آفتاب سوختگى

35 راه درمانى
ممكن است به خاطر ابتلا به آفتاب سوختگى، خود را سرزنش كنيد. در واقع شما مى‏دانيد كه از اين طريق چه آسيبى به پوست مى‏رسد. حتما درباره‏ى ضد آفتاب‏ها و چگونگى محافظت آنها از پوست در برابر اشعه‏هاى سوزان آفتاب نكاتى را مى‏دانيد. اما خوب، شما سهل انگارى كرده‏ايد و حالا بايد بى‏خوابى و ناراحتى بكشيد. خوشبختانه از اين ماجرا درس‏هاى زيادى گرفته‏ايد. دفعه ديگر از ضد آفتاب استفاده مى‏كنيد؛ اما اكنون به توصيه‏هاى زير توجه كنيد:

داروى ضد درد مصرف كنيد.
 

آسپيرين مى‏تواند درد، خارش و تورم حاصل از سوختگى‏هاى ملايم تا متوسط را كاهش دهد. هر 4 ساعت دو قرص مصرف كنيد. در صورتى كه معده بتواند تحمل كند سه تا چهار قرص ايبوپروفن هر 8 ساعت مى‏تواند مفيد باشد.

سوختگى را پيش‏بينى كنيد.
 

اگر متوجه شديد كه در معرض اشعه آفتاب زيادى قرار گرفته‏ايد قبل از ظهور قرمزى پوست، آسپيرين مصرف كنيد. بعضى از پزشكان مصرف 650 ميلى‏گرم آسپيرين )دو قرص( را بلافاصله بعد از قرار گرفتن در معرض آفتاب توصيه مى‏كنند. هر چهار ساعت تا حداكثر شش بار درمان را تكرار كنيد.

از كمپرس‏هاى تسكين دهنده استفاده كنيد.
 

بعد از سوختگى پوست ملتهب مى‏شود. با ايجاد كمپرسى كه در داخل آن يكى از مواد زير را قرار مى‏دهيد آن را تسكين دهيد. اگر مى‏خواهيد مى‏توانيد پنكه را به طرف ناحيه سوختگى قرار دهيد تا روند سرد شدن تسريع شود.

آب سرد
 

مى‏توانيد از آب سرد لوله شير استفاده كنيد و يا چند قطعه يخ داخل آب بريزيد. يك دستمال را داخل مايع خيس كنيد و آن را روى سوختگى بگذاريد. هر چند دقيقه كه دستمال گرم مى‏شود آن را عوض كنيد. چندين بار در روز و هر بار به مدت ده تا پانزده دقيقه تكرار كنيد.

شير بدون چربى
 

پروتئين شير، يك عامل تسكين دهنده‏ى بسيار خوب است. يك فنجان شير بدون چربى را با چهار فنجان آب مخلوط كنيد؛ سپس چند قطع يخ به آن اضافه كنيد. از كمپرس‏هاى 15 تا 20 دقيقه‏اى استفاده كنيد و هر 2 تا 4 ساعت تكرار كنيد.

استات آلومينيم
 

اگر خارش پوست شديد است پودر ضد عفونى كننده را با آب مخلوط كنيد؛ استات آلومينيم جلوى خشكى و خارش پوست را مى‏گيرد.

بلغور جوى دوسر
 

بلغور جوى دو سر را داخل گاز يا پارچه‏ى درشت بافتى بپوشانيد؛ آب سرد را داخل آن بريزيد، تفاله آن را دور بريزيد و از كمپرس مايع به دست آمده استفاده كنيد. هر دو تا چهار ساعت تكرار كنيد.

با حمام كردن درد را از بين ببريد.
 

راه جايگزين براى كمپرس مخصوصا اگر نواحى سوختگى وسيع باشد، حمام سرد است. آن قدر مايع اضافه كنيد تا آب به دماى دلخواه و مناسب برسد. سپس پوست را با يك حوله تميز به آرامى خشك كنيد؛ مواد زير مى‏توانند درد، خارش و التهاب را كاهش دهند.

سركه: يك فنجان سركه سفيد را داخل وان آب سرد بريزيد.
 

جوش شيرين: به اندازه كافى جوش شيرين را داخل آب حمام بريزيد به جاى اينكه بدن را با حوله خشك كنيد، بگذاريد كه محلول خودش روى پوست خشك شود.

با صابون خود را نشوييد.
 

صابون مى‏تواند پوست را خشك و حساس كند. اگر مجبوريد كه از صابون استفاده كنيد نوع ملايم آن را به كار ببريد و با آب زياد، كاملا بدن را بشوييد. هرگز داخل آب صابون‏دار نرويد.

پوست خود را مرطوب كنيد.
 

