صدقه واجب يا زکات
زکات يکي از صدقات واجب الهي است. زکات نه تنها در مکتب اسلام بلکه در تمام اديان، صدر تعاليم همه انبياء به همراه نماز قرار دارد و از ضروريات مهم ديني است. قرآن مجيد عظمت اين فريضه را به بهترين شکل بازگو مي کند:
قال الله تبارک و تعالي في القرآن: خُذ من امالهم صدقةً تُطهرهم و تُزَکيهم: خداوند متعال مي فرمايد: اي رسول ما از اموال مؤمنان زکات بگير تا به اين وسيله، آنها را پاکيزه و پاک کني و براي آنها دعا کن. (1)
پيامبر اسلام (ص) مي فرمايد: زکات پل اسلام است، هر کس آن را پرداخت، از پل گذشت و هر کس خودداري ورزيد، جلو پل متوقف گرديد. (2)
امام باقر (ع) مي فرمايد: هر گاه مردم از پرداخت زکات خودداري کردند، زمين برکاتش را ظاهر نمي کند. همچنين برکت از زراعت ها و ميوه ها و معادن گرفته مي شود.(3)
امام صادق (ع) به مفضّل فرمودند: به دوستان خود بگو زکات مال شان را بدهند، من ضامن هستم که جاي آن پر شود. (4)
زکات تا آنجا عظمت دارد که پيامبر اسلام (ص) با همه رأفت و مهرباني که نسبت به امت داشت و همواره در برخوردهاي اجتماعي مراعات آبرو و احترام افراد را مي نمود، اما به خاطر مراعات اين فريضه ي الهي، روزي وارد مسجد شد، نگاهي به نمازگزاران نمود و فرمود فلاني برخيز، فلاني برخيز... تا پنج نفر را با اسم صدا زد و فرمود از مسجد ما بيرون رويد و در نماز ما شرکت نکنيد، چون شما زکات نمي دهيد.
زکات، رمز افزايش اموال
رسول خدا (ص) فرمودند: اِذ اَرَدتَ اَن يُثري اللهُ مالَک فَزَکِّه (5):
هرگاه مي خواهي اموالت زياد شود، زکات مالت را بده.
در روايت ديگري اميرالمؤمنين (ع) مي فرمايد: و فَرضَ الله الزّکاةَ تَسبيباً للرِزق: خداوند متعال زکات را وسيله گشايش روزي مردم قرار داده است. (6)
امام باقر (ع) مي فرمايند: الزّکاة تَزيدُ في الرِّزق (7): زکات روزي را زياد مي کند.
در روايت ديگري از امام کاظم (ع) نقل شده که حضرت فرمودند: اِنّما وُضعَت الزّکاة قوتاً للفقراءِ و توفيراً لِأموالِ الأغنياء: خداوند زکات را براي تأمين نياز نيازمندان و افزايش مال ثروتمندان قرار داده است. (8
بيمه شدن اموال
پرداخت زکات نه تنها باعث افزايش اموال مي گردد، بلکه اموال انسان را از خطر آتش سوزي، سرقت، غرق شدن، ورشکست شدن و... مصون نگه مي دارد. اميرالمؤمنين (ع) مي فرمايد: حَصَنّوُا اموالَکم باالزَّکاة: اموال خود را با زکات حفظ کنيد. (9) امام باقر (ع) فرمودند: هرگز مالي که زکاتش پرداخت شده باشد، کم نمي شود و هيچ گاه مالي که زکاتش داده شده، تلف نمي شود.
دفع بلا از امت
امام صادق (ع) مي فرمايد: قطعاً خداوند متعال به خاطر کساني از شيعيان ما که زکات مي دهند، انواع بلا و خطرات را از ساير مردم دفع مي کند. اگر زکات اين عده نبود، همه ي مردم هلاک مي شدند. (10)
قبولي نماز
در قرآن مجيد زکات در کنار نماز تکرار شده، از اين رو پرداخت زکات موجب قبول شدن نماز است. رسول معظم اسلام (ص) پس از واجب شدن زکات فرمودند: به مردم بگوئيد: اَيُّهاالمسلمونَ زَکّوا اموالکُم تُقَبّلُ صَلاتُکُم: اي مسلمانان زکات مال تان را بدهيد تا نمازتان قبول شود.
