کره هاي شگفت انگيز سنگي

سنگ هاي کروي شکلي که در جنوب کاستاريکا کشف شده اند يکي از معماهاي بدون جواب تاريخ هستند
 

سنگ هاي کروي شکلي که در دهه 40 ميلادي در دلتا ديکوئيز در جنوب کاستاريکا کشف شدند، به عنوان يکي از عجيب ترين اسرار باستان شناسي دنيا شناخته مي شوند؛ قطر اين سنگ هاي کروي عجيب که به نظر مي رسد به دست انسان هاي دوران باستان ساخته شده اند از چند سانتي متر تا بيش از دو متر متغير است. بعضي از آنها وزني در حدود 16 تن دارند و به نظر مي رسد که اين اشياء که مثل مجسمه هايي شبيه به هم ولي در اندازه هاي متفاوت هستند با دقت و مهارت زيادي ساخته شده اند. نکته جالب اينجاست که امروزه مي توان اين کره هاي سنگي را به جز موزه ها در ساختمان هاي دولتي، بيمارستان ها و حتي مدارس کاستاريکا هم پيدا کرد، چرا که مردم از اين کره هاي اسرارآميز براي تزئين ساختمان هايشان استفاده مي کنند.
کره هاي سنگي کاستاريکا از چند جهت توجه مردم دنيا را به خودشان جلب کردند ؛ يکي از اين موارد، شکل خاص اين سنگ ها و اندازه و وزن هاي متفاوتي بود که اين کره هاي سنگي داشتند. از سوي ديگر، اين کره ها قدمتي ديرينه داشتند و مواد تشکيل دهنده و روش ساخت آنها براي دانشمندان جالب بود. اما چيزي که بر جذابيت اين سنگ ها مي افزود اين بود که اصلاً به چه دليل چنين سنگ هايي ساخته شدند و مردم دوران باستان در چه مواردي از آنها استفاده مي کردند.
البته انتشار خبر کشف اين سنگ هاي کروي باعث شد که اين اشياي شگفت انگيز در معرض خطر قرار بگيرند. چرا که تعداد زيادي از آنها توسط انفجارهايي که جست وجو گران گنج با ديناميت به وجود مي آورند، آسيب ديدند. بعضي از آنها هم که در مزرعه ها قرار داشتند هنگام کشاورزي با بي توجهي کشاورزان ترک خوردند و شکستند. به اين ترتيب امروز، تعداد انگشت شماري از اين گوي هاي افسانه اي در مکان هاي اصلي خود باقي مانده اند.

سنگ هايي با اندازه و وزن عجيب
 

يکي از موارد جالب توجه درباره اين سنگ هاي عجيب، وزن و اندازه اسرارآميز آنهاست. بعضي از آنها ابعاد بسيار بزرگي دارند و وزن شان بيش از صدها تن تخمين زده مي شود. برآورد شده است که بزرگ ترين نوع اين سنگ هاي کروي بيش از 16 تن وزن دارند.
با اين حال تعداد اين سنگ هاي کروي که با مهارت بسيار زيادي به اين شکل تراشيده شده اند، بسيار بيشتر از آن چيزي است که برآورد مي شود و باستان شناسان معتقدند که بسياري از اين سنگ ها يا هنوز کشف نشده اند يا در اثر بي توجهي نابود شده اند.

سنگ هاي کروي چگونه شکل گرفتند؟
 

تقريباً تمام اين سنگ هاي کروي از ماده اي سخت به اسم گرانودايرايت ساخته شده اند که به نظر مي رسد يکي از انواع سنگ هاي آذريني باشند که در دامنه هاي کوه هايي که در منطقه اي به نام تالامانکا قرار گرفته اند پيدا مي شوند. تعدادي از اين سنگ ها هم از يک ماده سخت که شبيه سنگ آهنک است ساخته شده اند؛ اين ماده از ترکيب شدن پوسته صدف و شن و ماسه در رسوبات ساحلي به وجود آمده است. باستان شناسان مي گويند که اين سنگ هاي کروي شکل به احتمال زياد از طريق تراش دادن تخته سنگ هاي بزرگ به وجود آمده اند.
دانشمندان حدس مي زنند که سختي توپ ها مي تواند به دليل استفاده همزمان از گرما (زغال گرم) و سرما (آب سرد) در هنگام ساختن آنها باشد. سازندگان اين کره ها وقتي که آنها شکل کروي پيدا مي کردند با جلا دادنشان، درخشش خاصي به اين سنگ ها مي بخشيدند. با اين حال نکته جالب اينجاست که تمام اين فرايندها بدون استفاده از ابزارهاي فلزي، پرتوهاي ليزر يا تکنولوژي امروزي انجام شده است.