حمام‏ها و كمپرس‏ها مفيدند و باعث تسكين موقت درد مى‏شوند. اما اگر بعد از آن‏ها از مرطوب كننده‏ها استفاده نكنيد، پوست شما از قبل خشك‏تر مى‏شود. پس بدن را خشك و سپس از روغن حمام استفاده كنيد. يك دقيقه داخل آن غوطه‏ور باشيد، سپس از كرم يا محلول مرطوب كننده نظير اوسرين استفاده كنيد.

سرد كنيد.
 

براى تسكين بيشتر، قبل از استفاده از مرطوب كننده‏ها، آن را سرد كنيد.

به دنبال هيدروكورتيزون باشيد.
 

التهاب و حساسيت پوست را با مصرف كرم، محلول و يا اسپرى حاوى 5 درصد هيدروكورتيزون تسكين دهيد.

خود را در برابر عفونت محافظت كنيد.
 

اگر دچار عفونت شديد و يا نگران گسترش آن هستيد، از پمادهاى ضد باكترى نظير پلى‏سپورين يا باسيتراسين استفاده كنيد.

از بى‏حس كننده‏هاى موضعى استفاده كنيد.
 

اگر سوختگى ملايم باشد بى‏حس كننده‏هاى موضعى مى‏تواند درد و خارش پوست را از بين ببرد. دنبال مارك‏هايى باشيد كه حاوى بنزوكائين، بنزيل الكل، ليدوكائين و يا ديفن‏هيدرامين باشد. استفاده از اسپرى‏ها آسان‏تر از كرم‏ها و پمادها است، اما هرگز آن‏ها را مستقيما به طرف صورت، اسپرى نكنيد، بلكه مقدارى از آن را روى يك تكه گاز و يا پد پنبه‏اى بگذاريد و روى صورت بماليد تا از تماس با چشم‏ها اجتناب شود.

از بسته يخ استفاده كنيد.
 

اگر سوختگى خفيف باشد، بسته يخ نيز مى‏تواند درد را تسكين دهد. يخ‏ها را داخل يك دستمال مرطوب بپيچيد و آن‏ها را در ناحيه آفتاب سوخته قرار دهيد. اگر چاره‏اى نداشتيد، از روش ديگرى استفاده كنيد؛ مى‏توانيد كيسه‏ى نخودهاى يخ زده را روى سوختگى بگذاريد. هيچ وقت بسته يخ زده را مستقيما روى پوست قرار ندهيد.

آب زياد بنوشيد.
 

براى مقابله با اثر خشكى آفتاب سوختگى، به اندازه كافى آب مصرف كنيد.

درست غذا بخوريد.
 

از وعده‏هاى سبك استفاده كنيد.

پاهاى خود را بالا ببريد.
 

اگر ساق پاها سوخته و متورم شده است، پاها را بالاتر از سطح ارتفاع قلب قرار دهيد. در اين حالت احساس بهترى خواهيد داشت.

سعى كنيد شب‏ها خواب آرامى داشته باشيد.
 

خوابيدن با آفتاب سوختگى حكم قتل را دارد و شما براى ترميم و التيام سوختگى‏هاى پوست به استراحت زيادى احتياج داريد. بنابراين براى كاهش اصطكاك و مالش، پودر بچه را روى پتوها و تخت خود بپاشيد.

مراقب تاول زدن باشيد.
 

اگر دچار تاول‏زدگى شديد، سوختگى شما شديد است، اگر تاول‏زدگى محدود است و شما را اذيت مى‏كند مى‏توانيد آن‏ها را تخليه كنيد. اما پوست روى آن را نكنيد. چرا كه اگر پوست در تماس با هوا نباشد و پايانه‏هاى عصبى نيز در معرض هوا نباشد، امكان عفونت و درد و ناراحتى كاهش پيدا مى‏كند. براى تخليه تاول‏ها، ابتدا يك سوزن را روى شعله كبريت استريل كنيد. كنار تاول را سوراخ كرده و قسمت بالاى آن را فشار مى‏دهيد تا مايع خارج شود. اين كار را در 24 ساعت اول، سه بار تكرار كنيد، سپس به تاول‏ها دست نزنيد.

مراقب يخ و برف باشيد.
 

اجازه ندهيد كه مراقبت‏هاى پوستى در زمستان كاهش يابد. ممكن است شما به وسيله نور آفتاب كه از طريق يخ و برف منعكس مى‏شود دچار سوختگى شديد بشويد. يك اشتباه را دو بار تكرار نكنيد.
وقتى كه دچار آفتاب سوختگى شديد، سه تا شش ماه طول مى‏كشد تا پوست به حالت اول بازگردد. هنگامى كه لايه سطحى پوست دچار آفتاب سوختگى مى‏ريزد، اين وضعيت جديد بيش از پيش به آفتاب حساس است. يعنى اگر مراقب نباشيد به مراتب سريع‏تر و شديدتر از قبل دچار آفتاب سوختگى مى‏شويد.

