كلاشينكف را هنوز دارم
خاطرات جنگ در كلام رهبر
با دغدغه كامل، خدمت امام رفتم... هميشه امام به ما مي‌گفتند كه خودتان را حفظ كنيد و از خودتان مراقبت نماييد... من به امام گفتم، خواهش مي‌كنم اجازه بدهيد، من به اهواز و يا دزفول بروم؛ شايد كاري بتوانم بكنم. بلافاصله گفتند كه شما برويد. من به قدري خوشحال شدم، كه گويي بال در آوردم.
مرحوم چمران هم در آنجا نشسته بود. گفت، پس به من اجازه بدهيد، تا به جبهه بروم. ايشان گفتند، شما هم برويد... يك روز عصر، با مرحوم چمران راه افتاديم. اوايل شب به اهواز رسيديم... همان شب اول كه رفتيم، گروه كوچكي درست شد. قرار شد كه اين‌ها بروند، آرپيجي و تفنگ بردارند و به داخل صفوف دشمن، شبيخون بزنند... ما هر شب، همين عمليات را مي‌رفتيم. بعد از سه ـ چهار شب، يك روز ديدم سرهنگي كه مرد نسبتاً مسني هم بود پيش من آمد و نامه‌‌‌اي را داد و گفت، من خواهش مي‌كنم به اين نامه توجه كنيد...
نامه را باز كردم، ديدم نوشته، شما كه شب‌ها به عمليات مي‌رويد، يك شب هم دست من را بگيريد و با خودتان ببريد! من با ديدن آن نامه، منقلب شدم... حضور يك روحاني، اين‌قدر مؤثر است. هيچ عاملي، به قدر يك روحاني نمي‌تواند اين دل‌ها را پر از شور و شوق بكند.(2)
روز سوم خرداد، همان ساعت اولي كه رزمندگان ما خرمشهر را گرفته بودند، مرحوم شهيد صيادشيرازي به من تلفن كرد. بنده آن‌وقت رئيس‌جمهور بودم و گزارش اوضاع جبهه را مي‌داد. مي‌گفت الان هزاران سرباز و افسر عراقي صف بسته‌اند براي اينكه بيايند ما دست‌هاي‌شان را ببنديم و اسير شوند. قدرت معنوي يك ملت اين است. فقط خرمشهر نيست، خرمشهر يك نماد است كربلاي5 ما هم همين‌طور بود؛ والفجر8 ما هم همين‌طور بود؛ فتوحات فراوان ديگر ما هم همين‌طور بود؛ عمليات خيبر و بدر و مجموعه هشت سال دفاع‌مقدس ما هم همين‌طور بود. البته ناكامي و شكست هم داشتيم و شهيد هم داديم؛ ميدان مبارزه است. به بركت ايمان شهيدان ما و ايمان شما پدران و مادران و همسران كه شماها هم پشت سر شهدا قرار داريد چون اگر پدر شهيد، مادر شهيد و همسر شهيد با او همدل و هم ايمان نباشند، او نمي‌تواند برود بجنگد. توانستيد در اين مبارزه پيروز شويد. اين همان درسي است كه بايد همواره جلوي چشم ما باشد و به آن نگاه كنيم.(5)
دشمن (در شرق كارون) سرپل خود را وسيع كرد و به جاده ماهشهر ـ آبادان رساند، يعني يك چنين منطقه وسيعي را توانست با اين شيوه بگيرد و شايد حدود دو لشكر يا بيشتر در آنجا مستقر كرده بود. البته وجود اين تعداد از دشمن موجب نمي‌شد بچه‌هاي ما كه عدة معدودي بودند، در آنجا نمانند و مقاومت نكنند و دشمن را به زانو در نياورند لذا ماندند و انصافاً مقاومت كردند...
آن موقع در آبادان، هم برادران سپاه هم نيروهاي متفرقه حضور داشتند، اما بدون انسجام، همه آن‌ها به اين نيت به آنجا ريخته بودند كه دشمن را كه وارد جزيره آبادان شده و شهر را تهديد مي‌كرد، بيرون كنند همين كار را كردند. آن شكست براي دشمن به قدري تلخ و گزنده بود كه من خاطره شادي‌هاي آن روز برادران‌مان را فراموش نمي‌كنم. آن روز تعداد زيادي از دشمن متجاوز را كه به سمت آبادان مي‌آمدند. در رودخانه ريختند و غرق كردند...
اين در حالي بود كه ما مرتب به بني‌صدر مي‌گفتيم: حمله كنيد، مي‌گفت: آماده نيستيم و نمي‌توانيم. بني‌صدر اصلاً چيزي در مورد مسائل جنگي نمي‌دانست، يك روز اين موضوع را در حضور بني‌صدر خدمت امام عرض كردم كه يك دفعه بني‌صدر آشفته شد و گفت: من تاريخ 2500 ساله ارتش ايران را بلدم، چطور شما مي‌گوييد وارد نيستم. گفتم: وضع كنوني ارتش با وضع ارتش در آن موقع فرق مي‌كند و حقيقت هم همين بود، ولي او قبول نداشت...
غرض اين كه بچه‌هاي سپاه در منطقه سلمانيه گرد آمدند و كم‌كم براي خودشان مواضعي درست كردند و اطراف خودشان مين كاشتند، آن‌وقت يك كانال‌هايي درست كردند تا از اين كانال‌ها بدون اينكه دشمن آن‌ها را ببيند، خودشان را به نزديكي‌هاي دشمن برسانند و حرف‌هاي آن‌ها را شنود كنند. در حالي كه دشمن هم آمده بود اين طرف رودخانه، «سرپل» را گرفته بود و داشت سرپل خود را توسعه مي‌داد و همان‌طور كه مي‌دانيد همين توسعه سرپل براي دشمن يك موفقيت و براي ما يك ناكامي شد، اما همين موقعيت در نهايت دام دشمن شد و به شكست او انجاميد. اگر دشمن به اين طرف كارون نيامده و اين كار خطرناك را نكرده بود. مسلماً ضربه سخت عمليات ثامنالائمه(ع) را نمي‌خورد.(6)
تا آخر آن سال را كلاًّ در خوزستان بودم و حدود دو ماه بعدش هم تا اواخر ارديبهشت يا اوايل خرداد 60 رفتم منطقة غرب و يك بررسي وسيع در كلّ منطقه كردم، براي اطّلاعات و چيزهايي كه لازم بود؛ تا بعد بياييم و باز مشغول كارهاي خودمان شويم. كه حوادث «تهران» پيش آمد و مانع از رفتن من به آنجا شد. اين مدت، غالباً در اهواز بودم. از روزهاي اوّل قصد داشتم بروم «خرمشهر» و آبادان؛ لكن نمي‌شد. علت هم اين بود كه در اهواز، از بس كار زياد بود، اصلاً از آن محلّي كه بوديم، تكان نمي‌توانستم بخورم. زيرا كساني هم كه در خرمشهر مي‌جنگيدند، بايستي از اهواز پشتيباني‌شان مي‌كرديم. چون واقعاً از هيچ‌جا پشتيباني نمي‌شدند.
