حقوق و مديريت ثبت اختراع(1)

تحولات بين المللي اخير در زمينه حقوق ثبت اختراع
 

حقوق مديريت ثبت اختراع به عنوان يكي از شاخه هاي اصلي حقوق مالكيت معنوي (مالكيت فكري ) از موضوعات اساسي كنوانسيون پاريس در حمايت از مالكيت صنعتي است 0 بخش اول اين مقاله در فصلنامه شماره 12 ديدگاههاي حقوقي از نظر گراميتان گذشت 0 مقاله حاضر نيز بر مبناي گزارشي تهيه شده كه در كنفرانس جولاي 1996 كشورهاي آسيا و اقيانوسيه توسط آقاي هانزباردل (ethedraB znieH) وكيل ثبت اختراعات آلمان در سريلانا- كلمبو ارائه گرديد و طي آن ضمن ملاحظات خاص در رابطه با لزوم حمايت از حقوق ثبت اختراعات به بحث و بررسي پيرامون موقعيت كشورهاي در حال توسعه ،تحول وتكامل سيستم ثبت اختراع ، معاهده همكاري ثبت اختراعات (ydaeT noitarepooC tnetaP) كنوانسيون حقوق ثبت اختراعات اروپا (noitnevnoC tnetaP naeporuE) مهلت بين المللي جهت ثبت اختراع در كشورهاي عضو، قلمرو حمايت از حقوق ثبت اختراع و در مجموع تحولات بين المللي اخير در زمينه حقوق ثبت اختراع پرداخته است .

ملاحظات اساسي
 

اجازه دهيد با چند اظهار اساسي شروع كنيم :
1) از حق اختراع همواره وكرارا بعنوان يك حق انحصارري ياد ميشود0 آنطوريكه ما از حق انحصاري درك مي كنيم انحصار عبارت از يك قاعده يا آئين نامه باز است كه بويله آن فقط به دارنده يا صاحب حق انحصاري به بخش خاصي از بازار اجازه ورود داده مي شود. مثالي كه مي توان در اين مورد ذكر كرد عبارت از تجارت انحصاري تنباكو و كالاهاي ذيربط آن مثل سيگارت است 0 مثال ديگر انحصاري كشوري (ملي ) مخابرات از راه دوراست .
برخلاف اين موارد، حق ثبت اختراع عبارت از حق مالكيتي در زمينه يك خلاقيت تكنيكي ، يعني اختراع است 0 مالكيت در چهارچوب اصل وسعت نظر نظم و حقوق نقش تعيين كننده اي را ايفاء مي كند0 هيچ فرد منطقي ومعقولي منكر اين امر نخواهد بود كه نقاش يك تصوير بعنوان يك اثر يا قطعه هنري مالك تصويري خواهد بود كه با رنج و تلاش آنرا خلق نموده است .
2) همين اصل بايستي در مورد يك اختراع تكنيكي هم كه معمولا در جهت خلق آن تلاش و كوشش قابل توجهي ضشروري است مورد استناد و كاربرد واقع شود0 يك سرمايه گذاري متناسب نيز بايستي در چنين تلاش و كوشش جلوگر باشد پيشرفتهاو تحولات تكنيكي مستلزم وجود مهندسين آزمايشگاهها و غيره است كه بايستي براي فراهم نمودن اينها سرمايه گذاري نمودو پول پرداخت كرد0 اگر مخترعي بتواند راز اختراع خود را حفظ نمايد در اينصورت ممكن است تا حدودي مال يا ملك خود را حفظ و تامين نمايد0 اما اگر مخترع قصد دارد كه اختراع خود را به بازار عرضه نموده واز اين طريق در خدمت مصرف كننده