انار در طب نوين

خواص درماني انار در طب نوين

مصرف انار غير از جنبه خوراكي آن ، از ديدگاه دارويي و اثرات درماني نيز قابل ملاحظه است. اين ميوه داراي مواد شيميايي بسياري است كه در مبارزه با تصلب شرائين ، آماس سرطان و همچنين در كند كردن واكنشهاي پير شدن سلولها (Cellular aging process) مؤثر ميباشد.
برخي مواد شيميائي موجود در اين گياه عبارت است از:
Pelletierine , Methylisopelletierine , Usopelletierine , Pseudopelletierine
تانن ها و فلاوونوئيدها: گروهي از اين تركيبات آنتي اكسيدانهاي هستند كه در روغن انار يافت ميشوند و بنظر ميرسد از بدن در مقابل بيماريهاي قلبي محافظت ميكنند.
در طول دو دهه گذشته پژوهشگران ثابت كرده اند كه متابوليتهاي مضر فرعي حاصل از اكسيداسيون كه نتيجه واكنشهاي طبيعي بدن هستند و به وسيله مصرف چربي هاي اكسيد شده مواد غذايي ايجاد ميشوند، در گسترش تصلب شرائين و در واكنشهاي پير شدن سلولها و سرطان شركت دارند.
اكنون مداركي در دست است كه بيان ميدارد آنتي اكسيدانها(مواد شيميايي كه از اكسيداسيون جلوگيري ميكند) ميتواند با ممتنعت از تشكيل اين مواد مضر، مفيد واقع شوند.
در پژوهشي كه توسط پروفسور Ishak Neeman و همكاران انجام شد، وجود و يا عدم وجود اين آنتي اكسيدانها در انار مورد بررسي قرار گرفت آنها انار را انتخاب كردن زيرا اين ميوه به طور سنتي در ايران و هند و ... به عنوان دارو و درمان بيماريها و عفونتها به كار ميرفته ، بنابر اين دانشمندان حدس زدن بخشي از ارزشهاي ارزشهاي درماني آن بواسطه وجود آنتي اكسيدان ميباشد.
آنها روغن سرد حاصل از فشردن سرد دانه هاي انار را مطالعه كرده و از آن بطور شيميائي فلاوونوئيدها را استخراج كردند. زيرا هدف تعيين فعاليت آنتي اكسيداني اين مواد بود. به اين منظور قدرت آنها را در خنثي كردن مواد اكسيد كننده در لوله هاي آزمايش سنجيدند.
يافته هاي آنها نشان داد فلاوونوئيدهاي موجود، در مبارزه عليه اكسيداسيون قوي هستند. البته محققين مطمئن نيستند كدام ماده شيميائي در انار دقيقاً اثر آنتي اكسيداني دارد. تنها گمان ميكنند كه اين خاصيت بيشتر ناشي از فعاليت فلاوونوئيدها ميباشد.
روغن دانه انار (Pomegranate seed oil) ممانعت كننده قوي آنزيمهاي ايجاد كننده آماس و داراي مقادير فراواني از يك اسيد چرب يگانه به نام Punicic acid ميباشد. كه در روغن دانه انار منحصر به فرد است.
ادامه مطالعات نشان داد آب انار تخمير نشده و خاصيت آنتي اكسيداني بيشتري نسبت به انگور دارد. البته دانشمندان خاطر نشان كرده اند كه اثرات درماني آب انار يا روغن دانه آن تنها از مصرف مرتب آنها در زمان طولاني به دست ميايد
در مطالعه ديگري كه در رابطه با فوايد درماني انار بر روي موشها و انسان انجام شد، مشخص كرديد آب انار ميتواند به كاهش برخي فاكتورهاي اصلي ريسك بيماريهاي قلبي كمك كند.
