گفتگو با آقاي دکتر محمدحسين صالحي‌سورمقي
شما وقتي سرما مي‌خوريد چه کار مي‌کنيد؟ خودتان را گرم نگه مي‌داريد؟ دکتر مي‌رويد؟ دارو مي‌خوريد؟ خودتان را مي‌بنديد به ليموشيرين و شلغم و سوپ؟ واقعيت اين است که براي درمان سرماخوردگي، باورهاي تغذيه‌اي بسياري وجود دارد که از برخي از آنها درست است و برخي غلط. با دکتر محمدحسين صالحي‌سورمقي، متخصص فارماكوگنوزي و استاد دانشكده داروسازي دانشگاه علوم‌پزشكي تهران، درباره همين باورهاي درست و غلط درباره سرماخوردگي حرف زده‌ايم.
آقاي دکتر! باورهاي تغذيه‌اي زيادي براي درمان سرماخوردگي وجود دارد. اين باورها چقدر صحيح هستند؟
در سال‌هاي اخير که تجربيات قديم يکي‌يکي مورد بررسي قرار گرفته و صحت و درستي آنها آزمايش شده، ثابت شده است که اکثر اين باورها صحيح هستند اما مواردي هم وجود دارند که به دلايل مختلف از اين زمان به آن زمان تغيير كرده و اشتباهاتي واردشان شده است. اصولا براي هر بيماري، برخي مواد گياهي و حتي خوراكي وجود دارد که داراي آثار مثبت يا منفي است. در طب سنتي و در کتاب قانون و مخزن‌الادويه هميشه صحبت از مصلح و مضر شده است. مصلح آن دسته از موادغذايي هستند که خواص دارويي يا غذايي يک چيز را بهتر مي‌کنند يا ضررهاي آن را حذف مي‌کنند. برعکس، مضر يعني با هم خوردن 2 ماده غذايي که مي‌تواند عوارض آنها را زيادتر يا منافع آنها را کمتر کند.
براي اينکه اين مطلب را باز کنم، مي‌خواهم جزيي‌تر از شما سوال کنم. از شلغم برايمان بگوييد. خيلي‌ها به خواص ضدسرماخوردگي آن اعتقاد دارند. شما چطور؟
راجع به شلغم، تحقيقات متعددي نشان داده که بيشتر باورهاي رايج درباره آن صحيح است. شغلم و خانواده آن مانند تربچه و انواع ترب سفيد و سياه، ترکيبات گوگردي دارند که ضدميکروب و ضدويروس هستند. خوردن و حتي استنشاق بخورات ناشي از پخت شلغم به افراد سرماخورده توصيه مي‌شود. علتش هم اين است که مواد گوگردي شلغم هم در داخل بدن و هم در فضاي دربسته مي‌توانند ميکروارگانيسم‌ها را تا حد بسياري از بين ببرند. آزمايش‌هايي روي ويروس آنفلوآنزا و موش‌هاي آلوده به آن هم انجام و معلوم شده است که شلغم مي‌تواند در تضعيف ويروس آنفلوآنزا موثر باشد.
هندوانه چطور؟ شايد خوردن آن در فصل سرد سال لطفي نداشته باشد اما بعضي‌ها آن را به سرماخورده‌ها پيشنهاد مي‌کنند!
اين باور، پايه علمي ندارد. شايد اين حرف‌ها از سر تجربه باشد اما مانند شلغم، تحقيقي روي هندوانه انجام نشده که بخواهم توضيح بدهم. قديمي‌ها مصرف آن را توصيه مي‌کردند چون مصرف مايعات زياد براي درمان سرماخوردگي واقعا خوب است. هندوانه نيز آب فراواني دارد اما در رابطه با اينکه هندوانه،چيزي شبيه به آنتي‌بيوتيک يا تركيب مفيد ديگري براي درمان سرماخوردگي داشته باشد، تحقيقي به انجام نرسيده است.
ليموشيرين چطور؟ چرا به سرماخورده‌ها مي‌گويند ليموشيرين بخور و مثلا نمي‌گويند ليموترش؟!