در آنجا، به‌طور كلّي، دو نوع كار وجود داشت. در آن ستادي كه ما بوديم، مرحوم دكتر چمران، فرماندة آن تشكيلات بود و من نيز همان‌جا مشغول كارهايي بودم. يك نوع كار، كارهاي خودِ اهواز بود. از جمله عمليات و كارهاي چريكي و تنظيم گروه‌هاي كوچك براي كار در صحنة عمليات. البته در اينجاها هم، بنده در همان حدِّ توان، مشغول بوده‌ام... مرحوم چمران هم با من به اهواز آمد. در يك هواپيما، با هم وارد اهواز شديم. يك مقدار لباس آورده بودند توي همان پادگان لشكر 92، براي همراهان مرحوم چمران. من همراهي نداشتم. محافظيني را هم كه داشتم همه را مرخّص كردم. گفتم من ديگر به منطقة خطر مي‌روم؛ شما مي‌خواهيد حفاظت جانِ مرا بكنيد؟! ديگر حفاظت معني ندارد! البته، چند نفرشان، به اصرار زياد گفتند: «ما هم مي‌خواهيم به‌عنوان بسيجي در آنجا بجنگيم.» گفتيم: «عيبي ندارد.» لذا بودند و مي‌رفتند كارهاي خودشان را مي‌كردند و به من كاري نداشتند.
خلاصه، براي آن‌ها لباس آوردند. من به مرحوم چمران گفتم: «چطور است من هم لباس بپوشم بيايم؟» گفت: «خوب است. بد نيست.»
گفتم: «پس يك دست لباس هم به من بدهيد.» يك‌دست لباس سربازي آوردند، پوشيدم كه البته لباس خيلي گشادي بود! بنده حالا هم لاغرم؛ اما آن‌وقت لاغرتر هم بودم. خيلي به تن من نمي‌خورد. چند روزي كه گذشت، يك‌دست لباس درجه‌داري برايم آوردند كه اتّفاقاً علامت رستة زرهي هم روي آن بود. رسته‌هاي ديگر، بعد از اينكه چند ماه آنجا ماندم و با من مأنوس شده بودند، گله مي‌كردند كه چرا لباس شما رستة توپخانه نيست؟ چرا رستة پياده نيست؟ زرهي چه خصوصيتي دارد؟ لذا آن علامت رستة زرهي را كندم كه اين امتيازي براي آن‌ها نباشد.
به‌هرحال، اين تربيت و آموزش‌هاي جنگ را مرحوم چمران درست كرد. جاهايي را معين كرد براي تمرين. خود ايشان، انصافاً به كارهاي چريكي وارد بود. در قضاياي قبل از انقلاب، در فلسطين و مصر تمرين ديده بود. به‌خلاف ما كه هيچ سابقه نداشتيم، ايشان سابقة نظامي حسابي داشت و از لحاظ جسماني هم، از من قوي‌تر و كار كشته‌تر و زبده‌تر بود. لذا، وقتي صحبت شد كه «كي فرماندة اين عمليات باشد؟» بي‌ترديد، همه نظر داديم كه مرحوم چمران، فرماندة اين تشكيلات شود. ما هم جزو ابواب جمع آن تشكيلات شديم.
غرض اينكه، كار دوم، كمك به اين‌ها و رساندن خمپاره بود. بايستي از ارتش، به زور مي‌گرفتيم. البته خودِ ارتشي‌ها، هيچ حرفي نداشتند و با كمال ميل مي‌دادند. منتها آن روز بالاي سر ارتش، فرماندهي وجود داشت كه به‌شدّت مانع از اين بود كه چيزي جابه‌جا شود و ما با مشكلات زياد، گاهي چيزي براي برادران سپاهي مي‌گرفتيم. البته براي ستادِ خودِ ما، جرأت نمي‌كردند ندهند؛ چون من آنجا بودم و آقاي چمران هم آنجا بود. من نمايندة امام بودم.
چند روز بعد از اينكه رفتيم آنجا، (شايد بعد از دو ـ سه هفته) نامة امام در راديو خوانده شد كه فلاني و آقاي چمران، در كلّ امور جنگ و چه و چه نمايندة من هستند. اين‌ها توي همين آثار حضرت امام ـ رضوان‌اللَّه‌عليه ـ هست. لذا، ما هر چه مي‌خواستيم، راحت تهيه مي‌كرديم. لكن بچه‌هاي سپاه؛ به‌خصوص آن‌هايي كه مي‌خواستند به منطقه بروند، در عُسرت بودند و يكي از كارهاي ما، پشتيباني اين‌ها بود.
چهار ـ پنج نفر همراه من بودند و همين‌طور گفتيم: «برويم تا بچه‌ها را پيدا كنيم.» از طرف جزيرة آبادان كه وارد شهر آبادان مي‌شديم، رفتيم خرمشهر. آن قسمت اشغال نشدة خرمشهر، محلّي بود كه جوانان آنجا بودند. رفتم براي بسيجي‌ها سخنراني كردم. در حال آن سخنراني، عكسي از ماها برداشتند كه يادگاري خيلي خوبي بود. يكي از رهبران تاجيك كه مدتي پيش آمد اينجا، اين عكس را ديد و خيلي خوشش آمد و برداشت برد. عكس منحصر به فردي بود كه آن را دست كسي نديدم. اين عكس را سرگرد هاشمي براي ما هديه فرستاده بود. نمي‌دانم سرگرد هاشمي شهيد شده يا نه؛ علي‌اي‌حال، يادم هست چند نفر از بچه‌هاي سپاه و چند نفر از ارتشي‌ها و بقيه از بسيجي‌ها بودند.
خلاصه، يكي ـ دو روز بيشتر آبادان نبودم و برگشتم به اهواز. وضع آنجا آبادان را قابل توجّه يافتم. يعني ديدم در عين غربتي كه بر همة نيروهاي رزمندة ما در آنجا حاكم بود، شرايط رزمندگان از لحاظ امكانات هم شرايط نامساعدي بود. حقيقتاً وضعي بود كه انسان غربت جمهوري اسلامي را در آنجا حس مي‌كرد؛ چون نيروهاي خيلي كمي در آنجا بودند و تهديد و فشار دشمن، بسيار زياد و خيلي شديد بود. ما فقط شش تانك آنجا داشتيم كه همين آقاي اقارب‌پرست رفته بود از اينجا و آنجا جمع كرده بود، تعمير كرده بود و با چه زحمتي يك گروهان تانك در حقيقت يك گروهان ناقص تشكيل داده بود. بچه‌هاي سپاه، با كلاشينكف و نارنجك و خمپاره و با اين چيزها مي‌جنگيدند و اصلاً چيزي نداشتند.
اين، شرايط واقعي ما بود؛ اما روحيه‌ها، در حدّ اعلي. واقعاً چيز شگفت‌آوري بود! ديدن اين مناظر، براي من خيلي جالب بود. يكي دو روز آنجا بودم و بازديدي كردم و هدفم اين بود كه هم گزارش دقيقي از آنجا به اصطلاح براي كار خودمان داشته باشم (وضع منطقه را از نزديك ببينم و بدانم چه كار بايد بكنم) و هم اينكه به رزمندگاني كه آنجا بودند، خدا قوّتي بگوييم. رفتم به يكايك آن‌ها، خدا قوّتي گفتم. همه جا سخنراني‌هايي كردم و حرفي زدم. با بچه‌هايي كه جمع مي‌شدند بچه‌هاي بسيجي عكس‌هاي يادگاري گرفتم و برگشتم آمدم. اين، خلاصة حضور من در آبادان بود.
