بيماران در برابر بيماري هميشه با شدت بيماري يکسان و برابر نيست. موردي که براي يک فرد، خفيف تلقي مي‌شود ممکن است براي فرد ديگري واکنش شديد استرس‌زايي را به‌همراه داشته باشد. عوامل رواني اجتماعي متعددي وجود دارد که واکنش بيماران در برابر شرايط بيماري و واکنش در برابر توصيه‌هاي ارايه شده را تحت تأثير قرار مي‌دهد. بيماري، خودپنداره بيماران را تغيير مي‌دهد. بيماراني که خود را مستقل مي‌دانند ممکن است در شرايط بيماري براي انجام مراقبت‌هاي درماني و فعاليت‌هاي روزانه خود به ديگران وابسته شوند. درک بيماران در مورد ميزان ضرر وارده شده به آنها از طريق بيماري صرف‌نظر از اين‌که مربوط به عملکرد، عزت نفس، وابستگي يا وضعيت مالي آنها باشد، اغلب مربوط به ميزان استرس و به‌دنبال آن اضطراب ناشي از بيماري است. روش‌هاي مقابله با استرس به بيماران کمک مي‌کند تا خود را با شرايط موجود تطبيق دهند و توصيه‌هاي درماني را پيگيري کنند. اين روش‌ها همچنين مي‌توانند مشخص‌کننده نتايج مثبت درماني باشند. متخصصيني که در مورد استفاده از اين روش‌ها و تأثيرشان بر درماني آگاهي دارند، مي‌توانند از آنها براي ايجاد نتايج مثبت بهره برداري کنند. اهم اين روش‌ها عبارتند از: عدم پذيرش، شيوه جبراني، بي‌توجهي به نظرات، عقب‌نشيني، ايفاي نقش، پسرفت، سرزنش ديگران، سرزنش خود، توجيه عقلي، مخفي کردن احساسات، راهنمايي دوباره احساسات، فعاليت بيش از حد و منحرف ساختن احساسات. در اين هفته به 6 مورد از اين روش‌ها مي‌پردازيم و در هفته آتي باقي اين بحث را پي خواهيم گرفت.

