ما در يک دنياي بصري زندگي مي کنيم که برقراري ارتباط ايده ها و اطلاعات با استفاده از تصاوير در آن کاملاً رواج دارد. براي آنهائي که نمي توانند يک خط مستقيم را رسم کنند، نوع مناسبي از نرم افزارها هميشه مفيد بوده اند، اما اين نرم افزارها در عين حال مي توانند گران باشند.
بعنوان يک راه حل جايگزين، ابزارهاي ترسيمي در برنامه هائي که احتمالاً در اختيار داريد (نظير Microsoft Word) پياده سازي شده اند، اما اين ابزارها صرفاً قابل استفاده هستند، نه برازنده و زيبا.
Lovely Chart يک جايگزين آنلاين است که نه تنها به اندازه ي کافي در کار خود مهارت دارد، بلکه بطور رايگان نيز قابل دسترسي مي باشد. ما در اين مقاله به بررسي نحوه ي کار اين سايت و چند نمونه از نمودارهاي متداول آن مي پردازيم.
قدم 1
مرورگر وب خود را اجرا کرده www.lovelycharts.com را در نوار آدرس آن وارد نموده و سپس کليد Enter را فشار دهيد. هنگاميکه سايت بارگذاري شد، بر روي کليد Join Now کليک نموده و سپس در صفحه ي بعدي بر روي کليد Try It Now کليک کنيد. فرم کوتاه ارائه شده را با يک آدرس eMail معتبر پر کرده و سپس بر روي کليد Register کليک نمائيد. حالا بايد صندوق ورودي (Inbox) حساب eMail خود را بررسي کنيد، زيرا يک کد ثبت نام به آدرس شما فرستاده خواهد شد. اين کد را انتخاب کرده، کليدهاي Ctrl و C را بطور همزمان فشار داده، به صفحه ي Lovely Charts برگشته و از ترکيب کليدهاي Ctrl+V براي کپي آن در جعبه ي خالي مربوطه استفاده کنيد. در انتها بر روي کليد Let me in کليک نمائيد.
قدم 2
در صفحه ي خوش آمدگوئي، يک نوع نمودار را انتخاب کنيد. براي آنکه دقيقاً از مثالهاي ما پيروي نمائيد، Flowcharts را انتخاب کنيد. Lovely Charts داراي يک فضاي کاري با يک شبکه بندي شبيه به کاغذهاي شطرنجي، يک نوار ابزار در امتداد بالائي و مجموعه اي از ابزارهاي منتخب در پانل سمت چپ صفحه ي خود است، همه چيز را به همان صورتي که هست باقي گذاشته و کار خود را آغاز کنيد. Lovely Charts اولين آيتم نمودار ما را در بالا و وسط فضاي کاري قرار داده است. يکبار بر روي آن کليک کنيد تا انتخاب شود و سپس دو بار بر روي متن Label کليک نمائيد. حالا نام مورد نظر خود را براي اين آيتم وارد کنيد.
قدم 3
فلوچارتها معمولاً براي تشريح يک فرآيند تجاري مورد استفاده قرار مي گيرند، اما نمودار ما مراحل زندگي يک نوجوان پس از بيدار شدن از خواب را نمايش خواهد داد. بنابراين، اولين آيتم تحت عنوان «in the morning 7:15 Get up at» ليبل گذاري خواهد شد. براي ايجاد دومين آيتم، ما ابتدا براي يک گزينه ي Create و سپس آيکن Connect در بالاي پانل سمت چپ صفحه کليک مي کنيم. سپس، بر روي آيتم اول کليک نموده و در حاليکه کليد ماوس را نگهداشته ايم، نشانگر ماوس را به سمت پائين مي کشيم. در حين انجام اين مراحل Lovely Charts يک ليبل جديد را ايجاد کرده و آن را با يک پيکان يک طرفه به آيتم والد متصل مي نمايد.
قدم 4
ايجاد آيتم هاي جديد نمودار را دقيقاً به همين شيوه ادامه دهيد. يکبار بر روي آيتم قبلي کليک نمائيد تا انتخاب شود و سپس در حاليکه کليد ماوس را نگهداشته ايد نشانگر آن را به سمت پائين بکشيد تا آيتم بعدي ايجاد گردد. ما در مثال خود مجموعاً 6 مرحله ي اصلي را ايجاد مي کنيم. آيا نياز داريد که در قسمتهاي مختلف نمودار ترسيمي خود زوم نمائيد؟ براي اين منظور مي توانيد از آيکن ذره بين در پانل سمت چپ استفاده کرده و يا بر روي آيکن دست کليک نموده و از آن براي کشيدن سطح ترسيم در جهتهاي مختلف بهره گيري کنيد. بعنوان يک روش جايگزين، مي توانيد نشانگر ماوس خود را به بالا و يا پائين فضاي کار ببريد تا پيکانهاي پياده سازي شده براي Scroll سطح ترسيمي به بالا يا پائين ظاهر شوند.