بنابراين، حضور من در آبادان در تمام دوران جنگ، همين مدّت كوتاه دو روز يا سه روز الآن دقيقاً يادم نيست بيشتر نبود و محلّ استقرار ما، در اهواز بود. يك‌جا را شما توي فيلم ديديد كه ما از خانه‌ها عبور مي‌كرديم. اين، براي خاطر اين بود كه منطقه تماماً زير ديد مستقيم دشمن بود و بچه‌هاي سپاه براي اينكه بتوانند خودشان را به نزديك‌ترين خطوط به دشمن كه شايد حدود صد متر، يا كمتر، يا بيشتر بود برسانند، خانه‌هاي خالي مردمِ فرار كرده و هجرت كرده از آبادان و قسمت خالي خرمشهر را به هم وصل كرده بودند. الان يادم نيست كه اين‌ها در آبادان بود يا خرمشهر؟ به احتمال قوي، خرمشهر بود... بله؛ «كوت‌شيخ» بود. اين خانه‌ها را به هم وصل كرده و ديوارها را برداشته بودند.
اين يك قسمت از خانه‌ها بود كه ما رفتيم ديديم. خانه‌هاي خالي و اثاثيه‌هاي درست جمع نشده كه نشانة نهايتِ آوارگي و بيچارگي مردمي بود كه اسباب‌هاي‌شان را همين‌طور ريخته بودند و رفته بودند. خيلي تأثّرانگيز بود! جواناني كه با قدرت تمام جلو مي‌رفتند، مدام به من مي‌گفتند: «اينجا خطرناك است.» مي‌گفتم: «نه. تا هر جا كه كسي هست، بايد برويم ببينيم»!
وقتي وارد جلسه شد، متوجه شديم بني‌صدر از جريان مطلع است و در اتاق ديگري با فرماندهان نظامي مسئله سوسنگرد را بررسي مي‌كردند... در جلسه شوراي دفاع مطرح كردم كه اگر شهر را بگيرند اين بچه‌ها شهيد خواهند شد. خسارت شهادت بچه‌ها از خسارت گرفتن شهر بيشتر است. چون ما شهر را دوباره پس خواهيم گرفت اما بچه‌ها را به‌دست نمي‌آوريم. بني‌صدر گفت من دنبال اين قضيه هستم و ما هم زودتر جلسه را تعطيل كرديم كه بني‌صدر برود دنبال اين كار و من ديگر خاطرم جمع شد.
صبح يكشنبه رفتم اهواز. از آشفتگي و كلافگي سرهنگ سليمي و بچه‌هايي كه آنجا بودند، فهميديم كه هيچ كاري انجام نشده، خيلي اوقاتم تلخ شد... در اين بين بني صدر از دزفول با من تماس گرفت، شايد هم من تماس گرفتم، گفتم چنين وضعي است و بچه‌ها هيچ كاري نكردند و تو دستوري بده! او به من گفت خوب است شما به ستاد لشكر برويد آن‌ها را نوازش بكنيد و مسئولين لشكر را تشويق‌شان كنيد، من هم از اين طرف دستور مي‌دهم، مشغول شوند و كار كنند.
گفتم: چه شده؟
گفت: طرح به هم خورد. از دزفول خبر دادند كه تيپ 2 لشكر 92 را نياز داريم و نمي‌توانيم بدهيم.
يعني نيروي حمله‌ور اصلي! من خيلي برآشفته شدم كه چرا اين كار را مي‌كنند. اين به جز اذيت‌كردن و ضربه‌زدن كار ديگري نيست. تلفن كردم به فرمانده نيروهاي دزفول. تيمسار ظهيرنژاد آنجا بود.
گفتم: چرا اين دستور را داديد؟
گفت: دستور آقاي بني‌صدر است و علت هم اين است كه اين تيپ را براي كار ديگري به اهواز آورديم و اگر بيايد آنجا منهدم مي‌شود. اين تيپ خوبي است و ما از ترس انهدام آن نمي‌خواهيم آن را وارد عمليات كنيم. مگر به امر.
مگر به امر يعني اينكه دستور ويژه‌اي از طرف فرماندهي بيايد كه برو. من گفتم اين نمي‌شود. اول اينكه چرا منهدم شود، كما اينكه فردا لشكر آمد و منهدم نشد. بعد هم اينكه چه كاري مهم‌تر از سوسنگرد؟ و اگر اين تيپ نيايد يعني تعطيل‌شدن اين عمليات و بايد بيايد. قرص و محكم گفتم شما به آقاي بني‌صدر هم بگوييد كه بايد بيايد و دستور را لغو كنيد.
مرحوم چمران اصرار داشت با خود بني‌صدر صحبت شود. راستش من ابا داشتم از اينكه با بني‌صدر به مناقشه لفظي بيفتم. چون سرش نمي‌شد و بي‌خودي پشت سر هم چيزي مي‌گفت. گفتم شما خودت صحبت كن!... چمران تماس گرفت و عين همين صحبت‌ها كه بايد تيپ 2 لشكر 92 بيايد را به بني‌صدر گفت. بني‌صدر هم قولكي داد. قول داد كه دستور دهد تيپ بيايد.
من اين را نگفته بودم چون ديروقت بود. شايد هم فكر مي‌كردم كه صبح بگويم. وقتي كه اين مسئله پيش آمد گفتم حالا وقتش است كه اين پيغام را بدهم. نشستم دو نامه نوشتم. يكي ساعت يك‌و‌نيم بعد از نصف شب و يكي ساعت دو.
ساعت يك و نيم به سرهنگ قاسمي، فرمانده لشكر 92، نوشتم كه داماد حضرت امام، از قول امام، پيغام دادند كه فردا بايد حصر سوسنگرد شكسته شود و اگر تيپ دو نباشد اين كار انجام نمي‌شود. به تيمسار ظهيرنژاد گفتم و ايشان هم قول داده كه با بني‌صدر صحبت كند، تيپ بيايد و شما هم آماده باشيد كه تيپ را به كار بگيريد. مبادا به خاطر پيغامي كه سر شب آمده، تيپ را از دور خارج كنيد. نامه را دادم به دست يكي از برادرها و گفتم اين نامه را مي‌بري و اگر سرهنگ قاسمي خواب هم بود از خواب بيدارش مي‌كني و نامه را به دستش مي‌دهي.
يك نامه هم ساعت دو براي سرتيپ فلاحي با همين مضمون نوشتم با اين اضافه كه امام گفتند سرتيپ فلاحي هم بايد در جريان عمليات باشند و نظارت كنند. اين ماجرا را هم نوشتم كه مي‌خواستند تيپ را از ما بگيرند و گفتيم كه بايد تيپ باشد و شما مسئول هستيد كه اين را بگيريد و كار كنيد.
