مرگ ناگهاني نوزادان
نويسنده:دکتر عليرضا مرندي*
عارضه SIDS يا نشانگان مرگ ناگهاني نوزادان يكي از عوامل عمده مرگ و مير نوزادان پس از يك ماهه اول زندگي است که هر سال، يک کودک از هر 1000 کودک را دچار مي‌کند. بيشتر مرگ وميرهاي ناشي از SIDS در فاصله بين 2 تا 4 ماهگي اتفاق مي‌افتد و هيچ راهي وجود ندارد كه بروز نيافتن اين خطر را ضمانت كند ولي البته مي‌توان با برخي اقدامات، اين خطر را كاهش داد.
نشانگان مرگ ناگهاني نوزادان، يكي از علل مرگ و مير كودكان 1 تا 4 ماهه و بعضا بزرگ‌تر است و نكته نگران‌كننده اين است كه درمان قاطعي ندارد و به خوبي نمي‌توان با آن مقابله كرد چون يك بيماري يا ناخوشي نيست.
اين نشانگان به نام مرگ گهواره نيز ناميده مي‌شود و زماني اين تشخيص مطرح است كه كودكي كه كمتر از يك سال عمر دارد به‌طور ناگهاني مي‌ميرد و پس از تحقيقات كامل پزشكي و پزشكي قانوني و حتي اتوپسي، علتي براي مرگ يافت نمي‌شود. اين نشانگان، حادثه‌اي تكان‌دهنده و بسيار غم‌انگيز براي خانواده محسوب مي‌شود زيرا بدون هيچ‌گونه علامت هشداردهنده‌اي رخ مي‌دهد.
بنابر نظريه آكادمي پزشكي كودكان آمريكا، براي پيشگيري از عارضه «مرگ ناگهاني نوزادان» بايد آنها را به پشت خواباند چون به پهلو خواباندن نوزاد به جاي طاقباز خواباندن آنها، خطر چرخيدن نوزاد به روي شكم را در پي دارد. آكادمي پزشكي كودكان آمريكا شواهد روزافزوني در دست دارد كه بنابر آنها، اقداماتي نظير انتقال تخت نوزاد به اتاق خواب پدر و مادر و پستانك دادن به نوزاد به هنگام خواب در كاهش خطر عارضه مرگ ناگهاني نوزاد موثرند.
عوامل موثر بر مرگ ناگهاني نوزادان
البته علت اصلي نامعلوم است اما باوجود آنكه هنوز علت نشانگان مرگ ناگهاني كودك به درستي مشخص نشده، تاكنون چند عامل خطرساز در اين رابطه شناسايي شده‌اند. اين عوامل عبارت‌اند از:
• داشتن والدين يا پرستار سيگاري: مطالعات نشان مي‌دهند كه با حضور هر فرد سيگاري در منزل احتمال نشانگان مرگ ناگهاني كودك افزايش مي‌يابد.
• خوابيدن روي شكم: تحقيقات نشان مي‌دهد كه احتمال بروز اين نشانگان در كودكاني كه به جاي خوابيدن بر پشت روي شكم مي‌خوابند، بيشتر است. وقتي كودك روي شكم مي‌خوابد، احتمال افزايش درجه حرارت بدن‌اش بالا مي‌رود، وقفه در تنفس رخ مي‌دهد و هواي بازدمي خودش را تنفس مي‌كند و در نتيجه ميزان دي‌اكسيدكربن در خون بالا مي‌رود. به‌علاوه، مطالعات گوناگون نشان داده‌اند اگر كودكي كه عادت دارد به پشت بخوابد، به روي شكم خوابانيده شود احتمال بروز نشانگان مرگ ناگهاني كودك به نحو چشم‌گيري افزايش مي‌يابد.
• نارس بودن يا كم‌وزن بودن در هنگام تولد: هرچه نوزاد زودتر به دنيا آيد، احتمال بروز نشانگان مرگ ناگهاني كودك بيشتر است. همچنين، هر چه وزن هنگام تولد كمتر باشد، خطر بروز اين نشانگان بيشتر خواهد بود.
• افزايش درجه حرارت هنگام خواب: شواهد قوي در دست است كه اگر درجه حرارت هنگام خواب خيلي بالا رود، خطر بروز نشانگان مرگ ناگهاني كودك افزايش مي‌يابد و افزايش درجه حرارت زماني رخ مي‌دهد كه كودك در اتاق فوق العاده گرم قرار گيرد و يا تب داشته باشد.
