گفتگو با دكتر مسعود كيمياگر، متخصص تغذيه و رژيم درماني
در حديثي از امام علي(علیه السلام) آمده است که: «هرکس در دل خود، درخت علاقه به انواع غذاها را بکارد؛ ميوه انواع بيماري‌ها را از آن مي‌چيند.» اين گفته ايشان که حدود 14 قرن پيش بيان شده، سفارش به داشتن يک رژيم غذايي متعادل در مصرف غذاهاست.
امروزه متاسفانه بسياري از مردم به اين اصل مهم توجه نمي‌کنند و گاهي حتي برايشان مهم نيست که چه غذايي بخورند، چگونه و چقدر؟ و اين‌گونه است که گرفتار انواع بيماري‌ها مي‌شوند. در اين مقاله، طي گفت‌وگويي با دکتر مسعود کيمياگر، متخصص تغذيه و رژيم‌درماني و استاد انستيتو تحقيقات تغذيه كشور و دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، به تحليل اين موضوع پرداخته‌ايم.
آقاي دكتر! آيا بين عبارت «مفيدغذا خوردن» و «به اندازه غذا خوردن» تفاوتي وجود دارد؟
نه! از نظر ما به اندازه غذا خوردن همان مفيدخوردن است. در واقع، اگر كم بخوريم به نفعمان نيست و اگر زياد هم بخوريم سود نبرده‌ايم. البته به اندازه خوردن در بعضي از افراد مانند بيماران ديابتي تفاوت مي‌كند. به عنوان نمونه به اين افراد توصيه مي‌شود كه هميشه 10 درصد كمتر از كالري مورد نيازشان مصرف كنند. گاهي اوقات ما برحسب احتياط بين 5 تا 10 درصد کالري كمتر از اندازه معمول استفاده مي‌كنيم و اين به معني مفيدخوردن است.
چه وقتي مي‌توانيم بگوييم كه يک نفر دارد مفيد غذا مي‌خورد؟
زماني كه هر 4 گروه اصلي غذايي به نسبت مناسب در برنامه غذايي‌اش وجود داشته باشد. اين 4 گروه شامل گروه نان و غلات، ميوه و سبزي، شير و لبنيات و گوشت و تخم‌مرغ است. وقتي همه اين گروه‌ها در رژيم غذايي فردي وجود داشته باشد مي‌گوييم فرد مفيد غذا مي‌خورد.
بعضي از افراد در غذا خوردن‌شان دچار افراط و تفريط مي‌شوند؛ يا به آنچه مي‌خورند اهميت نمي‌دهند و همه‌چيزخوارند يا از ترس اينكه چاق شوند گروهي را حذف مي‌كنند. اين‌گونه تغذيه‌ها چه عوارضي دارند؟
ببينيد؛ 2 اصل مهم در تغذيه شامل تعادل و تنوع است. اگر فردي از اين 2 اصل خارج شود، در بدنش دچار كمبود مواد مغذي خواهد شد. به عنوان نمونه اگر فردي لبنيات را از برنامه غذايي‌اش حذف كند خودش را در معرض ابتلا به كمبود كلسيم و ريبوفلاوين قرار مي‌دهد. فردي كه به‌طور كلي گروه گوشت‌ها را حذف كند، خودش را در معرض كمبود ويتامين 12 B، روي و آهن قرار مي‌دهد. فردي كه خودش را از ميوه‌ها و سبزي‌ها محروم مي‌كند، به كمبود ويتامين C و فردي كه غلات سبوس‌دار را كنار مي‌گذارد به كمبود ويتامين‌هاي گروه B مبتلا خواهدشد. قطعا فقدان مصرف هر ماده مغذي در بدن عوارض خاص خودش را خواهد داشت؛ همان‌طور كه زياد خوردن هم سبب اضافه وزن، پرفشاري خون، افزايش چربي خون، خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها و ديگر مشكلات مي‌شود.
گاهي برخي از افراد با شنيدن فوايد يك ماده غذايي خاص به آن رو مي‌آورند و به مقدار زيادي از آن استفاده مي‌كنند. به عنوان نمونه، وقتي مزاياي امگا3 را مي‌شنوند مقدار زيادي ماهي و گردو مي‌خورند. آيا اين كار عواقبي هم دارد؟
قطعا! همان‌طور كه گفتم، 2 اصل مهم در تغذيه، تعادل و تنوع است. وقتي ما اعتدال را رعايت كنيم هيچ‌گاه در اين دام‌ها نمي‌افتيم. مسلم است كه گردوي زياد انسان را چاق مي‌كند. ماهي هم همين‌طور. استفاده بيش از حد از ماهي ممكن است باعث مسموميت ناشي از فلزات سنگين شود.
آيا امكان دارد براي اينكه چاق نشويم موادغذايي كمتري بخوريم اما در كنار آن از انواع مكمل‌ها استفاده كنيم؟
اگر فردي رژيم غذايي معقول و منطقي‌اي بگيرد، براي آنكه مطمئن شويم دچار كمبود آهن، ويتامين‌ها، كلسيم و... نمي‌شود، به او مكمل مي‌دهيم؛ البته به شرط اينكه رژيم غذايي فرد از يك حداقل‌هايي برخوردار باشد. نکته ديگري که بايد بدانيد، اين است که يک رژيم غذايي مناسب، حداقل‌ها و خط‌قرمزهايي دارد كه ما زير آن خط‌قرمزها نمي‌رويم. به‌عنوان نمونه، معمولا براي خانم‌ها رژيم كمتر از 900 كالري را به عنوان رژيم لاغري تجويز نمي‌کنيم. براي آقايان نيز رژيم زير 1300 كالري را در نظر نمي‌گيريم.
باوري در بين مردم وجود دارد كه خانم‌هاي باردار يا شيرده بايد 2 برابر غذا بخورند. در علم تغذيه چه ميزان غذا براي اين افراد مفيد و به اندازه است؟
خانم‌هاي باردار فقط 300 كالري بيشتر از زنان ديگر انرژي لازم دارند. يعني اگر خانمي در حالت عادي 1800 كالري انرژي نياز دارد، در دوران بارداري 2100 كالري نيازمند است و نبايد کالري دريافتي بيشتر از اين باشد. به همين دليل است كه متاسفانه خيلي از خانم‌ها در دوران بارداري و شيردهي چاق مي‌شوند. به خصوص در دوران شيردهي خانم‌ها از ترس اينكه شيرشان كم نشود بيش از اندازه غذا مي‌خورند. در حالي كه در دوره بارداري چندكيلويي چربي در بدن مادر ذخيره مي‌شود تا در دوره شيردهي آن را استفاده كند ولي با زياد خوردن مادر، به اين چربي‌هاي اضافه اجازه آب شدن نمي‌دهند. بنابراين خانم‌ها پس از زايمان دوم يا سوم با مشكل چاقي دست و پنجه نرم مي‌كنند.
منبع:www.salamat.com