هر دو نامه را به شهيد چمران دادم و گفتم شما هم بنويس كه نظر هر دوي‌مان باشد. ايشان هم پاي هر كدام يك شرح دردمندانه‌اي نوشتند. ايشان هم كه مي‌دانيد خيلي ذوقي و عارفانه مي‌نوشتند. من خيلي قرص و محكم نوشتم، او خيلي دردمندانه. گفتم هر كس بخواند دلش مي‌سوزد. ساعت دو هم نامه دوم را براي سرتيپ فلاحي فرستادم.
خيالم راحت بود كه كار انجام مي‌شود، اما باز هم دغدغه داشتيم. بارها شده بود كه كار تا لحظات آخر رسيده بود و به دليلي تعطيل شده بود. صبح زود كه از خواب براي نماز بلند شدم، ديدم اوضاع خوب است. ساعت پنج صبح تيپ2 از خط عبور كرده بود. همان زمان كه نامه را دريافت كردند، مشغول شدند و بعد از دريافت نامه حركت كرده بودند.
چنانچه بنا بر اين بود كه «به امر» كار كنند، تا آن آقا از خواب بلند شود به او بگويند و «به امري» منتهي شود، دستور ساعت نُه صادر مي‌شد و ساعت يازده عمليات ناموفقي انجام مي‌شد كه قطعاً شكست مي‌خورديم.
چمران هم بلند شد و رفت. من هم چند ملاقات داشتم كه انجام دادم و رفتم به طرف جبهه و عمليات. البته وقتي رفتم ديدم شهيد فلاحي هم رفته. صبح زود هم چمران و فلاحي رفته و هم آقاي غرضي رفته بودند و اين‌ها در خطوط مقدم و صحنة درگيري حضور داشتد. ما كه رفتيم، جنگ دور گرفته بود و نيروهاي ما پيش رفته بودند و حدود ساعت ده‌ونيم بود كه ظهيرنژاد هم آمدند و رفتند جلو. ما مي‌رفتيم و در واحدهاي عقبه و درگير پياده مي‌شديم و با آن‌ها صحبت مي‌كرديم. احوال‌شان را مي‌پرسيديم، خبر مي‌گرفتيم. دائماً مي‌گفتند كه خبرها خوب است و پيش‌بيني مي‌شد ساعت دو و نيم ما وارد سوسنگرد شويم. حدود ساعت يك به اهواز برگشتم و مي‌خواستم بيايم تهران. اهواز كه رسيدم خبردادند كه چمران مجروح شده و خيلي نگران شدم. چمران را آوردند.
شوفر عراقي تير مي‌خورد و چمران به كمك محافظش وارد كاميون مي‌شود و مي‌افتد عقب كاميون. چمران مجروح را با يك كاميون عراقي از جنگ مي‌آورند اهواز. ساعت دو بود كه رفتم بيمارستان. ديدم كه حالش خوب است اما جراحت رانش نسبتاً كاري است و سي ـ چهل روزي هم او را انداخت. او را از اتاق عمل بيرون آورند و تمام سفارش‌اش اين بود كه نگذاريد حمله از دور بيفتد و هي به من و سرهنگ سليمي التماس مي‌كرد كه نگذاريد حمله از دور بيفتد. همين‌طور هم بود و ساعت دو و نيم بچه‌ها پيروز و مظفر وارد سوسنگرد شدند.(8)
ايشان، وقتي كه چشم‌شان به اين لباس نظامي افتاد، تعبيري كردند كه احتمال مي‌دهم، در جايي آن را نوشته باشم... اجمالش يادم است. ايشان گفتند: اين،... مايه افتخار است كه يك روحاني، لباس رزم به تنش مي‌كند و اين درست است و همان چيزي است كه بايد باشد... حقيقتش هم اين است كه روزي بود، لباس رزم را براي روحاني، خلاف مروت ذكر مي‌كردند. در باب امام جماعت گفته‌اند كه بايستي عادل باشد و كار خلاف عدالت و مروت نكند. از جمله كارهاي خلاف مروت كه ذكر مي‌شد، اين بود كه يك نفر امام جماعت، مثلاً لباس نظامي بپوشد... و در رديف كارهايي بود كه مثلاً كسي در بازار يا در ملاءعام مردم، حركت غير محترمانه‌اي از او سر بزند.(9)
مادر اسيري به من گفت كه بچه‌ام اسير بود، امروز خبر آمد كه شهيد شده است، شما برو به امام بگو فداي سرتان، من ناراحت نيستم... وقتي كه خدمت امام آمدم، يادم هم رفت اول بگويم؛ بعد كه بيرون آمدم، يادم آمد؛ به يكي از آقاياني كه در آنجا بود، گفتم به امام عرض بكنيد يك جمله ماند. ايشان پشت درِ حياط اندروني آمدند، من هم به آنجا رفتم. وقتي حرف آن زن را گفتم، امام آن‌چنان چهره‌ايي نشان دادند و آن‌چنان رقتي پيدا كردند و گريهشان گرفت كه من از گفتنش پشيمان شدم!
اين واقعاً خيلي عجيب است. ما اين همه شهيد داديم؛ مگر شوخي است؟ هفتاد و دو تن از يلان انقلاب قرباني شدند؛ ولي او مثل كوه ايستاد و اصلاً انگار نه انگار كه اتفاقي افتاده است؛ حالا در مقابل اينكه اسير را كشتهاند، چهرهاش گريان مي‌شود؛ اين‌ها چيست؟ من نميفهمم. آدم اصلاً نمي‌تواند اين شخصيت و اين هويت را توصيف كند.(15)
گفت: عراق حمله نكرده!
نوشت: با چمران راه افتاديم
با دغدغه كامل، خدمت امام رفتم... هميشه امام به ما مي‌گفتند كه خودتان را حفظ كنيد و از خودتان مراقبت نماييد... من به امام گفتم، خواهش مي‌كنم اجازه بدهيد، من به اهواز و يا دزفول بروم؛ شايد كاري بتوانم بكنم. بلافاصله گفتند كه شما برويد. من به قدري خوشحال شدم، كه گويي بال در آوردم.
مرحوم چمران هم در آنجا نشسته بود. گفت، پس به من اجازه بدهيد، تا به جبهه بروم. ايشان گفتند، شما هم برويد... يك روز عصر، با مرحوم چمران راه افتاديم. اوايل شب به اهواز رسيديم... همان شب اول كه رفتيم، گروه كوچكي درست شد. قرار شد كه اين‌ها بروند، آرپيجي و تفنگ بردارند و به داخل صفوف دشمن، شبيخون بزنند... ما هر شب، همين عمليات را مي‌رفتيم. بعد از سه ـ چهار شب، يك روز ديدم سرهنگي كه مرد نسبتاً مسني هم بود پيش من آمد و نامه‌‌‌اي را داد و گفت، من خواهش مي‌كنم به اين نامه توجه كنيد...
نامه را باز كردم، ديدم نوشته، شما كه شب‌ها به عمليات مي‌رويد، يك شب هم دست من را بگيريد و با خودتان ببريد! من با ديدن آن نامه، منقلب شدم... حضور يك روحاني، اين‌قدر مؤثر است. هيچ عاملي، به قدر يك روحاني نمي‌تواند اين دل‌ها را پر از شور و شوق بكند.(2)
امام گفتند: ما مي‌توانيم
جوان‌ها سي‌وپنج روز مقاومت كردند
بچه‌ها آرپيجي هم نداشتند
روز سوم خرداد، همان ساعت اولي كه رزمندگان ما خرمشهر را گرفته بودند، مرحوم شهيد صيادشيرازي به من تلفن كرد. بنده آن‌وقت رئيس‌جمهور بودم و گزارش اوضاع جبهه را مي‌داد. مي‌گفت الان هزاران سرباز و افسر عراقي صف بسته‌اند براي اينكه بيايند ما دست‌هاي‌شان را ببنديم و اسير شوند. قدرت معنوي يك ملت اين است. فقط خرمشهر نيست، خرمشهر يك نماد است كربلاي5 ما هم همين‌طور بود؛ والفجر8 ما هم همين‌طور بود؛ فتوحات فراوان ديگر ما هم همين‌طور بود؛ عمليات خيبر و بدر و مجموعه هشت سال دفاع‌مقدس ما هم همين‌طور بود. البته ناكامي و شكست هم داشتيم و شهيد هم داديم؛ ميدان مبارزه است. به بركت ايمان شهيدان ما و ايمان شما پدران و مادران و همسران كه شماها هم پشت سر شهدا قرار داريد چون اگر پدر شهيد، مادر شهيد و همسر شهيد با او همدل و هم ايمان نباشند، او نمي‌تواند برود بجنگد. توانستيد در اين مبارزه پيروز شويد. اين همان درسي است كه بايد همواره جلوي چشم ما باشد و به آن نگاه كنيم.(5)
بچه‌ها شرق كارون را خالي نكردند
دشمن (در شرق كارون) سرپل خود را وسيع كرد و به جاده ماهشهر ـ آبادان رساند، يعني يك چنين منطقه وسيعي را توانست با اين شيوه بگيرد و شايد حدود دو لشكر يا بيشتر در آنجا مستقر كرده بود. البته وجود اين تعداد از دشمن موجب نمي‌شد بچه‌هاي ما كه عدة معدودي بودند، در آنجا نمانند و مقاومت نكنند و دشمن را به زانو در نياورند لذا ماندند و انصافاً مقاومت كردند...
شادي آن‌روز را فراموش نكردم
آن موقع در آبادان، هم برادران سپاه هم نيروهاي متفرقه حضور داشتند، اما بدون انسجام، همه آن‌ها به اين نيت به آنجا ريخته بودند كه دشمن را كه وارد جزيره آبادان شده و شهر را تهديد مي‌كرد، بيرون كنند همين كار را كردند. آن شكست براي دشمن به قدري تلخ و گزنده بود كه من خاطره شادي‌هاي آن روز برادران‌مان را فراموش نمي‌كنم. آن روز تعداد زيادي از دشمن متجاوز را كه به سمت آبادان مي‌آمدند. در رودخانه ريختند و غرق كردند...
بني‌صدر، مهمات نمي‌داد
اين در حالي بود كه ما مرتب به بني‌صدر مي‌گفتيم: حمله كنيد، مي‌گفت: آماده نيستيم و نمي‌توانيم. بني‌صدر اصلاً چيزي در مورد مسائل جنگي نمي‌دانست، يك روز اين موضوع را در حضور بني‌صدر خدمت امام عرض كردم كه يك دفعه بني‌صدر آشفته شد و گفت: من تاريخ 2500 ساله ارتش ايران را بلدم، چطور شما مي‌گوييد وارد نيستم. گفتم: وضع كنوني ارتش با وضع ارتش در آن موقع فرق مي‌كند و حقيقت هم همين بود، ولي او قبول نداشت...
سپاهي‌ها هم موضع درست كردند
غرض اين كه بچه‌هاي سپاه در منطقه سلمانيه گرد آمدند و كم‌كم براي خودشان مواضعي درست كردند و اطراف خودشان مين كاشتند، آن‌وقت يك كانال‌هايي درست كردند تا از اين كانال‌ها بدون اينكه دشمن آن‌ها را ببيند، خودشان را به نزديكي‌هاي دشمن برسانند و حرف‌هاي آن‌ها را شنود كنند. در حالي كه دشمن هم آمده بود اين طرف رودخانه، «سرپل» را گرفته بود و داشت سرپل خود را توسعه مي‌داد و همان‌طور كه مي‌دانيد همين توسعه سرپل براي دشمن يك موفقيت و براي ما يك ناكامي شد، اما همين موقعيت در نهايت دام دشمن شد و به شكست او انجاميد. اگر دشمن به اين طرف كارون نيامده و اين كار خطرناك را نكرده بود. مسلماً ضربه سخت عمليات ثامنالائمه(ع) را نمي‌خورد.(6)
محافظ‌هايم را مرخص كردم
تا آخر آن سال را كلاًّ در خوزستان بودم و حدود دو ماه بعدش هم تا اواخر ارديبهشت يا اوايل خرداد 60 رفتم منطقة غرب و يك بررسي وسيع در كلّ منطقه كردم، براي اطّلاعات و چيزهايي كه لازم بود؛ تا بعد بياييم و باز مشغول كارهاي خودمان شويم. كه حوادث «تهران» پيش آمد و مانع از رفتن من به آنجا شد. اين مدت، غالباً در اهواز بودم. از روزهاي اوّل قصد داشتم بروم «خرمشهر» و آبادان؛ لكن نمي‌شد. علت هم اين بود كه در اهواز، از بس كار زياد بود، اصلاً از آن محلّي كه بوديم، تكان نمي‌توانستم بخورم. زيرا كساني هم كه در خرمشهر مي‌جنگيدند، بايستي از اهواز پشتيباني‌شان مي‌كرديم. چون واقعاً از هيچ‌جا پشتيباني نمي‌شدند.
در آنجا، به‌طور كلّي، دو نوع كار وجود داشت. در آن ستادي كه ما بوديم، مرحوم دكتر چمران، فرماندة آن تشكيلات بود و من نيز همان‌جا مشغول كارهايي بودم. يك نوع كار، كارهاي خودِ اهواز بود. از جمله عمليات و كارهاي چريكي و تنظيم گروه‌هاي كوچك براي كار در صحنة عمليات. البته در اينجاها هم، بنده در همان حدِّ توان، مشغول بوده‌ام... مرحوم چمران هم با من به اهواز آمد. در يك هواپيما، با هم وارد اهواز شديم. يك مقدار لباس آورده بودند توي همان پادگان لشكر 92، براي همراهان مرحوم چمران. من همراهي نداشتم. محافظيني را هم كه داشتم همه را مرخّص كردم. گفتم من ديگر به منطقة خطر مي‌روم؛ شما مي‌خواهيد حفاظت جانِ مرا بكنيد؟! ديگر حفاظت معني ندارد! البته، چند نفرشان، به اصرار زياد گفتند: «ما هم مي‌خواهيم به‌عنوان بسيجي در آنجا بجنگيم.» گفتيم: «عيبي ندارد.» لذا بودند و مي‌رفتند كارهاي خودشان را مي‌كردند و به من كاري نداشتند.