• خوابيدن در بستر بسيار نرم: بسياري از مطالعات ارتباط بين خوابيدن در بستر نرم و نشانگان مرگ ناگهاني كودك را نشان داده‌اند. رختخواب‌هاي آبي، كيسه‌هاي شني، كاناپه، لحاف‌هاي ضخيم و نرم، راحتي و ساير سطوح نرم براي خواباندن كودك نامناسب و خطرناك‌اند.
• اعتياد مادر در دوران بارداري به سيگار يا مواد مخدر: مصرف سيگار در دوران بارداري تقريبا در تمام مطالعات به‌عنوان يك عامل خطرزا در بروز نشانگان مرگ ناگهاني كودك نام برده شده است. شايان ذكر است كه اعتياد به سيگار يا مواد مخدر در طول دوران بارداري سلامت جنين را در معرض تهديد قرار مي‌دهد.
• داشتن مادر جوان‌تر از 20 سال: احتمال بروز نشانگان مرگ ناگهاني كودك در كودكاني كه مادرشان كم سن بوده است، بيشتر است. همچنين هرچه فواصل بين بارداري‌ها كمتر باشد، احتمال بروز اين نشانگان بيشتر مي‌شود.
• ابتلا به ناخوشي‌هايي كه حيات كودك را مورد تهديد قرار مي‌دهد: اين امر به خصوص در مورد كودكاني كه سابقه قطع تنفس و رنگ پريدگي ناگهاني، كبود شدن و يا وقفه تنفسي داشته و نياز به احيا پيدا كرده‌اند، صادق است.
1.كودك را به پشت بخوابانيد. اين اقدامي است كه از خطر بروز نشانگان مرگ ناگهاني كودك مي‌كاهد. از زماني که مراجع مختلف دستورالعمل خواباندن كودك به پشت را ارايه كرده‌اند، ميزان بروز نشانگان مرگ ناگهاني كودك به ميزان زيادي كاهش يافت.
2.در دوران بارداري از خودتان و جنين تان مراقبت كنيد. براي حصول اطمينان از سلامت جنين و كاهش خطر تولد زودرس و يا كاهش وزن هنگام تولد (كه از عوامل خطر نشانگان مرگ ناگهاني كودك محسوب مي‌شوند) بايد تغذيه و مراقبت‌هاي دوران بارداري صحيح باشند. در دوران بارداري از مصرف سيگار و مواد مخدر بپرهيزيد و از مصرف هر گونه داروي غير مجاز و بدون تجويز پزشک پرهيز کنيد.
3.اجازه ندهيد كسي در اطراف كودك شما سيگار بكشد. فضاي اطراف كودك را در منزل، اتومبيل و يا ساير محيط‌ها عاري از دود نگه داريد.
4.رخت‌خواب كودك را به دقت انتخاب كنيد. كودك را در رخت‌خوابي با تشك صاف و سفت كه با يك ملافه مناسب پوشانده شده، بخوابانيد و بالشي زير سرش نگذاريد. از قراردادن اسباب بازي‌هاي پارچه‌اي يا ساخته شده از ساير مواد نرم در تخت‌خواب او بپرهيزيد. اگر مي‌خواهيد حتما روي او را بپوشانيد، از يك ملافه نازك استفاده كنيد و آن را از دوطرف به زير تشك ببريد و دقت كنيد كه از حد سينه بالاتر نباشد. اگر فكر مي‌كنيد كودك سردش است، لباس‌هاي گرم‌تر به او بپوشانيد مانند سرهمي‌هايي كه جوراب سرخود است يا او را در كيسه خواب‌هاي مخصوص كودك بخوابانيد. برخي محققان كشف كرده‌اند كه وقتي نوزاد در رخت‌خواب خود و در اتاق والدين قرار مي‌گيرد، خطر نشانگان مرگ ناگهاني كودك كمتر است، بنابراين به جاي آوردن نوزاد به رخت‌خواب خود مي‌توانيد تخت‌خواب يا گهواره او را به اتاق خود بياوريد و يا گهواره كنار تختي بخريد (كه در يك طرف باز هستند و در همان ارتفاع به تخت‌خواب بزرگسالان متصل مي‌شوند.)
5.از گرم كردن بيش از حد كودك بپرهيزيد. به منظور پرهيز از گرم شدن بيش از حد كودك هنگام خواب او را بيش از حد در پتو نپوشانيد و به هيچ وجه سرش را زير پتو نگذاريد. اتاقي كه كودك در آن مي‌خوابد، نبايد بيش از حد گرم باشد. حرارت اتاق بايد براي يك فرد بالغ با لباس سبك مناسب باشد.
