شب قدر

در ارتباط با شب قدر آيات و روايات متعددي وارد شده است و از ابعاد مختلف مورد توجه اهل بيت (ع) قرار گرفته و يا بعضاً پرسش هايي در اين زمينه صورت گرفته که ائمه(ع) پاسخ داده اند ما اين عناوين مهم و مورد نياز را يادآوري خواهيم کرد:

1- چرا شب قدر نامگذاري شده است ؟
 

اولين مطلب علّت و ريشه نامگذاري شب قدر است که ديدگاههاي متعددي مطرح شده است از آن جمله است:
شب قدر از اين جهت نامگذاري شده است چون تمامي مقدرات بندگان در طول سال در شب قدر معين مي شود
خداوند در آيات 3 و 4 سوره دُخان مي فرمايد:
إِنَا اَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارِکَةٍ اِنَا کُنَا مُنْذِرينَ فِيها يُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکيمٍ
ما اين کتاب مبين را در شبي پر برکت نازل کرديم و ما همواره انذار کننده بوده ايم، در آن شب که هر امري بر طبق حکمت خداوند تنظيم و تعيين مي گردد
تأييد روايات :
روايات متعددي وارد شده که در شب قدر مقدرات يکسان انسانها تعيين مي گردد و ارزاق و سرآمد عمرها و امور ديگر در آن شب مبارک تبيين مي شود
مرحوم صدوق در عيون اخبار الرضا از امام رضا (ع) نقل کرده فرمود:
لَيْلَةَُ الْقَدْرِ يُقَّدِرُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ فِيها ما يَکُونُ مِنَ السَّنَةِ اِلَي السَّنَةِ مِنْ حَياةٍ اَوْ مَوْتٍ اَوْ خَيْرٍ اَوْ شَرٍ اَوْ رِزْقٍ فَمَا قَدَّرَهُ فِي تِلْکَ الْلَيْلَةِ فَهُوَ مِنَ الْمَحْتُومِ(1)
در شب قدر خداوند مقدر مي کند از امسال تا سال آينده زندگي يا مرگ يا خير يا شر و يا رزق بندگان خود و آن چيزي که مقدر کرده در اين شب حتمي است.

2- شب قدر کدام شب است ؟
 

ابتدا بايد گفت : شب قدر در ماه رمضان است ترديدي وجود ندارد چون خداوند مي فرمايد:
شَهْرُ رَمَضانَ اَلَّذِي اُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًي لِلْنّاسِ وَ بَيِناتِ مِنَ الْهُدي وَ الْفُرْقانِ(2)
ماه رمضان ماهي که قرآن بعنوان راهنماي مردم و نشانه هاي هدايت و جداکننده حق از باطل در آن نازل شده است
و در سوره قدر نيز مي فرمايد:
إِنا اَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْر(3)
ما قرآن را در شب قدر نازل کرديم
جمع ميان اين دو آيه شريفه به ما مي گويد:
شب قدر در ماه رمضان است اما اينکه کدام شب از شبهاي ماه رمضان، شب قدر است گفتگو بسيار است و تفسيرهاي زيادي شده است از جمله:
1- شب اول شب قدر است
2- شب هفدهم است
3- شب نوزدهم است
4- شب بيست و يکم است
5- شب بيست و سوم است
6- شب بيست و هفتم است
7- شب بيست و نهم است
اما مشهور و معروف در روايات اين است که شب قدر در دهه آخر ماه رمضان و شب 21 يا 23 است.
1- حسان بن مهران ميگويد:
از محضر امام صادق (ع) شب قدر را پرسيدم:
فَقالَ : اِلْتَمِسْها لَيْلَةَ إَحْدي وَ عِشْرينَ اَوْ لَيْلَةَ ثَلاثٍ وَ عِشْرِينَ(4)
فرمود: شب قدر را در ميان شب 21 و 23 جست و جو کن.
2- علي بن ابي حمزه مي گويد: 3- چرا شب قدر مخفي است ؟بسياري معتقدند:
در محضر امام صادق (ع) بودم
فَقالَ لَهُ:
اَبُو بَصيرٍ جُعِلْتُ فِداکَ اَلْلَيْلَةُ الَّتِي يُرْجي فِيها ما يُرْجي
ابو بصير به امام عرض کرد فدايت شوم آن شبي که اميد رحمت و مغفرت و زيادي حسنات وجود دارد کدام شب است؟
فَقالَ:
فِي اِحْدي وَ عِشْرينَ اَوْ ثَلاثٍ وَ عِشْرينَ
فرمود:
شب قدر ، شب 21 يا 23 مي باشد
راوي اصرار کرد کدام يک از اين دو شب است و پرسيد:
فَإِنْ لَمْ أَقْوَ عَلَي کِلْتَيْهِمَا ؟
اگر من نتوانم هر دو شب را عبادت کنم کدام يک را انتخاب نمايم؟
امام صادق (ع) در پاسخ فرمود:
مَا أَيْسَرَ لَيْلَتَيْنِ فِيما تَطْلُبُ
چه آسان است دو شب براي آنچه مي خواهي(5)
مخفي بودن شب قدر در ميان شبهاي سال ، يا در ميان شب هاي ماه مبارک رمضان ، براي اين است که:
مردم به همه اين شبها اهميت دهند ، همانگونه که خداوند:
رضاي خود را در ميان انواع طاعات پنهان کرده، تا مردم به همه طاعات روي آورند غضبش را در ميان معاصي پنهان کرده، تا از همه بپرهيزند دوستانش را در ميان مردم مخفي کرده، تا همه را احترام کنند اجابت را در ميان دعاها پنهان کرده، تا به همه دعاها روي آورند اسم اعظم را در ميان اسمائش مخفي ساخته، تا همه را بزرگ دارند و وقت مرگ را مخفي ساخته ، تا در همه حال آماده باشندو اين ، فلسفه مناسبي به نظر مي رسد(6)

