ديابت قبل و حين بارداري

ديابت يکي از شايع ترين بيماري هاي غدد است. و همه گيري آن به ويژه نوع 2 آن در حال گسترش مي باشد.

تأثير ديابت بر بارداري:
 

افزايش احتمال پره اکلامپسي، ناهنجاري هاي مادرزادي، زايمان زودرس، زايمان سخت، مرگ جنين، پلي هيدر آمينوس، عفونت، ماکروزومي و سقط مي باشد.

ديابت آشکار:
 

قبل از بارداري فرد به آن مبتلا است و قبل يا در شروع بارداري تشخيص داده شده است.

ديابت حاملگي:
 

پس از هفته 28 - 24 بارداري تشخيص داده مي شود، درصورت تشخيص ديابت حين بارداري، اگر طي 2-1 هفته قند خون با رژيم غذايي کنترل نشد (FBS>95 , HPP> 120) بايد انسولين براي کنترل قند خون تجويز شود.
ديابت کلاس A1 - گلوکز پلاسماي ناشتا زير 105 ميلي گرم در دسي ليتر و گلوکز 2 ساعت پس از غذا زير 120 ميلي گرم در دسي ليتر است. با رژيم غذايي کنترل مي شود و مراقبت بارداري آن همان مراقبتهاي معمول است.
ديابت کلاس A2 - گلوگز پلاسماي ناشتا بالاي 105 ميلي گرم در دسي ليتر و گلوکز 2 ساعت پس از غذا بيش از 120 ميلي گرم در دسي ليتر است. در مراقبت هاي بارداري همانند ديابت آشکار برخورد مي شود، درمان با انسولين توصيه مي شود.

قبل از بارداري:
 

- کنترل قند خون و اجازه بارداري حداقل سه ماه بعد از طبيعي شدن قند خون و HbA1C ( کمتر از 6 درصد) (عامل اصلي ناهنجاريهاي مادرزادي، هپيرگليسمي در 8 هفته اول بارداري است).
- در صورت مصرف داروهاي خوراکي پايين آورنده قند خون، قطع اين داورها از سه ماه قبل از بارداري و کنترل قند خون با انسولين:
- تأکيد بر مصرف اسيد فوليک.
- مشاوره چشم پزشکي و بررسي تيروئيد و کليه و قلب در تمام بيماران مبتلا به ديابت و داراي علائم باليني:

نيمه اول بارداري:
 

- بستري در بيمارستان و کنترل نمودن قند خون با تجويز انسولين تحت نظارت پزشک متخصص غدد.
- مشاوره تغذيه.
- ارزيابي عملکرد کليه با اندازه گيري BUN, C, و پروتئينوري 24 ساعته و در صورت لزوم تکرار آن در طول بارداري.
- سونوگرافي و تعيين سن بارداري.
- کنترل آلفا فتو پروتئين در 18- 16 هفته بارداري، درصورت اثبات افزايش سطح AFP سرم، ارزيابي جنين توسط سونوگرافي هدف دار جهت بررسي نقايص لوله عصبي انجام مي شود.
- انجام ساير مراقبتهاي دوران بارداري.

نيمه دوم بارداري:
 

- سونوگرافي دقيق از جهت نقص لوله عصبي و ساير آنومالي هاي جنيني و اکوکارديوگرافي قلب جنين در هفته 22- 20 بارداري.
- ارزيابي سلامت جنين از هفته 28 بارداري با شمارش حرکات جنين.
- ويزيت هفتگي براي مانيتورينگ غلظت گلوکز و بررسي از نظر احتمال بروز پره اکلامپسي از هفته 28 بارداري.
- سونوگرافي جهت ارزيابي رشد جنين از هفته 32 بارداري و تکرار آن هر 3-2 هفته يکبار.
- ارزيابي سلامت جنين مطابق پروتکل هاي ارزيابي سلامت جنين.
- بستري در بيمارستان از هفته 34 بارداري و در صورت رضايت مادر.

ختم بارداري:
 

در صورت بروز فشار خون بالا و يا عوارض ديگر مادر در بيمارستان بستري شود و با توجه به شرايط وي و جنين بارداري ختم شود (نياز به NICU بر اساس سن بارداري و وضعيت جنين متفاوت است.) در صورت اطمينان از سن بارداري، در هفته 38 يا بيشتر بارداري ختم شود.

زايمان:
 

درصورت بروز زايمان زودرس در مادر ديابتيک داروي انتخابي سولفات منيزيوم است. در زايمان زودرس براي تسريع نمو ريه جنين در صورت تحت کنترل بودن قند خون مادر، مي توان با احتياط از کورتيکوستروئيدها مطابق پروتکل استفاده کرد و تا 72 - 48 ساعت پس از تجويز آن قند خون بطور مرتب کنترل شود.

پس از زايمان:
 

- توجه به هرگونه علائم دال بر بروز عفونت در مادر در دوران پس از زايمان و درمان سريع آن.
- ترخيص بيمار با مشاوره متخصص داخلي - غدد و با توجه به کنترل قند خون بيمار.
- 6 هفته بعد FBS يا OGTT چک گردد. در صورتي که FBS< 126mg/dl باشد يا 2hpp<200mg/dl بعد از مصرف 75 گرم گلوکز باشد زن ديابت ندارد ولي در معرض خطر است.
زنان باردار در معرض خطر عبارتند از: سابقه مرده زايي، حداقل دوبار سقط خودبه خودي، تولد نوزاد 4 کيلوگرم و بيشتر، سابقه ديابت در افراد درجه يک خانواده، چاقي قبل از حاملگي BMI>=30)

نکاتي مهم در مورد ديابت:
 

*اکثر مبتلايان بدون علامت هستند.
* عدم کنترل ديابت تا 90% در نوزاد و تا 30% (در مادر با مرگ و مير همراه است).
* هورمونهاي مهمي که در بدن اثر ديابتوژنيک دارند، عبارتند از: استروژن، پروژسترون، پرولاکتين و کورتيزول.
* ورزش و فعاليت به ويژه در اندام فوقاني مثل بازو سبب بهبود و کنترل ديابت مي گردد.

رژيم غذايي:
 

افزايش وعده هاي غذايي و با مقدار کمتر توصيه مي گردد. کالري مورد نياز براي باردار با وزن مطلوب حدود 30kcal/kg/day و براي خانم هاي باردار چاق (بالاي 20% وزن ايده آل) 24kcal/kg/day باشد.
منابع:
1. بارداري و زايمان ويليامز، چاپ 2005.
2. راهنماي کشوري ارائه خدمات مامايي و زايمان بيمارستانهاي دوستدار مادر، وزارت بهداشت، درمان آموزش پزشکي.
3. مراقبت هاي مديريت شده و مرتبط با سلامت مادران و زنان، معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان.
4. WHO.
منبع:نشريه پيام پزشک، شماره 53