گروهي از محققين دريافته اند آب ميوه كه غني از آنتي اكسيدانها ميباشد از ايجاد پلاكت (Plaque) در شريانهاي موش جلوگيري ميكند و علاوه بر اين در موشهاي كه در سرخرگهايشان پلاكت تشكيل شده است از تغييرات مضر جلوگيري مينمايد. در يك گروه از مردان سالم كه به مدت 2 هفته روزانه 50 ميلي ليتر آب انار نوشيدند معلوم شد كه آبميوه فعاليت آنزيم محافظت كننده در برابر تغيير مضر را افزايش ميدهد.
البته آبميوه انار اكسيداسيون كلسترول بد (LDL) را نيز كاهش ميدهد، مرحله اي كه سبب ميشود ذرات كلسترول به ديواره هاي سرخرگ بچسبد كه خود ميتواند منجر به بيماري قلبي شود. راديكالهاي آزاد و ذرات سلول آسيب ديده (Cell dammaging particles) در حاليكه آنتي اكسيدانها ميتوانند با از ميان برداشتن راديكالهاي آزاد از اكسيداسيون كلسترول LDL جلوگيري نمايند.
بنابر گفته Micheal Aviram به منظور افزايش سيستمهاي دفاعي در مقابل Exidative Stress نيازمند مصرف آنتي اكسيدانهاي طبيعي هستيم. او مي افزايد آب انار اثرات مضر راديكالهاي آزاد را كاهش ميدهد و بدينوسيله سبب تقليل بيماريهاي قلبي-عروقي ميشود.
در موشها كه از نظر ژنتيكي مستعد بيماريهاي قلبي هستند،نوشيدن آب ميوه به مدت 11 هفته سبب كاهش اندازه Fatty lesions در سرخرگها به ميزان 44% شده و از تعداد سلولهاي Fuain كه مرتبط با بيماري قلبي هستند ميكاهد.
همچنين آب انار از اكسيداسيون كلسترول LDL در موش تا 90% جلوگيري ميكند. بر پايه اين يافته ها نوشيدن يك ليوان آب انار را در هر روز پيشنهاد ميشود.
دكتر Adel A.Kader كه در زمينه مواد شيميائي تحقيق كرده است. بر اساس نتايج به دست آمده ظرفيت آنتي اكسيداني 100 ميلي ليتر آب انار را تا 3 برابر همان ميزان شراب قرمز و چاي سبز برآورد ميكند و اين بواسطه مقدار بيشتر پلي فنلها در انار است.
در تحقيق ديگري كه با عنوان خواص آنتي اكسيداني و ممانعت كنندگي آنزيم ايكوزانوئيد در فلاوونوئيدهاي روغن دانه انار و آب انار تخمير شده در انسيتوي تكنولوژي اسرائيل انجام و در تيرماه 1999 در J. Ethnopharmacolبه چاب رسيده بيان ميدارد ميزان فلاوونوئيدها در انار بيشتر از انگور است.
اين محققين اظهار داشتند آب انار و روغن دانه انار حاصل از Cold-Press فعاليت آنتي اكسيداني قوي دارند، شدت اين فعاليت بيش از شراب قرمز و چاي سبز و برابر با BHA يا butylated hydroxy anisole ميباشد.
اين دانشمندان نشان دادند پلي فنلهاي دانه انار با خاصيت آنتي اكسيداني قوي اثرات قلبي-عروقي و همچنين خواص ضد التهاب دارند. اگر آب انار به مدت طولاني مصرف شود آنتي اكسيدانهاي موجود در آن ميتوانند با سرطان مبارزه كرده، همچنين از سخت شدن Arteries جلوگيري كنند.
در انگلستان محققين در حال مطاله توليد يك آنتي ويروس از انار هستند كه بتواند با ويروس HIV مقابله كند.
مطالعه ديگري در هند در مورد فعاليتهاي ضد ميكروبي دانه هاي انار نشان داده است اين دانه ها داراي فعاليت قوي ضد ميكروبي در مقابل ميكروارگانيسمهاي مانند باسيلوس ، سوبتليس ، اشريشتاكلي و ساكاروميسس سرويسسه هستند.
به غير از موارد ياد شده انار حاوي گروهي از مواد شيميائي است كه از نظر ساختماني مشابه استروژن انساني بوده و گمان ميرود اثراتي مانند آن داشته باشند كه در مباحث بعد به تفصيل به آن خواهيم پرداخت.

