نویسنده: حسین جاوید جهرمی
در شش آیه از «سوره انعام» به علائم و نشانه‌های آخرالزمان و قیام جهانی حضرت مهدی(عج) اشاره شده است.
قرآن و روایات متواتره اسلام و کتاب‌های مقدس آسمانی و نوشته‌های گروهی از مدعیان نبوت، به زبان‌های گوناگون و تعبیرات مختلف، بشریت را به یک آینده درخشان و عصر مشعشعی نوید و بشارت داده‌اند که جهان در آن عصر، روضه رضوان شود و نمونه‌ای از حیات در بهشت برین، در همین جهان تشکیل شود که گویی جهان، آفرینش نوینی به خود گرفته است.
در آن عصر، زمام اجتماع کبیر جهانی از دست بیدادگران بیرون می‌رود و حکومت و داوری به دست با کفایت برگزیدگان خدا و پرهیزگاران می‌افتد و ریاست و دولت حقه الهی و زمامداری جهان بشریت، به امر لازم الاجرای الهی در آن زمان، مخصوص موعود کل ملل، حضرت مهدی قائم آل محمد(ص) است.
در شش آیه از سوره انعام به علائم و نشانه‌های آخرالزمان و قیام جهانی حضرت مهدی(عج) اشاره شده است.
خداوند در آیه 31 سوره انعام می‌فرماید: «حَتَی إِذَا جَاءتهُمُ السَاعَةُ بَغتَةً؛(1) تا هنگامی که ناگهان ساعت (قیامت) فرا می‌رسد.» «الساعه» به علائم و نشانه‌های آخرالزمان و پدید آمدن آنها پیش از ظهور و قیام حضرت مهدی(عج) اشاره دارد.(2)
در آیه 40 این سوره از قرآن کریم آمده است: «قُل أَرَأَیتُکُم إِن أَتَاکُم عَذَابُ اللهِ! أَو أَتَتکُمُ السَاعَـةُ! أو أتتکم الساعه(3)؛ بگو ای محمد آیا هیچ فکر کرده‌اید اگر عذاب پروردگار به سوی شما آید و ساعت (قیامت) بر پا شود؟»
روایتی از پیامبر اکرم(ص) درباره ساعت قیامت نقل شده است که قبل از آن 10 نشانه و آیت بروز می‌کنند که تمام آنها از علائم ظهور و قیام حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) است.(4)
خداوند در آیه 44 این سوره می‌فرماید: «فَلَمَا نَسُوا مَا ذُکِرُوا بِهِ فَتَحنَا عَلَیهِم أَبوَابَ کُلِ شَیءٍ حَتَی إِذَا فَرِحُوا بِمَا أُوتُوا أَخَذنَاهُم بَغتَةً فَإِذَا هُم مُبلِسُونَ؛(5) هنگامی که (اندرزها سود نبخشید) آنچه به آنها یادآوری شده بود، فراموش کردند. درهای همه چیز (از نعمت‌ها) را به روی آنها گشودیم تا (کاملاً) خوشحال شدند (و دل به آنها بستند) ناگهان آنها را گرفتیم (و سخت مجازات کردیم). در این هنگام همه مأیوس شدند (و درهای امید به روی آنها بسته شد).»
ابی حمزه از امام باقر(ع) نقل می‌کند: حضرت درباره «أخذهم بغته فاذا هم مبلسون» فرمودند: «یعنی قیام قائم».(6)
در آیه 89 سوره انعام آمده است: «فَإِن یَکفُر بِهَا هَؤُلاء فَقَد وَکَلنَا بِهَا قَومًا لَیسُوا بِهَا بِکَافِرِینَ(7)؛ و اگر نسبت به آن کفر ورزند (مهم نیست زیرا) کسانی را نگاهبان آن ساخته‌ایم که نسبت به آن کافر نیستند.»
امام صادق(ع) درباره «قوما لیسوا بها بکافرین» فرمود: «اشاره به اصحاب و یاران حضرت مهدی(عج) است.»(8)
در آیه 115 سوره انعام آمده است: «وَتَمَت کَلِمَتُ رَبِکَ صِدقًا وَعَدلاً لاَ مُبَدِلِ لِکَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَمِیعُ العَلِیمُ(9)؛ و کلام پروردگار تو با صدق و عدل به انجام رسید، هیچ کس نمی‌تواند کلمات او را دگرگون سازد و او شنونده دانا است.»
