گفتگو با خانم دکتر ليلا اتفاق، متخصص طب فيزيکي
مدتي است وقتي براي شنا به استخر مي‌روم، تابلويي توجه‌ام را به خود جلب مي‌کند؛ ماساژدرماني. از چند نفر از دوستاني که مراجعه‌کننده پروپاقرص اتاق ماساژ بودند، سوال‌هايي پرسيدم. خيلي راضي بودند. مي‌گفتند احساس آرامش مي‌کنند و سبک مي‌شوند و بعد از يک ساعت شنا، يک ماساژ حسابي، خستگي بدنشان را رفع مي‌کند و سرحالشان مي‌آورد. برخي خانم‌ها هم انگار براي لاغرشدن به اين اتاق سر مي‌زدند. در مورد اين موضوع که ماساژ مي‌تواند لاغر کند يا نه، شک داشتم. به همين دليل، با دکتر ليلا اتفاق، متخصص طب فيزيکي و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران به گفت‌وگو نشستم.
خانم دكتر! به نظر شما هدف از انجام ماساژ چيست؟
ماساژ عمقي بافت‌ها براي رفع فشار و گرفتگي در عضلات به کار مي‌رود. در مواقع درد و بعد از فعاليت‌هاي سنگين مي‌توان از ماساژ استفاده کرد. به‌طور کلي، ماساژ به منظور کاهش موقتي درد، اضطراب، افسردگي و فشار خون، افزايش ترشح اندورفين، بهبود جريان خون لنفاوي و بهبود خواب انجام مي‌شود و باعث بهبود گردش مواد مغذي در خون و عضلات شده و متابوليسم را در بدن افزايش مي‌دهد. حتي بعد از ورزش، ماساژ باعث دريافت ريزمغذي‌ها و ترميم عضلات نيز مي‌شود؛ به طوري كه با افزايش جريان خون سبب مي‌شود مواد زايدي نظير اسيدلاکتيک و اسيدکربنيک که بعد از ورزش در عضلات تجمع مي يابند، از بدن خارج شوند.
آيا ماساژ مي‌تواند موجب لاغري نيز بشود؟
بله؛ ماساژ مي‌تواند به طور مستقيم يا غيرمستقيم به کاهش اندازه بافت چربي در بدن کمک کند. طبق تحقيقات، رژيم‌غذايي مناسب و ورزش در کنار ماساژ مي‌توانند در کاهش بافت چربي و تناسب اندام نقش داشته باشند. ماساژ در ناحيه بافت چربي و بافت زيرجلدي سبب افزايش سوزاندن چربي در اين نواحي مي‌شود و علاوه‌براين با افزايش جريان خون، اکسيژن و موادمغذي در اين بافت‌ها مي‌تواند سبب افزايش مصرف کالري شود.
نکته ديگر اينکه ماساژ سبب کاهش استرس در بدن مي‌شود. کاهش استرس خود موجب افزايش حساسيت بدن به انسولين و کاهش سريع‌تر وزن مي‌شود. در مواقعي كه به خاطر وجود استرس شخص نمي‌تواند رژيم غذايي مناسبي را دنبال کند و ميزان پذيرش ورزش در او پايين مي‌آيد، ماساژ، ورزش و رژيم غذايي دست به دست هم ميدهند تا شخص بتواند هم ورزش مناسبي انجام دهد، هم رژيم‌غذايي مناسبي را دنبال کند و به اين ترتيب به تناسب اندام برسد.
در حال حاضر افرادي در استخرها کار ماساژ انجام ميدهند. مراجعه به اين افراد را کار صحيحي مي‌دانيد؟
قبل از هر چيز، ماساژدهنده بايد کاملا آموزش ديده باشد و از آناتومي بدن شخص و بيماري‌هاي نيازمند ماساژ اطلاعات کافي داشته باشد. همچنين با انجام حرکات شديد که موجب ايجاد صدا در مفاصل مي‌شود، بايد خودداري کند. متخصصان طب فيزيکي و توان‌بخشي در رابطه با حرکات شديد در مفاصل کاملا آموزش ديده‌اند و تنها آنها مي‌توانند اين کار را انجام دهند. قبل از آغاز ماساژ هم بهتر است يک پزشک فرد را ويزيت کند و به ماساژور يا فيزيوتراپيست اطلاع دهد که فرد دچار چه مشکلاتي است؛ زيرا به کار بردن حرکات شديد و ناگهاني در مفاصل، خصوصا در ناحيه گردن، کمر، ستون‌فقرات و لگن مي‌تواند بسيار خطرناک باشد.