در عالم قبر زکات در جانب چپ انسان قرار دارد
امام صادق (ع) مي فرمايد: چون مؤمن مي ميرد، با او شش صورت داخل قبر مي شود، يکي در جانب راست و يکي در جانب چپ، ديگري در پيش رو و يکي در پشت سر و در پائين پا و يکي که از همه خوش صورت تر، خوشبوتر و پاکيزه تر است، در بالاي سر مي ايستد، در اين هنگام عذاب يا سؤال از هر طرف مي آيد، آن صورتي که در آن جهت ايستاده، مانع مي شود، پس آن صورتي که از همه زيباتر است به صورت هاي ديگر مي گويد: شما کيستيد؟ خدا به شما جزاي خير دهد.
صورت جانب راست مي گويد: من نمازم، صورت جانب چپ مي گويد: من زکاتم، آنکه در پيش رو ايستاده مي گويد: من روزه ام، آنکه در عقب سر است، مي گويد: من حج و عمره ام، آنکه در پائين پا است، مي گويد: من صدقات و احسان و انفاق هستم. پس همه ي صورت ها رو به آن صورت زيبا مي کنند و مي گويند: تو کي هستي که از همه ي ما زيباتري؟ او مي گويد: من محبت محمد و آل محمد هستم. (11)
در اين روايت به خوبي مشهود است که حفظ و حراست انسان در عالم قبر و برزخ و نجات از عذاب دردناک آن، بستگي جدي به وجود شش نگهبان قدسي و معنوي دارد که عدم وجود هر يک از آنها مي تواند عذاب سهمگين را از همان ناحيه متوجه انسان کند و از آنجا که نعمت يا نقمت انسان در عالم برزخ تجلي اعمال و افعال انسان در عرصه دنياست، انسان معتقد در سايه ي توجه کامل به اين امور شش گانه وارد حِصن حصين مي شود که از همه ي عذاب ها و بلاياي دنيوي نيز مصون و محفوظ مي ماند.
قال الله تبارک و تعالي في القرآن: خُذ من امالهم صدقةً تُطهرهم و تُزَکيهم: خداوند متعال مي فرمايد: اي رسول ما از اموال مؤمنان زکات بگير تا به اين وسيله، آنها را پاکيزه و پاک کني و براي آنها دعا کن. (1)
پيامبر اسلام (ص) مي فرمايد: زکات پل اسلام است، هر کس آن را پرداخت، از پل گذشت و هر کس خودداري ورزيد، جلو پل متوقف گرديد. (2)
امام باقر (ع) مي فرمايد: هر گاه مردم از پرداخت زکات خودداري کردند، زمين برکاتش را ظاهر نمي کند. همچنين برکت از زراعت ها و ميوه ها و معادن گرفته مي شود.(3)
امام صادق (ع) به مفضّل فرمودند: به دوستان خود بگو زکات مال شان را بدهند، من ضامن هستم که جاي آن پر شود. (4)
زکات تا آنجا عظمت دارد که پيامبر اسلام (ص) با همه رأفت و مهرباني که نسبت به امت داشت و همواره در برخوردهاي اجتماعي مراعات آبرو و احترام افراد را مي نمود، اما به خاطر مراعات اين فريضه ي الهي، روزي وارد مسجد شد، نگاهي به نمازگزاران نمود و فرمود فلاني برخيز، فلاني برخيز... تا پنج نفر را با اسم صدا زد و فرمود از مسجد ما بيرون رويد و در نماز ما شرکت نکنيد، چون شما زکات نمي دهيد.
زکات، رمز افزايش اموال
رسول خدا (ص) فرمودند: اِذ اَرَدتَ اَن يُثري اللهُ مالَک فَزَکِّه (5):
هرگاه مي خواهي اموالت زياد شود، زکات مالت را بده.
در روايت ديگري اميرالمؤمنين (ع) مي فرمايد: و فَرضَ الله الزّکاةَ تَسبيباً للرِزق: خداوند متعال زکات را وسيله گشايش روزي مردم قرار داده است. (6)
امام باقر (ع) مي فرمايند: الزّکاة تَزيدُ في الرِّزق (7): زکات روزي را زياد مي کند.
