دوران کودکي و نوپايي، دوراني تکرارناشدني، اثرگذار و حساس در روند رشد و تکامل است که هرگونه کاستي و نقصاني در آن به خسارت‌هاي غيرقابل جبران منجر خواهد شد. در اين مقاله رشد و تکامل نوزادان را از بدو تولد تا دو سالگي بررسي مي‌کنيم. به ياد داشته باشيد که عملکرد کودکان در سطوح مختلف، وابسته به فاکتورهايي از قبيل سلامت جسمي و عاطفي است و نبايد اختلافات جزيي سبب ايجاد نگراني شود.
در اولين سال‌هاي زندگي عملکردهاي اصلي کودک مانند رفتار و عواطف به شدت تحت تاثير محيط قرار دارد. سال‌هاي اول بعد از تولد به خصوص سه سال اول زندگي دوره‌اي است که مغز و سيستم عصبي مرکزي کامل مي‌شود و اگر والدين اطلاع کافي در اين خصوص داشته باشند و محيط مناسبي براي کودک فراهم کنند، نتايج مطلوبي به دست خواهند آورد.
بدو تولد
چند روز اول زندگي نوزاد، معمولا ترکيبي از دوره‌هاي طولاني خواب همراه با دوره‌هاي کوتاه بيداري است. به تدريج مدت بيداري نوزاد طولاني‌تر مي‌شود که خود شامل دوره‌هايي از کج‌خلقي، گريه کردن و آرامش است. نوزادان در هنگام تولد به نور و صدا حساسند و در مقابل صداهاي ناگهاني از جا مي‌پرند. شيرخواران تا سه‌ماهگي نمي‌توانند با چشم‌هايشان تطابق کنند و يک شي يا چهره بايد لااقل در فاصله 30 سانتي‌متري صورت‌شان قرار گيرد تا بتوانند روي آن تمرکز کنند. معمولا شيرخواران براي دنبال کردن يک چهره درحال حرکت، چشمان‌شان را به اندازه 90 درجه به آرامي مي‌چرخانند.
نوزاد در يک‌ماهگي نور را تعقيب مي‌کند، سر را محکم‌تر روي بدن نگاه مي‌دارد، شلي عضلاتش بهتر مي‌شود؛ ولي هنگام در آغوش گرفتن، جابه‌جا کردن، لباس پوشيدن و حمام کردن به حمايت نياز دارد. نوزاد در اين سن به خوبي مي‌مکد و شير مي‌خورد
2 ماهگي
کودک در اين سن لبخند مي‌زند؛ مي‌تواند صدا درآورد، نوع گريه‌اش را بسته به نيازش عوض‌کند و با انگشتانش چيزي را که در کف دستش مي‌گذاريد، محکم بگيرد.
3 ماهگي
در اين سن کنترل حرکات دست شروع مي‌شود و کودک مي‌تواند اشيا را به دهان ببرد، از خود صداهاي مختلف درآورد،اجتماعي‌شود. در اين سن کودک از تنهايي خوشش نمي‌آيد؛ با صداي بلند مي‌خندد و با خود زمزمه مي‌کند. جواب لبخند را با لبخند مي‌دهد. از نظر بينايي در اين سن خيلي هوشيار است و حواسش به خصوص به طرف اشخاص نزديک جلب مي‌شود. چشمانش را موقع شير خوردن بدون اينکه پلک بزند روي صورت والدين يا پرستار ثابت مي‌کند و با نگاه خيره‌اي که قصدش رضايت است به آنها مي‌نگرد.
6 ماهگي
کودک در اين سن سعي در نشستن دارد. اشيا را به خوبي مي‌گيرد. وقتي به پشت خوابيده، انگشتان پاهاي خود را گرفته و داخل دهان مي‌کند. اشيا را از يک دست به دست ديگر مي‌دهد. هنگامي که اسباب‌بازي در جايي خارج از نقطه ديدش مي‌افتد با دست‌ها و چشمانش در اطراف به جستجو مي‌پردازد و يا آن را فراموش مي‌کند. نسبت به آشنا و غريبه عکس‌العمل دوستانه نشان مي‌دهد. از صداي لالايي و موسيقي لذت مي‌برد. ساعات خوابش در اين سن به 16 تا 18 ساعت مي‌رسد.