علی بن رباب از امام صادق(ع) نقل می‌کند که حضرت درباره این آیه شریفه فرمودند: «مراد از آیات، حضرت قائم (ع) است»، سپس فرمودند: «در زمان ظهور و قیام حضرت مهدی(ع) ایمان آوردن کسانی که پیش از قیام، ایمان نیاورده بودند، سودی ندارد؛ هر چند که ایمان به امامان قبل از او داشته باشند.»
آنگاه فرمودند: «خوشا به حال دوست‌داران قائم ما، که انتظار ظهور آن حضرت را در حال غیبت او دارند و خوشا به حال اطاعت‌کنندگان حضرتش در زمان ظهور، دوستان و اولیای خدا هستند، ترس و بیمی برایشان نیست و هیچ گاه محزون و غمناک نمی‌شوند.»(12)
در چهار آیه از سوره ابراهیم به علائم و نشانه‌های آخرالزمان و قیام جهانی حضرت مهدی(عج) اشاره شده است.
خداوند در آیه پنج سوره ابراهیم می‌فرماید: «وَذَکِرهُم بِأَیَامِ اللهِ»(13) و «أَیَامِ اللهِ» را به آنها یادآور می‌شود. از مثنی الحناط، از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) روایت است که در ذیل این آیه شریفه فرمودند: «أَیَامِ اللهِ، روزهای خدا، سه روز است، روز قیام قائم، رجعت و روز قیامت.»(14)
در آیه 24 سوره ابراهیم آمده است: «أَلَم تَرَ کَیفَ ضَرَبَ اللهُ مَثَلاً کَلِمَهً طَیِبَهً کَشَجَرهٍ طَیِبَهٍ أَصلُهَا ثَابِتٌ وَفَرعُهَا فِی السَمَاء(15)؛ آیا ندیدی چگونه خداوند کلمه طیبه (و گفتار پاکیزه) را به درخت پاکیزه‌ای تشبیه کرده که ریشه آن (در زمین) ثابت و شاخه آن در آسمان است؟»
سلام خثمعی می‌گوید: بر امام باقر(ع) وارد شدم و درباره این آیه شریفه پرسش کردم، حضرت فرمودند: «سلام بر درخت محمد و فروع آن علی، امیرالمؤمنین و میوه آن حسن و حسین و شاخه آن فاطمه و فروع آن شاخه، امامانی که از فرزندان فاطمه(س) و برگ‌های آن درخت که شیعیان و دوست‌داران اهل بیت(ع) هستند.»(16) به درستی که حضرت قائم(عج) آخرین امام معصوم از فرزندان فاطمه و علی(ع) است، پس به تحقیق این آیه شریفه شامل و منطبق بر حضرت است.
خداوند در آیه 44 سوره ابراهیم فرموده است: «فَیَقُولُ الَذِینَ ظَلَمُوا رَبَنَا أَخِّرنَا إِلَی أَجَلٍ قَرِیبٍ؛(17) آن روز که ظالمان می‌گویند: پروردگارا مدت کوتاهی ما را مهلت ده.» محمد بن مسلم از امام باقر(ع) در تفسیر این آیه کریمه روایت نقل می‌کند که حضرت فرمودند: «می‌خواستند (ظالمان و ستمگران) تا خروج حضرت قائم(ع) مهلت گیرند.»(18)
در آیه 45 این سوره آمده است: «وَسَکَنتُم فِی مَسَاکِنِ الَذِینَ ظَلَمُوا أَنفُسَهُم؛(19) شما نبودید که در منازل و (کاخ‌های) کسانی که به خویشتن ستم کردند، سکنا گزیدید».
جمعی در محضر امام صادق(ع) بودند، سخنی از خانه‌های بنی‌عباس به میان آمد، مردی گفت: خداوند خرابی آنها را به ما بنمایاند، امام صادق(ع)فرمودند: «چنین مگو. آنجا مسکن حضرت قائم(ع) و اصحابش خواهد شد؛ مگر نشنیده‌ای که خداوند می‌فرماید: «وَسَکَنتُم فِی مَسَاکِنِ الَذِینَ ظَلَمُوا أَنفُسَهُم».(20)
قرآن و روایات متواتره اسلام و کتاب‌های مقدس آسمانی و نوشته‌های گروهی از مدعیان نبوت، به زبان‌های گوناگون و تعبیرات مختلف، بشریت را به یک آینده درخشان و عصر مشعشعی نوید و بشارت داده‌اند که جهان در آن عصر، روضه رضوان شود و نمونه‌ای از حیات در بهشت برین، در همین جهان تشکیل شود که گویی جهان، آفرینش نوینی به خود گرفته است.