عدم پذيرش
 

يکي از روش‌هاي معمول مقابله با نگراني ناشي از يك بيماري، عدم پذيرش است. اگرچه در برخي از موارد عدم پذيرش مي‌تواند فرآيندي مؤثر باشد اما اگر بيماران را از پذيرش توصيه‌هاي درماني لازم براي بهبود وضعيت‌شان باز دارد، عاملي مخرب و خطرناك محسوب مي‌شود.گاه اضطراب تشخيص بيماري آنقدر زياد است که بيمار براي مقابله با آن وجود بيماري ‌اش را منکر مي شود.
در چنين مثال‌هايي، ماهيت تشخيص بيماري باعث به‌وجود آمدن اضطراب مي‌شود و همراهي با توصيه‌هاي درماني به معناي پذيرش شرايط است. بيماران ممکن است براي مقابله با اضطراب به‌صورت ناخودآگاه سدي از انکار يا عدم پذيرش به‌وجود آورند. با سرپيچي از توصيه‌هاي درماني و نکات ارايه شده توسط متخصصين، در واقع آنها وجود بيماري را انكار مي‌كنند. متخصصين نبايد مانع ايجاد اين سد‌ها براي بيماران مانع شوند. با وجود اين بايد به شناسايي اضطراب‌هايي در بيمار پرداخت که باعث انکار شرايط شده و روش مقابله با آنها را بررسي نمود. گروهي از بيماران ممکن است براي کسب آگاهي بيشتر در مورد شرايط خود، دودل و مردد باشند. اتخاذ رفتار«چيزي که نمي‌داني، ضرري به تو نمي‌رساند»، باعث مخالفت آنها با دريافت هر نوع اطلاعات مي‌شود. در چنين مواردي تحميل اطلاعات به بيمار هيچ منفعتي براي او ندارد. مؤثرترين راهکار در اين زمينه، تعيين اطلاعات مورد نياز بيمار، ارايه آنها با جزييات کامل به وي و کنترل ميزان همراهي او است. راهکار ديگر پرسيدن سوال‌هاي جالب از بيمار براي ايجاد انگيزه در اوست. در سوي ديگر اين جريان، برخي از بيماران براي مقابله با اضطراب ناشي از بيماري، سعي مي‌كنند تا جزييات دقيقي در مورد شرايط و روش‌هاي درمان خود به‌دست آورند. با استفاده از اين روش مقابله‌اي مي‌توان با کاهش ترس‌هاي ناشناخته در بيمار باعث کمتر شدن اضطراب در او شد و کمک کرد تا تصور کند بيماري در کنترل کامل اوست. متخصصين نه تنها بايد اطلاعات ابتدايي در مورد شرايط بيمار را در اختيار بيمار قرار دهند بلکه بايد اطمينان حاصل نمايند که اين اطلاع‌رساني در زمينه بيماري و بهبود وضعيت او نيز ادامه خواهد داشت. البته با اين راهکار تضميني براي همراهي بيمار با توصيه هاي درماني وجود ندارد. اگر متخصصين در ارزيابي خود دچار اشتباه شوند و بدون نظارت لازم اطلاعات را در اختيار آنها قرار دهند آن‌گاه نمي‌توان انتظار نتيجه‌اي مناسب و مؤثر داشت. شايد متخصصين متوجه شوند که اطلاعات اضافي مي‌تواند به کاهش سطح اضطراب کمک کند، چون به‌نظر مي‌رسد بيماراني که اضطراب کمتري دارند بهتر قادر خواهند بود از اين اطلاعات در زندگي روزانه ا‌شان به‌كار ببرند.

شيوه جبراني
 

گاهي بيماران براي جبران ضعف‌هاي حقيقي يا غيرحقيقي خود سعي مي‌کنند تا در ديگر زمينه‌ها قوي‌تر و کارآمدتر شوند. اگر بيماران در يک زمينه توانايي کافي نداشته باشند، ممکن است روش‌هاي ديگري را براي موفقيت در ديگر زمينه‌ها پيدا کنند. به عنوان مثال بيماري که به‌دليل آمفيزم قادر به کنترل فعاليت‌هاي جسماني‌اش نيست ممکن است به جاي آن، مهارت‌هاي نوشتن يا ديگر ابزار وجودي خود را توسعه بخشد تا به‌اين ترتيب بدون نياز به فعاليت‌هاي شديد بدني، ميزان رضايت از خود را افزايش دهد. متخصصين از طريق آموزش مي‌توانند به بيماران راه‌هايي را بياموزند تا از مهارت‌هاي خود به‌صورت بهينه استفاده كنند و مهارت‌هاي جديدي را به‌دست آورند. اگرچه شيوه جبراني ممکن است مفيد باشد ولي اين احتمال نيز وجود دارد که از برخي جهات مخرب و خطرناک باشد. يک مثال در مورد استفاده مخرب از روش جبراني مربوط به فردي است که به‌دليل مشکلات قلبي قصد داشت ديگر سيگار نکشد ولي براي جبران آن به زياد غذا خوردن روي آورد. ارايه اطلاعات به تنهايي، در اين موارد چندان ارزشي ندارد. شناسايي واکنش بيماران از طرف متخصصين مي‌تواند اولين گام در کمک به آنها براي مقابله با احساسات‌شان در مورد شرايط و روش درمان باشد و متعاقب آن باعث افزايش ميزان اثربخشي برنامه‌هاي درماني درآينده ‌شود. در اين‌گونه مثال‌ها متخصصين بايد در مورد نظرات، ارزش‌ها و باورهاي بيماران آگاهي کافي داشته باشند.

