آشنايي با انواع ديسک هاي نوري
در گذشته، موسيقي بر روي صفحات گرامافون(فونوگراف) ذخيره و توسط دستگاه گرامافون خوانده مي شد. اما به دليل مشکلاتي که اين دستگاه ها داشتند که از جمله مي توان به اندازه بزرگ اين رسانه اشاره کرد، شرکت هاي فعال در اين امر تصميم گرفتند که رسانه اي توليد کنند که بتوان موسيقي را به صورت ديجيتالي بر روي آن کد کرد. علي رغم اينکه دليل اوليه پيدايش اين رسانه ها، ذخيره موسيقي بر روي آن بود، اما به سبب پيدايش الگوهاي مناسب براي ذخيره کردن اطلاعات به صورت ديجيتالي بر روي آن ها، بعدها مورد بهره برداري گسترده تري واقع گشتند. نخستين تلاش هاي براي توليد سي دي در سال 1970 شرکت فيليپس صورت گرفت. اين تلاش ها ابتدا با هدف توليد ديسک هايي تحت عنوان ALP صورت گرفت که بتوانند جايگزين مناسبي براي صفحات گرامافون معروف آن زمان يعني وينيل (Vinyl Records) باشند.
در ژاپن و در آمريکا، پايونير، "ويدئو ديسک " را معرفي نمود. در 1979 دو شرکت فيليپس و سوني در قالب يک کنسرسيوم شروع به همکاري نموده و در سال 1983، " ديسک فشرده صوتي" را عرضه نمودند.
در نيمه دهه نود ميلادي، يک کنسرسيوم از سازندگان، نسل دوم ديسک اپتيکال يا همان DVD را معرفي نمودند.
ديسک نوري نسل سوم معروف به Blu-ray، طي سال هاي 2006-2000 معرفي گرديد. انجمن DBA متشکل از شرکت هاي پيشرو در اين صنعت (شامل اپل، هيتاچي، JVC ،HP،ميتسوبيشي ،پاناسونيک، پايونير، فيليپس، سامسونگ، شارپ، سوني، TDK و تامسون)، کار توسعه اين ديسک نوري جديد را به عهده دارند.
امروزه، تقريبا پي سي ها داراي يک درايو نوري هستند که از قابليت نوشتن يا burning داده ها بر روي ديسک(چه CD DVD يا BD)، برخوردار هستند. اما به واسطه وجود واژه هاي فني گيج کننده و فرمت هاي متعدد، نوشتن بر روي ديسک مطلبي است که مي تواند حتي باعث وحشت کاربران پيشرفته کامپيوتر شود. در نتيجه اين امر، بسياري از افراد، از خير قابليت هاي کامل درايو نوري خود مي گذرند و از آن ها فقط براي انجام کارهايي مثل نصب برنامه هاي کاربردي و گوش کردن به سي دي هاي صوتي استفاده مي کنند.
هر چند شما مي توانيد با کمک اين مقاله، جان تازه اي به درايو نوري خود بدميد و زماني که با فرمت هاي گوناگون آشنا شديد و توانستيد از بروز اشتباهات و خطاها جلوگيري کنيد از اين که نوشتن بر روي ديسک ها تا چه حد ساده است، شگفت زده خواهيد شد. ما همچنين به شما نشان خواهيم داد که وقتي قصد خريدن ديسک هاي خالي را داريد بايد به دنبال چه چيزهايي باشيد و چگونه مي توانيد اطمينان پيدا کنيد که اين ديسک ها با درايو نوري شما کار مي کنند يا نه.
انواع ديسک ها
ـ ديسک فشرده يا CD (Compact Disc)
ـ DVD (Digital Versatile Disـ )
ـ (BD (Blu-ray
سي دي
اما به سبب محدوديت هاي موجود، ديسک طراحي شده قطري معادل 20 سانتيمتر داشت که انتظارات آن ها را برآورده نمي نمود. لذا پروژه بطور موقت ترک شد تا اينکه 7 سال بعد يعني در سال 1977 با پيگيري جدي تر پروژه توسط مسئولين شرکت فيليپس، پروژه به نتيجه نهايي خود نائل آمد. در ابتدا نام هايي همچون Compact Rack، Mini Rack و Min Disc براي اين رسانه پيشنهاد شد، اما نهايتاً نام "لوح فشرده" براي آن برگزيده شد و امروزه ما اين رسانه را تحت عنوان اين نام مي شناسيم. بعد از آن، اولين سي دي در ماه مارس سال 1979 در شهر آيندهوون هلند، توسط شرکت فيليپس، به بازار معرفي شد.
