گفتگو با دکتر محمدرضا فياض‌نوري درمانگر مرکز مطالعات اعتياد
به گفته برخي از کارشناسان، اعتياد بعد از بيکاري، فقر و مسايل فرهنگي، چهارمين معضل کشور است و براساس برخي نظرسنجي‌هاي مردمي اولين و مهم‌ترين آسيب اجتماعي کشور محسوب مي‌شود. از طرف ديگر باورهاي نادرستي در ترک اعتياد وجود دارد که مشکلات را صد چندان کرده است. در اين باره با دکتر محمدرضا فياض‌نوري، روان‌پزشک و درمانگر مرکز مطالعات اعتياد گفتگويي انجام داده‌ايم که مي‌خوانيد.
آقاي دکتر! به نظر مي‌رسد بين مردم و مخصوصا بين معتادان باورهاي نادرستي در بحث ترک اعتياد وجود دارد؛ اين‌طور نيست؟
بله؛ مثلا خيلي‌ها فکر مي‌کنند مصرف تفريحي مواد مخدر، اعتيادآور نيست. در حالي که مصرف مواد مخدر، تفريح و سرگرمي نيست و بسياري از افراد با يک بار مصرف، معتاد شده‌اند و با همان يک بار و به مروز زمان مصرف خود را افزايش داده‌اند. عده‌اي نيز تسکين درد را علت عدم ترک اعتياد خود مي‌دانند.
بله؛ مثلا به کسي که دندان درد مي‌گيرد توصيه مي‌کنند که مقدار کمي ترياک روي دندان گذاشته شود و يا اگر کسي گوش درد دارد، با وارد کردن دود ترياک مي‌توان به تسکين درد کمک کرد.
اگرچه اين مواد واکنش انسان را نسبت به حس درد کاهش مي‌دهند اما روي عامل اصلي ايجاد درد هيچ‌گونه اثري ندارند و با گذشت زمان بدن نسبت به اثر ضددرد اين مواد، تحمل خود را از دست مي‌دهد. يعني مثلا اگر بار اول و دوم با اولين مصرف، درد تسکين پيدا مي‌کرد حالا بعد از گذشت زمان براي بار پنجم و ششم بايد به سه تا چهار برابر برسد. عقيده غلط ديگري که وجود دارد، اثر اين مواد روي بيماري‌هايي مثل قند يا ديابت است اما بايد گفت در هيچ تحقيق علمي اثر پيشگيري‌کننده و درماني براي اين مواد ثابت نشده است.
گاهي به افراد بي‌اطلاع توصيه مي‌کنند که مصرف مواد مخدر براي کاهش دردهاي رواني، اضطراب و افسردگي مفيد است.
هرچند در اوايل مصرف تغيير خلق و ايجاد حالت شادي در فرد ديده مي‌شود اما بعد از مدتي با مقدار مصرف اوليه اين حالت ايجاد نمي‌شود و وي مجبور به مصرف مواد بيشتري مي‌شود و در دام اعتياد مي‌افتد. توصيه رايج و خطرناکي که ناآگاهان براي مصرف مواد مخدر دارند در مورد مشکلات روابط جنسي مردان به خصوص مردان جوان است اما مشکلات جنسي در آنان معمولا ريشه در هيجانات و اضطراب‌ها و گاهي بيماري‌ها دارد و اگر هم در موارد نادري تاثير مثبت داشته باشد در طولاني‌مدت باعث ايجاد افسردگي و کاهش ميل جنسي مي‌شود. متاسفانه بعضي از کساني که پس از رانندگي و حتي در حين آن و يا شب‌کاري‌ها دچار خستگي مي‌شوند بعد از چند بار مصرف و احساس رفع خستگي و سرخوشي کاذب در دام اعتياد گرفتار مي‌شوند. اينکه مي‌توان مواد را با هم جايگزين کرد و مثلا کسي که تا به حال ترياک مصرف مي‌کرده و حالا مي‌تواند الکل را جايگزين آن کند و مي‌گويند مواد را مي‌شويد و از بين مي‌برد، از ديگر باورهاي نادرست ترک اعتياد است زيرا اين فرد نه تنها اعتياد را به اين شکل ترک نمي‌کند بلکه دچار اعتياد به مواد مختلف مي‌شود.
باور غلط ديگر اين است که برخي فکر مي‌کنند همان‌طور که براي درمان سرماخوردگي به يک نسخه احتياج داريم در درمان اعتياد نيز درمان کوتاه‌مدت وجود دارد.
وابستگي به مواد مخدر يک رفتار مزمن غلط است که طي يک روز و يک ماه ايجاد نشده پس درمان آن نيز هرگز کمتر از شش ماه نخواهد بود و در واقع بايد گفت قطع مصرف مواد، ترک اعتياد نيست و فردي که مصرف مواد را قطع مي‌کند بايد تحت درمان‌هاي نگه‌دارنده قرار گيرد و نمي‌توان انتظار درمان سريع را داشت.
اين باور که مصرف قليان نوعي تفريح سالم است و اعتيادآور نيست، چه‌قدر صحيح است؟
تجربه نشان داده است که معمولا جمع‌هاي دوستانه‌اي که در آن قليان وجود دارد، جمع‌هاي چندان سالمي نيست و بعد از گذشت زمان قليان کشيدن به مصرف مواد مخدر، مواد محرک و الکل منجر مي‌شود. حتي برخي از اقوام نه تنها مصرف قليان بلکه مصرف مواد مخدر را ناپسند نمي‌دانند و در نتيجه گرايش به مصرف مواد در ميان آنها بيشتر است.
باور ديگري هم که وجود دارد، اين است که مصرف مواد محرک، اعتيادآور نيست و تنها موجب حالت سرخوشي مي‌شود. چه نظري داريد؟
در رد اين باور فقط لازم است که بگوييم مصرف مواد محرک در درازمدت قسمتي از سلول‌هاي مغز را تخريب مي‌کند و علاوه بر اعتيادآور بودن حتي خطرناک‌تر از مواد مخدر است.
برخي مي‌گويند اگر کسي خودش نخواهد و مواد به او بسازد، هرگز معتاد نمي‌شود و در حقيقت معتاد کسي است که در گوشه خيابان مي‌افتد و تزريق مي‌کند اما کسي که در کنار مصرف مواد، تغذيه خوبي دارد و ورزش مي‌کند، نبايد نگران باشد. همين‌طور است؟
در پاسخ به اين افراد بايد گفت مصرف مواد مخدر، محرک و الکل در هر شرايطي براي سلامت، مضر است. البته شايد در سال‌هاي اول مصرف، فرد معتاد يک زندگي کاملا عادي داشته باشد اما با گذشت زمان همه چيز تغيير مي‌کند. فيلم «سنتوري» ساخته داريوش مهرجويي اين نظريه را تاييد مي‌کند. اين باور غلط که «من معتاد نيستم و هر موقع اراده کنم، اعتياد را کنار مي‌گذارم»، فقط جنبه توجيهي دارد.
منبع:www.salamat.com