در آن عصر، زمام اجتماع کبیر جهانی از دست بیدادگران بیرون می‌رود و حکومت و داوری به دست با کفایت برگزیدگان خدا و پرهیزگاران می‌افتد و ریاست و دولت حقه الهی و زمامداری جهان بشریت، به امر لازم الاجرای الهی در آن زمان، مخصوص موعود کل ملل، حضرت مهدی قائم آل محمد(ص) است.
در شش آیه از سوره انعام به علائم و نشانه‌های آخرالزمان و قیام جهانی حضرت مهدی(عج) اشاره شده است.
خداوند در آیه 31 سوره انعام می‌فرماید: «حَتَی إِذَا جَاءتهُمُ السَاعَةُ بَغتَةً؛(1) تا هنگامی که ناگهان ساعت (قیامت) فرا می‌رسد.» «الساعه» به علائم و نشانه‌های آخرالزمان و پدید آمدن آنها پیش از ظهور و قیام حضرت مهدی(عج) اشاره دارد.(2)
در آیه 40 این سوره از قرآن کریم آمده است: «قُل أَرَأَیتُکُم إِن أَتَاکُم عَذَابُ اللهِ! أَو أَتَتکُمُ السَاعَـةُ! أو أتتکم الساعه(3)؛ بگو ای محمد آیا هیچ فکر کرده‌اید اگر عذاب پروردگار به سوی شما آید و ساعت (قیامت) بر پا شود؟»
روایتی از پیامبر اکرم(ص) درباره ساعت قیامت نقل شده است که قبل از آن 10 نشانه و آیت بروز می‌کنند که تمام آنها از علائم ظهور و قیام حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) است.(4)
خداوند در آیه 44 این سوره می‌فرماید: «فَلَمَا نَسُوا مَا ذُکِرُوا بِهِ فَتَحنَا عَلَیهِم أَبوَابَ کُلِ شَیءٍ حَتَی إِذَا فَرِحُوا بِمَا أُوتُوا أَخَذنَاهُم بَغتَةً فَإِذَا هُم مُبلِسُونَ؛(5) هنگامی که (اندرزها سود نبخشید) آنچه به آنها یادآوری شده بود، فراموش کردند. درهای همه چیز (از نعمت‌ها) را به روی آنها گشودیم تا (کاملاً) خوشحال شدند (و دل به آنها بستند) ناگهان آنها را گرفتیم (و سخت مجازات کردیم). در این هنگام همه مأیوس شدند (و درهای امید به روی آنها بسته شد).»
ابی حمزه از امام باقر(ع) نقل می‌کند: حضرت درباره «أخذهم بغته فاذا هم مبلسون» فرمودند: «یعنی قیام قائم».(6)
در آیه 89 سوره انعام آمده است: «فَإِن یَکفُر بِهَا هَؤُلاء فَقَد وَکَلنَا بِهَا قَومًا لَیسُوا بِهَا بِکَافِرِینَ(7)؛ و اگر نسبت به آن کفر ورزند (مهم نیست زیرا) کسانی را نگاهبان آن ساخته‌ایم که نسبت به آن کافر نیستند.»
امام صادق(ع) درباره «قوما لیسوا بها بکافرین» فرمود: «اشاره به اصحاب و یاران حضرت مهدی(عج) است.»(8)
در آیه 115 سوره انعام آمده است: «وَتَمَت کَلِمَتُ رَبِکَ صِدقًا وَعَدلاً لاَ مُبَدِلِ لِکَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَمِیعُ العَلِیمُ(9)؛ و کلام پروردگار تو با صدق و عدل به انجام رسید، هیچ کس نمی‌تواند کلمات او را دگرگون سازد و او شنونده دانا است.»