استروژنهاي گياهي Phytoestrogens

به تركيبات مشابه استروژن انساني موجود در گياهان فيتواستروژن از فيتو به معاني گياه و استروژن به واسطه اثر گذاري آنها بر فعاليتهاي استرژيك بدن گرفته شده است. اين تركيبات اگر چه ميتواند واكنشهائي شبيه استروژن داشته باشند؛ ولي استروژنهاي واقعي مشابه آنچه در بدن انسان توليد ميشود، نيستند.
قويترين استروژن بدن estradiol است، بشتر فيتواستروژنهائي كه در گياه يافت شده اند non-sterodial هستند اما برخي از آنها حاوي مقادير جزئي از استروژنهاي Steroidal ميباشند كه با استروژنهاي توليد شده در بدن همانگ هستند.
گياهاني كه حاوي مقدار اندكي استروژنهاي Steroidal مانند (estriol, estrone, estadiol) ميباشند، عبارتند از: انار ، سيب ، خرما ، شيرين بيان و برنج.
بخش عمده فيتواستروژنهاي non-sterodial به خانواده فنوليكلها تعلق دارند. اين خانواده شامل تركيباتي مانند فلاوونها ، فلاوانونها ، ايزوفلاوونها ، ليگنانها ، آنتوسيانينها ، كالكونها و دي هيدروكالونها ميباشند. كه بسياري از منابع گياهي يافت ميشوند.
در اين گروه ايزوفلاوونها مانند (Genistein,diadzein) و ليگانها مانند(Enterodiol,Enterolatone) فيتواستروژنهاي اصلي هستند. ميتوان گفت فيتواستروژنها به دو گروه تقسيم ميشوند: لينگانها كه فرآوردهاي حاصل از فعاليتهاي ميكروبي هستند (Microbial breakdown products) و ايزوفلاوونها كه در بقولات مانند لوبياي سويا ، سير ، هويج ، سيب و قهوه وجود دارند.
از نظر شيميائي فلاوونوئيدها به وسيله اسكلت كربني C6-C3-C6 مشخص ميشوند، بخشهاي C3 حلقه هاي آروماتيك هستند، مقدار اكسيداسيون و ساير ويژگيهاي ساختماني زنجير كربني C3 نوع خاص فلاوونوئيد را تعيين ميكند. بعضي از فلاوونوئيدها از نظر ساختماني شباهت زيادي به استروژن داخلي بدن (17B-Estradiol) دارند.

نحوه فعاليت فيتواستروژنها

پيش از صحبت درباره نحوه فعاليت فيتواستروژنها، بايد ابتدا چگونگي عمل هورمونها بدانيم هورمونها به وسيله غده هاي مختلف بدن ساخته ميشوند و درون جريان خون رها ميگردند تا بوسيله آن به بافت هدف يرسند. اين بافت داراي مكانهاي گيرنده اي (Receptor Site) است كه ويژه هورمونهاي معيني است. زمانيكه هورمونها به اين مكانها متصل شوند ميتوانند بر بافت هدف اثر بگذارند.
فيتواستروژنها ميتوانند در بدن به گيرندهاي استروژن متصل شده و اثرات Pro-Estrohenic و يا Ani-Estrogenic داشته باشند. چگونگي اثر فيتواستروژنها بر بافت به غلظت آنها، غلظت استروژن درون زا و چگونگي اشباع مكانهاي گيرنده بستگي دارد. فعاليت استروژني اين تركيبات حدود 1000-100 برابر كمتر از Estradiol ميباشد، اما غلظت آنها در پلاسما ميتواند 100 برابر استروژن درون زا باشد.
اگر مقدار استروژن در بدن كم باشد، مانند زمان يائسگي، مكانهاي خالي گيرنده استروژن ميتواند با فيتواستروژنها پر شود. در اين هنگام اين تركيبات يك اثر Pro-Estrogenic اعمال ميكنند. اثرات استروژنيك عبارتند از محافظت در مقابل بيماريهاي قلبي-عروقي و Osteoporosis.
اگر مقدار استروژن در بدن زياد باشد؛ مانند زمان قبل از يائسگي باز هم فيتواستروژنها براي چسبيدن به گيرنده ها با استروژنهاي بدن رقابت ميكنند و اگر در اين رقابت، فيتواستروژنها موفق باشند، فعاليت كلي استروژنيك كاهش ميابد. زيرا اثرشان بر بافت نهائي كمتر از زمان اتصال Estradiol است. در اين حالت آثار آنتي استروژنيك آشكار ميشود كه عبارتند از:
- مدت اتصال فيتواستروژنها به گيرنده
- سرعت شكستن اتصال
برخي مطالعات نشان دهنده كاهش Bous Loss در خانمهايي بوده كه فيتواستروژنهاي سويا مصرف ميكرده اند. ساير تحقيقات نيز كاهش احتمال بيماريهاي قلبي-عروقي را تائيد كرده اند. علاو براين، مطالعات اپيدميولوژيكي در زمينه مقايسه زنان بومي آسيا با ساير نقاط جهان مشخص كرده است كه مقدار زياد فيتواستروژن در رژيم غذايي آنها عامل نرخ پائين سرطان سينه و سهولت گذر آنها از دوران يائسگي ميباشد.
نحوه فعاليت فيتواستروژنها: فلاوونوئيدها ميتوانند به عنوان ضد ويروس، ضد التهاب، ضد حساسيت و آنتي اكسيدانهاي مؤثر عمل كنند. اين تركيبات از صدمه سلولي كه به وسيله مولكولهاي اكسيژن ناپايدار ايجاد ميشود، جلوگيري مي نمايد. فعاليت آنها را ميتوان در موارد ذيل خلاصه نمود:
كاهش احتمال سرطان:مصرف زياد فلاوونوئيدهائي مانند پلي فنلها و Quercetin نرخ سرطان معده،لوزالمعده،ريه و سينه را كاهش ميدهد. مصرف فلاوونوئيد Genistein (يك استروژن گياهي كه به شكل ضعيفي از هورمون استروژن عمل ميكند) ميتواند از سرطان سينه و ساير سرطانها با منشاء هرموني نظيز سرطان پروستات جلوگيري نمايد.
كاهش احتمال Strok و بيماريهاي قلبي:مطالعات نشان داده رژيم غذايي غني از فلاوونوئيدها به خصوص Quercetin,Pcos (اليگومرهاي پروسيانيدوليك كه به عنوان پروآنتوسيانيدين نيز شناخته شده اند) ميتواند در جلوگيري از لخته شدن خون و Blocked Arteries و در كاهش مرگ ناشي از Strok يا بيماريهاي قلبي مؤثر باشد.
محافظت در مقابل اختلالات بينايي وابسته به سن مانند آب مرواريد و Macular Degeneration:يكي از عوامل توسعه آب مرواريد تجمع قند سوربيتول در عدسي چشم است. مطالعات نشان ميدهد فلاوونوئيد Quercetin از اين عمل جلوگيري ميكند. عصاره دانه انگور نيز بعنوان يك فلاوونوئيد به مبارزه با آب مرواريد كمك ميكند و با بهبود بخشيدن به جريان خون در چشم از Macular Degeneration جلوگيري مينمايد.
تسكين علائم تب يونجه، سينوزيت و تنگي نفس:امروزه اثبات شده كه خواص ضدالتهاب Quercetion در مقابله با واكنشهاي آلرژيك در مقابل گرده به بدن كمك ميكند. همچنين به نظر ميرسد اين ماده التهاب ريه ها و ساير مسيرهاي عبور هوا را كاهش داده و تنفس را آسانتر ميسازد.
كاهش التهاب پوست مانند اگزما و محل نيش حشرات: خاصيت ضد التهاب Quercetion ميتواند به درمان اين گونه التهابهاي پوست كمك كند.