قدم 5
با دو بار کليک بر روي عنوان هر آيتم و سپس تعويض آن با متن مناسب، يک نام توصيفي را براي هر يک از آيتمهاي داخل نمودار خود وارد کنيد. ما در اينجا مراحل بعدي نمودار خود را بصورت «Check», «Eat Breakfast», «the time Take a shower» و سپس اضافه نمودن يک پرسش بصورت «After 8:00 am?» مشخص کرده ايم. Lovely Charts مراقب تمام لينکهاي مابين آيتمها بوده و تمام کار فرمت بندي را اداره مي نمايد تا از متحدالشکل بودن مستطيلها اطمينان يابد. نتيجه ي کار، يک نمودار ساده و زيبا است که در واژگان طراحان فلوچارت از تعدادي «Process» تشکيل شده.
قدم 6
اجازه بدهيد اين نمودار را ذخيره کنيم. براي اين منظور به منوي فايل رفته و گزينه ي Save را انتخاب نمائيد. يک نام را براي نمودار خود وارد کرده و سپس بر روي کليد Save کليک نمائيد. حالا ما مي خواهيم آخرين Process را به يک تصميم گيري تبديل کنيم. زيرا آنچه که پس از اين مرحله اتفاق خواهد افتاد به اين موضوع بستگي خواهد داشت که آيا ساعت 8 صبح شده است يا خير. براي اين منظور بر روي آيتم آخر کليک راست نموده و سپس گزينه ي Decision را از منوي Pop-up انتخاب کنيد. به اين ترتيب، شکل آيتم از يک مستطيل به يک لوزي تبديل خواهد شد.
قدم 7
اگر لوزي تصميم بيش از حد کوچک است، يکبار بر روي آن کليک نمائيد تا انتخاب شود و سپس از مربعهاي قرمز رنگ اطراف آيتم براي تغيير اندازه ي آن استفاده کنيد. سپس، دو Process ديگر را به همان روشي که در قدم 4 توضيح داديم به نمودار خود اضافه کنيد (يکبار بر روي لوزي تصميم کليک نموده، کليد ماوس را نگهداشته و سپس نشانگر آن را به سمت پائين حرکت دهيد). يک آيتم جديد را در زير لوزي و آيتم ديگري را در سمت راست آن ايجاد کنيد. وقتي در حال کشيدن آيتمهاي جديد هستيد بصورت لوزي ديده خواهند شد، اما وقتي کليد ماوس را رها مي کنيد به شکل صحيح درخواهند آمد.
قدم 8
ليبلهاي دو آيتم جديد را به همان صورتي که در قدم 5 توضيح داديم تغيير دهيد. در مثال ما، آيتم پائيني بصورت «If YES, go to college» و آيتم سمت راست بصورت «If NO, read a book» برچسب گذاري شده اند. اگر پاسخ مثبت باشد (ساعت 8 صبح يا بعد از آن باشد) نوجوان ما به مدرسه خواهد رفت و فرآيند کامل مي شود. اما اگر پاسخ منفي باشد (هنوز ساعت 8 نشده) او به مطالعه ي يک کتاب مي پردازد. با اينحال او هنوز بايد مراقب زمان باشد، پس بر روي آيتم NO کليک نموده، کليک ماوس را نگهداشته و سپس آن را به آيتم Check the time متصل کنيد.
قدم 9
حالا ما يک مرحله ي تصميم گيري داريم که فرآيند ما را در يک چرخش دايره اي قرار مي دهد. براي آنکه جريان مذکور کمي آراسته تر به نظر برسد، بر روي مربع قرمز رنگي که در نوک پيکان قرار گرفته کليک کرده و آن را از گوشه ي مستطيل به وسط ضلع سمت راست آن بکشيد. حالا کمي بهتر شد، اما عملاً از آنجائيکه تمام اتصالات ديگر ما از خطهاي افقي يا عمودي تشکيل شده اند، شايد بهتر باشد که اين اتصال نيز وضعيت مشابهي به خود بگيرد. بنابراين در حاليکه پيکان مذکور هنوز انتخاب شده، بر روي کليد Connection Type در نوار ابزار بالاي صفحه کليک نموده و سپس يک اتصال قائم الزاويه را بجاي آن انتخاب کنيد.