بي‌توجهي به نظرات
 

يکي ديگر از روش‌هاي مقابله براي تطابق بيماران با شرايط‌ بيماري، بي توجهي به عقايد و افکار نامناسب و غيرقابل پذيرش است. به عنوان مثال ممکن است بيماراني که به‌دليل بروزعلايم بيماري خود بسيار عصباني هستند به جاي شناسايي آنها، به طور کلي اين علايم را فراموش کنند. به عنوان مثال بيماري که از دردهاي دوره‌اي قفسه سينه و تنگي نفس رنج مي‌برد ممکن است تجربه داشتن اين علايم و مراجعه به پزشک و حتي توصيه‌هاي درماني را فراموش کند. اين روش مقابله نه تنها انرژي زيادي را صرف خواهد کرد، بلکه به‌صورت بالقوه خطرناک است. شناسايي استفاده بيش از حد بيماران از اين روش مقابله به متخصصين کمک مي‌کند تا فرآيندي ايجاد کنند که بيماران مقابله واقع بينانه‌تري در قبال مشکلات‌شان داشته باشند. فراموش کردن يا توجه نکردن به نظرات، همچون ديگر روش‌هاي مقابله مي‌تواند مکانيسمي مناسب براي تطابق با بيماري باشد. به عنوان مثال يک فرد دچار سوختگي به جاي تمرکز بر رفتار مناسب کارکنان بيمارستان و جنبه‌هاي مثبت بهبود خويش، به هنگام خروج از بيمارستان با تغيير طرز لباس پوشيدن اش ممکن است شدت دردهايي را که تجربه کرده، فراموش کند. در واقع او ناديده گرفتن افکارش را براي تطابق با بيماري به شيوه مناسب خود به کار گرفته است. در اين‌گونه مثال‌ها، تسهيل اين روش مقابله مي‌تواند در رسيدن به نتايج مثبت درماني به بيمار کمک کند. اگر متخصصين دريابند که بيمار شديدا فراموش کار شده و اين رفتار براي سلامت و مراقبت او مضر و خطرناک است، به جاي هدايت بيمار به يک روش نامناسب، زمان بيشتري را صرف صحبت با وي در مورد احساساتش در رابطه با شرايط و روش‌هاي درماني خواهند کرد. از طريق ايجاد يک رابطه مطمئن و احترام متقابل، متخصصين بهتر مي‌توانند به شخصيت بيمار کمک كنند و از طريق همدلي با او راهکار موجود را به روشي براي حل مشکلات مبدل سازند.

عقب‌نشيني
 

برخي از بيماران از عقب نشيني به عنوان ابزاري براي مقابله با بيماري ‌شان استفاده مي‌کنند. عقب نشيني شامل کنار رفتن احساسي يا فيزيکي فرد از شرايطي است که باعث ايجاد اضطراب مي‌شود. اگر شرايط موجود بالقوه خطرناک باشد عقب‌نشيني از آن به طور قطع يک روش مؤثر و مناسب است. به عنوان مثال بيماري که مصرف سيگار را کنار گذاشته اگر در يک مهماني حضور يابد که فشار استفاده دوباره از سيگار بر روي او زياد است، بهترين راه مقابله براي او ترک مجلس خواهد بود. استفاده کم اثرتر از اين روش زماني اتفاق مي‌افتد که بيماران آموزش رفتارهاي لازم را به‌دليل ترس از شکست قبول نکنند. چنين موردي را مي‌توان در مثال بيماري مشاهده کرد که با وجود نقص عضو تمايلي به آموزش استفاده از اندام مصنوعي ندارد. عقب‌نشيني احساسي مي‌تواند جنبه‌هاي مثبت و منفي داشته باشد. برخي از عقب‌نشيني‌هاي احساسي ممکن است بخش ضروري مقابله بيمار با تجربيات نامناسب به‌دليل بيماري باشد. اگر بيمار همچنان به موارد ارايه شده طي دوره درماني بي‌ميل باشد، آن‌گاه متخصصين ممکن است تصور کنند که رفتار او تلاشي براي مقابله با اضطراب ناشي از اطلاعات است. با اين درک، بهتر مي‌توانند به بيماران براي مقابله با اضطراب کمک کنند، در نتيجه احتمال اثربخشي برنامه درماني آنها افزايش خواهد يافت.