بعد از آن طي سفري که شرکت فيليپس به ژاپن انجام داد، با شرکت سوني بر سر وضع يک سري استاندارد براي توليد سي دي ها به توافق رسيد که اين توافقات، موفقيت و فراگيري هر چه بيشتر اين رسانه را در بازارهاي جهاني تضمين مي نمود. از جمله اين توافقات آن بود که ديسک توليدي توسط شرکت فيليپس قطري معادل 5×11 سانتيمتر داشت که مي توانست 60 دقيقه موسيقي را در خود ذخيره کند؛ از طرف ديگر شرکت سوني عقيده داشت که اين ديسک ها بايد توانايي ذخيره کردن 74 دقيقه موسيقي را در خود داشته باشند که اين مقدار در ديسکي به قطر 12 سانتيمتر امکان پذير بود.
لذا تصميم بر آن شد که اين ديسک ها با قطر 12 سانتيمتري توليدي شوند. مدت زماني که شرکت سوني بر روي آن تاکيد داشت، در واقع مدت زمان سمفوني نهم بتهوون بود که همان سمفوني معروف اوست که هنگام ساخت آن ناشنوا بود. بعدها اولين موسيقي که يکي از پر فروش ترين هايي بود که بر روي اين رسانه به فروش رفت، همين سمفوني بود. پس از آن شرکت سوني هم بي کار ننشست و اقدام به توليد اين رسانه نمود.
دي وي دي
همزمان با اين دو شرکت، شرکت هايي نظير توشيبا، تايم وارنر، هيتاچي، ماتسوشيتا الکتريک، پايونير، تامسون، جي وي سي و کداک، فرمت SD (Super density) را معرفي نمودند. چندي بعد در سال 1996، با ميانجيگري شرکت آي بي ام اين شرکت ها با يکديگر متحد شده و اولين اتحاديه توليد دي وي دي استاندارد، با نام ابتدايي کنسرسيوم دي وي دي که بعدها به «دي وي دي فاريوم» تغيير نام داد را تشکيل دادند. اين اتحاد در حالي رخ داد که شرکت هاي سوني و فيليپس اعلام کردند که در صورتي موافق با اين استاندارد خواهند بود که در فرمت MMCD اصلاحاتي صورت بگيرد. نهايتاً اين اتحاديه در روز هفتم ماه اوت سال 1997 با حضور چند شرکت اوليه شکل گرفت.
حضور در اين اتحاديه به معني محدوديتي براي اعضا تلقي نمي شد و آن ها فقط مي بايست پيشنهادات خود را براي ايجاد و شکل دهي استانداردي واحد به اين انجمن ارائه مي کردند تا در آنجا مورد بحث و بررسي واقع گردد و از طرفي استانداردهاي شکل گرفته بصورت پيشنهادي براي اعضا ارسال مي شد که آن ها الزاماً موظف به رعايت آن ها نبودند؛ اما از آنجا که اين استاندارد براي هماهنگي هر چه بيشتر بين محصولات توليدي شرکت ها ايجاد شد و نقش عمده اي در جهاني شدن اين محصول داشت، از اين رو شرکت هاي عضو، منافع خود را در اجراي استانداردهاي مربوطه مي ديدند. بدين ترتيب اولين دي وي دي در سال 1996 با بازار عرضه شد. اين ديسک در ابتدا با نام «ديسک ويدئويي ديجيتالي» معرفي شد، اما بعدها به دليل کاربردهاي گسترده آن با نام «ديسک چند منظوره ديجيتالي» نيز شناخته شد.
شکل گيري اين اتحاديه در سال 1997 براي مدت 10 سال پيش بيني شده بود. اما در سال 2007 به مدت 10 سال ديگر نيز تمديد گرديد. امروزه بيش از 160 شرکت عضو اتحاديه هستند و عضويت در آن براي همه شرکت ها ممکن است.