باشد، بدون داشتن حمايت ثبت اختراع اين خطر او را تهديد مي كند كه اختراع او به جهت جذابيت آن فورا كپي و تقليد خواهد شد0 معمولا كپي كننده يا فرد تقليدگر در وضعيتي است كه مي تواند موضوع اختراع را ارزانتر از مخترعي توليد كند كه اين مخترع مجبور است قيمت محصول خود را با محاسبه هزينه هاي تحول تكنيكي و فن آوردي يا به عبارت ديگر، با احتساب سرمايه گذاريهاي ذيربط خود بسدت آورد0 بالعكس ، تقليد كننده به هيچ وجه بارچنين هزينه هائي را بدوش نمي شكد.
3) تجربه به ما نشان ميدهد كه در يك كشور صنعتي بدون داشتن حمايت حقوق ثبت اختراع تمام شركتهاوموسسات پيشتاز تجاري كه بطور قابل توجهي در تحولات تكنيكي جديد سرمايه گذاري مي كنندخيلي زورد نابود و مضمحل مي شوند، حداقل در رابطه با مركزيت تحول و پيرفتشان ، زيرا آنها نمي توانند با موسسات تقليدگر يا كپي كننده رقابت كنند0 نتيجه فقدان حمايت حقوق ثبت اختراع اين است كه موسسه تجاري مراقب رقباي خود است كه ببيند تا چه حدودي ودر چه زمينه اي آنها محصولات جذاب جديد خلق مي كنند تا اينكه دراسرع وقت ممكن آنها را كپي كند0 پيامد يا نتيجه منطقي اين كارعبارت از اينست كه تحقيق تكنيكي بدون حمايت حقوق ثبت اختراع مي ميرد و از بين مي رود0 براي اين تحول مثال روشني وجود دارد: كشورهائي كه فاقد حمايت از مواد داروئي هستند صنعتي ندارند كه به اتكاي خود محصولات داروئي پيشرفته يا تحول گران قيمت است و بايد متعاقبا بوسيله قيمت محصولات بازگردند.
در اين قبيل كشورها ما غالبا فقط كپي كننده ها يا تقليد گراني را داريم كه معمولا بدترين نوع محصولات را عرضه مي كنند.
4) اساسا حمايت از حقوق ثبت اختراع عبارتست از حمايت از سرمايه گذاري لازم براي ساخت يا خلق اختراعات ، اين سرمايه گذاريها بي فايده و عبث خواهد بود اگر نتوان رقبا را ازكپي كردن محصولات اختراعي جديد جلوگيري كرد0 وضعيت كشاورزي را در نظر بگيريد كه در بها رسيب زميني هاي خودرا مي كار تا اينكه در پائيز آنها را برداشت كند0 كاشت سي زميني سرمايه گذاري اوست كه با مالكيت او روي زمين و سيب زميني هاي سبز شده حمايت مي شود0 اين امر باور نكردني است كه تصور كنيم هر كس مجاز به برداشت سيب زميني از اين زمين مزروعي خواهد بود.
ممكن است اظهار شود كه اين ملاحظات خيلي ساده هستند0 اما نمونه هاي متعددي از اشتباه بين يك حق ثبت اختراع با يك حق انحصاري وجود دارند و اين قضيه مشهوري است كه حق انحصاري مفهوم يا دلالت ضمني بدي دارد0 اين است دليل آنكه چرا اين اصول در آغاز بررسي وملاخظات مد نظر قرار داده شده است 0 اكنون با ذكر اين مدقمه موقعيت يك شكرو در حال توسعه را بررسي مي نمائيم .

