همه پدر و مادرها دوست دارند کودک سالمي داشته باشد و فرزند دلبندشان بدون اينکه خطري تهديدش کنند و دچار آسيب و حادثه شود، با محيط اطراف ارتباط برقرار کند و تجربه به دست بياورد اما متاسفانه آسيب‌ها و خطرهاي زيادي، سلامت و زندگي کودکان را تهديد ميکنند.خوشبختانه بيشتر آسيب‌ها در کودکان قابل شناسايي، قابل پيش‌بيني و قابل پيشگيري هستند. پيشگيري از آسيب يکي از بخشهاي ضروري مراقبت از کودک و يکي از مسووليتهاي اصلي والدين و مراقبان کودک است. با شناسايي آسيب‌ها، برنامهريزي براي کنترل آنها و درنظر داشتن يک پيش‌بيني ساده بيشتر آسيب‌ها قابل پيشگيري هستند. هدف پيشگيري از آسيب کاهش تعداد و شدت آسيبهاست.
براي اين کار لازم است خطرات بالقوه در محيط اطراف کودک شناسايي شده و اقدامات پيشگيرانه مانند تغييرات محيطي، اجراي موارد ايمني و تغييرات رفتاري ارتقا پيدا کرده و اجرا شوند. بررسيهاي منظم ايمني براي شناسايي خطرات، تغيير در محيط براي کاهش خطرات، نظارت و رسيدگي به کودکان، وضع و اجراي قوانين براي فعاليتهاي تفريحي و آموزش کودکان، والدين و مراقبان کودک درباره اهميت پيشگيري از آسيب، از اقداماتي است که براي پيشگيري از آسيب انجام ميشود.
قدم اول، شناخت آسيب
آسيب‌ها در اثر قرار گرفتن در شرايط و موقعيتهاي ناايمن، مشارکت کودک در فعاليتهايي که با تواناييهاي او سازگار نيست، تقليد و پيروي کودک از افرادي که در مقايسه با او توانايي جسمي بيشتري دارند و يا فقدان نظارت‌ديداري بزرگسالان اتفاق مي‌افتد. براي پيشگيري از آسيب در کودکان لازم است درباره انواع آسيب، علل به وجود آمدن آنها، گروههاي در معرض خطر و شرايط، زمان و مکانهايي که آسيب در آن رخ داده است و همچنين گروههاي در معرض خطر، اطلاعات کافي به دست آورد و راههاي کاهش و کنترل اين خطرات را شناسايي کرد. هر حادثه علل و نتايجي دارد. آسيب‌ها اغلب وقتي اتفاق ميافتند که خطر يا احتمال وقوع آن در محيط وجود دارد. همان طور که ذکر شد، براي پيشگيري از اين آسيب‌ها لازم است عواملي که سبب ايجاد آنها ميشود شناسايي و پيش‌بيني شود.
چه نوع آسيبهايي در ميان کودکان شايع‌تر است؟
کودکان در اغلب موارد با اين نوع آسيب‌ها روبه‌رو مي‌شوند:
• آسيبهاي خفيف مانند بريدگي، زخم، خراشيدگي و ضرب‌ديدگي
• آسيبهاي شديد و جدي مانند آسيب به سر، شکستن استخوانها، آسيبهاي داخلي، در رفتگي استخوان و مفاصل و آسيبهاي دنداني
• مسموميت
• غرق‌شدگي
• سوختگي
• خفگي
كدام كودكان بيشتر آسيب ميبينند؟
مطالعات نشان داده است که ميزان آسيب‌ها در نوزادان کم و نادر است و با بالا رفتن سن کودک بيشتر ميشود.
• آسيب‌ها در سنين 2 تا 5 سالگي بيشتر اتفاق مي‌افتد.
• تفاوت براي دخترها و پسرها پيش از دبستان بسيار کم است. در سن 5 سالگي ميزان آسيب‌ها در پسرها همزمان با مشارکت بيشتر آنها در بازيهاي فعالتر و همراه با فعاليت بدني بيشتر، افزايش مييابد.
کودکان چه‌طور آسيب ميبينند؟
عوامل زير به آسيب منجر شده و به عوامل مربوط به کودکان و عوامل مربوط به محيط، تقسيم مي‌شوند:
• سقوط يکي از علل آسيبهاي شديد است. زمين بازي محل اصلي آسيب در مجموعههاي مراقبت از کودک است و بين 50 تا 60 درصد تمام آسيبهاي ناشي از ضعف در مراقبت از کودک را شامل ميشود. گاهي وقتها مبلمان، پلهها يا پنجرهها هم در ايجاد آسيب موثرند.
