کشف داروي جديد براي بيماري سل جلدي

مدت بيش از 50 سال ، بيماري خودايمن سل جلدي، توليدکنندگان دارو را درمانده کرده بود. اما سرانجام اخيرا يک داروي جديد عليه اين بيماري کشف شد. اداره غذا و داروي ايالات متحده، دارويي به نام بنليستا (Benlysta) يا بليمومب (belimumab) را براي درمان التهابات پوستي سل جلدي تاييد کرد.
اين حرکت که نه تنها براي تهيه کنندگان داروي بليمومب، بلکه براي بسياري ديگر از درمانگرهاي آزمايشگاهي سل جلدي گامي رو به جلو محسوب مي شود. "ريچارد فوري" ، متخصص بيماري هاي روماتيسمي ، که آزمايش هاي باليني داروي بليمومب را انجام داده است، مي گويد: " اين پيشرفت هيجان انگيزي در درمان بيماري سل جلدي به شمار مي آيد. اما هنوز فعاليت زيادي را در پيش داريم."
سل جلدي يک بيماري مزبور است که در آن سيستم ايمني بدن انسان به بافت هاي سالم حمله مي کند. تقريبا تمامي بيماران مبتلا به سل جلدي درجه اي از درد مفاصل را تجربه مي کنند و برخي نيز با عوارض مرگباري از جمله نارسايي کليه، مشکلات قلبي و مشکلات تنفسي روبه رو مي شوند.
داروي بليمومب يک آنتي بادي است که با اتصال به يک پروتئين به نام "محرک لنفوسيت (B" (BlyS (1) و مسدود کردن آن از حمله سيستم ايمني ممانعت مي کند. به نظر مي رسد که با انسداد اين لنفوسيت ها، سلول هاي B توليدکننده آنتي بادي سيستم ايمني، خود را نابود مي کنند و در نتيجه توانايي بدن براي حمله به بافت هاي خود کاهش مي يابد.
فوري خاطر نشان مي سازد، چندين شرکت داروهاي مشابهي در خط توليد دارند و احتمالا با موفقيت بليمومب به ادامه کار ترغيب مي شوند. قبل از سال 2009، هنگامي که داده هاي به دست آمده از دو آزمايش باليني بزرگ و موفق بليمومب منتشر شد، هيچ کدام از داروهاي تهيه شده براي درمان سل جلدي هرگز آزمايش باليني مرحله 3 را پشت سر نگذاشته بودند. فوري مي گويد: " هنگامي که تمامي مطالعات در حال شکست بود، براي اين برنامه ريزان تهيه پول کمي دشوار بود، زيرا مردم مي گفتند: "مطالعات شما هرگز مثبت نخواهد بود".
نايب رئيس شرکت عام ژنوم انساني ، "ديويد استامپ"، گفت: " ما با کشف بنليستا نشان داده ايم که مي توان بر موانعي که در تمامي اين سال ها بر سر راه تهيه داروي سل جلدي وجود داشته است، فائق آمد. "