اما اين پايان کار نبود، پس از توليد DVD هاي استاندارد توسط شرکت هاي عضو اتحاديه دي وي دي فاريوم و وضع استانداردهاي مربوطه، شرکت هاي ديگر به معرفي استاندارد ديگري پرداختند. اين شرکت ها ابتدا استاندارد جديد خود را در اين اتحاديه مطرح کردند، اما مورد تاييد اعضاي آن واقع نشد. بعد از بحث و بررسي و مجادله هاي فراوان بين اين شرکت ها و اتحاديه، آنها به اين نتيجه رسيدند که با استاندارد جديد آن ها موافقت نخواهند شد؛ پس تصميم گرفتند اتحاديه مستقل ديگري با نام DVD-ROM Alliance تأسيس کنند.
اگر شما يک نرم افزار که بر روي ديسک عرضه مي شود را بخريد، به احتمال زياد اين ديسک از نوع CD-ROM يا DVD-ROM است. ROM به معناي حافظه فقط خواندني است و بدين معنا است که نمي توانيد چيزي بر روي ديسک بنويسيد و آن ديسک فقط قابل خواندن است. اگر مي خواهيد داده ها را بر روي يک CD بنويسيد، به يک CD-R يا DC-RW نياز داريد که اولي فقط يک بار قابل نوشتن است. در حالي که دومي مي تواند پاک شود و چندين بار بر روي آن نوشته شود. RW به معناي Rewriteable يا قابل نوشتن است.
اغلب درايوهاي CD/DVD مي توانند هم بر روي CD-R و هم بر روي ديسک هاي CD-RW بنويسند.
اگر چه CDها، براي مجموعه هايي کوچک و موسيقي مناسب هستند، اما فقط مي توانند 700 مگابايت داده را بر روي خود ذخيره کنند در نتيجه براي فايل هاي بزرگي مثل فايل هاي ويدئويي که فطرتاً حجيم هستند، مناسب نخواهند بود اين جايي است که DVDها وارد ميدان مي شوند.
DVD-ROM هاي تک لايه يا Single-Layer مي توانند تا 4,7گيگابايت (4700 مگابايت) داده را در خود ذخيره کنند اما درست مثل CD-ROM ها فقط مي توانند خوانده شوند و نمي توان چيزي بر روي آن ها نوشت.
نسخه هاي Dual layer مي توانند8,5 گيگابايت داده (DVD-9) را بر روي خود ذخيره نمايند.
وقتي موضوع DVD هاي قابل نوشتن به ميان مي آيد، بحث ما کمي پيچيده تر مي شود زيرا در اين حوزه دو فرمت رقيب يعني DVD+R و DVD-R وجود دارد (ما به شما نشان خواهيم داد که چگونه مي توانيد نوعي ديسکي که درايو شما مي تواند بخواند يا بر روي آن بنويسد را مشخص کنيد). نسخه هاي +R و-R فقط يکبار قابل نوشتن هستند اما DVD+RW و DVD-RW قابل نوشتن نيز که در دسترس هستند، نمونه هاي دو لايه يا Double Layer محسوب مي شوند.
اندازه رسانه
تقريباً تمام درايو هاي DVD قادر هستند آن ها را بخوانند اما به واسطه سايز آن ها، از ظرفيت هاي کم تري برخوردار هستند ديسک هاي DVD تک لايه 8 سانتيمتري مي توانند 1,4 گيگابايت داده بر روي خود ذخيره کنند، اما نمونه هاي دو لايه اين ديسک ها قادر هستند تا 2,6 گيگابايت داده را ذخيره نمايند.
يکي ديگر از نمونه هاي اين نوع ديسک DVD-RAM ها هستند. اکثر DVDهاي قابل نوشتن از قابليت نوشتن تا 1000 بار بر خوردار هستند که اين براي اغلب کاربران کافي است. هر چند مي توان DVD-ROM ها را به شکلي ساخت که تا 100000 با بر روي آن نوشته شود به نظر مي رسد که شما از اين نوع ديسک ها که براي مصارف خاصي مثل آرشيو کردن اطلاعات و داده ها توليد مي شوند و در ضمن قيمت زيادي هم دارند در درايو نوري خود استفاده کنيد.
بطور کلي، از DVD-RAM براي ذخيره کردن داده ها استفاده مي گردد در حالي که DVD-ROM براي نگهداري فيلم ها و موسيقي مورد استفاده قرار مي گيرد. عليرغم در دسترس بودن هر دو ديسک مذکور، DVD-RAها گران تر از
DVD-ROM ها مي باشند. از آنجايي که DVD-ROMها فقط خواندني (read-only) هستند، توسط استوديوهاي توليد براي ذخيره سازي محتواي مولتي مديا و عرضه به بازار قرار مي گيرند.
