شقاقی، اوج مهرباني و رأفت

گفتگو با مجدي احمد حسين، رهبر حزب عمل اسلامي مصر

درآمد
 

طرح جامعي كه از سويي هم آزادي‌خواهانه و اسلامي باشد و هم اهداف اعراب را تأمين كند؛ و از سوي ديگر چنان مترفي باشد كه بتواند حركتي نوين را پايه‌گذاري كرده و تداوم ببخشد، نياز دنياي اسلام بود كه شهيد دكتر شقاقي اين واقعيت را به درستي درك كرده بود. مجدي احمد حسين، پيكارگر و اسلام‌گراي مبارز مصري كه خود را يكي از همفكران اين شهيد مي‌داند در این گفتگو درباره راهي كه جنبش جهاد اسلامي به رهبري اين شهيد بزرگوار پيش روي مسلمانان گذاشت، مي‌گويد.

لطفاً در ارتباط با سطح و نوع روابطتان با دكتر فتحي شقاقي و ميزان شناختتان از ايشان بفرمائيد.
 

بسم‌الله الرحمن الرحيم. روابط ما با ايشان بسيار متين و محكم بود. او دوست من بود و از لحاظ فكري رهبر و استاد ما به حساب مي‌آمد. او در مصر ساكن بود. جايي كه جنبش جهاد را پايه‌گذاري كرد. من در آن زمان در مصر با ايشان ملاقاتي نداشتم ولي با نقشي كه در دفتر مجله المختار كه در مصر منتشر مي‌شود، ايفا مي‌كردند؛ احساس همراهي و همدلي داشتم. اين مجله در سطح بالايي از لحاظ فكر ترقي‌خواه اسلامي قرار داشت. ايشان رهبر فكري انسان متمدن امروزي بود و نسبت به مسائل جهان اسلام طرح و ديدگاه جديدي ارائه مي‌كرد و من پس از آن كه ايشان در مقام دبير كلي جنبش جهاد اسلامي قرار گرفت به هنگام ورود گروهي به مصر با ايشان آشنا شدم و گاهگاهي در كنفرانس‌هايي كه برگزار مي‌شد، ايشان را ملاقات مي‌نمودم و اتفاقاً تنها چند روز پيش از شهادت، ايشان را در حاشيه كنفرانس ملي، عربي ملاقات نمودم و در آنجا بود كه قرار شد مرتب با هم ديدار داشته باشيم و ايشان روي اين مسأله پافشاري زيادي داشت و در اين ديدار درباره مسائل منطقه و مسائل و حوادث سياسي فلسطين بحث و گفتگو شد. تصور مي‌كنم هنگامي كه به قاهره بازگشتم خبر شهادت ايشان را شنيدم، بسيار متأثر شدم كه چنين شخصيت مهمي را از دست داديم زيرا در حقيقت او كسي بود كه فكر و سياست را با هم جمع كرد.

آيا مي‌توانيد با يادآوري گذشته به اولين ملاقات خود با شهيد فتحي شقاقي اشاره كنيد؟
 