ماساژ روي چه اعضايي از بدن بيشتر به کار گرفته مي‌شود؟
عضلات، تاندون‌ها، رباط‌ها، پوست، مفاصل و ساير بافت‌هاي همبند مثل عروق لنفاوي و احشاي داخل شکمي و نيز بافت‌هاي چربي زيرجلدي مثل کنار ران‌ها و شکم و بازوها. جالب است بدانيد اگر ماساژ دردناک نباشد و سبب افزايش جريان خون در بدن شود، مي‌تواند سبب آرامش شخص و کاهش استرس شود.
ماساژ نادرست چه عوارضي در پي دارد؟
ماساژ غلط مي‌تواند به ديسک‌هاي بين مهره‌اي در ناحيه ستون فقرات، گردن و پشت آسيب برساند و حتي گاهي در افرادي که مستعد پوکي‌استخوان هستند، مي‌تواند سبب شکستگي استخوان شود. اگر ماساژ نامناسب، مي‌تواند سبب ايجاد کبودي و صدمات در ناحيه عضلات شود. ماساژ بايد به نحوي باشد که سبب ايجاد ريلکسيشن در بدن فرد شود و کمک کند تا جريان خون به تمامي نواحي بدن برسد. همين برقراري جريان خون است که به کاهش بافت چربي و افزايش متابوليسم بدن کمک مي‌کند و نيازي نيست که حتما ماساژ با درد همراه باشد.
چقدر زمان لازم است تا ماساژ در کنار رژيم‌غذايي و ورزش، تاثير خودش را نشان دهد؟
هر برنامه جديدي، حداقل 4 تا 6 هفته زمان لازم دارد تا بدن را از وضعيت قبلي به وضعيت جديد تغيير دهد ولي فايده‌اي که فرد از ماساژ مي‌برد، در همان جلسه اول يا در هفته اول، خود را نشان مي‌دهد.
آيا استفاده از ماساژورهاي دستي هم موثر است؟
بهتر است ماساژ توسط فرد آموزش‌ديده انجام شود.
به نظر شما، افرادي هستند که نتوانند از ماساژ استفاده کنند؟
بله؛ براي مفاصلي که صدمه‌ديده و متورم هستند، بافت‌هاي سرطاني، مناطقي که دچار پوکي استخوان است و در مناطقي که بافت زخم شده يا عفونت دارد، مثل سلوليت‌ها، مي‌توان گفت که انجام ماساژ ممنوع است.
نظر کارشناس/ دكتر داريوش الياس‌پور، متخصص طب فيزيکي
نقش ماساژ در کاهش وزن قطعي نيست
هنوز يافته‌اي علمي مبتني بر تاثير ماساژ بر لاغري وجود ندارد. ماساژ، حركاتي است كه روي بافت نرم بدن انجام مي‌شود و انواع مختلفي دارد و ريشه آن بسيار کهن است. ماساژ بر سيستم عصبي و عضلاني تاثير مي‌گذارد و نتايج حاصل از آن شامل آرامش، كاهش درد، افزايش حركت بافت نرم و به تبع آن دامنه حركت مفاصل، افزايش جريان خون، تقويت سيستم ايمني و كاهش استرس است. معمولا از ماساژ براي بهبود برخي ورم‌هاي لنفاوي و دردهاي عضلاني نيز استفاده مي‌شود. در رابطه با اينكه آيا ماساژ بر كاهش بافت چربي تاثير دارد يا نه، هنوز يافته‌اي علمي و قطعي نداريم و معمولا كساني كه به چنين نتيجه رسيده‌اند، از ماساژ همراه با ساير درمان‌ها كمك گرفته‌اند اما همان‌طور که گفتم، اينكه ماساژ به تنهايي بر كاهش بافت چربي تاثير بگذارد، هنوز نتيجه مستندي در تحقيقات، اين را نشان نداده و مي‌توان گفت که ماساژ چنين اثري ندارد. البته در تئوري گفته مي‌شود ماساژ مي‌تواند سبب افزايش جريان خون در بافت شود اما اين كه آيا افزايش جريان خون كمكي به سوخت‌وساز چربي مي‌كند يا خير، به نظر مي‌رسد آن قدر نباشد كه سبب كاهش توده چربي شود. بنابراين باز هم حرف اول و آخر را رژيم لاغري و ورزش مي‌زنند.
منبع: www.salamat.com