4- احياء شب قدر:
 

يکي از موضوعاتي که در ارتباط با شب قدر در احاديث اهل بيت(ع) مطرح شده است شب زنده داري مي باشد.
و چيزيکه از روايات بدست مي آيد خود احياء و شب زنده داري موضوعيت دارد
چند روايت را در اين رابطه مطرح مي کنيم:
1- احياء عذاب را برمي دارد:
مرحوم کليني در کافي و صدوق در من لايحضره الفقيه از رسولخدا (ص) نقل کرده اند فرمود:
مَنْ اَحْيا لَيْلَةَ الْقَدْرِ حُوِّلَ عَنْهُ الْعَذابُ اِلَي السَّنَةِ الْقابِلَةِ (7)
هرکس شب قدر را زنده بدارد تا سال آينده عذاب از او برگردانده مي شود.
2- از خواب در شب احياء نهي شده است:
مرحوم علامه مجلسي در بحار الانوار از امام باقر(ع) و او از پدرانش نقل کرده اند که :
إِنَّ رَسُولَ اللهِ (ص) نَهي أَنْ يُغْفَلَ عَنْ لَيْلَةِ إِحْدي وَ عِشْرينَ وَ عَنْ لَيْلَةِ ثَلاثٍ وَ عِشْرينَ وَ نَهي أَنْ يَنامَ اَحَدٌ تِلْکَ اللَّيْلَةَ (8)
پيامبر خدا (ص) نهي کرده که از شب 21 و 23 غفلت شود و نهي کرده که کسي در آن شب بخوابد .
3- امام صادق (ع) در حال مريضي شب 23 احياء نگه داشت:
مرحوم شيخ طوسي از يحيي بن علاء نقل کرده که گفت:
کانَ اَبُوعَبْدِاللهِ مَريضاً دَنِفاً فَاَمَرَ فَاُخْرِجَ اِلي مَسْجِدِ رَسُولِ اللهِ (ص) فَکانَ فِيهِ حَتّي اَصْبَحَ لَيْلَةَ ثَلاثٍ وَ عِشْرينَ مِنْ شَهْرِ رَمضانَ (9)
امام صادق (ع) سخت بيمار بود دستور داد او را به مسجد پيامبر خدا (ص) بردند آنجا بود تا صبح شب 23 ماه رمضان.
4- احياء موجب آمرزش گناهان مي شود.
مرحوم صدوق از امام کاظم (ع) نقل کرده فرمود:
مَنِ اغْتَسَلَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ وَ اَحْياها اِلي طُلُوعِ الْفَجْرِ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِه (10)
هرکس در شب قدر غسل کند و آن شب را تا سپيده دم زنده بدارد از گناهانش بيرون مي آيد

پي نوشت ها :
 

(1) عيون اخبار الرضا / صدوق ج 1 ص 182
(2) سوره بقره آيه 185
(3) سوره قدر آيه 1
(4) فروع الکافي/ کليني ج 4 ص 156
(5) تفسير نور الثقلين/ حويزي ج 5 ص 625
(6) تفسير نمونه/ جمعي از نويسندگان ج 27 ص 213
(7) فروع کافي / کليني ج 4 ص 154 و من لايحضره الفقيه / صدوق ج 2 ص 155
(8) بحار الانوار / مجلسي ج 97 ص 9
(9) فضائل الاشهر الثلاثة / صدوق ص 137
(10) الامالي / شيخ طوسي ص 676
 

منبع:سایت شورای سیاست گذاری ائمه جمعه
ارسال مقاله توسط کاربر محترم سايت :j133719