چقدر و چگونه موها را بايد شست؟
نويسنده: دکتر بهروز باريک‌بين، متخصص پوست‌و‌مو
يکي از چيزهايي که زياد از متخصصان پوست و مو مي‌پرسند، چگونگي شستشوي موهاست: بهتر است موها را با صابون شست يا شامپو؟ با شامپوي ايراني يا خارجي؟ هر روز يا يک روز در ميان؟ با چنگ زدن يا به نرمي؟ و...
در سال‌هاي گذشته و براي مدت زماني طولاني، مواد تميزکننده مو و پوست معنايي به جز صابون نداشتند و مي‌دانيم که اين ماده داراي ضعف‌هاي زيادي همانند ضعف شستشو در آب‌هاي سخت است. صابون در آب سخت به خوبي کف نمي‌کند و باعث بر جاي گذاشتن يک رويه چرب ناخوشايند که به خوبي شسته نمي‌شود، مي‌گردد. اگر مو با صابون شستشو شود، اين لايه ناخوشايند روي مو ايجاد شده و ظاهري بي‌جان و بي‌روح را بر جاي مي‌گذارد. اما مواد حالت‌دهنده و پاک‌کننده، مو و کف سر را تميز مي‌کنند و باعث شانه شدن راحت‌تر موهاي خيس و افزايش حجم آن بدون ايجاد الکتريسيته ساکن در زمان خشک شدن مي‌شوند.
• عوامل پاک‌کننده: علت اصلي به کارگيري شامپو توسط مردم، بهره‌گيري از خاصيت پاک‌کنندگي و تميزکنندگي آن است. سبوم يا همان چربي و چرک از روي مو و کف سر توسط سيستم سورفاکتانتها برداشته مي‌شوند و درواقع اين سورفاکتانتها هستند که براي پاکيزگي ايجاد کف مي‌کنند. سورفاکتانتها مواد فعال سطحي هستند که مي‌توانند در سطح خود وارد واکنش شوند و کشش سطحي را کاهش دهند. سورفاکتانتها از ترکيباتي که تحت نام اسيدهاي چرب شناخته شده‌اند، مشتق مي‌شوند. اسيدهاي چرب موادي طبيعي به شمار مي‌روند که از منابع مختلف گياهي يا حيواني به دست مي‌آيند. موادي که امروزه به اين منظور به کار مي‌روند مشتق از روغن نارگيل، روغن هسته خرما يا روغن دانه سويا است. مواد ديگري نيز براي افزايش قوام شامپوها مورد استفاده قرار مي‌گيرند؛ مانند متيل‌سلولز.
• عوامل حالت‌دهنده: اين مواد به شامپو اضافه مي‌شوند تا ضمن کم شدن آثار منفي سورفاکتانتها، باعث افزايش حالت‌پذيري و بهبود و ضعيت موها شوند. اين عوامل عبارت‌اند از: پلي‌مرها، سيليکون‌ها و آمين‌اکسيدها.
• عوامل دلپذيرکننده شامپو: شامل رنگ، اسانس‌ها و عوامل صدفي‌کننده.
• نگهدارنده‌ها: از آنجا که قسمت عمده شامپوها را آب تشکيل مي‌دهد، جهت پيشگيري از فساد شامپو توسط ميکروب‌ها و قارچ‌ها لازم است مواد نگه‌دارنده نيز به شامپوها اضافه شود. در گذشته از موادي مانند فرم آلدييد استفاده مي‌شد که به دليل سرطان‌زايي مصرف آن منع شده است. يکي از عللي که بعضي از افراد به برخي شامپوها حساسيت نشان مي‌دهند، آلرژي به مواد نگه‌دارنده شامپوهاست.
• مواد فعال با خواص طبي: برخي شامپوها داراي خواص طبي هستند مانند شامپوهاي ضد‌شوره که حاوي سلنيوم سولفيد، پيريتويين‌زينک، کليمازول يا کتوکونازول مي‌باشند. تعدادي از شامپوها حاوي پانتول مي‌باشند که در رشد و افزايش رطوبت مو ارزشمند است. گاه عصاره‌هاي گياهي مانند گزنه، آلوئه‌ورا، رزماري (اکليل کوهي)، نعناع، فلفل، رازيانه، بابونه، سدر، روغن بادام، کاندولا، روغن زيتون، جوجوبا، مريم‌گلي، برنج، گندم، عصاره انار و زعفران نيز به شامپوها اضافه مي‌شوند.