6.سعي كنيد حتي‌المقدور كودك در معرض عفونت قرار نگيرد. گاهي نشانگان مرگ ناگهاني كودك همراه با بيماري‌هاي تنفسي و بيماري‌هاي دستگاه گوارشي رخ مي‌دهد، بنابراين بهتر است از همه بخواهيد قبل از بغل كردن كودك شما دست‌هايشان را بشويند و البته در صورت امكان كودك را از افراد بيمار دور نگاه داريد.
/ج
نشانگان مرگ ناگهاني نوزادان، يكي از علل مرگ و مير كودكان 1 تا 4 ماهه و بعضا بزرگ‌تر است و نكته نگران‌كننده اين است كه درمان قاطعي ندارد و به خوبي نمي‌توان با آن مقابله كرد چون يك بيماري يا ناخوشي نيست.
اين نشانگان به نام مرگ گهواره نيز ناميده مي‌شود و زماني اين تشخيص مطرح است كه كودكي كه كمتر از يك سال عمر دارد به‌طور ناگهاني مي‌ميرد و پس از تحقيقات كامل پزشكي و پزشكي قانوني و حتي اتوپسي، علتي براي مرگ يافت نمي‌شود. اين نشانگان، حادثه‌اي تكان‌دهنده و بسيار غم‌انگيز براي خانواده محسوب مي‌شود زيرا بدون هيچ‌گونه علامت هشداردهنده‌اي رخ مي‌دهد.
بنابر نظريه آكادمي پزشكي كودكان آمريكا، براي پيشگيري از عارضه «مرگ ناگهاني نوزادان» بايد آنها را به پشت خواباند چون به پهلو خواباندن نوزاد به جاي طاقباز خواباندن آنها، خطر چرخيدن نوزاد به روي شكم را در پي دارد. آكادمي پزشكي كودكان آمريكا شواهد روزافزوني در دست دارد كه بنابر آنها، اقداماتي نظير انتقال تخت نوزاد به اتاق خواب پدر و مادر و پستانك دادن به نوزاد به هنگام خواب در كاهش خطر عارضه مرگ ناگهاني نوزاد موثرند.
عوامل موثر بر مرگ ناگهاني نوزادان
البته علت اصلي نامعلوم است اما باوجود آنكه هنوز علت نشانگان مرگ ناگهاني كودك به درستي مشخص نشده، تاكنون چند عامل خطرساز در اين رابطه شناسايي شده‌اند. اين عوامل عبارت‌اند از:
• داشتن والدين يا پرستار سيگاري: مطالعات نشان مي‌دهند كه با حضور هر فرد سيگاري در منزل احتمال نشانگان مرگ ناگهاني كودك افزايش مي‌يابد.
• خوابيدن روي شكم: تحقيقات نشان مي‌دهد كه احتمال بروز اين نشانگان در كودكاني كه به جاي خوابيدن بر پشت روي شكم مي‌خوابند، بيشتر است. وقتي كودك روي شكم مي‌خوابد، احتمال افزايش درجه حرارت بدن‌اش بالا مي‌رود، وقفه در تنفس رخ مي‌دهد و هواي بازدمي خودش را تنفس مي‌كند و در نتيجه ميزان دي‌اكسيدكربن در خون بالا مي‌رود. به‌علاوه، مطالعات گوناگون نشان داده‌اند اگر كودكي كه عادت دارد به پشت بخوابد، به روي شكم خوابانيده شود احتمال بروز نشانگان مرگ ناگهاني كودك به نحو چشم‌گيري افزايش مي‌يابد.
• نارس بودن يا كم‌وزن بودن در هنگام تولد: هرچه نوزاد زودتر به دنيا آيد، احتمال بروز نشانگان مرگ ناگهاني كودك بيشتر است. همچنين، هر چه وزن هنگام تولد كمتر باشد، خطر بروز اين نشانگان بيشتر خواهد بود.
• افزايش درجه حرارت هنگام خواب: شواهد قوي در دست است كه اگر درجه حرارت هنگام خواب خيلي بالا رود، خطر بروز نشانگان مرگ ناگهاني كودك افزايش مي‌يابد و افزايش درجه حرارت زماني رخ مي‌دهد كه كودك در اتاق فوق العاده گرم قرار گيرد و يا تب داشته باشد.
• خوابيدن در بستر بسيار نرم: بسياري از مطالعات ارتباط بين خوابيدن در بستر نرم و نشانگان مرگ ناگهاني كودك را نشان داده‌اند. رختخواب‌هاي آبي، كيسه‌هاي شني، كاناپه، لحاف‌هاي ضخيم و نرم، راحتي و ساير سطوح نرم براي خواباندن كودك نامناسب و خطرناك‌اند.