از قوانين پيروى كنيد.
 

اگر هنوز خاطره آفتاب سوختگى، در ياد شما باقى مانده است. اين نكات را به خاطر داشته باشيد:
- حتى اگر هوا هم ابرى باشد، 30 دقيقه قبل از بيرون رفتن از ضد آفتاب‏ها استفاده كنيد )اشعه‏هاى مضر مى‏توانند از پوشش ابرى هم نفوذ كنند(. فراموش نكنيد كه لب‏ها، دست‏ها، گوش‏ها و پشت گردن را نيز محافظت كنيد. بعد از تعريق زياد و يا شنا، دوباره از ضد آفتاب استفاده كنيد.
- بين ساعت 10 صبح تا 3 بعدازظهر، بيشترين مراقبت را از پوست خود داشته باشيد زيرا در اين ساعت‏ها خورشيد در گرم‏ترين حالت خود قرار دارد.
- اگر مى‏خواهيد پوست‏تان برنزه شود، اين كار را به تدريج انجام دهيد. با 15 دقيقه حمام آفتاب شروع كنيد. زمان آن را هر بار فقط چند دقيقه افزايش دهيد.
- هنگامى كه شنا نمى‏كنيد و يا حمام آفتاب نمى‏گيريد، لباس‏هاى محافظت كننده بپوشيد. كلاه، لباس‏هاى پشمى تنگ و آستين بلند، پوست را در برابر آفتاب محافظت مى‏كند.

هشدار پزشكى
 

خودتان را به پزشك برسانيد.
 

سوختگى شديد، اثر زيادى روى شما مى‏گذارد. اگر دچار تهوع، سردى، تب، غش، تاول‏زدگى شديد، ضعف عمومى تغيير رنگ‏هاى صورتى و يا خارش شديد، با يك پزشك مشورت كنيد. هوشيار باشيد كه اگر سوختگى گسترش پيدا كند ممكن است دچار عفونت شويد و مشكلات چندين برابر شود.

راهى ديگر
 

درمان‏هاى موجود در كابينت آشپزخانه
 

مواد مصرفى موجود در آشپزخانه مى‏تواند در تسكين سوختگى به كار رود. در موارد اورژانس از مواد زير استفاده كنيد:
آرد ذرت: آب كافى به آرد ذرت اضافه كنيد تا حالت خميرى پيدا كند. خمير حاصله را مستقيما روى محل سوختگى به كار ببريد.
كاهو: برگ‏هاى كاهو را در آب بجوشانيد، از صافى بگذرانيد. مايع را بگذاريد در يخچال براى چندين ساعت. توپ‏هاى پنبه‏اى را داخل مايع قرار دهيد و به آرامى روى پوست فشار دهيد.
ماست: ماست ساده هم خاصيت سرد كنندگى و هم تسكين دهندگى دارد. در تمام مناطق سوختگى به كار ببريد؛ به آرامى و نرمى، پوست را خشك كنيد.
كيسه چاى: اگر پلك‏هاى شما سوخته است. كيسه چاى را در آب سرد قرار دهيد و براى كاهش التهاب و تسكين درد روى چشم‏ها قرار دهيد.

آيا شما به نور حساس هستيد؟
 

اگر بخواهيد عكس بگيريد، اين سئوال را از شما نخواهيم كرد. منظور اين است كه بعضى از داروها، صابون‏ها و يا مواد آرايشى حساسيت شما را به نور آفتاب افزايش مى‏دهند و منجر به التهاب پوست شبيه آفتاب سوختگى مى‏شود.
آنتى‏بيوتيك‏ها، آرام بخش‏ها و داروهاى ضد قارچ مى‏توانند واكنش ايجاد كنند. داروهاى ضد باردارى خوراكى، ادرارآورها و داروهاى ديابتى و حتى ضد آفتاب‏هاى حاوى پا با نيز مى‏توانند حساسيت‏زا باشند.
هميشه از پزشك خود درباره اثرات جانبى داروهايى كه مصرف مى‏كنيد، سؤال كنيد. حتى غذاهاى معمول هم مى‏توانند واكنش‏هاى منفى ايجاد كند.
دكتر باسلر مى‏گويد: من دو زن را مى‏شناختم كه براى روشن كرد پوست خود از آب ليمو استفاده مى‏كردند. آنها نمى‏دانستند كه آب ليمو مى‏تواند حساسيت نورى ايجاد كند.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387