ديابت و عوامل مؤثر در بروز يا پيشگيري آن

ديابت اختلالي است که در آن سازگاري بدن با ميزان قند خون تغيير مي کند. ديابت به دو نوع تقسيم مي شود: ديابت نوع اول و ديابت نوع دوم.
در ديابت نوع اول که معمولاً در افراد جوان رخ مي دهد، پانکراس يا لوزالمعده قادر به توليد انسولين کافي نيست، ديابت نوع اول وابسته به سيستم ايمني است و در افرادي که از نظر ژنتيکي مستعد هستند رخ مي دهد.
ديابت نوع دوم که بيشتر شايع است و غالباً بزرگسالان و افراد چاق را مبتلا مي کند، بدن نسبت به انسولين مقاومت پيدا مي کند. افزايش قندخون در دراز مدت مي تواند خطر ابتلا به بيماري هاي قلبي، نارسايي کليوي و نابينايي را افزايش دهد.
متأسفانه عليرغم توصيه ها و راهکارهاي متعدد که در رابطه با پيشگيري ديابت ارائه شده است، تعداد مبتلايان به اين بيماري رو به افزايش است.

شير مادر از بروز ديابت دوران کودکي جلوگيري مي کند:
 

ديابت جواني در کودکاني که در شش ماه اول زندگي خود شير گاو مصرف کرده اند بيشتر رخ مي دهد. وقتي که ميکروبي وارد جريان خون مي شود، سيستم ايمني بدن پروتئين هايي به نام آنتي بادي مي سازد که به اين ميکروبها مي چسبند و آنرا از بين مي برند، به همين دليل سيستم ايمني بدن برعليه تمام پروتئين هايي که وارد گردش خون مي شوند آنتي بادي مي سازد. در ماههاي اول زندگي به دليل عدم تکامل ساختمان روده ي نوزاد، سوراخ هايي در آن وجود دارد که پروتئين هاي غذا مي توانند از آن عبور کرده و وارد خون شوند. شيرگاو حاوي انسولين است ولي کاملاً شبيه انسولين انسان نيست، بنابراين وقتي نوزاد در سه ماه اول زندگي از شير گاو استفاده کند انسولين گاوي وارد جريان خونش شده و در نوزادان مستعد ابتلا به ديابت، ايجاد آنتي بادي هايي مي شود که به سلولهاي بتا لوزالمعده حمله کرده و آن را از بين مي برد در نتيجه باعث فقدان انسولين و بروز ديابت مي شود.
پس مادر گرامي اگر ديابت در خانواده شما ارثي است سعي کنيد به نوزاد خود شير گاو ندهيد و با شير خودتان او را تغذيه کنيد.

تماشاي تلويزيون موجب افزايش ديابت خصوصاً در بچه ها مي شود.
 

بر اساس مطالعات، سطح قند خون در کودکان ديابتي ارتباط قابل توجهي با مدت زمان نشستن پاي تلويزيون دارد. گرچه بيشتر پزشکان معتقدند که ديابت نوع اول ارتباطي با چاقي و سطح فعاليت ندارد ولي برخلاف اين نظريه ها نشان داده شده است که هرچه کاهش فعاليت بدني بچه ها بيشتر شود احتمال عدم کنترل قندخون هم بالاتر مي رود و هرچه اين ساعات بيشتر شود سطح قند خون کودک ديابتي هم بالاتر مي رود. پس توصيه مي شود که خانواده ها با اين پديده مضر مقابله کرده و کودک را از تماشاي طولاني مدت تلويزيون و بيحرکتي منع کنند.

مصرف دارچين از بيماري ديابت جلوگيري مي کند.
 

مبتلايان به ديابت مي توانند با افزودن اندکي دارچين به رژيم غذايي خود به حفظ سلامت خود کمک کنند. دارچين حاوي ترکيباتي است که بازدهي انسولين را افزايش مي دهد و توانايي هورمون انسولين در انتقال قند گلوکز به سلولها را بهبود مي بخشد. دارچين تقريباً هيچ کالري ندارد و به همين خاطر ديابتي ها بدون خطر چاق شدن مي توانند طعمي به غذاي خود ببخشند. افزودن مقدار اندکي دارچين به قهوه صبحانه، آب پرتقال يا غلات مفيد است. با جوشاندن آب با يک تکه دارچين به راحتي مي توان چاي دارچين تهيه کرد. دارچين همچنين از بروز ديابت نوع دوم در افراد در معرض خطر جلوگيري مي کند. البته دارچين حاوي برخي موادي است که مصرف زياد آن مي تواند سمي باشد بنابراين در مصرف اين ماده غذايي بايد دقت شود.