در روايت ديگري از امام کاظم (ع) نقل شده که حضرت فرمودند: اِنّما وُضعَت الزّکاة قوتاً للفقراءِ و توفيراً لِأموالِ الأغنياء: خداوند زکات را براي تأمين نياز نيازمندان و افزايش مال ثروتمندان قرار داده است. (8
بيمه شدن اموال
پرداخت زکات نه تنها باعث افزايش اموال مي گردد، بلکه اموال انسان را از خطر آتش سوزي، سرقت، غرق شدن، ورشکست شدن و... مصون نگه مي دارد. اميرالمؤمنين (ع) مي فرمايد: حَصَنّوُا اموالَکم باالزَّکاة: اموال خود را با زکات حفظ کنيد. (9) امام باقر (ع) فرمودند: هرگز مالي که زکاتش پرداخت شده باشد، کم نمي شود و هيچ گاه مالي که زکاتش داده شده، تلف نمي شود.
دفع بلا از امت
امام صادق (ع) مي فرمايد: قطعاً خداوند متعال به خاطر کساني از شيعيان ما که زکات مي دهند، انواع بلا و خطرات را از ساير مردم دفع مي کند. اگر زکات اين عده نبود، همه ي مردم هلاک مي شدند. (10)
قبولي نماز
در قرآن مجيد زکات در کنار نماز تکرار شده، از اين رو پرداخت زکات موجب قبول شدن نماز است. رسول معظم اسلام (ص) پس از واجب شدن زکات فرمودند: به مردم بگوئيد: اَيُّهاالمسلمونَ زَکّوا اموالکُم تُقَبّلُ صَلاتُکُم: اي مسلمانان زکات مال تان را بدهيد تا نمازتان قبول شود.
در عالم قبر زکات در جانب چپ انسان قرار دارد
امام صادق (ع) مي فرمايد: چون مؤمن مي ميرد، با او شش صورت داخل قبر مي شود، يکي در جانب راست و يکي در جانب چپ، ديگري در پيش رو و يکي در پشت سر و در پائين پا و يکي که از همه خوش صورت تر، خوشبوتر و پاکيزه تر است، در بالاي سر مي ايستد، در اين هنگام عذاب يا سؤال از هر طرف مي آيد، آن صورتي که در آن جهت ايستاده، مانع مي شود، پس آن صورتي که از همه زيباتر است به صورت هاي ديگر مي گويد: شما کيستيد؟ خدا به شما جزاي خير دهد.
صورت جانب راست مي گويد: من نمازم، صورت جانب چپ مي گويد: من زکاتم، آنکه در پيش رو ايستاده مي گويد: من روزه ام، آنکه در عقب سر است، مي گويد: من حج و عمره ام، آنکه در پائين پا است، مي گويد: من صدقات و احسان و انفاق هستم. پس همه ي صورت ها رو به آن صورت زيبا مي کنند و مي گويند: تو کي هستي که از همه ي ما زيباتري؟ او مي گويد: من محبت محمد و آل محمد هستم. (11)
در اين روايت به خوبي مشهود است که حفظ و حراست انسان در عالم قبر و برزخ و نجات از عذاب دردناک آن، بستگي جدي به وجود شش نگهبان قدسي و معنوي دارد که عدم وجود هر يک از آنها مي تواند عذاب سهمگين را از همان ناحيه متوجه انسان کند و از آنجا که نعمت يا نقمت انسان در عالم برزخ تجلي اعمال و افعال انسان در عرصه دنياست، انسان معتقد در سايه ي توجه کامل به اين امور شش گانه وارد حِصن حصين مي شود که از همه ي عذاب ها و بلاياي دنيوي نيز مصون و محفوظ مي ماند.
پي‌نوشت‌ها:
1. - توبه (9)/103.
2. - امالي شيخ طوسي، ص 522.
3. - علل الشرايع، ج 2، ص 271.
4. - بحارالانوار، ج 96، ص 23.
5. - بحارالانوار، ج 93، ص 23.
6. - نهج البلاغه،حکمت 252.
7. - بحارالانوار ج93، ص 14.
8. - علل الشرايع، ج 2، ص 368.
9. - بحارالانوار، ج 78، ص 60.
10. - جامع الاحاديث الشيعه، ج 2، ص 56.
11. - منازل الاخره، ص 34، بحارالانوار، ج 6، ص 134.
/ج