ايفاي نقش
 

ايفاي نقش يکي ديگر از ابزارهاي مقابله با بيماري است که مي‌تواند نتايج مثبت و منفي به‌دنبال داشته باشد. استفاده مؤثر از اين روش، موجب دروني‌سازي رفتارهاي مناسب و پسنديده فردي ديگر در رفتارها و خصوصيات خود مي‌شود. درخواست از بيماري که جراحي کولوستومي کرده و روند زندگي فعالي دارد، براي ملاقات با بيماري که به تازگي اين نوع جراحي را انجام دهد از جمله مثال‌هايي است که متخصصين از روش ايفاي نقش براي تطابق بيماران با بيماري ‌شان استفاده مي کنند. اگر بيماري در ارتباط با بيمار ديگري با شرايط يکسان باشد که تطابق مناسبي با بيماري اش نداشته. اين روش مقابله تأثير منفي به‌دنبال خواهد داشت. در اين گونه مثال‌ها ممکن است بيمار رفتار‌هاي منفي ارايه شده از طرف چنين بيماراني را در خود تثبيت کند. در اين مورد ايفاي نقش براي مطابقت با بيماري يک روش مخرب و مضر است. در برنامه درماني مي‌توان با ايفاي نقش‌هايي که نتايج مثبتي براي بيمار داشته باشند، درک اين روش مقابله را تسهيل کرد. درک مناسب ايفاي نقش همچنين مي‌تواند به متخصصين کمک کند تا مواردي را بشناسند که تأثيرات منفي به‌همراه خواهند داشت.

پسرفت
 

در پسرفت، بيمار به يک مرحله قبل‌ از توسعه خود باز مي‌گردد. اين کاري است که اغلب بيماران انجام مي‌دهند و ربطي به مسري يا غير مسري و شديد يا خفيف بودن بيماري ندارد. اغلب مردم حتي به‌هنگام بروز آنفلوآنزا رفتارهاي بچه‌گانه از خود نشان مي‌دهند مانند عصباني شدن زودگذر، بيش از حد احساسي شدن و وابستگي که اين حالات کمتر در بزرگسالي ديده مي‌شود. پسرفت به خصوص در مراحل ابتدايي بيماري ممکن است حتي براي بهبود احتمالي مؤثر و لازم باشد. به عنوان مثال بيماراني که به تازگي انفارکتوس قلبي کرده‌اند به عنوان بخشي از درمان خود نياز دارند تا نقش وابسته‌تري داشته باشند، مسووليت‌هاي خود را رها کرده و به ديگران اجازه دهند تا از آنها مراقبت کنند. در اين موارد پسرفت براي جلوگيري از بازگشت بيماري مهم و ضروري است. هنگامي‌که مرحله بهبود بيمار آغاز مي‌شود، متخصصين ممکن است آنها را تشويق کنند تا آزادانه‌تر عمل کنند. بيماراني که پسرفت را به‌صورت مداوم در برنامه درماني خود قرار مي‌دهند، تطابق نامناسبي را با بيماري شان ايجاد مي‌کنند که تأثيرات منفي بر روي توانايي‌شان در اجرا و پذيرش توصيه‌هاي درماني خواهد داشت. درک پسرفت به عنوان يک روش مقابله مي‌تواند براي متخصصين در اجراي برنامه درماني با ارزش و مفيد باشد. با افزايش سطح درک اين رفتار، متخصصين مي‌توانند برنامه درماني را بر همين مبنا قرار دهند و مشکلات بالقوه‌بيماران در توصيه‌هاي درماني آينده را مطرح سازند.
ادامه دارد ... منبع:www.salamat.com
/ك