نكاتي مهم در رابطه با مسواك و خميردندان

هدف از بهداشت دهان و دندان، ‌رعايت اصول خاص بهداشتي و تميز كردن دهان و دندان جهت حفظ سلامت بافت هاي دنداني و دهان است و ساده ترين وسيله تميز كردن دهان و دندان در منزل مسواك مي باشد. رعايت بهداشت دهان و دندان بايد از همان ابتداي تولد آغاز شود. پاك كردن لثه هاي كودك توسط يك گاز يا ليف مرطوب در اين دوران توصيه مي گردد. با رويش اولين دندان هاي شيري،‌كه در حدود 6 ماهگي آغاز مي شود، تميز كردن دندان ها اهميت بيشتري مي يابد.

مسواك
 

از آنجا كه پاك كردن و از بين بردن پلاك دنداني در سطوح مختلف دندان ها اولين قدم براي پيشگيري از پوسيدگي دندان و بيماري هاي لثه اي است و اين عمل به طور مؤثر تنها به وسيله مسواك انجام مي گيرد؛ بنابراين انتخاب مسواك كه عمل فوق را به خوبي انجام دهد خيلي مهم مي باشد.

مشخصات مسواك طبي
 

*دسته مسواك بايد به راحتي در دست جاي گرفته و مواد به كار رفته در آن بي ضرر باشد.
*طول قسمت موئي آن در حدود 3 سانتي متر و عرض آن يك سانتي متر باشد.
*نوك موهاي مسواك نبايد تيز و ساينده باشد.
* تعداد كلاف هاي مويي و يا نايلوني آن در حدود 20 تا 40 كلاف،‌ بر حسب كوچكي يا بزرگي مسواك باشد.
* تعداد رشته هاي نايلوني يا موئي در هر كلاف حدود 20 تا 40 رشته بر حسب نرمي و زبري موهاي مسواك مي باشد كه اين تعداد در مسواك هاي نرم بيشتر از مسواك هاي زبر است.
آزمايشهاي مختلف نشان داده اند كه چنانچه قسمت موئي مسواك به شكل 8 باشد ( يعني قسمت جلوي مسواك يك كلاف و بعد به تدريج مانند مثلث كلاف هايي قرار گيرند)، امكان پاك كردن پلاك ميكروبي و بقاياي غذا از بين دندان ها بيشتر است. به هر حال بايد توجه داشت كه در هنگام مسواك زدن كليه سطوح قابل دسترسي دندان ها به خوبي مسواك زده شوند؛‌ به نحوي كه پس از پايان مسواك، تمام سطوح دندان ها از توده لعابي ميكروبي پاك شده و هيچ نوع خرده و باقيمانده غذا در بين دندان ها و سطوح مختلف آن باقي نمانده باشد. عمل فوق امكان پذير نيست، مگر با روش صحيح مسواك زدن. با رويش دندان هاي خلفي،‌ استفاده از مسواك توسط والدين براي كودك توصيه مي شود. وظيفه مسواك زدن حداقل تا زمان مدرسه رفتن كودك به عهده والدين مي باشد. مسواك توصيه شده براي كودكان مسواكي است استاندارد كه سر آن نرم و كوچك باشد. معمولا دو بار مسواك زدن در روز براي كودك توصيه مي شود كه يك نوبت آن حتما هنگام شب قبل از خواب باشد. زمان كافي جهت مسواك زدن حدود دو تا سه دقيقه است. در كودك روش مسواك زدن افقي است. در اين روش مسواك به موازات سطح افقي روي دندان ها قرار گرفته و با حركت مالشي به سمت جلو و عقب رانده مي شود. سطح جونده دندان ها را نيز حتما بايد با حركت جلو و عقب مسواك تميز كرد. غالبا مصرف خميردندان فلورايد دار از 2 تا 3 سالگي توصيه مي شود. در ابتدا،‌ مقدار خميردندان به اندازه يك نخود كوچك كافي است،‌ كه با افزايش سن كودك مي توان آن را افزايش داد.

خمير دندان
 

امروزه جهت بهتر تميز كردن سطوح دندان ها در هنگام مسواك زدن از خميردندان استفاده مي شود. مواد عمده و اصلي خميردندان ها عبارتند از:
*مواد ساينده براي پاك و تميز كردن دندان. يكي از اجزاي مهم خميردندان، مواد ساينده آن است. اگر موا ساينده نرم و ملايم باشند، دندان ها خوب تميز نمي شوند. از طرفي اگر قوي، ‌زبر و ساينده باشند، سبب فرسايش و سپس حساسيت دندان ها مي شود.
*مواد صابوني براي تميز كردن دندان به وسيله ايجاد كف و همچنين سهولت حركت مسواك.
*اسانس و مزه هاي مختلف براي خوش طعم كردن خميردندان كه معمولا نعنا و پونه است.
*رنگ كه باعث تنوع خميردندان ها مي شود.
*مواد دارويي مختلف مانند فلورايد، كلروفيل، هگزا كلروفن و غيره.
*مواد روغني مانند گليسيرين و بالاخره مواد غليظ كننده كه موجب غلظت مناسب و حالت خميري مي گردد.

انواع خميردندان
 

بر اساس مواد تشكيل دهنده خميردندان و مورد مصرف آن، خميردندان ها به سه گروه اصلي تقسيم مي شوند:

خميردندان هاي فلورايد دار
 

اين خمير دندان ها پوسيدگي دندان ها را كاهش مي دهند. طبق مطالعات انجام شده مصرف اين خميردندان ها به مدت طولاني و از دوران کودكي، تا 44 درصد از ميزان پوسيدگي مي كاهند و در نتيجه كمك بزرگي به پيشگيري از پوسيدگي دندان ها مي كنند. (در اين نوع خميردندان ها معمولا فرمول آن يا كلمه فلورايد دار را به زبان كشور سازنده روي آن مي نويسند.)

خميردندان هاي سفيد كننده
 

اين گونه خميردندان ها داراي مواد پاك كننده صابوني و قوي هستند كه باعث تميزي وسفيدي و شفافيت دندان ها مي شوند. اين خميردندان ها براي دندان هاي سالم و قوي مناسبند (با نظر دندان پزشك)،‌ ولي براي دندان هايي كه داراي پوسيدگي هاي متعدد و ميناي ضعيف هستند، نامناسب مي باشند.

خميردندان هاي كاهش دهنده حساسيت دندان
 

اين خمير دندان ها در كم كردن حساسيت دندان ها به خصوص حساسيت طوق دندان ها موثرند. براي گرفتن نتيجه مطلوب، بايد به مدت طولاني مصرف شوند و براي تهيه نوع مناسب حتما با دندانپزشك مشورت گردد. ماده موثر اين خمير دندان ها معمولا نيترات پتاسيم و يا استرانسيوم و غيره مي باشد. بنابراين بايد بر اساس نوع دندان ها و يا دستور خاص دندانپزشك، خميردندان مناسب را انتخاب كرد. چنانچه منظور تميز كردن دندان ها باشد، از خمير دندان هاي سفيدكننده و اگر هدف كاهش پوسيدگي باشد، از خميردندان هاي حاوي فلورايد و بالاخره در مواردي كه رفع حساسيت شديد دندان ها مورد نظر باشد، بايد از خمير دندان هاي ضد حساسيت استفاده نمود.

نخ دندان
 

استفاده از نخ دندان پس از بسته شدن فضاهاي بين دنداني از 3 تا 4 سالگي به بعد (توسط والدين) توصيه مي شود. اين وظيفه تا حدود 9 سالگي بر عهده والدين خواهد بود.
منبع: نشريه دنياي زنان شماره 68