افسانه سراي شکرين گفت

شاعر : امير خسرو دهلوي

ز الماس زبان، گهر چنين سفت:		افسانه سراي شکرين گفت
بودي همه وقت دل شکسته		کان گوشه نشين روي بسته
گشتي همه شب چو ماه بر بام		پرداخته دل ز صبر و آرام
چون ابر گريستي به فرياد		هنگام سحر، ز بخت ناشاد
بگرفت ز اندهش ملالي		ناگاه شبي، ز بعد سالي
ديوانه‌ي خويش را به صد درد		ديد از نظر جمالش
ناليد بسي ز زلف و خالش		کامد به نظاره خيال پرورد
گاه از مژه رفت خاک پايش		گه شست به خون دل سرايش
مي‌کرد گله ز بخت بد روز		مي‌خواند قصيده‌هاي دل سوز
بيننده‌ي خواب گشت بيدار		زان ناله که زد به خواب در يار
وان ديده‌ي خويش باز بيند		چون جست ز خواب تا نشيند
بستر تهي و کنار خالي		ني يار و نه آن وفا سگالي
خونابه ز رخ باستين روفت		لختي ز طپانچه روي را کوفت
وز پرده برون فتادش آواز		آهي زد و سوخت پرده‌ي راز
بر بسته دهن چوبي زبانان		در خانه همه مزاج دانان
کس زهره نداشت پند گفتن		زان بيم که خواست زهره سفتن
آراسته شد، ز صبح روشن		چون، سبزه‌ي اين کبود گلشن،
بر پشت جمازه محمل آراست		آن مهد نشين، به جهد برخاست
کامد ز تکش صبا به کندي		بگشاد زمام را به تندي
آن گمشده را به خاک جويان		ميراند شتر به دشت پويان
وز هر خاري چو گلبني رست		چون شيب و فراز را بسي جست
افتاده، ميان سنگلاخي		ديدش، چو ز بن شکسته شاخي،
بر بالش خار سر نهاده		بر پشته‌ي کوه پشت داده
مژگانش به خواب کرده ميلي		آورده صباش بوي ليلي
شيران شکار، پاسبانش		او خفته و سر به خاکدانش
از کار بشد جمازه را پاي		از بوي ددان صيد فرساي
آمد سبک از جمازه در زير		آن تشنه جگر، ز جان خود سير
در خوابگه‌ي رفيق زد گام		انديشه نکرد از آن دد و دام
هر يک ز ددان به جانبي جست		با عشق چو صدق بود هم دست
جان جلوه کنان به سوي تن رفت		او پهلوي يار خويشتن رفت
بنهاده سرش به زانوي خويش		افشاند غبارش از تن ريش
مي‌ريخت ولي بر وي مجنون		از گريه‌ي زار در مکنون
بر عاشق خفته آب مي‌زد		آن چشم که راه خواب مي‌زد
زد بر رخش آب و کرد بيدار		يعني که ز گريه‌ي گهر بار
از خواب درامد آن گل زرد		باران چو نشاند سبزه را گرد
چشمش به جمال ليلي افتاد		مجنون که ز خواب ديده بگشاد
زد نعره و باز گشت بي‌هوش		از جانش برامد آتشين جوش
دردش به طبيب نيز اثر کرد		بيمار که دارويش بتر کرد
اين، يافته جان، و ليک مرده		او داشته دل، ولي سپرده
اين، بر شرف هلاک مانده		ار، خفته ميان خاک مانده
اين، بي خبر از خود و ازو هم		او، باخبر از گزند اين غم
در هر دو، ز بوي يکدگر جان		آمد، چو دران قصاص هجران،
چون مرده به محشر از دم صور		جستند ز جا فرشته و حور
ليلي ز کرشمه تير مي‌زد		مجنون ز جگر نفير مي‌زد
ديوانه خويش را فسون ساز		گشت آن پري از دو چشم غماز
زنجير ز مشک و طوقش از سيم		از ساعد و زلف کرد تسليم