8 ماهگي
در اين سن کودک کاملا مي‌نشيند و دوست دارد او را سرپا نگه دارند. در اين سن مي‌توانيد او را روي لگن توالت مخصوصش بنشانيد و سر او را گرم کنيد و با او صحبت کنيد تا مدفوع کند. اين کار را با صبر و حوصله انجام دهيد تا جزو عادات او شود و کنترل مدفوع را ياد بگيرد. از گاز گرفتن خوشش ميآيد. در اين سن بسيار اجتماعي است. حرف‌ها را گوش مي‌کند و نسبت به رفتار اطرافيان عکس‌العمل نشان مي‌دهد.
10 ماهگي
کودک 10ماهه مي‌خزد و چهار دست و پا راه مي‌رود. روي پا مي‌ايستد و گاهي با تکيه به اشيا و ديوار چند گامي برمي‌دارد. از اشخاص غريبه مي‌ترسد و گريه مي‌کند. شيشه شير يا آب ميوه را با دست خود گرفته و مي‌خورد. کلمه «نه» را مي‌فهمد. حرف‌هاي ساده مثل بابا و ماما را مي‌تواند ادا کند. شوخي‌ها، خنده‌ها و ساير صداها مانند صداي باز کردن لب‌ها و صداي سرفه را تقليد مي‌کند. وقتي به او غذا مي‌دهيم، سعي مي‌کند تا قاشق را بگيرد.
12 ماهگي
در اين سن کودک به راحتي روي پاي خود مي‌ايستد و حتي گام‌هايي برمي‌دارد. با غريبه‌ها رفتاري دوستانه دارد. از بازي کردن با ديگران لذت مي‌برد. قاشق به دست مي‌گيرد و مي‌خواهد خود غذا بخورد. ميزان ساعات خوابش به 14 تا 16 ساعت کاهش مي‌يابد. چنانچه اسباب‌بازي‌اش را مخفي کنيد، او را پيدا مي‌کند. دستش را به منظور خداحافظي تکان مي‌دهد.
15 ماهگي
کودک 15ماهه بدون کمک راه مي‌رود. رفتارش آرامش سابق را ندارد چون در انجام کارهاي فراگرفته عجله به خرج مي‌دهد. اشياي ريز را از زمين برداشته و به دهان مي‌گذارد. از جاهاي تنگ مانند کالسکه بدش ميآيد و داد و بيداد راه مي‌اندازد. معمولا بين سن 16تا 18 ماهگي طفل مي‌تواند سه ساعت ادرار خود را نگه دارد. مي‌توان با نشاندن روي لگن و يا سرپا گرفتن او را عادت داد تا زمان ادرار کردن خود را بگويد.
18 ماهگي
کودک 18ماهه مي‌تواند با کمک و اتکا به جايي از پله بالا برود. با قاشق غذا مي‌خورد. کلمه «نه» در او اثري ندارد. خيلي کنجکاو است. به هر کجا سر مي‌زند و به هر چيز که جلوي دستش باشد دست مي‌زند بنابراين بايد بيشتر مراقب او باشيد. در اين سن شروع به صحبت مي‌کند و چند حرف ساده و آسان را تلفظ مي‌کند و در لباس پوشيدن با مادر همکاري مي‌کند. از صندلي بالا رفته، سپس برمي‌گردد و مي‌نشيند. دستشويي خود را با حالت بي‌قراري و سروصدا اعلام مي‌کند. ممکن است شلوار خيس شده و کثيف خود را نشان دهد. خطر را احساس نمي‌کند.
24 ماهگي
کودک 2ساله مي‌تواند جملات سه‌کلمه‌اي بسازد. اطمينان بيشتري به خود دارد. کمتر زمين مي‌خورد. مي‌تواند بدود و از پله‌ها به آساني بالا و پايين برود. تقاضاي او در اين سن مانند گذشته سخت و مصرانه نيست. رفتارش عاقلانه‌تر و آرام‌تر از گذشته است. ميزان ساعات خوابش به 12 تا 14 ساعت مي‌رسد. بيشتر کودکان نياز خود را به رفتن توالت بيان مي‌کنند و ديگر خود را خيس نمي‌کنند. بيشتر اوقات از دست برتر استفاده مي‌کند و مشخص مي‌شود که چپ دست است يا راست دست. خطوط دايره‌اي شکل نامفهوم و بي‌معنا و درهم رسم مي‌کند. رسم خط عمودي و گاهي به شکل 7 را تقليد مي‌کند. از ديدن کتاب‌هاي تصويردار لذت مي‌برد و صفحات را يک به يک ورق مي‌زند.
منبع:http://www.salamat.com
