امام زاده علی ابن حمزه

در جنوب دروازه قرآن، نزدیك به دروازه اصفهان در جنب پل علی بن حمزه و در خیابانی كه به نام حافظ موسوم است، قرار گرفته. اولین بار در زمان فرمانروایی عضدالدوله دیلمی (مت ۳۷۲ - حك ۳۳۸) بقعه وسیع و گنبدی به صورت كاربندی كه در میان چهار تویزه قرار دارد رفیع بر فراز قبر این امام ساخته شد.
در زمان حكومت صفویان نیز تعمیراتی بر روی بقعه و گنبد این امام زاده صورت گرفت. در دوره زندیه (۱۱۶ - ۱۲۰۹) نیز مرادخان و زكیخان زند (م ۱۱۹۳ ه.ق) آن را تعمیر نمودند.
در سال ۱۲۳۹ پس از وقوع زلزله ای در شیراز بقعه مذكور صدماتی دید و حسینعلی میرزا فرمانفرما به سال ۱۲۳۹ ه.ق. عمارت كنونی را بنا كرد.
بعد از آن در سال ۱۲۷۴ ه.ق. طهماسب میرزا مؤیدالدوله آن را مرمت كرد.
▪ در بالای درب ورودی بر روی قطعه سنگی مرمری، ماده تاریخ مرمت بقعه نگاشته شده كه چنین است:
آن كه شاهان را بود ایوان جاهش سجده گاه
در زمان شاه غازی ناصرالدین پادشاه
هم مؤید ملك را و هم مؤید از اله
حكمران ملك جم شهزاده طهماسب كه هست
پایه اش بر پشت ماهی، سایه اش بر روی ماه
داد فرمان تا كنند این گنبد عالی كه هست
زاده موسی ابن جعفر ساخته آرامگاه
چند ازین گنبد و دیوان عالی كاندرو
گفت: احسنت ای سخنرا شاعر با فر و جاه
سال تاریخش همایون جست از پیر خرد
بر فراز آسمان شد پایه این بارگاه
برفزا بر دومین مصراع زیب آنگاه گو
قسمت غربی و درب ورودی بقعه به خیابان متصل است و به وسیله هشتی گنبددار متصل به دالانی وارد محوطه وسیع آن می شوند. درب چوبی و منبت شده صحن دارای كتیبه ای سنگی به طول ۳ متر و عرض ۸۰ سانتیمتر به خط ثلث است كه ابراهیم سلطان فرزند شاهرخ تیموری آن را نوشته است. متن كتیبه چنین است:
قیل لابراهیم علیه السلام: بما اتخذك الله خلیلا - قال ما تغدیت و ما تشبعت الامع الضیف - كتیبه ابراهیم سلطان.
ساختمان بقعه شامل حرم وسیع و آینه كاری شده ای در دیوار و سقف است كه تا ارتفاع ۱ متری ازاره هایی از سنگ مرمر دارد و در سمت شمال آن مرقد علی بن حمزه(ع) درون ضریحی از چوب و خاتم و فولاد قرار دارد و بر فراز آن گنبدی فیروزه ای رنگ دیده می شود.
در طرفین حرم و در قسمت پایین آن یك راهرو و یك اتاق قرار دارد و در قسمت بالای آن دو گوشواره به چشم می خورد. در دو طرف بقعه نیز دو گلدسته نمایان است. پنجره میدان این بنا با گره چینی و شیشه های رنگی مزین شده است. در اطراف بقعه گورستان وسیعی به نام جوان آباد وجود داشته است. در سال ۱۳۰۵ ش. كه كار ساخت و ساز هنرستان فارس آغاز شد، قسمت جنوبی آن تسطیح شد و قبر رحیم خان زند (م. ۱۹۱) فرزند كریم خان زند (م ۱۱۹۱) همراه با قبر یكی دیگر از فرزندان كریمخان كه در سال ۱۱۵۸ فوت كرده بود، جزء یكی از اتاق های این مدرسه در آمد و سمت شمالی آن نیز به باغ ملی تبدیل شد.
در حیاط این امامزاده چند تن از پادشاهان آل بویه نیز دفن شده بودند كه اكنون از قبر آنان اثری نیست. از میان آنها می توان به عمادالدوله علی (م ۳۳۸ ه.ق) ركن الدوله حسن (م ۳۳۶ ه.ق) اشاره نمود.
حیاط این امامزاده هم اینك پوشیده از قبرهای جدید و قدیمی است كه حوضی كوچك در میان آن قرار دارد و دیواره های بیرونی اكنون در حال مرمت و تزیینات معقل و معرق است و دیوارهای داخلی طاق نماست.
بفعه امامزاده علی بن حمزه (ع) در سال ۱۳۴۷ ذیل شماره ۵۳۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
ارسالی از طرف کاربر محترم :mashhadizadeh
/ع