قدم 10
نوار کليدهاي بالاي صفحه به ما اجازه مي دهد که ظاهر خطوط اتصال (نوع، سبک، با يا بدون پيکان، پهنا و رنگ خط) و همچنين رنگ و اندازه ي متن را تغيير دهيم. ما همچنين مي توانيم رنگ داخل آيتمهاي مختلف را از اين قسمت و با کليک بر روي مربع سفيدي که در کنار آيکن سطل رنگ قرار گرفته است، تغيير دهيم. ما Process هاي آغازين و پاياني را با يک رنگ و ساير Process هاي مياني را با يک رنگ ديگر مشخص کرديم. با اينحال تصميم گرفتيم که لوزي تصميم را با يک رنگ قرمز متمايز مشخص نمائيم.
قدم 11
يکبار ديگر نمودار خود را به همان صورتي که در قدم 6 توضيح داديم، ذخيره سازي کنيد. حالا اجازه بدهيد نمودار را براي استفاده در Microsoft Word آماده کنيم. بر روي منوي File کليک نموده و سپس گزينه ي Export را انتخاب کنيد. هنگاميکه جعبه ي محاوره اي مربوطه باز شد، عنوان، ابعاد و فرمت خروجي را بررسي کرده (Lovely Charts نمودارها را بصورت فايلهاي PNG يا JPEG قابل استفاده براي وب Export مي کند) و سپس بر روي کليد Continue کليک نمائيد. محلي را براي ذخيره سازي نمودار خروجي مشخص کرده و سپس بر روي Save کليک نمائيد. حالا نرم افزار Word را اجرا کرده، يک سند جديد را ايجاد نموده، گزينه ي Insert و سپس Picture را انتخاب کرده، نمودار را از محلي که انتخاب کرده بوديد يافته و نهايتاً بر روي کليد open کليک نمائيد تا نمودار به سند Word شما اضافه گردد.
قدم 12
حال اجازه بدهيد يک سناريوي ديگر را امتحان کنيم. نمودار قبلي را ذخيره نموده و سپس از منوي File گزينه ي New را انتخاب کنيد. در صفحه ي Welcome گزينه ي People را انتخاب کرده هنگاميکه Lovely Charts پيشنهادي براي ارتقاء به يک حساب کاربري پرداختي را ارائه مي کند، بر روي NO کليک نمائيد (کاربران رايگان مي توانند هر تعداد نموداري که مايل هستند را ايجاد و يا Export کنند، اما تنها قادر به ذخيره سازي يکي از آنها خواهند بود). نمودار جديد با يک نمايش 3 بعدي از يک شخص در بالاي ناحيه ي کاري آغاز مي شود. بطور طبيعي، اين سبک نمودار براي يک نمودار سازماني مورد استفاده قرار مي گيرد ولي ما تلاش مي کنيم يک روش نسبتاً متفاوت را تجربه نمائيم.
قدم 13
مطمئن شويد که کليد Creat & Connect در پانل سمت چپ صفحه انتخاب شده است. سپس بر روي آيکن 3 بعدي کليک کرده و نشانگر ماوس را به سمت پائين و چپ بکشيد تا آيتم جديد ايجاد گردد. سه آيتم ديگر را به همين روش ايجاد کنيد تا تعداد آنها در يک رديف به 4 نفر برسد. سپس، از آنها براي ايجاد 4 شخص ديگر (يک آيتم در زير هر کدام) استفاده نمائيد. در نهايت، دو آيتم ديگر را به زير دو آيتم مياني که در آخرين مرحله ايجاد کرده بودند، اضافه کنيد. خوب، حالا ما يک نمودار شخصي از يک تيم فوتبال را ايجاد کرده ايم که در ترکيب قديمي 2-4-4 قرار گرفته اند.
قدم 14
حالا مي توانيم از تکنيکهائي که قبلاً به آنها اشاره کرده ايم براي تغيير نام هر بازيکن و يا حتي تغيير رنگ پيراهن آنها استفاده نمائيم. سپس مي توانيم دروازه بان را انتخاب کرده و رنگ متفاوتي را براي پيراهن او در نظر بگيريم. بخاطر طبيعت اين نمودار، ما مي توانيم تمام پيکانهاي موجود را انتخاب کرده و از کليدهاي فرمت بندي بالاي صفحه براي حذف انتهاي هر کدام و همچنين کاهش پهناي خطوط به صفر، بهره گيري نمائيم. در انتها، هر رديف از بازيکنان را انتخاب کرده و سپس از کليد Align to bottom براي همتراز نمودن آيتمها استفاده مي نمائيم.
منبع:ماهنامه ي کامپيوتري بزرگراه رايانه، شماره ي 125.