Blu-ray
در حال حاضر Blu-ray بيشتر براي ذخيره ويدئو با وضوح بسيار بالا به کار برده مي شود.
ديسک هاي Blu-ray از نظر ظاهري شبيه ديسک هاي دي وي دي و سي دي هستند و گنجايش آن ها 25 گيگابايت (يک لايه) يا 50 گيگابايت (دو لايه) است. دي وي دي و سي دي با اشعه قرمز کار مي کنند اما بلو - ري همانطور که از نامش پيداست با اشعه آبي کار مي کند. نام Blu-ray از ليزر آبي بنفشي که در آن براي ذخيره و بازيابي استفاده مي شود گرفته شده است. به موجب اينکه اين نوع ليزر داراي طول موج کوتاهتري (405 نانومتر) مي باشد در نتيجه داده ها و اطلاعات بيشتري نسبت به فرمت ديسک هاي DVD که داراي ليزر قرمز (650 نانومتر) هستند، را مي توان روي ديسک هاي Blu-ray ذخيره نمود. يکBlu-ray دو لايه توانايي ذخيره 50 گيگابايت، بيشتر از 5 برابر ظرفيت يک ديسک هاي DVD دو لايه را دارد.
ديسک هاي Blu-ray توسط انجمن ديسک Blu-ray، گروهي از شرکت هاي ارائه دهنده لوازم الکترونيکي، سخت افزار کامپيوتر (computer hardware)، و شرکت هاي توليد کننده تصاوير متحرک ايجاد گرديد. در تکاپوي فرمت هاي ديسک هاي نوري با ظرفيت بالا، ديسک Blu-ray با فرمت HD-DVD رقابت کرد. در آن زمان توشيبا شرکت اصلي حمايت کننده فرمت HD-DVD بود. در سال 1998 HDTV در بازار مصرف پديدار گشت اگرچه بطور عمومي پذيرفته نشده بود و پخش و ضبط در آن ها گران تمام مي شد. در واقع، به وسيله اي که رمزنگاري HD بر روي آنها منطبق شود، مورد نياز بود. در حالي که VHSهاي شرکت JVC و HDCAMهاي شرکت سوني اين امکان را دارا بودند، به دليل استفاده از طول موج کمتر ليزر، چگالي بيشتر در رسانه هاي نوري ممکن شد.
پايان رقابتBlu-ray با HD-DVD
يکي از دلايل پيروزي فرمت Blue Ray، حمايت بزرگترين شرکت هاي فيلم سازي از اين فرمت است. هنگامي که استوديو برادران وارنر عنوان کردند که از ديسک هاي Blue Ray استفاده مي کنند، ضربه بزرگي به HD-DVD وارد آمد همانطور که هم اکنون فقط نامي از بتاماکس باقي مانده است.
البته انجمن Blu-ray در آوريل 2010، فرمت جديد BDXL براي کاربردهاي تجاري (126GB) و IH-BD براي مصرف کنندگان عادي با ظرفيت 100GB را عرضه نمود. فرمت BDXL يکبار قابل نوشتن بوده و نسخه IH-BD بصورت rewritableعرضه خواهد گرديد.
به طورکلي، نوع ديسکي که شما انتخاب مي کنيد، به مقدار داده اي که مي خواهيد بر روي آن ذخيره کنيد، اين که قصد داشته باشيد بعداً فايل ها را بر روي آن بنويسيد و اين که بعدا مي خواهيد چه استفاده اي از آن بکنيد، بستگي دارد. به عنوان مثال اگر بخواهيد ديسک هاي ويدئويي و فيلم را براي استفاده بر روي يک پخش کننده DVD به کار ببريد، از نوع فرمتي که دستگاه پخش شما پشتيباني مي کند، آگاهي پيدا کنيد. به عنوان مثال، برخي از پخش کننده ها فقط از DVD+R پشتيباني مي کنند و DVD-R ها را پخش نمي نمايند.