همان گونه كه گفتم اين آخرين بار بود كه ايشان را ملاقات كردم و پس از آن بود كه متوجه شدم اين آخرين ديدار بوده است. ولي در هر صورت هنگامي كه با خود خلوت مي‌كردم و يا با دوستي از همكاران همان حزب و سازمان به صحبت مي‌نشستيم، سخنان ما حول اين محور بود كه فكر جهاد و تفكر جهادي همان چيزي است كه حزب عمل آن را در پيش گرفته ولي با تفاوت‌هاي ناچيزي همگي ما بر مبارزه مسلحانه در فلسطين هم عقيده بوديم.
رويش و ايجاد فكر مبارزه و جهاد، حادثه بزرگي در سطح جامعه فلسطين بود و اين طرز تفكر در حضور و موجوديت و تأسيس جنبش حماس كه از اخوان المسلمين بودند به منصه ظهور رسيد كه جنبشي است داراي تفكر جهادي و مبارزه مسلحانه و از همين رو بسياري از آگاهان، جهاد فلسطيني را با حزب عمل مصر نزديك مي‌دانند. چون آنان واژگاني در زمينه سياست به كار مي‌بردند كه با چپ‌گراهاي اخوان المسلمين سازگارتر بود كه بر اساس آن با دشمنان ديدگاه‌هاي اسلامي دعوت به برخورد و نه مداراي با آنان مي‌نمود چه به وسيله سخنراني در كشوري كه ما در سايه حكومت آن زندگي مي‌كنيم و چه بوسيله مبارزه مسلحانه در سرزمين‌هاي اشغالي و اين طرز فكر مشتركي ميان ما و فتحي شقاقي بود. و همچنين او داراي نوشته‌هاي عميق درباره طرح متمدانه اسلامي است. ايشان نه تنها يك مبارز فلسطيني است بلكه يك متفكر و انديشمندي است كه داراي ديدگاهي وسيع درباره نهضت مردم فلسطين علي رغم آن كه فلسطين نمي‌تواند به وسيله يك ديدگاه فلسطيني آزاد گردد زيرا مسأله فلسطين تنها يك طرح ملي يا قومي نيست و دكتر فتحي شقاقي ابعاد اين مسأله در بعد عربي و كل سرزمين فلسطين را كاملاً درك مي‌كرد و اين شيوه تفكر را او و همفكرانش جامه عمل پوشانده بودند. آنان با ايمان كامل معتقد بودند كه فلسطين بدون وجود يك طرح جامع عربي اسلامي آزادي‌خواهانه، آزاد نمي‌گردد.
و از اين زاويه اهميت بعد تاريخي انقلاب اسلامي ايران آشكار مي‌شود كه تا چه حد بر عمق استراتژيك انقلاب فلسطين تاثير دارد. و من با گذشت زمان بر اين مسأله تأكيد كردم كه انقلاب اسلامي ايران بزرگ‌ترين پشتيبان انقلاب فلسطين مي‌باشد و آنچه آمريكاييها را آزار مي‌دهد نيز همين موضع ايران در قبال مقاومت فلسطين مي‌باشد و ما درست در همين نقطه با فتحي شقاقي موضع يكسان داشتيم. به اين معني كه شعار ما همانا ايجاد پيمان عربي ايراني بر ضد طرح امپرياليزم صهيونيستي آمريكايي بوده و البته منظور من قوميت و نژاد ايراني نيست بلكه منظورم ايران اسلامي و تنها دولت مستقل اسلامي است كه داراي مرزهاي مشترك باجهان عرب است كه طبيعتاً داراي تاثير به‌سزايي در سطح جهان عرب و فلسطين بوده و همكاري با چنين پيماني از انديشه‌هاي زودرس دكتر فتحي شقاقي نيز مي‌باشد و درباره اين طرز فكر نمي‌گويم چه كسي بر ديگري پيشي گرفته است. زيرا ما و ايشان به طور موازي و يكنواخت پيش رفتيم و ديدارهاي ما با ايشان در جوي مملو از علاقه روحي و رواني و پر از مهرباني بود. به ويژه به دليل همين پيمان. زيرا سخت‌ترين بخش جهاد و مبارزه آن است كه در مورد طرحي با همرزمانت به تفاهم و توافق برسي. اما در مورد مسئله جهاد، جهاد تنها حمل سلاح و تيراندازي نيست و استفاده از سلاح بدون داشتن يك ديدگاه مشخص منجر به شكست گشته و موجب بروز حوادث ناگوار و ارتكاب خطاهاي غير قانوني مي‌گردد. به همين دليل هر حكومت و دولتي لاجرم بايد داراي طرحي مشخص باشد كه دكتر فتحي شقاقي حقيقتاً داراي چنين طرحي بوده و ما نيز خود را در اين طرح و عمل عربي و اسلامي شريك و سهيم مي‌دانيم.
شما به تأثير جمهوري اسلامي ايران بر طرح دكتر فتحي شقاقي اشاره نموديد، سؤال من در مورد تأثير و نقش دكتر فتحي شقاقي بر حركت مبارزاتي ملت فلسطين مي‌باشد.
البته داراي نقش بزرگي بود. همان گونه كه گفتم ما به عنوان جنبش اسلامي آزادي‌خواهانه داراي نظر خاص خود در مورد سازش و دوري از هر گونه برخورد با دشمنان، هستيم. اما جنبش جهاد رويارويي مستقيم با دشمنان را سرلوحه كار خود قرار داده بود و البته وجود دكتر فتحي شقاقي در كانون اين مبارزه به مثابه نيروي دافعه مهمي در مواجهه با دشمن به شمار مي‌رفت علاوه بر اين كه بر شكل‌گيري اين محور جديد اسلامي تأثير به سزايي نيز داشت و تاكنون از ايشان دست نوشته‌هايي در مجله «قرائت سياسه» دارم كه در سطح بسيار بالايي است. تمام اين مجله‌ها در امريكا چاپ و در زندان‌هاي اين كشور توزيع مي‌گشت. چاپ اين مجله متوقف شد. اما در زمينه فكري از بهترين مجله‌هاي داراي انديشه فكري طرح عربي و اسلامي بود. هنگامي كه خط و روش روشن و واضحي از فلسطين بر مي‌خيزد، بي‌شك داراي تاثير بالايي است زيرا ويژگي فلسطين انقلابي بودن آن است كه به سرعت مي‌تواند در ميان ملت منتشر شود و من نيز در تأثير فراوان آن بر جنبش اخوان المسلمين فلسطين شكي ندارم و امروزه گويي اين دو يكي هستند و عملاً به هم بسيار نزديكند و اين البته مايه خرسندي است.
ما طبيعتاً نمي‌خواهيم كه اختلافات دامنه گسترده‌تري پيدا كند اما اين نزديكي ميان آنان سطحي بود زيرا جنبش اخوان طرز فكر فتحي شقاقي را تأييد نمي‌نمودند و آنچه براي ما مهم است همانا ديدگاه و طرز فكر صحيح است و البته نمي‌توانيم بگوييم كل اين تأثيرات تنها مربوط به ديدگاه و نظر دكتر فتحي شقاقي در جامعه مصري و فلسطيني و ديگر جوامع عربي اسلامي است.
برخي از نمايندگان جنبش‌هاي اسلامي سراسر جهان عرب نيز داراي تأثير بودند و اين مسأله واضح و آشكار است كه شيوه فكري جنبش‌هاي اسلامي عربي در حال پيشرفت و شيوه فكري صهيونيسم در حال عقب‌نشيني است.