موقعيت يك كشور در حال توسعه :
 

آيا اين اصول در رابطه با يك كشور در حال توسعه اي كه هنوز صنعتي همراه با تحقيق و توسعه ارائه نداده است نيز معتبر است ؟ به اعتقاد ما، در هر مورد صنعتي كردن يا به عبارت ديگر، ايجاد مشاغل و فراهم آوردن سزح زندگي بالاتر بطور قاطع و موثر بستگي به سرمايه گذاري توسط شركتها وموسسات تجاري - صنعتي پيشتازدارد0 كشورهاي در حال توسعه انگيزه يا موجبات نيروي كار ارزانتر را در قبال آنچه كه در دسترس كشورهاي صنعتي است به اين كشورها(به كشورهاي صنعتي ) فراهم مي آورند0 اين امر يكي از دلايل استقبال و روي آوري موسسات پيشتاز تجاري به ايجاد شعباتي از كارخانجات خود در كشورهاي در حال توسعه است تا كارفرآيند توليد را كه در كشروهاي صنعتي بسيار گران است به انجام برسانند0 مثال بارز در اين خصوص صنعت الكترونيك است 0 قطعات راديو وتلويزيون اغلب در كشورهاي در حال توسعه ساخته مي شوند0 معمولا اين قبيل محصولات در كشور مبداء(وطن ) موسسه پيشتاز تجاري در تحت حمايت ثبت اختراع قرار مي گيرند ايجاد شعبات كارخانجات اين امكان رافراهم مي سازد كه دانش فني مناسب و مرابتط وارد كشور در حال توسعه بشود كه بدينوسيله كاركنان ومهندسين اين قبيل كشورهاكاملا دروضعيتي قرار گيرند كه توليد چنين محصولاتي را به عهده گرفته و انجام دهند0 اين امر قابل درك است كه يك موسسه پيشتاز ثبت اختراع (esirpretnE tnetaP) كه محوصلات خود را در كشور در حال توسعه به توليد مس رساند علاقمند است كه اين محصولات بلافاصله در همان كشور توسط ساير موسسات پيشتاز تجاري تقليد نو كپي برداري نشود كه البته اين امر معمولا مشكل آفرين نمي باشد زيرا كه دانش فني كار وارد كشور مربوط گرديده است 0 مضافا بر اينكه ، طبيعي است موسسه پيشتاز تجاري ، در انتظار است محصولات ذيربط يا به سمت آن موسسه بارگيري و ارسال شود و يا به سمت مشتريان آنها.
در اين رابطه گزارش يك مثال يا نمونه عملي خالي از فايده نيست :
يكي از موكلين آلماني آقاي هانز باردل كه توليد كننده ماشينهاي توليد كفش ميباشد توليد نوع خاصي از اين قبيل ماشينها را به يكي از كشورهاي بلوك شرق سابق انتقال داده بود0 كمپاني شريك در كشور ذيربط نقشه ها، ترسيمات و مشخصه هاي مورد نيازجهت انتقال دانش را تحصيل كرده بود0 در بدو امر همكاري با كمپاني شريك بخوبي پيش مي رفت تا اينكه موكل آلماني وي مطلع شد كه همين ماشينهائي كه مي بايست منحصرا به موكل او ارسال مي شد در تعداد ديگري از كشورها نيز ظاهر گرديده است 0 كمپاني شريك با نقض قرارداد مربوطه معلومات و دانش فني نوع خاص اين ماشين را جهت ساخت اين ماشينها بمنوظر ارسال به ساير كشورها بر مبناي قيمتي كه خودشان تعيين كرده بودند، مورد استفاده قرار داده بود0 تحقيق و بررسي اين موضوع در آن زمان خيلي دشورا بود زيرا آنطور كه ميدانيد كشورهاي بلوك شرق بسهولت قابل دسترسي نبودند0 علي ايحال ماشين ذيربط در كشور كمپاني شريك از طريق حق ثبت اختراع حمايت نشد زيرا به جهت مشكلات زماني (محدوديت زماني )اين امر ممكن نبود0 نتيجه اين رويدادها قطع فوري همكاري بود كه براي مدت زماني بسيار ثمربخش و مفيد واقع شد0 اگر حمايت از حقوق ثبت اختراع در رابطه با ماشين مورد بحث در كشور كمپاني شريك موجود بود اين امكان وجود داشت كه از توليد مستقل جلوگيري بعمل آيد و در هر صورت اين امكان ميسر بود كه ادعاي خسارت بشود.
بنابراين نتيجه گيري كه ميتوان كرد اينست كه وجود حمايت از حقوق ثبت اختراع براي كشورهاي در حال توسعه هم حائز اهميت فراوان است ، زيرا اين امر انگيزه يا محرك خاصي براي موسسات پيشتاز تجاري كشروهاي صنعتي جهت سرمايه گذاري در كشورهاي در حال توسعه نه تنها در رابطه با توليد كالاهاي قراردادي جهت مصارف روزمره بلكه د رجهت توليد محصولات صنعتي پيچيده تر نيز مي باشد.
مثال بارز صنعيت شدن يك كشور با معرفي يا ورود يك سيستم ثبت اختراع مدرن ، جمهوري خلق چين مي باشد0 اين كشرو رشد فزاينده صنعت خود را شاهد بوده و تجربه مي كند0 سرمايه گذاران كشورهاي صنعتي نگران جلوگيري از تقليد و كپي محصولات جديد و جالب توليدي خود د رچين از طريق حقوق حمايت از ثبت اختراع هستند0 فعاليتهاي سرمايه گذاري قدرتمند موسسات پيشتاز تجاري در حال حاضر براين اساس در چين در حال انجام است 0 ملاحظات مذكوركلا ما را به اين نتيجه گيري مي رساند كه حمايت از حقوق ثبت اختراع مدرن ، جمهوري خلق چين مي باشد0 اين كشرو رشد فزاينده صنعت خودرا شاهد بوده و تجربه مي كند0 سرمايه گذاران كشروهاي صنعتي نگران جلوگيري از تقليد و كپي محصولات حديد و جالب توليدي خود درچين از طريق حقوق حمايت از ثبت اختراع هستند0 فعاليتهاي سرمايه گذاري قدرتمند موسسات پيشتاز تجاري در حال حاضر بر اين اساس در چين در حال انجام است 0 ملاحظات مذكور كلا ما را به اين نتيجه گيري مي رساند كه حمايت از حقوق ثبت اختراع با تاثيري بين المللي ضروري و لازم است .
منبع: www.lawnet.ir