ليموشيرين ويتامينC دارد و اين ويتامين ايمني بدن را بالا مي‌برد. اصلا تمام مرکبات براي بهبود سرماخوردگي مناسبند و مصرف‌شان در تمام طول سال، به‌ويژه در فصول سرد سال، توصيه مي‌شود. ثابت شده ويتامين C مي‌تواند با تقويت ايمني بدن از بروز سرماخوردگي پيشگيري کند. هر نوع ميوه و سبزي ديگري هم که ويتامين C بالايي داشته باشد، مي‌تواند اين کار را انجام دهد. بين ميوه‌ها بالاترين ويتامين C را خانواده مرکبات دارند؛ يعني ليموشيرين، نارنج، ليموترش، پرتقال، نارنگي و گريپ‌فروت. فلفل‌دلمه‌اي هم ويتامينC بالايي دارد اما به مرکبات نمي‌رسد. البته مرکبات، ترکيبات ديگري همچون ترکيبات فلاونوييدي نيز دارند که به‌عنوان ضدميکروب به کمک مي‌آيند اما نقش ويتامين C پررنگ‌تر است. در ضمن، اشتباهي که برخي افراد مي‌کنند اين است که به محض سرما خوردگي‌شان مقدار زيادي موادغذايي مفيد مي‌خورند. اين موضوع تاثير دارد اما نه خيلي زياد. بهتر است در طول سال مدام موادغذايي مفيد را مصرف کنيم تا بدن آمادگي کافي داشته باشد و كمتر به سرماخوردگي دچار شود.
آيا ميوه يا سبزي‌اي داريم که مصرفش براي سرماخورده‌ها مضر باشد؟
نه! برخي افراد به‌طور تجربي ديده‌اند که برخي موادغذايي سبب طولاني شدن سرماخوردگي مي‌شود اما اين مطلب از نظر علمي به اثبات نرسيده است.
در مورد ترشي و سرکه چطور؟ چرا مي‌گويند مصرف آنها براي سرماخورده‌ها مضر است؟
اينها هم دليل علمي ندارد. آبليمو و ليموترش با وجود ترش بودن براي سرماخورده‌ها مفيدند. آبليمو تفاوت زيادي با سرکه (از نظر فرمول و مکانيسم اثر) دارد. مصرف عسل و آبليمو به سرماخورده‌ها توصيه مي‌شود اما مصرف سرکه، نه.
گفتيد عسل و آبليمو براي سرماخوردگي خوب است؛ احتمالا آبليمو به دليل ويتامين C بالايي که دارد مناسب است اما عسل براي چي؟ و اصلا چرا مخلوط اين دو ماده غذايي؟
کلا عسل به تنهايي و بدون هيچ ماده غذايي ديگري معادل با حداقل شربت‌هاي سرماخوردگي خوب است و مي‌تواند سبب افزايش ايمني بدن شود و يك ضددرد، خلط‌آور، ضدسرفه، نرم‌کننده گلو و صاف‌کننده صداست. اگر عسل با برخي مواد مخلوط شود، مي‌تواند اثر سينرژيک يا تقويت‌کننده نيز داشته باشد و خواصش افزايش پيدا كند. به عنوان نمونه مصرف آويشن و عسل براي سرماخورده‌ها بسيار خوب است. آويشن از قديم براي بهبود سرماخوردگي مصرف مي‌شده و دليل آن هم رايحه يا اسانس خاصي است که تاثير شگرفي بر ميکروب‌ها داشته و آنتي‌هيستامين خوبي است و خاصيت ضدتب و ضددرد دارد.
در مورد ادويه‌جات چطور؟ برخي افراد موقع سرماخوردگي، ادويه را از برنامه‌غذايي خود حذف نمي‌کنند و دچار مشکل هم نمي‌شوند اما برخي ديگر معتقدند افراد سرماخورده بايد از خوردن ادويه پرهيز کنند تا بهبود يابند.
برخلاف تصور رايج، ادويه‌جات به درجات مختلفي مي‌توانند در بهبود سرماخوردگي نقش داشته باشند. يكي از ادويه‌هايي كه از قديم به عنوان غذا و دارو استفاده مي‌شده، زنجبيل نام دارد. زنجبيل ميان ادويه‌ها مناسب‌ترين و قدرتمندترين مورد براي درمان عوارض سرماخوردگي است. زنجبيل به دليل طبيعت گرمي كه دارد، معرق و بالا برنده قواي ايمني است. گشنيز و رازيانه نيز خاصيت خلط‌آور خوبي داشته و براي سرماخوردگي مفيدند. خلاصه، مصرف ادويه براي درمان سرماخوردگي خوب است؛ هرچند كه ممكن است از آنجا كه وقتي فردي سرما مي‌خورد ايمني بدنش كاهش مي‌يابد و ادويه‌ها حساسيت‌زا هستند، توصيه شود كه مصرف‌شان را به حداقل برسانيم.
منبع: www.salamat.com