سازندگان اجسام کروي اسرارآميز
 

اين سنگ هاي کروي به احتمال زياد توسط اجداد بومياني که در کاستاريکا زندگي مي کردند، ساخته شده اند. ساکنان کاستاريکا تا زمان فتح اين کشور توسط اسپانيايي ها، همين مردمان بومي بودند؛ آنها که به زبان چيبچان سخن مي گفتند از جاهاي مختلفي مثل شرق هندوراس يا شمال کلمبيا به کاستاريکا آمده بودند. شيوه معاش ساکنان بومي کاستاريکا در آن زمان ماهيگيري و شکار بود.
بررسي هاي باستان شناسان نشان مي دهد که اين سنگ هاي کروي شکل تاريخچه طولاني اي دارند. آنها درواقع در يک دوره زماني 1800 ساله ساخته شده اند که از 200 سال پيش از ميلاد مسيح شروع شد و تا زمان مستعمره شدن کاستاريکا توسط اسپانياي ها ادامه مي يابد.
به عقيده باستان شناسان اين سنگ هاي کروي شکل، نشان ويژه اي از دوران سفال فرهنگ آگوي بوئناس هستند. همچنين بعضي از آنان با تعدادي زيورآلات طلا دفن شده اند که نشان مي دهد متعلق به هزار سال بعد از ميلاد مسيح هستند. احتمالاً ساخت سنگ هاي کروي شکل اوليه، چندين نسل طول مي کشيده و در اين مدت سنگ ها نسل به نسل انتقال پيدا مي کردند و اشکالاتي که در ساخت آنها وجود داشت برطرف مي شد.

اشيايي با کاربرد نامشخص
 

با اين حال هيچ کس نمي داند هدف از ساختن اين کره هاي سنگي دقيقاً چه چيزي بوده ؛ ساخت اين توپ هاي سنگي زماني که کاشفان اسپانيايي پا به اين سرزمين گذاشتند متوقف شد ؛ درنتيجه تا دهه 40 ميلادي که اين سنگ ها کشف شدند آنها کاملاً به فراموشي سپرده شده بودند.
نکته ديگري که توجه دانشمندان را جلب کرده، روش چيدن سنگ هايي است که به صورت گروهي کشف شده اند.
اين سنگ ها به شکل هاي مختلفي چيده شده اند ؛ براي مثال بعضي از آنها به شکل خطوط مستقيم و منحني و تعدادي هم به شکل مثلث چيده شده اند.
حتي تعدادي از اين گوي هاي سنگي در حالتي کشف شدند که در يک خط مستقيم رو به جهت شمال مغناطيسي مرتب شده بودند و همين امر منجر به اين حدس و گمان شد که سازندگان گوي ها بايد از قطب نماهاي مغناطيسي براي چيدن آنها استفاده کرده باشند و يا با نجوم، آشنايي کاملي داشته باشند.
نکته عجيب ديگر اين است که بسياري از اين سنگ هاي کروي به تنهايي يا به شکل گروهي و يا چيدمان خاص روي تپه هاي کوتاه پيدا شده اند. اين نکته باعث شد که محققان، نظريه هاي مختلفي را در اين زمينه مطرح کنند. بعضي از آنان گمان مي کردند که اين گوي ها در درون خانه هايي که بر بالاي تپه ها قرار داشت ساخته مي شدند تا کسي نتواند آن ها را از نزديک ببيند. اما بعضي ديگر معتقدند که اين سنگ ها به اين دليل روي تپه ها قرار داده شده اند که از شر سيل در امان باشند و آسيب نبينند. متأسفانه انتقال اين گوي ها از مکان هاي اصلي اي که پيدا شده بودند به مکان هاي ديگر، باعث شده امکان مطالعات باستان شناسي دقيق روي آنها کم شود.
منبع: نشريه همشهري سرنخ شماره 113