رابطه سبزي و ديابت در خانمها
 

محققان مشاهده کرده اند که مصرف سبزيجات برگ سبز مي تواند خطر ابتلا به ديابت را در خانمها کاهش دهد. به ازاي هر يک واحد اضافي سبزيجات برگ سبز توسط يک خانم در طول روز، 9 درصد خطر ابتلا به اين بيماري کاهش مي يابد. از جمله دلايل ارائه شده براي کاهش خطر ديابت با مصرف بيشتر سبزيجات ممکن است کالري و چربي کم، آنتي اکسيدانها و فيبر زياد، انواع ويتامين ها و املاح موجود در سبزيها باشد. در سبزيجات ترکيبات ديگري مانند: فيتاتها، ليگنانها و ايزوفلاونها نيز يافت مي شوند که مي توانند داراي اثرات "فزاينده" و يا "همکاري کننده" بر روي کاهش خطر ديابت نوع دوم داشته باشد. بنابراين کافي است که با برنامه ريزي صحيح سبزيجات را در برنامه غذايي خود بگنجانيد به نحوي که وقتي سر سفره ي غذا مي نشينيد نصف بشقاب غذايتان را سبزي ها پر کرده باشند، خواه سبزيها تازه باشد يا فريز شده و يا کنسرو شده!

مصرف زياد سوسيس و کالباس موجب ابتلا به ديابت مي شود.
 

محققان اعلام کرده اند که رژيم غذايي سرشار از سوسيس و کالباس، خطر ابتلا به ديابت نوع دوم را در مردان 50 درصد افزايش مي دهد. بيشترين احتمال ابتلا به ديابت نوع دوم مربوط به کساني است که در هفته دو وعده يا بيشتر سوسيس و کالباس مصرف مي کنند. توصيه مي شود که اين مواد غذايي به کلي از غذاي مردم حذف شود و يا لااقل تعداد دفعات مصرف اين گوشتها کاهش يابد.

ديابت، پرهيز غذايي و ورزش
 

بسياري از افراد که بعد از سن 40 سالگي دچار ديابت مي شوند با رعايت يک رژيم غذايي مشتمل بر مصرف سبزيجات، غلات کامل، حبوبات و ماهي و محدود کردن فراورده هاي شيريني پزي و شکر و محدود کردن دريافت گوشت، مرغ و تخم مرغ مي توانند حال خود را بهبود ببخشند.
تحقيقات نشان داده است که دريافت مقادير بسيار زياد پروتئين به کليه هاي يک فرد ديابتي آسيب وارد مي کند بنابراين بايد از مقادير کمتر گوشت و ماکيان و تخم مرغ استفاده کنند. چربيهاي امگا 3 موجود در روغن ماهي و نيز استفاده از آرد کامل و دانه هاي کامل به جاي آرد تصفيه شده، نياز به انسولين را کاهش مي دهد.
سطح بالاي قندخون بعد از صرف غذا موجب مي شود که قندها به ياخته ها چسبيده و تبديل به ماده اي سمي (براي ياخته ها) به نام سوربيتول شوند که اين ماده به اعصاب و کليه و شريانها و قلب آسيب خواهد رساند.
براي اينکه از بالا رفتن سطح خون جلوگيري شود از غلات کامل استفاده نمائيد و از شکر سر سفره پرهيز کنيد و مصرف ميوه ها و سبزيجاتي مثل: کاهو، جعفري، گوجه فرنگي، ريواس، هلو، فلفل سبز و اسفناج را فراموش نکنيد.
يکي از عوامل افزايش مقاومت به انسولين در ديابت نوع دوم، چربي هاي اضافي بدن هستند.
با رعايت رژيم غذايي و فعاليت منظم ورزشي که هر دو منجر به کاهش وزن و کمتر شدن چربيهاي اضافي مي شوند مي توان مقاومت به انسولين را کاهش داد و بدين وسيله قند خون را بهتر کنترل کرد. اهميت کاهش وزن در ديابتي هاي نوع دوم به حدي است که در مواقعي که قند خون بالا نيست (زير 200 ميلي گرم در دسي ليتر) به تنهايي و بدون مصرف دارو، قند خون را به حد طبيعي رساند. حتي در مواقعي که به طور همزمان دارو نيز مصرف مي شود کاهش وزن اثر بخشي داروها را به نحو مؤثرتري بيشتر مي کند. علاوه بر اين ورزش باعث افزايش مصرف قند در بدن مي شود و قند خون را پايين مي آورد.
بنابراين اگر فرد ديابتي از داروهاي پايين آورنده قند خون استفاده مي کند لازم است که قند خون خود را قبل از شروع ورزش اندازه بگيرد و در صورتي که مقدار آن کمتر از 100 ميلي گرم در دسي ليتر بود به علت احتمال کاهش بيشتر آن در طول فعاليت بدني بايد ورزش کردن را تا زمان کنترل قند خون به عقب بيندازد. افرادي که ديابت آنها فقط با رژيم غذايي کنترل مي شود نيازي به مصرف ميان وعده قبل از ورزش ندارند.
منبع: اينترنت، انجمن تغذيه، مجلات تغذيه.
منبع: نشريه پيام پزشک، شماره 53.