نحوه فعاليت فيتواستروژنها

به حداقل رساندن گرگرفتگي در زمان يائسگي:Quercetion كه در فرآورده هاي سويا فراوان است، ميتواند علائم فوق الذكر را كاهش دهد؛ زيرا قادر است اثرات استروژن را در بدن به حداقل برساند.
كاهش التهاب در مفاصل و ماهيچه ها،نقرس و روماتيسم مفاصل:Quercetion به علت دارا بودن خاصيت ضد التهاب در درمان اين بيماريها مؤثر است.
درمان هموروئيد و سياهرگهاي مبتلا به واريس:فلاوونوئيدهاي موجود در مركبات و Pocs به وسيله محكم نمودن ديواره رگهاي خوني به بهبود هموروئيد و واريس كمك ميكند.
مبارزه با عفونتهاي ويروسي :فلاوونوئيدها در مقابل بيماريها مصونيت ايجاد كرده و به مبارزه بدن در مقابل بيماريها كمك ميكنند و ميتوانند در مدت زمان بهبودي سرعت ببخشند.

نتيجه گيري

درمجموع با توجه به مطالب يان شده ميتوان گفت انار به علت دارا بودن تعدادي مواد شيميائي، در صورت مصرف دراز مدت ميتواند در درمان بيماريهاي قلبي-عروقي، تصلب شرائين، آماس، سرطان، التهاب و همچنين كند كردن پيري سلولها و كاهش عوارض يائسگي و ... مؤثر باشد.
ذكر اين نكته ضروري است كه اين مواد شيميايي (فيتواستروژنها) كه از خانواده فلاوونوئيدها ميباشند؛ علاوه بر انار در بسياري ديگر از ميوه ها و سبزيها مانند سيب، هويچ، دارچين، گيلاس، آلبالو، رازيانه، سير، لوبيا سبز، رازك، شيرين بيان، يولاف، نخود فرنگي، آلو، لوبيا قرمز، ريواس، برنج، چاودار، سيب زميني، كنجد، لوبياي سويا، گندم و... نيز وجود دارد.
با استناد به مطالب ارائه شده ميتوان به اين نكته اشاره كرد كه اگر چه بسياري از ميوه ها و سبزيها داري چنين خواصي هستند؛ اما همواره اين ويژگيها در مورد ميوه انار بيشتر مورد تاكيد بوده است. به همين علت ميتوان مصرف طولاني مدت آب انار را به عنوان يكي از منابع قابل توجه اين تركيبات توصيه نمود.
منبع:www. anar-iran.ir
/ع