يعني که دو در به يک خزينه		چون بود دو دل يکي به سينه
نقش دويي از ميانه برخاست		تن نيز به يک سبيله شد راست
واميخت دو مغز در يکي پوست		در ساخت به مهر دوست با دوست
شد زنده دو کالبد به يک جان		شد تازه دو چاشني به يک خوان
واميخت دو باده در يکي جام		آسود، دو مرغ در يکي دام
افروخته شد دو دل به يک شوق		آراسته شد دو تن به يک ذوق
آميخته همچو شير با شهد		بودند، به ياري، آن دو هم عهد
هر چيز که جز غرض، وفا شد		چون حاجت دوستي روا شد
جز مصحلتي، دگر همه بود		از بوس و کنار دل بياسود
آمد به ميان جريده‌ي راز		از هر نمطي سخن شد آغاز
بگشاد زبان به در فشاني:		مجنون ز نشاط يار جاني
بر بسته به چشم دوستان خواب		کاي از خم زلف عنبرين تاب
عمري دگر، از غمت نخفتم		عمري، در تو بديده رفتم
بادي خوشي آمد از بهاري		امروز که بعد روزگاري
ناگه به سر آمد آفتابم		ز آسايش دل ربود خوابم
کاختر به فلک نهاد رختم		در خواب چنان نمود بختم
چون موج دو چشمه بر يکي جوي		بر تخت من و تو روي بر روي
تعبير نظاره در نظر داشت		خوابم چو ز پيش پرده برداشت
نتوان خفتن، به ياد اين خواب		تا روز قيامت ار بود تاب
بيداري بخت را نشان ديد		ليلي، که دو خواب هم عنان ديد
پس باز گشاد لعل خندان		اول بگزيد لب به دندان
آن آينه را نهاد در پيش		دوشينه خيال خود کم و بيش
رفت، ار به يگانگي شکي بود		چون عکس دو آينه يکي بود
زان خواب عجب، به حيرت کار		آن هر دو، چو بخت خويش بيدار
بيداري هجر پرده در شد		افسانه‌ي خواب چون به سر شد
مي‌کرد شکايتي جگر سوز		هر يک ز شب سياه بي روز
کامد به نفير سنگ خارا		چندان غم دل شد آشکارا
کز تندي سيل شد زمين چاک		چندان نم ديده رفت در خاک
ز آسيب خزان فتاده در گرد		هر دو چو دو سرو ناز پرورد
مي‌خواست برد ز سايه‌ي خويش		مجنون ز خيال غيرت انديش
بر سايه‌ي خويش تيغ مي‌زد		زان آه که بي‌دريغ مي‌زد
کشته به يگانگي يکي گوي		وان يار يگانه وفا جوي
مي‌کرد به خون دو ديده را غرق		خود را چو نکرد ز آشنا فرق
سيوم نه کسي جز آب ديده		دو سوخته دل، بهم رسيده
بگشاده فرشته در دعا دست		حوران ز نسيم شوقشان مست
در رقص درامده دد و دام		از عشرت آن دو مست بي‌جام
يوسف به کنار گرگ خفته		تيهو به عقاب راز گفته
بر گردن شير بسته زنجير		جولان زده آهويي به نخجير
بر صيد کشيد و بر خود انداخت		صياد که تير بي‌حد انداخت
ناخورده شراب، هر دو سرمست		ساقي و حريف جام در دست
نشگفت شکوفه‌ي بهاري		صبحي به چنين اميدواري
خازن شده و خزينه‌ي بر جاي		بر گنج رسيده دزد را پاي
شک نيست که دست و پا کند گم		افزون ز طلب چو بافت مردم
ز افزوني حرص گم کند راه		مفلس که رسد به گنج ناگاه
هم کار آيد ولي به شستن		آب از پس مرگ تشنه جستن

افسانه سراي شکرين گفت

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته