هواپيماي دور پرواز 777-200LR
نوشته:مهندس فرهاد کاشاني
پس از تجربه پرواز با کنکورد، سريع السيرترين هواپيماي مسافربري جهان و ارباس A-380 بزرگترين هواپيماي مسافربري جهان، نوبت پرواز با بوئينگ 777-200LR دورپروازترين هواپيمان جهان رسيد.پرواز دوبي-سانفرانسيسکو-دوبي که مدت آن در مسير رفت، 16 ساعت بود.
از زمان اولين پرواز برادران رايت در سال 1903 که به مسافت چند ده متر انجام شد بشر پيوسته در فکر اضافه کردن مسافت پرواز خويش بوده است.در دهه هفتاد ميلادي و پس از معرفي هواپيماي 100-777 شرکت بوئينگ، به سفارش «ايران ار»و «پان آمريکن»(شرکت هواپيمايي ورشکسته)، با کوتاه کردن بدنه 747-100 هواپيماي 747Sp (Special performance)را به وجود آورد که بتواند مسافت تهران نيويورک (طولاني ترين مسير آن زمان)را پرواز نمايد، هواپيمايي با وزن حداکثر 304 تن که مي توانست يکسره 12 هزار و 325 کيلومتر را طي کند.شرکت ايران ار چهار فروند از اين هواپيما را خريداري کرد که هنوز حداقل سه دستگاه آن به پرواز ادامه مي دهند تا تنها هواپيماي SP باقي مانده درشرکت هاي هواپيمايي باشند، چراکه بقيه در خدمت دولت ها هستند، بالاخره هواپيماي 200ER-777 (Extended Range)با حداکثر وزن 286 تن و برد پروازي 14 هزار و 260 کيلومتر رکورد هواپيماي SP را شکستند و بعد از آن در ده نوامبر سال 2005 يک فروند بوئينگ 777-200LR با پروازي به مسافت 21 هزار و 602 کيلومتر بين هنگ کنگ و لندن در مدت 22 ساعت و 42 دقيقه و رکوردي را به جاي گذاشته که هنوز در کتاب گينس پا برجاست.
همانطورکه مي دانيد چون پيرامون کرده زمين 40 هزار کيلومتر است شما با هواپيمايي که بتواند نصف اين مسافت را پرواز کند تقريباً مي توانيد از هر نقطه اي به نقطه ديگر در کره زمين پرواز نماييد.حالا ببينيم که براي پروازي مثلاً بين تهران تا سانفرانسيسکو چه انتخاب هايي وجود دارد.
اگر از تهران به پاريس و سپس به سانفرانسيسکو برويد، مسافت 13 هزار کيلومتر را طي خواهيد کرد که اندکي از برد SP بيشتر است.اگر از تهران به دوبي رفته و از آنجا به سانفرانسيسکو برويد جمعاً 15 هزار و 200 کيلومتر را طي خواهيد کرد که بخشي از آن به دليل پرواز مجدد به ايران و خروج از منطقه اي در نزديکي استان گلستان است که درواقع بيش از 2000 کيلومتر اضافه پرواز داريد.اگر همين پرواز را از طريق دبي به نيويورک و سانفرانسيسکو انجام بدهيد مسافت 16 هزار و 700 کيلومتر را مي پيماييد زيرا از روي قطب نرفته و پرواز را در بدترين شکل ممکن انجام مي دهيد.
به نظر مي رسيد که يک پرواز مستقيم بين تهران تا سانفرانسيسکو از طريق قطب شمال مي تواند بين 12 تا 13 هزار کيلومتر باشد که از عهده هواپيماي SP نيز به زخمت بر مي آيد و شايد به همين علت، قرار بود در اوايل دهه 50 شمسي چنين پروازهايي داير بشود که نشد.ظرفيت بوئينگ 747-SP بسته به چيمدان صندلي بين 230 تا 440 صندلي است.
بالاخره زمان پرواز با 777-200LR فرا رسيد و با آنکه سعي کردم که در صندلي ISLE يا راهرو بنشينم، کارمند خط هوايي امارات گفت که فقط بليط بين پنجره و راهرو موجود است و بايد 16 ساعت را بين دو مسافر به سر ببردم که مي توانست مشکل باشد.
سوار هواپيما شده و به طرف صندلي 35J رفته و با تعجب متوجه شدم که اين صندلي درست درجايي قرار دارد که هواپيما از چيدمان صندلي 3-4-3 تبديل به 2-4-2 مي شود زيرا از آن جايي که 35J درست در محل باريک شدن عقب هوايپما واقع است جاي پاي آن حداقل ده سانتي متر بيشتر از بقيه کلاس اکونومي بود که اين موضوع جاي خوشحالي بسياري داشت.در عقب و جلوي اين هواپيما درهايي فقط مخصوص خدمه (CREW)تعبيه شده است که با پله به طبقه دوم يا در واقع سوم مي رود (طبقه اول در واقع محل بار، طبقه دوم محل مسافر و طبقه سوم استراحتگاه کارکنان است)قسمت عقب تا 12 تخت براي مهمانداران و در قسمت جلو تا چهار تخت براي خلبانان وجود دارد و البته اين قسمت پنجره اي به خارج ندارد.
پرواز آغاز شد و هواپيما با سرعتي متجاوز از 900 کيلومتر در ساعت به طرف سمت 352 درجه (شمال)به پرواز درآمد.تقريباً دو ساعت طول کشيده بود که از تهران به دوبي بياييم و حالا دو ساعت دوباره طول کشيد که از سمت شمالي و حوالي استان گلستان از ايران خارج شويم.در واقع اين پرواز 18 ساعته که دو ساعت تا دبي و 16 ساعت تا سانفرانسيسکو بود، مي توانست يک پرواز 14 ساعته باشد.اين هواپيما داراي 212 صندلي اکونومي، 45 صندلي بيزنس و 8 صندلي فرست بود که به گفته يکي از مهمانداران در اين اوضاع اقتصادي، مسافريني که معمولاً با فرست کلاس مسافرت مي کرده اند، به بيزنس روي آورده و مسافران بيزنس با اکونومي سفر مي کنند.در حالي که قيمت بليط دو سره براي اين مسافر 1250 دلار بود به نظر مي رسد که براي قسمت بيزنس 5000 دلار و براي فرست کلاس چند هزار دلار هم گران تر بوده که پذيرش آن (مگر کسي کارخانه چاپ اسکناس داشته باشد!)مشکل است.
بيشترين رکورد پروازي من پروازهاي 13/5 ساعته به سانفرانسيسکو-تايپه بود،آن پروازها به اندازه کافي خسته کننده بود و حالا مي خواستم ببينم که تحمل 16 ساعت پرواز چگونه است.در خور توجه است که در پروازهاي شرق به غرب و غرب به شرق اختلاف مدت پرواز وجود دارد.مثلاً پرواز از سانفرانسيسکو به تايپه 13/5 ساعت، ولي از تايپه به سانفرانسيسکو 11/5 ساعت زمان مي برد که اين دو ساعت صرفه جويي به خاطر وجود باد پشت است.به زبان ساده تر اگر به طرف مخالف گردش زمين حرکت کنيد زودتر به مقصد مي رسيد زيرا زمين هم با گردش مخالف جهت پرواز شما را در رسيدن سريع تر به مقصد ياري مي دهد.
سي سال پيش تصور پروازي 16 ساعته با هواپيمايي که فقط دو موتور داشت فکري غيرممکن بود و اصولاً هواپيماهاي با کمتر از سه موتور،اجازه پرواز روي اقيانوس ها را نداشتند،زيرا تصور از دست دادن يکي از دو موتور و پيدا کردن محلي براي فرود مشکل بود ولي بالاخره شرکت هاي هواپيماسازي قانونگذاران را قانع کردند که يک هواپيماي دوموتوره اگر خوب طراحي شده باشد، مي تواند از يک هواپيماي معمولي با سه يا چهار موتوره از نظر قابليت اطمينان، بهتر باشد.شايان توجه است که در دهه هفتاد ميلادي قانوني وجود داشت که هواپيماي دوموتوره هيچ گاه نبايد از فاصله يک ساعتي يک فرودگاه دورتر مي ماندند و به همين علت نمي توانستند روي اقيانوس پرواز نمايند.هواپيماي 777-200LR در يک آزمايش توانست با خاموش کردن يک موتور به مدت سه ساعت به پرواز خود ادامه بدهد پس به اين ترتيب مسير پروازي اين هواپيما بايد هميشه طوري طراحي شود که هواپيما بيش از سه ساعت با يک محل فرود احتمالي فاصله نداشته باشد.داشتن يک تلويزيون يا صفحه بزرگ براي هر صندلي که هم زمان به دهها فيلم سينمايي دسترسي دارد قطعاً پرواز را دلپذيرتر مي کند و صندلي راحت 35J من نيز کمک مي کرد که پرواز 16 ساعته را احساس نکنم.
در قسمتي از پرواز داشتم مهمانداران را هنگام آماده سازي غذا نظاره مي کردم که يکي ازآنها ظرف غذا ازدستش افتاد و مرغ به کف هواپيما افتاد وي که يک مهماندار مرد هندي بود خيلي راحت مرغ را به داخل ظرف برگردانيد و آن را درآون گذاشت و بعد به شوخي به من گفت که اين را مخصوص شما گذاشتيم.منهم به شوخي جدي گفتم که اين بار را عوضي گرفتي چون من خبرنگار يک مجله هواپيمايي هستم و دارم مقاله اي راجع به اين هواپيما مي نويسم و حتماً راجع به اين مسئله نيز خواهم نوشت!بوئينگ 777 تابحال کسي را نکشته و در تنها حادثه عمده آن يک هواپيماي «بريتيش اِرويز»که از پکن عازم لندن بود در چند صد متري فرودگاه «هيث رو»لندن ناگهان موتورهايش خاموش شد و سقوط کرد که 18 نفر را مجروح ساخت.علت اين اشکال يخ زدن يکي از لوله هاي سوخت هواپيما بود که قرار است تا يکسال ديگر اين اشکال برطرف بشود و من فقط اميدوار بودم که حرارت 46-درجه خارج هواپيما باعث تکرار اين ماجرا نشود.
کلاً پرواز با يک هواپيما مضراتي دارد، اول کم شدن آب بدن که با خوردن يک ليوان آب در ساعت مي تواند جبران شود.دوم اينکه هر پرواز طولاني معادل گرفتن يک عکس با اشعه ايکس است که در دراز مدت مي تواند تبعاتي داشته باشد.سوم ايجاد لخته در رگ هاي پا در پروازهاي طولاني و عدم تحرکت در يک پرواز يکسره 16 ساعته مي تواند قابل توجه تر باشد.
از اين نظر انجام دو يا سه پرواز با زمان هاي کوتاه تر مي تواند بيشتر به سلامتي کمک نمايد، راه حل ديگر ورزش مکرر پا در زمان پرواز است.چهارم هرچه بيشتر در اين محيط بسته باشيد شانس شما براي گرفتن مريضي از مسافرين بيشتر مي شود.به خصوص اين روزها که بيماري هاي خطرناک مسري، شايع شده است.
پروزا مراجعت از سانفرانسيسکو به دوبي 14/5 ساعت طول کشيد و اين بار لطف شرکت هواپيمايي شامل حال من گرديد و يک صندلي در قسمت بيزنس به من داده شد.تخت شدن کامل صندلي کار تحمل اين سفر طولاني را بهتر کرد اين بار هواپيما از آسمان آذربايجان وارد ايران شد و از اين دالان هوايي براي رسيدن به دبي استفاده نمود.باتمام آنچه گفته شد، هنوز در مورد پروازهايي طولاني، اين مسير را طي کنم يا خير تصميمي نگرفته ام و بايد بيشتر در مورد آن فکر کنم.
از زمان اولين پرواز برادران رايت در سال 1903 که به مسافت چند ده متر انجام شد بشر پيوسته در فکر اضافه کردن مسافت پرواز خويش بوده است.در دهه هفتاد ميلادي و پس از معرفي هواپيماي 100-777 شرکت بوئينگ، به سفارش «ايران ار»و «پان آمريکن»(شرکت هواپيمايي ورشکسته)، با کوتاه کردن بدنه 747-100 هواپيماي 747Sp (Special performance)را به وجود آورد که بتواند مسافت تهران نيويورک (طولاني ترين مسير آن زمان)را پرواز نمايد، هواپيمايي با وزن حداکثر 304 تن که مي توانست يکسره 12 هزار و 325 کيلومتر را طي کند.شرکت ايران ار چهار فروند از اين هواپيما را خريداري کرد که هنوز حداقل سه دستگاه آن به پرواز ادامه مي دهند تا تنها هواپيماي SP باقي مانده درشرکت هاي هواپيمايي باشند، چراکه بقيه در خدمت دولت ها هستند، بالاخره هواپيماي 200ER-777 (Extended Range)با حداکثر وزن 286 تن و برد پروازي 14 هزار و 260 کيلومتر رکورد هواپيماي SP را شکستند و بعد از آن در ده نوامبر سال 2005 يک فروند بوئينگ 777-200LR با پروازي به مسافت 21 هزار و 602 کيلومتر بين هنگ کنگ و لندن در مدت 22 ساعت و 42 دقيقه و رکوردي را به جاي گذاشته که هنوز در کتاب گينس پا برجاست.
همانطورکه مي دانيد چون پيرامون کرده زمين 40 هزار کيلومتر است شما با هواپيمايي که بتواند نصف اين مسافت را پرواز کند تقريباً مي توانيد از هر نقطه اي به نقطه ديگر در کره زمين پرواز نماييد.حالا ببينيم که براي پروازي مثلاً بين تهران تا سانفرانسيسکو چه انتخاب هايي وجود دارد.
اگر از تهران به پاريس و سپس به سانفرانسيسکو برويد، مسافت 13 هزار کيلومتر را طي خواهيد کرد که اندکي از برد SP بيشتر است.اگر از تهران به دوبي رفته و از آنجا به سانفرانسيسکو برويد جمعاً 15 هزار و 200 کيلومتر را طي خواهيد کرد که بخشي از آن به دليل پرواز مجدد به ايران و خروج از منطقه اي در نزديکي استان گلستان است که درواقع بيش از 2000 کيلومتر اضافه پرواز داريد.اگر همين پرواز را از طريق دبي به نيويورک و سانفرانسيسکو انجام بدهيد مسافت 16 هزار و 700 کيلومتر را مي پيماييد زيرا از روي قطب نرفته و پرواز را در بدترين شکل ممکن انجام مي دهيد.
به نظر مي رسيد که يک پرواز مستقيم بين تهران تا سانفرانسيسکو از طريق قطب شمال مي تواند بين 12 تا 13 هزار کيلومتر باشد که از عهده هواپيماي SP نيز به زخمت بر مي آيد و شايد به همين علت، قرار بود در اوايل دهه 50 شمسي چنين پروازهايي داير بشود که نشد.ظرفيت بوئينگ 747-SP بسته به چيمدان صندلي بين 230 تا 440 صندلي است.
بالاخره زمان پرواز با 777-200LR فرا رسيد و با آنکه سعي کردم که در صندلي ISLE يا راهرو بنشينم، کارمند خط هوايي امارات گفت که فقط بليط بين پنجره و راهرو موجود است و بايد 16 ساعت را بين دو مسافر به سر ببردم که مي توانست مشکل باشد.