درمان موردنظر
 

همان طور که دانشمندان در شرکت علوم ژنوم انساني در جست وجوي توالي ژن هاي نشان داده شده در برخي از گلبول هاي سفيد خون بودند، BlyS در اواسط انقلاب ژنومي و در اواخر دهه 1990 کشف شد. به گفته "ديويد هيلبرت"، رياست سابق بخش پژوهش و کشف شرکت علوم ژنوم انساني که در حال حاضر رياست يک شرکت زيست فناوري را بر عهده دارد، اين يک زمان هيجان انگيز بود. وي مي گويد: "شما مي نشينيد و ژن هاي جديدي را نظاره مي کنيد که هر روز به وجود مي آيند و شما نمي دانيد چه هستند و چه کاري انجام مي دهند."
برخي پژوهشگران، از جمله شيمي دان "جاناتان هال" از موسسه فناوري در زوريخ، موفقيت داروي بليمومب را شاهدي مي دانند. بر جبران سرمايه گذاري هاي بسياري از شرکت هاي دارويي در زمينه علم ژنوم که اغلب مورد انتقاد بودند. به گفته هال، که يک دهه در گروه ژنوم در شرکت داروسازي نوارتيس سوئيس کار کرده است:" در علم ژنوم به جاي برداشت فرد از مقالات مطبوعاتي، ارزش بسيار زيادي به شرکت هاي دارويي داده مي شود."
به گفته هيلبرت، اما هنگامي که پژوهشگران در شرکت علوم ژنوم انساني دريافتند که BlyS در طول التهاب افزايش مي يابد و ميزان آن مخصوصا در بيماران مبتلا به سل جلدي بالاست، متوجه شدند که يک مسير دشوار را در پيش رو دارند. توليدکنندگان دارو به مدت طولاني براي انجام آزمايش هاي باليني در بيماران مبتلا به سل جلدي تلاش کرده بودند. اين بيماري به طور آشکار تغيير مي کند، به طوري که برخي بيماران صرفا ناراحتي خفيف و سايرين عوارض مرگباري را تجربه مي کنند و بيماران مبتلا به سل جلدي اغلب براي کنترل بيماري خود دو يا چند دارو را دريافت مي کنند. ساير تجويزها ممکن است ثاثيرات يک داروي آزمايشي را در يک آزمايش باليني پنهان سازند.
در سال 2008، آزمايش دارويي به نام آتاسيسپت (atacicept) که BlyS و پروتئين مربوطه را به هم متصل مي سازد، در بيماران مبتلا به سل جلدي حاد که نفريت سل جلدي ناميده مي شود، در نتيجه عفونت هاي غيرعادي زياد در افراد دريافت کننده دارو متوقف شد. به همين ترتيب، يک آزمايش باليني بر روي مصرف آنتي بادي اوسرليزومب (ocrelizumab) در بيماران مبتلا به سل جلدي و بيماران مبتلا به نفريت سل جلدي که سلول هاي B را از طريق يک سازوکار متفاوت مورد هدف قرار مي دهد، به دليل ايجاد عفونت هاي کشنده زياد در افراد تحت درمان متوقف شد. برخي مي گويند که اين تاثيرات ممکن است ناشي از ترکيب داروهاي آزمايشي با داروهايي باشد که از قبل براي ممانعت از فعاليت سيستم ايمني توسط اين بيماران مصرف مي شده است.

داروهاي بيشتر در دست توليد
 

اين شکست ها موجب عدم پيشرفت در زمينه توليد ساير داروهاي هدف گير BlyS در مراحل اوليه توسعه باليني از جمله بازدارنده هاي ساخت آنترا - يک شرکت زيست فناوري واقع در هيوارد ايالت کاليفرنيا، والي ليلي، يک شرکت دارويي واقع در ايندياناپليس ايالت اينديانا - نشده اند. برخي از شرکت ها درمان هايي را ارائه مي دهند که ساير پروتئين هاي سيستم ايمني را مورد هدف قرار مي دهند. شرکت امجن، در ايالت کاليفرنيا، دو آنتي بادي براي بيماران مبتلا به سل جلدي در دست تهيه دارد که تحت آزمايش هاي باليني مرحله 1 قرار دارند. يک آنتي بادي از انسداد يک پروتئين به نام پروتئين B7 سلول هاي، نوع ديگري از گلبول سفيد خون، را مورد هدف قرار مي دهد و ديگر يک واسطه مهم التهاب به نام اينترفرون y را مسدود مي سازد.
حتي به دنبال تاييد داروي بليمومب، احتمالا براي اين داروها جايي در بازار سل جلدي وجود دارد. " کيث الکون"، يک متخصص بيماري هاي روماتيسمي در دانشگاه واشنگتن، خاطر نشان مي سازد که داروي بليمومب تاثير نسبتا کمي بر علائم بيماران داشت. به گفته وي، پس از اولين دوره مصرف دارو توسط بيماران دو ماه طول کشيد تا آنها از علائم بيماري خود رهايي يابند. اين دارو به بيماراني که در اواسط دوره وخيم اين بيماري به پزشک خود مراجعه مي کنند، کمک کمي خواهد کرد.
به گفته الکون، با اين حال، داروي بليمومب يک گام مهم رو به جلو براي بيماران مبتلا به سل جلدي محسوب مي شود وي اظهار مي دارد، "من هيجان زده هستم. درمان اين بيماري يک مبارزه بود و کشف اين دارو يک پيروزي بزرگ به شمار مي آيد."

پي نوشت ها :
 

1- Lymphocyte Stimulator
 

منبع: نيچر
منبع: ماهنامه دانشمند شماره 575