اگر به برچسب شامپوها دقت کرده باشيد، روي آنها نوشته شده مخصوص موهاي چرب، خشک، معمولي يا موهاي آسيب‌ديده و رنگ شده. اين ويژگي‌ها را براساس ترکيبي از سورفاکتانتها و مواد نرم‌کننده، به دست مي‌آورند و بهتر است هر فرد براساس نوع مويش شامپوهاي مخصوص آن مو را انتخاب نمايد؛ مثلا اگر موهاي شما چرب است، شامپوي مخصوص موهاي چرب، چربي سر شما را بهتر پاک خواهد کرد و برعکس اگر موهاي خشکي داشته باشيد و از شامپوي موهاي چرب استفاده کنيد، شديدا موهايتان خشک و غيرقابل شانه کردن خواهد شد. به طور معمول، اگر موهاي معمولي داريد، توصيه ما شستشوي يک روز در ميان موهاست.
چنگ‌زدن موهامو عمدتا از مواد کراتيني مرده تشکيل شده، بنابراين کوتاه کردن مو که کراتيني مرده است تاثيري روي سلول‌هاي فعال موجود در فوليکول مو و رشد و بهبود عملکرد آنها نمي‌گذارد ولي کشيدن موها روي اين سلول‌ها اثر دارد، به همين دليل شستن موها بايد به آرامي انجام شود، نه با شدت. نيازي به ماساژ شديد موها در موقع شستن نيست. به همين ترتيب ، خشک کردن مو را هم بايد با آرامش انجام داد. به خصوص افرادي که موهاي تنک يا نازک دارند بايد در خشک کردن مو دقت کافي داشته باشند و مو را با ضربات ملايم حوله خشک کنند و حوله را به سر نمالند. از مصرف آب خيلي داغ بايد پرهيز کرد زيرا شستن مکرر مو با آب خيلي داغ به مو آسيب مي‌رساند.
شامپو نبايد وارد چشم شود (حتي شامپوهاي ملايمي که باعث سوزش چشم نمي‌شود) و بايد به‌طور کامل از روي سر شسته شود؛ زيرا باقي ماندن شامپو حتي به مقدار کم روي سر باعث التهاب پوستي مي‌شود. به همين دليل بهتر است بعد از شستن موها را به مدت سه يا چهار دقيقه آبکشي کنيم.
منبع:www.salamat.com
در سال‌هاي گذشته و براي مدت زماني طولاني، مواد تميزکننده مو و پوست معنايي به جز صابون نداشتند و مي‌دانيم که اين ماده داراي ضعف‌هاي زيادي همانند ضعف شستشو در آب‌هاي سخت است. صابون در آب سخت به خوبي کف نمي‌کند و باعث بر جاي گذاشتن يک رويه چرب ناخوشايند که به خوبي شسته نمي‌شود، مي‌گردد. اگر مو با صابون شستشو شود، اين لايه ناخوشايند روي مو ايجاد شده و ظاهري بي‌جان و بي‌روح را بر جاي مي‌گذارد. اما مواد حالت‌دهنده و پاک‌کننده، مو و کف سر را تميز مي‌کنند و باعث شانه شدن راحت‌تر موهاي خيس و افزايش حجم آن بدون ايجاد الکتريسيته ساکن در زمان خشک شدن مي‌شوند.
شامپو از چه اجزايي تشکيل شده؟
• عوامل پاک‌کننده: علت اصلي به کارگيري شامپو توسط مردم، بهره‌گيري از خاصيت پاک‌کنندگي و تميزکنندگي آن است. سبوم يا همان چربي و چرک از روي مو و کف سر توسط سيستم سورفاکتانتها برداشته مي‌شوند و درواقع اين سورفاکتانتها هستند که براي پاکيزگي ايجاد کف مي‌کنند. سورفاکتانتها مواد فعال سطحي هستند که مي‌توانند در سطح خود وارد واکنش شوند و کشش سطحي را کاهش دهند. سورفاکتانتها از ترکيباتي که تحت نام اسيدهاي چرب شناخته شده‌اند، مشتق مي‌شوند. اسيدهاي چرب موادي طبيعي به شمار مي‌روند که از منابع مختلف گياهي يا حيواني به دست مي‌آيند. موادي که امروزه به اين منظور به کار مي‌روند مشتق از روغن نارگيل، روغن هسته خرما يا روغن دانه سويا است. مواد ديگري نيز براي افزايش قوام شامپوها مورد استفاده قرار مي‌گيرند؛ مانند متيل‌سلولز.