سوار هواپيما شده و به طرف صندلي 35J رفته و با تعجب متوجه شدم که اين صندلي درست درجايي قرار دارد که هواپيما از چيدمان صندلي 3-4-3 تبديل به 2-4-2 مي شود زيرا از آن جايي که 35J درست در محل باريک شدن عقب هوايپما واقع است جاي پاي آن حداقل ده سانتي متر بيشتر از بقيه کلاس اکونومي بود که اين موضوع جاي خوشحالي بسياري داشت.در عقب و جلوي اين هواپيما درهايي فقط مخصوص خدمه (CREW)تعبيه شده است که با پله به طبقه دوم يا در واقع سوم مي رود (طبقه اول در واقع محل بار، طبقه دوم محل مسافر و طبقه سوم استراحتگاه کارکنان است)قسمت عقب تا 12 تخت براي مهمانداران و در قسمت جلو تا چهار تخت براي خلبانان وجود دارد و البته اين قسمت پنجره اي به خارج ندارد.
پرواز آغاز شد و هواپيما با سرعتي متجاوز از 900 کيلومتر در ساعت به طرف سمت 352 درجه (شمال)به پرواز درآمد.تقريباً دو ساعت طول کشيده بود که از تهران به دوبي بياييم و حالا دو ساعت دوباره طول کشيد که از سمت شمالي و حوالي استان گلستان از ايران خارج شويم.در واقع اين پرواز 18 ساعته که دو ساعت تا دبي و 16 ساعت تا سانفرانسيسکو بود، مي توانست يک پرواز 14 ساعته باشد.اين هواپيما داراي 212 صندلي اکونومي، 45 صندلي بيزنس و 8 صندلي فرست بود که به گفته يکي از مهمانداران در اين اوضاع اقتصادي، مسافريني که معمولاً با فرست کلاس مسافرت مي کرده اند، به بيزنس روي آورده و مسافران بيزنس با اکونومي سفر مي کنند.در حالي که قيمت بليط دو سره براي اين مسافر 1250 دلار بود به نظر مي رسد که براي قسمت بيزنس 5000 دلار و براي فرست کلاس چند هزار دلار هم گران تر بوده که پذيرش آن (مگر کسي کارخانه چاپ اسکناس داشته باشد!)مشکل است.
بيشترين رکورد پروازي من پروازهاي 13/5 ساعته به سانفرانسيسکو-تايپه بود،آن پروازها به اندازه کافي خسته کننده بود و حالا مي خواستم ببينم که تحمل 16 ساعت پرواز چگونه است.در خور توجه است که در پروازهاي شرق به غرب و غرب به شرق اختلاف مدت پرواز وجود دارد.مثلاً پرواز از سانفرانسيسکو به تايپه 13/5 ساعت، ولي از تايپه به سانفرانسيسکو 11/5 ساعت زمان مي برد که اين دو ساعت صرفه جويي به خاطر وجود باد پشت است.به زبان ساده تر اگر به طرف مخالف گردش زمين حرکت کنيد زودتر به مقصد مي رسيد زيرا زمين هم با گردش مخالف جهت پرواز شما را در رسيدن سريع تر به مقصد ياري مي دهد.
سي سال پيش تصور پروازي 16 ساعته با هواپيمايي که فقط دو موتور داشت فکري غيرممکن بود و اصولاً هواپيماهاي با کمتر از سه موتور،اجازه پرواز روي اقيانوس ها را نداشتند،زيرا تصور از دست دادن يکي از دو موتور و پيدا کردن محلي براي فرود مشکل بود ولي بالاخره شرکت هاي هواپيماسازي قانونگذاران را قانع کردند که يک هواپيماي دوموتوره اگر خوب طراحي شده باشد، مي تواند از يک هواپيماي معمولي با سه يا چهار موتوره از نظر قابليت اطمينان، بهتر باشد.شايان توجه است که در دهه هفتاد ميلادي قانوني وجود داشت که هواپيماي دوموتوره هيچ گاه نبايد از فاصله يک ساعتي يک فرودگاه دورتر مي ماندند و به همين علت نمي توانستند روي اقيانوس پرواز نمايند.هواپيماي 777-200LR در يک آزمايش توانست با خاموش کردن يک موتور به مدت سه ساعت به پرواز خود ادامه بدهد پس به اين ترتيب مسير پروازي اين هواپيما بايد هميشه طوري طراحي شود که هواپيما بيش از سه ساعت با يک محل فرود احتمالي فاصله نداشته باشد.داشتن يک تلويزيون يا صفحه بزرگ براي هر صندلي که هم زمان به دهها فيلم سينمايي دسترسي دارد قطعاً پرواز را دلپذيرتر مي کند و صندلي راحت 35J من نيز کمک مي کرد که پرواز 16 ساعته را احساس نکنم.
