بارداري پس از جراحي کاهش وزن

اضافه وزن و چاقي در دوران بارداري با عوارض ناخواسته بسياري همراه است،مانند پرفشاري خون،ديابت بارداري، مسموميت حاملگي و نقص لوله عصبي جنين و ديگر نقايص جنيني، تولد نوزادن بسيار چاق، مشکلات زايمان و مرگ نوزادان.از طرفي جراحي هاي درمان چاقي هم عوارض و پيچيدگي هاي خاص خودشان را دارند و متخصصان بايد وقتي زني با پيشينه چنين عمل جراحي قصد بارداري دارد،بسيار دقت کنند و ملاحظات بسياري را در نظر بگيرند.بارداري پس از اعمال جراحي درمان چاقي امکانپذير است؛ولي، نياز به مراقبت هايي خاص دارد.

چاقي و ناباروري
 

پزشکاني که زنان چاق بيمارشان بوده اند، مي دانند که چاقي مي تواند ناباروري و بروز مشکلات باروري را سبب شود.وجود مقدار مشخصي چربي براي سلامت سيستم توليد مثل لازم است؛ولي، وجود مقادير غيرطبيعي چربي و بيشتر از حد معمول يا کمتر از ميزان لازم به سلامت دستگاه توليد مثل صدمه مي زند.
وجود بافت چربي بسيار که در بدن افراد چاق وجود دارد، به افزايش توليد استروژن مي انجامد و اطراف تخمدان ها چربي جمع مي شود.افزايش توليد استروژن و ديگر هورمون هاي جنسي احتمال عدم تخمک گذاري،اختلال در قاعدگي و ناباروري را افزايش مي دهد.وقتي پس از عمل جراحي درمان چاقي، BMI کاهش مي يابد،از ميزان هورمون هاي حاضر در گردش خون کاسته مي شود و مکانيسم بازخورد(fide back) هورموني تقويت مي شود.اين به زنان کمک مي کند که ديگر بي نظمي هاي قاعدگي نداشته باشند و به الگوي صحيح تخمک گذاري برسند و به اين ترتيب، باروري و احتمال بارداري شان افزايش يابد.بسياري از زناني که کانديد عمل جراحي درمان چاقي هستند، از باردار شدن نااميداند؛چرا که سال ها بيهوده براي باردار شدن تلاش کرده اند. به همين خاطر، ممکن است از ابزار جلوگيري از بارداري استفاده نکنند و به بارداري پس از عمل جراحي بينجامد.

بارداري پس از عمل جراحي
 

افزون بر تنظيم سطوح هورمون ها، عواملي ديگر نيز وجود دارد که احتمال بارداري را افزايش مي دهد:
بسياري از جراحان به بيماران توصيه مي کند پيش از جراحي از خوردن قرص هاي ضد بارداري دست بکشند تا از ترومبوز (ايجاد لخته) در عروق عمقي جلوگيري شود. از آنجايي که کاهش وزن سريع اتفاق مي افتد، تنظيم سطوح هورمون هاي توليد مثلي به تندي روي مي دهد و توان باروري به سرعت افزايش مي يابد.اگر بيماران به سرعت مصرف يک داروي ضد بارداري مطمئن را آغاز نکنند، ممکن است پس از عمل جراحي باردار شوند و اگر پيش از عمل جراحي هم داروهاي ضد بارداري شان را درست مصرف نکرده باشند، اين احتمال بالاتر مي رود.آنتي بيوتيک هايي که براي پيشگيري از عفونت پس از عمل تجويز مي شود، مي تواند اثرات داروهاي ضدبارداري را کاهش دهد.
پس از عمل جراحي باي پس معده ميزان جذب مواد غذايي و داروها به خاطر تغيير حجم معده و تغيير مسير دستگاه گوارش تغيير مي کند.بنابراين، احتمال اينکه ضد بارداري هاي خوراکي بي اثر شوند، بيشتر مي شود، چرا که آنها در دستگاه گوارش متابوليزه مي شوند.
فعاليت جنسي بيمار پس از کاهش وزن بيشتر مي شود.با توجه به اين عوامل پزشکان بايد به زناني که در سن باروري هستند و براي درمان چاقي شان عمل جراحي کرده اند، توصيه کنند که تا پيش از رسيدن به وزن ثابت و متناسب از داروهاي ضدبارداري استفاده کنند تا باردار نشوند.بسياري از پزشکان به اين زنان توصيه مي کنند که دست کم 12 تا 18 ماه پس از جراحي باردار نشوند.