• اعتياد مادر در دوران بارداري به سيگار يا مواد مخدر: مصرف سيگار در دوران بارداري تقريبا در تمام مطالعات به‌عنوان يك عامل خطرزا در بروز نشانگان مرگ ناگهاني كودك نام برده شده است. شايان ذكر است كه اعتياد به سيگار يا مواد مخدر در طول دوران بارداري سلامت جنين را در معرض تهديد قرار مي‌دهد.
• داشتن مادر جوان‌تر از 20 سال: احتمال بروز نشانگان مرگ ناگهاني كودك در كودكاني كه مادرشان كم سن بوده است، بيشتر است. همچنين هرچه فواصل بين بارداري‌ها كمتر باشد، احتمال بروز اين نشانگان بيشتر مي‌شود.
• ابتلا به ناخوشي‌هايي كه حيات كودك را مورد تهديد قرار مي‌دهد: اين امر به خصوص در مورد كودكاني كه سابقه قطع تنفس و رنگ پريدگي ناگهاني، كبود شدن و يا وقفه تنفسي داشته و نياز به احيا پيدا كرده‌اند، صادق است.
1.كودك را به پشت بخوابانيد. اين اقدامي است كه از خطر بروز نشانگان مرگ ناگهاني كودك مي‌كاهد. از زماني که مراجع مختلف دستورالعمل خواباندن كودك به پشت را ارايه كرده‌اند، ميزان بروز نشانگان مرگ ناگهاني كودك به ميزان زيادي كاهش يافت.
2.در دوران بارداري از خودتان و جنين تان مراقبت كنيد. براي حصول اطمينان از سلامت جنين و كاهش خطر تولد زودرس و يا كاهش وزن هنگام تولد (كه از عوامل خطر نشانگان مرگ ناگهاني كودك محسوب مي‌شوند) بايد تغذيه و مراقبت‌هاي دوران بارداري صحيح باشند. در دوران بارداري از مصرف سيگار و مواد مخدر بپرهيزيد و از مصرف هر گونه داروي غير مجاز و بدون تجويز پزشک پرهيز کنيد.
3.اجازه ندهيد كسي در اطراف كودك شما سيگار بكشد. فضاي اطراف كودك را در منزل، اتومبيل و يا ساير محيط‌ها عاري از دود نگه داريد.
4.رخت‌خواب كودك را به دقت انتخاب كنيد. كودك را در رخت‌خوابي با تشك صاف و سفت كه با يك ملافه مناسب پوشانده شده، بخوابانيد و بالشي زير سرش نگذاريد. از قراردادن اسباب بازي‌هاي پارچه‌اي يا ساخته شده از ساير مواد نرم در تخت‌خواب او بپرهيزيد. اگر مي‌خواهيد حتما روي او را بپوشانيد، از يك ملافه نازك استفاده كنيد و آن را از دوطرف به زير تشك ببريد و دقت كنيد كه از حد سينه بالاتر نباشد. اگر فكر مي‌كنيد كودك سردش است، لباس‌هاي گرم‌تر به او بپوشانيد مانند سرهمي‌هايي كه جوراب سرخود است يا او را در كيسه خواب‌هاي مخصوص كودك بخوابانيد. برخي محققان كشف كرده‌اند كه وقتي نوزاد در رخت‌خواب خود و در اتاق والدين قرار مي‌گيرد، خطر نشانگان مرگ ناگهاني كودك كمتر است، بنابراين به جاي آوردن نوزاد به رخت‌خواب خود مي‌توانيد تخت‌خواب يا گهواره او را به اتاق خود بياوريد و يا گهواره كنار تختي بخريد (كه در يك طرف باز هستند و در همان ارتفاع به تخت‌خواب بزرگسالان متصل مي‌شوند.)
5.از گرم كردن بيش از حد كودك بپرهيزيد. به منظور پرهيز از گرم شدن بيش از حد كودك هنگام خواب او را بيش از حد در پتو نپوشانيد و به هيچ وجه سرش را زير پتو نگذاريد. اتاقي كه كودك در آن مي‌خوابد، نبايد بيش از حد گرم باشد. حرارت اتاق بايد براي يك فرد بالغ با لباس سبك مناسب باشد.
6.سعي كنيد حتي‌المقدور كودك در معرض عفونت قرار نگيرد. گاهي نشانگان مرگ ناگهاني كودك همراه با بيماري‌هاي تنفسي و بيماري‌هاي دستگاه گوارشي رخ مي‌دهد، بنابراين بهتر است از همه بخواهيد قبل از بغل كردن كودك شما دست‌هايشان را بشويند و البته در صورت امكان كودك را از افراد بيمار دور نگاه داريد.
پي نوشت ها :
* فوق‌تخصص نوزادان
منبع:www.salamat.com/ج