• عوامل حالت‌دهنده: اين مواد به شامپو اضافه مي‌شوند تا ضمن کم شدن آثار منفي سورفاکتانتها، باعث افزايش حالت‌پذيري و بهبود و ضعيت موها شوند. اين عوامل عبارت‌اند از: پلي‌مرها، سيليکون‌ها و آمين‌اکسيدها.
• عوامل دلپذيرکننده شامپو: شامل رنگ، اسانس‌ها و عوامل صدفي‌کننده.
• نگهدارنده‌ها: از آنجا که قسمت عمده شامپوها را آب تشکيل مي‌دهد، جهت پيشگيري از فساد شامپو توسط ميکروب‌ها و قارچ‌ها لازم است مواد نگه‌دارنده نيز به شامپوها اضافه شود. در گذشته از موادي مانند فرم آلدييد استفاده مي‌شد که به دليل سرطان‌زايي مصرف آن منع شده است. يکي از عللي که بعضي از افراد به برخي شامپوها حساسيت نشان مي‌دهند، آلرژي به مواد نگه‌دارنده شامپوهاست.
• مواد فعال با خواص طبي: برخي شامپوها داراي خواص طبي هستند مانند شامپوهاي ضد‌شوره که حاوي سلنيوم سولفيد، پيريتويين‌زينک، کليمازول يا کتوکونازول مي‌باشند. تعدادي از شامپوها حاوي پانتول مي‌باشند که در رشد و افزايش رطوبت مو ارزشمند است. گاه عصاره‌هاي گياهي مانند گزنه، آلوئه‌ورا، رزماري (اکليل کوهي)، نعناع، فلفل، رازيانه، بابونه، سدر، روغن بادام، کاندولا، روغن زيتون، جوجوبا، مريم‌گلي، برنج، گندم، عصاره انار و زعفران نيز به شامپوها اضافه مي‌شوند.
چه کسي؟ چه شامپويي؟
اگر به برچسب شامپوها دقت کرده باشيد، روي آنها نوشته شده مخصوص موهاي چرب، خشک، معمولي يا موهاي آسيب‌ديده و رنگ شده. اين ويژگي‌ها را براساس ترکيبي از سورفاکتانتها و مواد نرم‌کننده، به دست مي‌آورند و بهتر است هر فرد براساس نوع مويش شامپوهاي مخصوص آن مو را انتخاب نمايد؛ مثلا اگر موهاي شما چرب است، شامپوي مخصوص موهاي چرب، چربي سر شما را بهتر پاک خواهد کرد و برعکس اگر موهاي خشکي داشته باشيد و از شامپوي موهاي چرب استفاده کنيد، شديدا موهايتان خشک و غيرقابل شانه کردن خواهد شد. به طور معمول، اگر موهاي معمولي داريد، توصيه ما شستشوي يک روز در ميان موهاست.
چنگ‌زدن موهامو عمدتا از مواد کراتيني مرده تشکيل شده، بنابراين کوتاه کردن مو که کراتيني مرده است تاثيري روي سلول‌هاي فعال موجود در فوليکول مو و رشد و بهبود عملکرد آنها نمي‌گذارد ولي کشيدن موها روي اين سلول‌ها اثر دارد، به همين دليل شستن موها بايد به آرامي انجام شود، نه با شدت. نيازي به ماساژ شديد موها در موقع شستن نيست. به همين ترتيب ، خشک کردن مو را هم بايد با آرامش انجام داد. به خصوص افرادي که موهاي تنک يا نازک دارند بايد در خشک کردن مو دقت کافي داشته باشند و مو را با ضربات ملايم حوله خشک کنند و حوله را به سر نمالند. از مصرف آب خيلي داغ بايد پرهيز کرد زيرا شستن مکرر مو با آب خيلي داغ به مو آسيب مي‌رساند.
شامپو نبايد وارد چشم شود (حتي شامپوهاي ملايمي که باعث سوزش چشم نمي‌شود) و بايد به‌طور کامل از روي سر شسته شود؛ زيرا باقي ماندن شامپو حتي به مقدار کم روي سر باعث التهاب پوستي مي‌شود. به همين دليل بهتر است بعد از شستن موها را به مدت سه يا چهار دقيقه آبکشي کنيم.
منبع:www.salamat.com