پشتيباني از رسانه نوري
پارامترها |
DVD |
Blu-ray |
ظرفیت ذخیره سازی |
4.7GB(single-layer) |
25GB(single-layer) |
طول موج لیزر |
650nm(red laser) |
405nm(blue laser) |
نسبت عددی |
0.60 |
0.85 |
قطر دیسک |
120mm |
120mm |
لایه حفاظتی |
0.6 mm |
0.1mm |
Track pitch |
0.74um |
0.32 um |
نرخ انتقال داده (داده) |
11.08Mbps(1x) |
36.0Mbps1x |
رزولوشن ویدئویی (حداکثر) |
720/ 480*720 576(480i/576i) * |
1920*1080(1080p) |
کد ک های ویدئویی |
MPEG-2 |
MPEG-2 |
کد ک های صوتی |
Linear PCM
|
Linear PCM |
Interactivity |
DVD-Video |
BD-J |
يک روش سريع براي اين که بفهميد درايو شما از کدام فرمت ها پشتيباني مي کند، اين است که دستور العمل راهنماي آن را بخوانيد و يا به وب سايت سازنده آن مراجعه کنيد. در غير اين صورت، مي توانيد از يک يونيليتي به نام DVD Identifier استفاده کنيد. وقتي آن را نصب کرديد برنامه را اجرا کنيد و درايو خود را از منوي کشويي قسمت فوقاني آن انتخاب کنيد. DVD Identifier سپس يک تيک سبز رنگ را در کنار فرمت هايي که درايو شما قادر به نوشتن بر روي آن است، قرار مي دهد. اين برنامه همچنين مي تواند ديسکي را که در حال حاضر در داريو قرار دارد، تشخيص داده و حداکثر سرعت نوشتن بر روي آن را مشخص کند.
هنگام خريد CD ها يا DVD ها، قيمت آن ها به نوع ديسک و تعدادي که مي خريد بستگي دارد؛ اگر آن ها را به تعداد زياد بخريد قيمت کم تري براي هريک پرداخت خواهيد کرد. شما مي توانيد با خريد يک بسته چندتايي (spindle)، قيمت را باز هم کاهش دهيد. برخلاف ديسک هايي که در بسته بندي هاي پلاستيکي عرضه مي شوند، در يک spindle تعداد زيادي ديسک بر روي هم قرار گرفته اند. عيب اين نوع ديسک ها در اين است که بعداً بايد آن را به طور جداگانه داخل بسته قرار دهيد يا با دقت زيادي آن ها را در جايي نگهداري کنيد.
قبل از اين که به دنبال خريد ارزان ترين ديسک هايي که مي توانيد تهيه کنيد باشيد، به خاطر داشته باشيد که "هر چقدر پول بدهيد همان قدر آش مي خوريد". ديسک هاي ارزان قيمت مي توانند منجر به بروز خطا در داده ها شوند و ممکن است بعد از گذشت چند سال غير قابل استفاده شوند.
اگر مي خواهيد از داده هاي مهم خود نسخه پشتيبان تهيه کنيد، ديسک هاي مارک داري مثل Imation,Kodak,Memorex,Sony,TDK و Verbatim همه گي از کيفيت خوبي برخوردار هستند.
ديسک ها داراي يک سرعت مشخص هستند که حداکثر سرعتي را که مي توان بر روي آن ها نوشت، نشان مي دهد (به عنوان مثال 52X يا 8X) هر 1Xنشان دهنده سرعت نوشتن 150 کيلو بايت در ثانيه است. بنابراين به عنوان مثال يک DVD-R 8X(8سرعته)، با سرعت 1200 کيلوبايت بر ثانيه، قابليت نوشتن و ثبت داده ها را دارد، اين بدان معنا است که نوشتن يک فايل 100 مگابايتي بر روي اين DVD، به 120 ثانيه زمان نياز دارد. اگر درايو CD/DVD شما با حداکثر سرعتش کار نمي کند نگرن نباشيد؛ زيرا آن ها معمولاً با سرعتي کم تر از سرعت حداکثر بر روي ديسک ها مي نويسند. هر چند، نوشتن بر روي ديسک ها با سرعت بيش تر از حداکثر توصيه نمي شود زيرا ممکن است باعث بروز خطا در داده ها شود.
استخراج داده ها با حفظ فرمت
(دقیقه) BD زمان نوشتن روی دیسک |
نرخ ارسال داده |
سرعت درایو |
||
دو لایه |
تک لایه |
Mbit/s |
Mbit/s |
|
180 |
90 |
4.5 |
36 |
1× |
90 |
45 |
9 |
72 |
2× |
45 |
22.5 |
18 |
144 |
4× |
30 |
15 |
27 |
216 |
6× |
22.5 |
11.25 |
36 |
288 |
8× |
18 |
9 |
45 |
360 |
10× |
15 |
7.5 |
54 |
432 |
12× |