• ارتباط و درگيري با کودک ديگر (دعوا، هل دادن، زد و خورد و...)
• برخورد کودک با اجسامي مانند وسايل بازي در حال حرکت در زمين بازي، مبلمان، اجزاي ساختمان، گياهان، اسباب بازيها، در و ديوار و...
• ايجاد بريدگي با گوشههاي تيز، سوختگي با سطوح داغ، شير آب‌گرم يا وسايل گرم‌کننده يا مسموميت با مواد سمي.
• آسيبهايي که در ارتباط با خودروها و وسايط نقليه موتوري اتفاق مي‌افتد.
چه زماني آسيب‌ها رخ ميدهند؟
زمانهايي که بيشترين ميزان آسيب کودکان در آن اتفاق مي‌افتد، عبارتند از:
• تابستان و بهار احتمالا در پي بازي و فعاليت در محيط باز و به‌ويژه استفاده بيشتر از وسايل زمين بازي.
• پايان روز و پايان بعد از ظهر هنگامي که کودکان گرسنه و خستهاند و والدين و مراقبان هم مشغوليت بيشتر و نظارت کمتري دارند.
چرا کودکان آسيب ميبينند؟
کودکان ممکن است در پي موارد زير دچار آسيب شوند:
• کمبود دانش ايمني
• کمبود توانايي يا پيروي از افرادي که از نظر جسميقويترند
• وجود خطر در محيط و دسترسي به مواد سمي
• نبود مراقبتهاي ايمني، فقدان تجهيزات و وسايل ايمني و کمبود نظارت
احتمال آسيب در مراحل مختلف رشد کودک
در هر مرحله از رشد کودک، احتمال خطر و پتاسيل صدمه در اثر آسيبهاي خاص، تغيير ميکند. والدين و مراقبان کودک بايد نسبت به اين تغييرات و خطرات خاصي که در کمين کودک است هوشيار باشند. ارتباط بين رشد کودک و نوع خطري که او را تهديد ميکند درک کنند. شايع‌ترين انواع آسيب در هر سن و محدوده رشد و چگونگي پيشگيري از آن را بدانند. البته اين نکته نبايد فراموش شود که لازم است علاوه بر سن تاريخي، نسبت به مراحل رشد کودکان آگاه بود. رشد کودکان با هم متفاوت است و برخي ناتوانيها ممکن است آنها را در مرحله رشدي ديگري، متفاوت با آنچه از سن واقعي‌شان انتظار ميرود، قرار دهد. کودکان به دليل عوامل رشد که تواناييهاي جسمي، رواني و احساسي‌شان را محدود ميکند در معرض آسيب قرار دارند. آنها سريع رشد ميکنند و ميخواهند محيطشان را بررسي کنند و بشناسند. حس کنجکاوي، نترس بودن و فقدان دانش ايمني آنها را در معرض خطر انجام کارهايي که مهارت و توانايي لازم براي انجامش را ندارند قرار مي‌دهد. نوع آسيبهايي که به کودکان وارد ميشود با رشد آنها ارتباط دارد. براي مثال، گردن نوزاد براي تحمل و نگه داشتن وزن سر خيلي ضعيف است بنابراين اگر كودك تکان داده شود ممکن است در معرض خطر آسيبهاي جدي و حتي مرگ قرار گيرد. نوزادان و کودکان نوپا با قرار دادن اشيا در دهان محيط اطرافشان را بررسي و شناسايي ميکنند و به همين دليل در معرض خطر خفگي قرار دارند. نوپايان دوست دارند تند راه بروند، از ميز و صندلي بالا بروند و به اشيا و اجسام برسند، در نتيجه در معرض خطر سقوط و مسموميت قرار ميگيرند. حوادث و تصادفات موتوري يکي از عوامل ايجادکننده آسيب در تماميگروههاي سني است. والدين و مراقبان کودک بايد مطمئن شوند که کودکان با محيط اطراف در ارتباط هستند و ميتوانند به‌طور ايمن محيط اطرافشان را بشناسند. شناخت کودکي که تحت مراقبت شماست و دقت براي برطرف کردن خطرات و متناسب کردن محيط با تواناييهاي او ميتواند از آسيب‌ها پيشگيري کند. توجه داشته باشيد هر کودکي با سرعت خودش رشد ميکند و سرعت رشد و نمو در همه کودکان يکسان نيست. به‌عنوان مثال يک کودک ممکن است در 6ماهگي سينه‌خيز برود اما کودک ديگري در يک سالگي اين کار را انجام دهد.
منبع:www.salamat.com
/ك