جناب استاد مجدي از نظر شما مهم‌ترين دستاورد زندگي مبارزاتي دكتر فتحي شقاقي كدام است؟
 

بزرگ‌ترين دستاورد همانا جهاد يا جنبش جهاد است كه نقش به سزايي در توليد و پرتاب موشك‌هايي دارد كه شهرك‌هاي صهيونيستي همجوار غزه را هدف قرار مي‌دهد. همچنين عمليات شهادت‌طلبانه شاخه نظامي آن «سرايا القدس» و حفظ حالت انقلابي و مبارزاتي و وارد نشدن در انتخابات و درگير شدن در مسائل فرعي و جزئي و تأكيد بر مبارزه مسلحانه است كه البته در همه زمان‌ها مطلوب مي‌باشد و معتقدم هيچ دستاوردي مهم‌تر از آن وجود ندارد.
كتاب‌ها و نوشته‌هاي فكري ايشان كه قطعاً مؤثر مي‌باشد و ايشان يقيناً در اين زمينه پيشگام است و آنچه موجب اعتلاي شأن و منزلت آدمي است اين است كه راهش همچنان پر رهرو بماند و رسالتش استمرار و ادامه يابد و من معتقدم كه اين پايداري اسطوره‌اي ملت فلسطين كه موجبات وحشت دشمن صهيونيستي گشته همانا موشك‌هاي ساده دست‌ساز و همين امكانات بسيار ابتدايي است كه نام دكتر فتحي شقاقي را همواره در كانون اين دستاوردها قرار مي‌دهد.

به نظر شما ملت‌هاي عربي و اسلامي چگونه مي‌توانند از انديشه‌ها و تزهاي دكتر فتحي شقاقي بهره‌مند شوند؟
 

در واقع تلاش بسيار بزرگي براي چاپ كامل كارهاي دكتر فتحي شقاقي انجام گرفته اما من معتقدم كه اين كارها درست و به خوبي توزيع نشده است، بنده پيشنهاد مي‌كنم كه نوشته‌هاي ايشان به جاي چاپ كتب قطور و بزرگ و گران قيمت به صورت جزوه‌هاي كوچك چاپ و در دسترس عموم مردم قرار گيرد.
ما از انديشه هر جوان و هر مبارز در ميدان مي‌خواهيم كه اين‌ها را مطالعه نمايد و چاپخانه‌هاي مردمي اين كارها را با قيمت‌هاي پايين چاپ نموده و با كم‌ترين بها در دسترس عموم قرار دهند. اين مسأله بسيار مهم است و در اين مورد ما طرز فكر شهداي راه خدا را داريم و اين مسأله ميزان اخلاص را مي‌رساند.

آيا شخصيت‌هاي نزديك به دكتر فتحي شقاقي داراي نقش مؤثري بودند؟
 

البته پيشنهاد مي‌كنم تا كمينه‌اي جهت جمع‌آوري اين آثار و پاكسازي آن از هر گونه حذف و اضافه و اطمينان از صحت آنها تشكيل شده و از زندگي اين شخصيت‌ها فيلمي نيز تهيه گردد و لازم است ما نحوه معرفي سمبل‌هاي امت خود را بياموزيم. پس تهيه فيلم از زندگي آنان بايستي به صورت روائي باشد و وظيفه دوستان و همرزمان جهادي ايشان است كه كميته‌اي جهت جمع‌آوري نوشته‌ها عكس‌ها و كارهاي ويديويي و همه آنچه متعلق به دكتر فتحي شقاقي بوده تا به صورت منبعي براي كاوشگران در آيد. در ضمن پيشنهاد تهيه فيلم بسيار خوب است.

آيا شما خاطره‌اي از دكتر فتحي شقاقي داريد كه بخواهيد براي معرفي هر چه بيشتر ايشان براي خوانندگان ما مطرح كنيد؟
 

در واقع احساسي كه در برخورد با دكتر فتحي شقاقي به انسان دست مي‌دهد آن است كه او را تنديسي از اخلاص و شفافيت و پاكي و شهادت‌طلبي و زهد مي‌يابي و اينها مهم‌ترين ويژگي‌هاي ايشان بوده كه به معني خضوع در برابر خدا بوده و جزئيات بسيار زيادي از ملاقات‌هاي من با دكتر فتحي شقاقي وجود دارد كه همه آنها در اخلاص ايشان در برابرخدا و مسأله فلسطين خلاصه مي‌شود.
منبع: ماهنامه شاهد یاران، شماره 26