در قسمتي از پرواز داشتم مهمانداران را هنگام آماده سازي غذا نظاره مي کردم که يکي ازآنها ظرف غذا ازدستش افتاد و مرغ به کف هواپيما افتاد وي که يک مهماندار مرد هندي بود خيلي راحت مرغ را به داخل ظرف برگردانيد و آن را درآون گذاشت و بعد به شوخي به من گفت که اين را مخصوص شما گذاشتيم.منهم به شوخي جدي گفتم که اين بار را عوضي گرفتي چون من خبرنگار يک مجله هواپيمايي هستم و دارم مقاله اي راجع به اين هواپيما مي نويسم و حتماً راجع به اين مسئله نيز خواهم نوشت!بوئينگ 777 تابحال کسي را نکشته و در تنها حادثه عمده آن يک هواپيماي «بريتيش اِرويز»که از پکن عازم لندن بود در چند صد متري فرودگاه «هيث رو»لندن ناگهان موتورهايش خاموش شد و سقوط کرد که 18 نفر را مجروح ساخت.علت اين اشکال يخ زدن يکي از لوله هاي سوخت هواپيما بود که قرار است تا يکسال ديگر اين اشکال برطرف بشود و من فقط اميدوار بودم که حرارت 46-درجه خارج هواپيما باعث تکرار اين ماجرا نشود.
کلاً پرواز با يک هواپيما مضراتي دارد، اول کم شدن آب بدن که با خوردن يک ليوان آب در ساعت مي تواند جبران شود.دوم اينکه هر پرواز طولاني معادل گرفتن يک عکس با اشعه ايکس است که در دراز مدت مي تواند تبعاتي داشته باشد.سوم ايجاد لخته در رگ هاي پا در پروازهاي طولاني و عدم تحرکت در يک پرواز يکسره 16 ساعته مي تواند قابل توجه تر باشد.
از اين نظر انجام دو يا سه پرواز با زمان هاي کوتاه تر مي تواند بيشتر به سلامتي کمک نمايد، راه حل ديگر ورزش مکرر پا در زمان پرواز است.چهارم هرچه بيشتر در اين محيط بسته باشيد شانس شما براي گرفتن مريضي از مسافرين بيشتر مي شود.به خصوص اين روزها که بيماري هاي خطرناک مسري، شايع شده است.
پروزا مراجعت از سانفرانسيسکو به دوبي 14/5 ساعت طول کشيد و اين بار لطف شرکت هواپيمايي شامل حال من گرديد و يک صندلي در قسمت بيزنس به من داده شد.تخت شدن کامل صندلي کار تحمل اين سفر طولاني را بهتر کرد اين بار هواپيما از آسمان آذربايجان وارد ايران شد و از اين دالان هوايي براي رسيدن به دبي استفاده نمود.باتمام آنچه گفته شد، هنوز در مورد پروازهايي طولاني، اين مسير را طي کنم يا خير تصميمي نگرفته ام و بايد بيشتر در مورد آن فکر کنم.
مقايسه هواپيماهاي دور پرواز
وزن بلندشدن به تن_____برد پرواز به کيلومتر ________________مدل
B-777-300 11135 300
B-747-SP 12325 304
A-330-200 12500 230
B-747-400 ER 14205 412
B-777-200 ER 14260 286
A-340-600 HGW 14600 380
B-777-300 ER 14685 348
A-340-500 HGW 16700 380
B-777-200 LR 21602 347
منبع:نوآور شماره61