ملاحظات پيش از بارداري
 

وقتي وزن اين زنان پس از گذشت بيش از يک سال از عمل جراحي ثابت شد، آن دسته که مي خواهند باردار شوند، بايد پيش از بارداري به پزشک مراجعه کنند تا او پيشينه پزشکي شان را بررسي کرده، داروهايي که مي خورند را ببيند و آزمايش هاي مربوط را درخواست کند. همچنين، آنها بايد با جراحي که عمل درمان چاقي را روي آنها انجام داده نيز مشورت کنند و او را ازتصميم خود براي بارداري آگاه کنند. به طور معمول، او نيز انجام آزمايش هايي را درخواست مي کند و بيمار را به يک متخصص تغذيه ارجاع مي دهد تا وضعيت تغذيه او بررسي شود و کمبودهاي تغذيه اي يافت و برطرف شود.درباره يک چنين افرادي فاکتورهاي مختلفي بر وضعيت او تأثير مي گذارد که يکي نوع عمل جراحي انجام شده است و ديگري مدت زماني که از عمل جراحي گذشته است.صرف نظر از نوع عمل جراحي، اين گونه جراحي ها حجم غذايي که وارد معده مي شود را محدود مي کند و چه فرد از بارداري خود آگاه باشد و چه نباشد، دريافت مواد غذايي مورد نياز براي او و جنين در حال رشدش دشوار خواهد شد. در مواردي که براي معده حلقه قابل تنظيم کار گذاشته شده مي توان آن را جوري تنظيم کرد که با وجود جلوگيري از چاق شدن، دريافت مواد غذايي از طريق آن افزايش پيدا کند. در مواردي که جراحي غير قابل تغيير يا تنظيم باشد يا در فرآيند جذب مواد غذايي اختلال به وجود آورده باشد، فرد به چالش برخواهد خورد و از ميزان جذب مواد مغذي کاسته خواهد شد.در اين موارد بيشترين مواد مغذي که کمبود آنها حس مي شود عبارتند از آهن، ويتامينB12، کلسيم و ويتامين D در حالي که کمبود تيامين و اسيد فوليک به اندازه کمبود موادي که گفته شد مشاهده نمي شود؛ ولي، بدن اين افراد با کمبود آنها هم روبه رو خواهد شد و کمبودشان درست به اندازه کمبود مواد ديگر اهميت دارد.بعضي از زنان پس از جراحي در کنار کاهش وزن سريع به عوارض ناشي از جراحي هم دچار مي شوند، براي مثال حالت تهوع و استفراغ دارند، نمي توانند غذا بخورند، تعريق، تپش قلب و اسهال دارند و اغلب احساس گرما مي کنند.

افزايش وزن در بارداري
 

يکي از ملاحظاتي که درباره اين بيماران بايد به آنها توجه کرد، افزايش وزن در دوران بارداري است.رسيدن به يک وزن متعادل و افزايش وزن به طور متناسب که براي رشد نرمال جنين لازم باشد، هدف اوليه است. وزن بايد به اندازه اي افزايش پيدا کند که نيازهاي جنين برآورده شود؛ ولي، ريسک هاي دوران بارداري و زايمان بالا نرود.
براي اين که معلوم شود هر زني چقدر مي تواند در دوران بارداري وزن اضافه کند، بايد از BMI(شاخص توده بدني) پس از جراحي استفاده کرد. براي عده اي از اين زنان افزايش وزن مي تواند بسيار دشوار باشد. لازم است که اين زنان مرتب با سونوگرافي بررسي شوند تا از سلامت و رشد جنين اطمينان حاصل شود. در کساني که حلقه قابل تنظيم معده دارند و طي بارداري با تهوع و استفراغ درگيرند، شل کردن حلقه مي تواند علائم آنها را کاهش دهد.ولي، اگر اين حلقه در آينده ديگر قابل برگشت به حالت اوليه نباشد، شخص دوباره چاق خواهد شد.کنترل دقيق وزن در دوران بارداري لازم است تا فرد مقدار مناسبي وزن اضافه کند.

تغذيه درماني
 

پيش از آنکه زني باردار شود يا به محض آنکه بارداري اش تاييد شود بايد به وسيله يک متخصص تغذيه بررسي شود.آزمايش خون بايد انجام گيرد تا ميزان وجود موادي چون آهن، ويتامين B12، فوليک اسيد، ويتامين D و تيامين سنجش شود تا کمبودهاي تغذيه اي معلوم شوند.پزشک يا کارشناس تغذيه نتايج تست ها را با توجه به معيارهاي بارداري تفسير مي کند چرا که بارداري به خودي خود مي تواند تغييراتي در مقادير پايه به وجود آورد و براي تفسير نتايج به اعداد و ارقام تازه اي به عنوان معيار نياز باشد. اگر براي مراقبت هاي تغذيه اي هنگام بارداري مراجعه کنيد، پزشک درباره حالاتي چون تهوع، استفراغ، زياده روي در خوردن يا بيزاري از غذا از شما خواهد پرسيد. خوردن وعده هاي غذايي کوچک و به دفعات بيشتر هنگام روز که شامل پروتئين و کربوهيدرات باشد، به رفع حالت تهوع کمک مي کند.زناني که در سن باروري هستند، بايد از پيش از بارداري فوليک اسيد مصرف کنند تا نوزادشان دچار نقص لوله عصبي نشود. پژوهش ها نشان داده نوزادان زنان چاق بيش از نوزادن زنان داراي BMI نرمال در معرض خطر بروز نقص لوله عصبي هستند. افزون بر اين سطح اسيد آمينه هوموسيستئن در خون هم بايد نرمال باشد. مقادير بالاي اين اسيد آمينه در خون بروز نقايص قلبي عروقي در جنين را سبب مي شود. با کاهش وزن نياز بدن به ويتامين B12 و اسيد فوليک بيشتر مي شود تا مقادير اين اسيد آمينه در خون به مقدار مناسب برسد. سطح بالاي هوموسيستئين در خون مادر باردار مي تواند به بروز نقايص عروقي در جفت منجر شود.اگر جفت به خاطر اشکال در رگ هاي خوني نتواند مواد غذايي لازم را به جنين برساند، امکان سقط جنين بالا مي رود. براي جلوگيري از بروز اين حالت مصرف روزانه 0/8 تا يک ميلي گرم اسيد فوليک ضروري است.مصرف مولتي ويتامين ها نيز در دوران بارداري بايد به اندازه باشد. مصرف مقادير فراوان ويتامينA بيش از 5000 واحد بين المللي در روز مي تواند مضر باشد. اين مولتي ويتامين ها بايد مطابق دستور و بر اساس تجويز و دستور پزشک مصرف شوند. توصيه مي شود که مادر باردار در سه ماهه دوم و سوم بارداري روزانه 300 کيلو کالري بيشتر انرژي دريافت کنند.
منبع:ماهنامه دنياي سلامت، شماره ي 50.