علامت رسته زرهي را از لباسم كندم
خلاصه، براي آن‌ها لباس آوردند. من به مرحوم چمران گفتم: «چطور است من هم لباس بپوشم بيايم؟» گفت: «خوب است. بد نيست.»
گفتم: «پس يك دست لباس هم به من بدهيد.» يك‌دست لباس سربازي آوردند، پوشيدم كه البته لباس خيلي گشادي بود! بنده حالا هم لاغرم؛ اما آن‌وقت لاغرتر هم بودم. خيلي به تن من نمي‌خورد. چند روزي كه گذشت، يك‌دست لباس درجه‌داري برايم آوردند كه اتّفاقاً علامت رستة زرهي هم روي آن بود. رسته‌هاي ديگر، بعد از اينكه چند ماه آنجا ماندم و با من مأنوس شده بودند، گله مي‌كردند كه چرا لباس شما رستة توپخانه نيست؟ چرا رستة پياده نيست؟ زرهي چه خصوصيتي دارد؟ لذا آن علامت رستة زرهي را كندم كه اين امتيازي براي آن‌ها نباشد.
كلاشينكف را هنوز دارم
به‌هرحال، اين تربيت و آموزش‌هاي جنگ را مرحوم چمران درست كرد. جاهايي را معين كرد براي تمرين. خود ايشان، انصافاً به كارهاي چريكي وارد بود. در قضاياي قبل از انقلاب، در فلسطين و مصر تمرين ديده بود. به‌خلاف ما كه هيچ سابقه نداشتيم، ايشان سابقة نظامي حسابي داشت و از لحاظ جسماني هم، از من قوي‌تر و كار كشته‌تر و زبده‌تر بود. لذا، وقتي صحبت شد كه «كي فرماندة اين عمليات باشد؟» بي‌ترديد، همه نظر داديم كه مرحوم چمران، فرماندة اين تشكيلات شود. ما هم جزو ابواب جمع آن تشكيلات شديم.
با چمران خرمشهر و آبادان را پشتيباني مي‌كرديم
غرض اينكه، كار دوم، كمك به اين‌ها و رساندن خمپاره بود. بايستي از ارتش، به زور مي‌گرفتيم. البته خودِ ارتشي‌ها، هيچ حرفي نداشتند و با كمال ميل مي‌دادند. منتها آن روز بالاي سر ارتش، فرماندهي وجود داشت كه به‌شدّت مانع از اين بود كه چيزي جابه‌جا شود و ما با مشكلات زياد، گاهي چيزي براي برادران سپاهي مي‌گرفتيم. البته براي ستادِ خودِ ما، جرأت نمي‌كردند ندهند؛ چون من آنجا بودم و آقاي چمران هم آنجا بود. من نمايندة امام بودم.
چند روز بعد از اينكه رفتيم آنجا، (شايد بعد از دو ـ سه هفته) نامة امام در راديو خوانده شد كه فلاني و آقاي چمران، در كلّ امور جنگ و چه و چه نمايندة من هستند. اين‌ها توي همين آثار حضرت امام ـ رضوان‌اللَّه‌عليه ـ هست. لذا، ما هر چه مي‌خواستيم، راحت تهيه مي‌كرديم. لكن بچه‌هاي سپاه؛ به‌خصوص آن‌هايي كه مي‌خواستند به منطقه بروند، در عُسرت بودند و يكي از كارهاي ما، پشتيباني اين‌ها بود.
جادة ماهشهر تلفات مي‌داديم
در بخش اشغال نشده خرمشهر سخنراني كردم
چهار ـ پنج نفر همراه من بودند و همين‌طور گفتيم: «برويم تا بچه‌ها را پيدا كنيم.» از طرف جزيرة آبادان كه وارد شهر آبادان مي‌شديم، رفتيم خرمشهر. آن قسمت اشغال نشدة خرمشهر، محلّي بود كه جوانان آنجا بودند. رفتم براي بسيجي‌ها سخنراني كردم. در حال آن سخنراني، عكسي از ماها برداشتند كه يادگاري خيلي خوبي بود. يكي از رهبران تاجيك كه مدتي پيش آمد اينجا، اين عكس را ديد و خيلي خوشش آمد و برداشت برد. عكس منحصر به فردي بود كه آن را دست كسي نديدم. اين عكس را سرگرد هاشمي براي ما هديه فرستاده بود. نمي‌دانم سرگرد هاشمي شهيد شده يا نه؛ علي‌اي‌حال، يادم هست چند نفر از بچه‌هاي سپاه و چند نفر از ارتشي‌ها و بقيه از بسيجي‌ها بودند.
در آبادان غربت جمهوري اسلامي را حس كردم
خلاصه، يكي ـ دو روز بيشتر آبادان نبودم و برگشتم به اهواز. وضع آنجا آبادان را قابل توجّه يافتم. يعني ديدم در عين غربتي كه بر همة نيروهاي رزمندة ما در آنجا حاكم بود، شرايط رزمندگان از لحاظ امكانات هم شرايط نامساعدي بود. حقيقتاً وضعي بود كه انسان غربت جمهوري اسلامي را در آنجا حس مي‌كرد؛ چون نيروهاي خيلي كمي در آنجا بودند و تهديد و فشار دشمن، بسيار زياد و خيلي شديد بود. ما فقط شش تانك آنجا داشتيم كه همين آقاي اقارب‌پرست رفته بود از اينجا و آنجا جمع كرده بود، تعمير كرده بود و با چه زحمتي يك گروهان تانك در حقيقت يك گروهان ناقص تشكيل داده بود. بچه‌هاي سپاه، با كلاشينكف و نارنجك و خمپاره و با اين چيزها مي‌جنگيدند و اصلاً چيزي نداشتند.
اين، شرايط واقعي ما بود؛ اما روحيه‌ها، در حدّ اعلي. واقعاً چيز شگفت‌آوري بود! ديدن اين مناظر، براي من خيلي جالب بود. يكي دو روز آنجا بودم و بازديدي كردم و هدفم اين بود كه هم گزارش دقيقي از آنجا به اصطلاح براي كار خودمان داشته باشم (وضع منطقه را از نزديك ببينم و بدانم چه كار بايد بكنم) و هم اينكه به رزمندگاني كه آنجا بودند، خدا قوّتي بگوييم. رفتم به يكايك آن‌ها، خدا قوّتي گفتم. همه جا سخنراني‌هايي كردم و حرفي زدم. با بچه‌هايي كه جمع مي‌شدند بچه‌هاي بسيجي عكس‌هاي يادگاري گرفتم و برگشتم آمدم. اين، خلاصة حضور من در آبادان بود.
بنابراين، حضور من در آبادان در تمام دوران جنگ، همين مدّت كوتاه دو روز يا سه روز الآن دقيقاً يادم نيست بيشتر نبود و محلّ استقرار ما، در اهواز بود. يك‌جا را شما توي فيلم ديديد كه ما از خانه‌ها عبور مي‌كرديم. اين، براي خاطر اين بود كه منطقه تماماً زير ديد مستقيم دشمن بود و بچه‌هاي سپاه براي اينكه بتوانند خودشان را به نزديك‌ترين خطوط به دشمن كه شايد حدود صد متر، يا كمتر، يا بيشتر بود برسانند، خانه‌هاي خالي مردمِ فرار كرده و هجرت كرده از آبادان و قسمت خالي خرمشهر را به هم وصل كرده بودند. الان يادم نيست كه اين‌ها در آبادان بود يا خرمشهر؟ به احتمال قوي، خرمشهر بود... بله؛ «كوت‌شيخ» بود. اين خانه‌ها را به هم وصل كرده و ديوارها را برداشته بودند.
وقتي انسان وارد اين خانه‌ها مي‌شد، مناظر رقّت‌انگيزي مي‌ديد.
اين يك قسمت از خانه‌ها بود كه ما رفتيم ديديم. خانه‌هاي خالي و اثاثيه‌هاي درست جمع نشده كه نشانة نهايتِ آوارگي و بيچارگي مردمي بود كه اسباب‌هاي‌شان را همين‌طور ريخته بودند و رفته بودند. خيلي تأثّرانگيز بود! جواناني كه با قدرت تمام جلو مي‌رفتند، مدام به من مي‌گفتند: «اينجا خطرناك است.» مي‌گفتم: «نه. تا هر جا كه كسي هست، بايد برويم ببينيم»!
همه‌جا حماسه و مقاومت ديدم
مدافعان سوسنگرد دويست نفر بودند
بني‌صدر براي سوسنگرد هيچ كاري نكرد
وقتي وارد جلسه شد، متوجه شديم بني‌صدر از جريان مطلع است و در اتاق ديگري با فرماندهان نظامي مسئله سوسنگرد را بررسي مي‌كردند... در جلسه شوراي دفاع مطرح كردم كه اگر شهر را بگيرند اين بچه‌ها شهيد خواهند شد. خسارت شهادت بچه‌ها از خسارت گرفتن شهر بيشتر است. چون ما شهر را دوباره پس خواهيم گرفت اما بچه‌ها را به‌دست نمي‌آوريم. بني‌صدر گفت من دنبال اين قضيه هستم و ما هم زودتر جلسه را تعطيل كرديم كه بني‌صدر برود دنبال اين كار و من ديگر خاطرم جمع شد.
صبح يكشنبه رفتم اهواز. از آشفتگي و كلافگي سرهنگ سليمي و بچه‌هايي كه آنجا بودند، فهميديم كه هيچ كاري انجام نشده، خيلي اوقاتم تلخ شد... در اين بين بني صدر از دزفول با من تماس گرفت، شايد هم من تماس گرفتم، گفتم چنين وضعي است و بچه‌ها هيچ كاري نكردند و تو دستوري بده! او به من گفت خوب است شما به ستاد لشكر برويد آن‌ها را نوازش بكنيد و مسئولين لشكر را تشويق‌شان كنيد، من هم از اين طرف دستور مي‌دهم، مشغول شوند و كار كنند.
شهيد رستمي چهره فراموش‌نشدني من
ساعت سين سوسنگرد مشخص شد
گفتم: چه شده؟
گفت: طرح به هم خورد. از دزفول خبر دادند كه تيپ 2 لشكر 92 را نياز داريم و نمي‌توانيم بدهيم.
يعني نيروي حمله‌ور اصلي! من خيلي برآشفته شدم كه چرا اين كار را مي‌كنند. اين به جز اذيت‌كردن و ضربه‌زدن كار ديگري نيست. تلفن كردم به فرمانده نيروهاي دزفول. تيمسار ظهيرنژاد آنجا بود.
گفتم: چرا اين دستور را داديد؟
گفت: دستور آقاي بني‌صدر است و علت هم اين است كه اين تيپ را براي كار ديگري به اهواز آورديم و اگر بيايد آنجا منهدم مي‌شود. اين تيپ خوبي است و ما از ترس انهدام آن نمي‌خواهيم آن را وارد عمليات كنيم. مگر به امر.
مگر به امر يعني اينكه دستور ويژه‌اي از طرف فرماندهي بيايد كه برو. من گفتم اين نمي‌شود. اول اينكه چرا منهدم شود، كما اينكه فردا لشكر آمد و منهدم نشد. بعد هم اينكه چه كاري مهم‌تر از سوسنگرد؟ و اگر اين تيپ نيايد يعني تعطيل‌شدن اين عمليات و بايد بيايد. قرص و محكم گفتم شما به آقاي بني‌صدر هم بگوييد كه بايد بيايد و دستور را لغو كنيد.
مرحوم چمران اصرار داشت با خود بني‌صدر صحبت شود. راستش من ابا داشتم از اينكه با بني‌صدر به مناقشه لفظي بيفتم. چون سرش نمي‌شد و بي‌خودي پشت سر هم چيزي مي‌گفت. گفتم شما خودت صحبت كن!... چمران تماس گرفت و عين همين صحبت‌ها كه بايد تيپ 2 لشكر 92 بيايد را به بني‌صدر گفت. بني‌صدر هم قولكي داد. قول داد كه دستور دهد تيپ بيايد.
نصف شب به سرهنگ قاسمي نامه نوشتم
من اين را نگفته بودم چون ديروقت بود. شايد هم فكر مي‌كردم كه صبح بگويم. وقتي كه اين مسئله پيش آمد گفتم حالا وقتش است كه اين پيغام را بدهم. نشستم دو نامه نوشتم. يكي ساعت يك‌و‌نيم بعد از نصف شب و يكي ساعت دو.
ساعت يك و نيم به سرهنگ قاسمي، فرمانده لشكر 92، نوشتم كه داماد حضرت امام، از قول امام، پيغام دادند كه فردا بايد حصر سوسنگرد شكسته شود و اگر تيپ دو نباشد اين كار انجام نمي‌شود. به تيمسار ظهيرنژاد گفتم و ايشان هم قول داده كه با بني‌صدر صحبت كند، تيپ بيايد و شما هم آماده باشيد كه تيپ را به كار بگيريد. مبادا به خاطر پيغامي كه سر شب آمده، تيپ را از دور خارج كنيد. نامه را دادم به دست يكي از برادرها و گفتم اين نامه را مي‌بري و اگر سرهنگ قاسمي خواب هم بود از خواب بيدارش مي‌كني و نامه را به دستش مي‌دهي.
يك نامه هم ساعت دو براي سرتيپ فلاحي با همين مضمون نوشتم با اين اضافه كه امام گفتند سرتيپ فلاحي هم بايد در جريان عمليات باشند و نظارت كنند. اين ماجرا را هم نوشتم كه مي‌خواستند تيپ را از ما بگيرند و گفتيم كه بايد تيپ باشد و شما مسئول هستيد كه اين را بگيريد و كار كنيد.
هر دو نامه را به شهيد چمران دادم و گفتم شما هم بنويس كه نظر هر دوي‌مان باشد. ايشان هم پاي هر كدام يك شرح دردمندانه‌اي نوشتند. ايشان هم كه مي‌دانيد خيلي ذوقي و عارفانه مي‌نوشتند. من خيلي قرص و محكم نوشتم، او خيلي دردمندانه. گفتم هر كس بخواند دلش مي‌سوزد. ساعت دو هم نامه دوم را براي سرتيپ فلاحي فرستادم.
خيالم راحت بود كه كار انجام مي‌شود، اما باز هم دغدغه داشتيم. بارها شده بود كه كار تا لحظات آخر رسيده بود و به دليلي تعطيل شده بود. صبح زود كه از خواب براي نماز بلند شدم، ديدم اوضاع خوب است. ساعت پنج صبح تيپ2 از خط عبور كرده بود. همان زمان كه نامه را دريافت كردند، مشغول شدند و بعد از دريافت نامه حركت كرده بودند.
چنانچه بنا بر اين بود كه «به امر» كار كنند، تا آن آقا از خواب بلند شود به او بگويند و «به امري» منتهي شود، دستور ساعت نُه صادر مي‌شد و ساعت يازده عمليات ناموفقي انجام مي‌شد كه قطعاً شكست مي‌خورديم.
چمران هم بلند شد و رفت. من هم چند ملاقات داشتم كه انجام دادم و رفتم به طرف جبهه و عمليات. البته وقتي رفتم ديدم شهيد فلاحي هم رفته. صبح زود هم چمران و فلاحي رفته و هم آقاي غرضي رفته بودند و اين‌ها در خطوط مقدم و صحنة درگيري حضور داشتد. ما كه رفتيم، جنگ دور گرفته بود و نيروهاي ما پيش رفته بودند و حدود ساعت ده‌ونيم بود كه ظهيرنژاد هم آمدند و رفتند جلو. ما مي‌رفتيم و در واحدهاي عقبه و درگير پياده مي‌شديم و با آن‌ها صحبت مي‌كرديم. احوال‌شان را مي‌پرسيديم، خبر مي‌گرفتيم. دائماً مي‌گفتند كه خبرها خوب است و پيش‌بيني مي‌شد ساعت دو و نيم ما وارد سوسنگرد شويم. حدود ساعت يك به اهواز برگشتم و مي‌خواستم بيايم تهران. اهواز كه رسيدم خبردادند كه چمران مجروح شده و خيلي نگران شدم. چمران را آوردند.
چمران در عمليات مجروح شد
شوفر عراقي تير مي‌خورد و چمران به كمك محافظش وارد كاميون مي‌شود و مي‌افتد عقب كاميون. چمران مجروح را با يك كاميون عراقي از جنگ مي‌آورند اهواز. ساعت دو بود كه رفتم بيمارستان. ديدم كه حالش خوب است اما جراحت رانش نسبتاً كاري است و سي ـ چهل روزي هم او را انداخت. او را از اتاق عمل بيرون آورند و تمام سفارش‌اش اين بود كه نگذاريد حمله از دور بيفتد و هي به من و سرهنگ سليمي التماس مي‌كرد كه نگذاريد حمله از دور بيفتد. همين‌طور هم بود و ساعت دو و نيم بچه‌ها پيروز و مظفر وارد سوسنگرد شدند.(8)
امام لباس رزم را پسنديد
ايشان، وقتي كه چشم‌شان به اين لباس نظامي افتاد، تعبيري كردند كه احتمال مي‌دهم، در جايي آن را نوشته باشم... اجمالش يادم است. ايشان گفتند: اين،... مايه افتخار است كه يك روحاني، لباس رزم به تنش مي‌كند و اين درست است و همان چيزي است كه بايد باشد... حقيقتش هم اين است كه روزي بود، لباس رزم را براي روحاني، خلاف مروت ذكر مي‌كردند. در باب امام جماعت گفته‌اند كه بايستي عادل باشد و كار خلاف عدالت و مروت نكند. از جمله كارهاي خلاف مروت كه ذكر مي‌شد، اين بود كه يك نفر امام جماعت، مثلاً لباس نظامي بپوشد... و در رديف كارهايي بود كه مثلاً كسي در بازار يا در ملاءعام مردم، حركت غير محترمانه‌اي از او سر بزند.(9)
بابايي رفت و من مانده‌ام
پيام امام درباره پاوه دشمن را شكست
عبور از اروند شگفت‌انگيز بود
شهادت را مهماني مي‌دانستند
امام گريه كردند
مادر اسيري به من گفت كه بچه‌ام اسير بود، امروز خبر آمد كه شهيد شده است، شما برو به امام بگو فداي سرتان، من ناراحت نيستم... وقتي كه خدمت امام آمدم، يادم هم رفت اول بگويم؛ بعد كه بيرون آمدم، يادم آمد؛ به يكي از آقاياني كه در آنجا بود، گفتم به امام عرض بكنيد يك جمله ماند. ايشان پشت درِ حياط اندروني آمدند، من هم به آنجا رفتم. وقتي حرف آن زن را گفتم، امام آن‌چنان چهره‌ايي نشان دادند و آن‌چنان رقتي پيدا كردند و گريهشان گرفت كه من از گفتنش پشيمان شدم!
اين واقعاً خيلي عجيب است. ما اين همه شهيد داديم؛ مگر شوخي است؟ هفتاد و دو تن از يلان انقلاب قرباني شدند؛ ولي او مثل كوه ايستاد و اصلاً انگار نه انگار كه اتفاقي افتاده است؛ حالا در مقابل اينكه اسير را كشتهاند، چهرهاش گريان مي‌شود؛ اين‌ها چيست؟ من نميفهمم. آدم اصلاً نمي‌تواند اين شخصيت و اين هويت را توصيف كند.(15)
پي نوشت ها :
1. در ديدار اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي 20/9/1370
2. حوزه و روحانيت در آئينه رهنمودهاي مقام معظم رهبري، ج1، ص108
3. بيانات در ديدار جمعي از پرسنل نيروي هوايي 19/11/1377
4. بيانات در خطبه‌هاي نماز جمعة تهران 22/01/1382
5. بيانات در ديدار خانواده‌هاي شهدا 3/3/84
6. كتاب حماسه مقاومت(2)، معاونت فرهنگي و تبليغات ستاد فرماندهي كل‌قوا
7. در مصاحبه با تهيه‌كنندگان مجموعه روايت فتح 11/6/72
8. گفت‌وگو با برنامه «خاطرات جبهه» سيماي جمهوري اسلامي ايران در سوم مهرماه 1363
9. گفت‌وگو با برنامه «خاطرات جبهه» سيماي جمهوري اسلامي ايران در سوم مهرماه 1363
10. بيانات در ديدار مسئولان عقيدتي، سياسي نيروي انتظامي 23/10/83
11. بيانات در ديدار خانواده‌هاي شهدا و ايثارگران استان سمنان 18/8/85
12. بيانات در ديدار با جوانان نخبه و دانشجويان 5/7/83
13. بيانات در ديدار بسيجيان اردبيل 06/05/1379
14. در مراسم بيعت فرماندهان و اعضاي كميتههاي انقلاب اسلامي 18/3/68
15. در ديدار اعضاي ستاد برگزاري مراسم سالگرد ارتحال امام 1/3/1369
.jpg "چگونه ماهی تازه را پاک کنیم؟")