در بیش از ده حدیث آمده که این آیه شریفه «وَتَمَت کَلِمَتُ رَبِکَ»؛ بین دو چشم یا بر بازو یا بین دو کتف هر امامی نوشته شده است و در زیارت نامه‌های اهل بیت(ع) کلمات الله اطلاق بر ائمه اطهار(ع) شده است. «نحن الکلمات التّامات»؛ که اول آنها حضرت امیرالمؤمنین(ع) و آخر آنان
حضرت مهدی(عج) است.(10)
خداوند در آیه 158 سوره انعام می‌فرماید: «یَومَ یَأتِی بَعضُ آیَاتِ رَبِکَ لاَ یَنفَعُ نَفسًا إِیمَانُهَا لَم تَکُن آمَنَت مِن قَبلُ أَو کَسَبَت فِی إِیمَانِهَا خَیرًا قُلِ انتَظِرُوا إِنَا مُنتَظِرُونَ؛(11) آن روز که این آیات و نشانه‌ها تحقق پذیرد، ایمان آوردن افرادی که قبلأ ایمان نیاورده‌اند یا عمل نیکی انجام نداده‌اند، سودی به حالشان ندارد، بگو (اگر که شما چنین انتظارات غلطی دارید) انتظار بکشید، ما هم انتظار (کیفر شما را) می‌کشیم.»حضرت مهدی(عج) است.(10)
علی بن رباب از امام صادق(ع) نقل می‌کند که حضرت درباره این آیه شریفه فرمودند: «مراد از آیات، حضرت قائم (ع) است»، سپس فرمودند: «در زمان ظهور و قیام حضرت مهدی(ع) ایمان آوردن کسانی که پیش از قیام، ایمان نیاورده بودند، سودی ندارد؛ هر چند که ایمان به امامان قبل از او داشته باشند.»
آنگاه فرمودند: «خوشا به حال دوست‌داران قائم ما، که انتظار ظهور آن حضرت را در حال غیبت او دارند و خوشا به حال اطاعت‌کنندگان حضرتش در زمان ظهور، دوستان و اولیای خدا هستند، ترس و بیمی برایشان نیست و هیچ گاه محزون و غمناک نمی‌شوند.»(12)
در چهار آیه از سوره ابراهیم به علائم و نشانه‌های آخرالزمان و قیام جهانی حضرت مهدی(عج) اشاره شده است.
خداوند در آیه پنج سوره ابراهیم می‌فرماید: «وَذَکِرهُم بِأَیَامِ اللهِ»(13) و «أَیَامِ اللهِ» را به آنها یادآور می‌شود. از مثنی الحناط، از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) روایت است که در ذیل این آیه شریفه فرمودند: «أَیَامِ اللهِ، روزهای خدا، سه روز است، روز قیام قائم، رجعت و روز قیامت.»(14)
در آیه 24 سوره ابراهیم آمده است: «أَلَم تَرَ کَیفَ ضَرَبَ اللهُ مَثَلاً کَلِمَهً طَیِبَهً کَشَجَرهٍ طَیِبَهٍ أَصلُهَا ثَابِتٌ وَفَرعُهَا فِی السَمَاء(15)؛ آیا ندیدی چگونه خداوند کلمه طیبه (و گفتار پاکیزه) را به درخت پاکیزه‌ای تشبیه کرده که ریشه آن (در زمین) ثابت و شاخه آن در آسمان است؟»
سلام خثمعی می‌گوید: بر امام باقر(ع) وارد شدم و درباره این آیه شریفه پرسش کردم، حضرت فرمودند: «سلام بر درخت محمد و فروع آن علی، امیرالمؤمنین و میوه آن حسن و حسین و شاخه آن فاطمه و فروع آن شاخه، امامانی که از فرزندان فاطمه(س) و برگ‌های آن درخت که شیعیان و دوست‌داران اهل بیت(ع) هستند.»(16) به درستی که حضرت قائم(عج) آخرین امام معصوم از فرزندان فاطمه و علی(ع) است، پس به تحقیق این آیه شریفه شامل و منطبق بر حضرت است.
خداوند در آیه 44 سوره ابراهیم فرموده است: «فَیَقُولُ الَذِینَ ظَلَمُوا رَبَنَا أَخِّرنَا إِلَی أَجَلٍ قَرِیبٍ؛(17) آن روز که ظالمان می‌گویند: پروردگارا مدت کوتاهی ما را مهلت ده.» محمد بن مسلم از امام باقر(ع) در تفسیر این آیه کریمه روایت نقل می‌کند که حضرت فرمودند: «می‌خواستند (ظالمان و ستمگران) تا خروج حضرت قائم(ع) مهلت گیرند.»(18)
در آیه 45 این سوره آمده است: «وَسَکَنتُم فِی مَسَاکِنِ الَذِینَ ظَلَمُوا أَنفُسَهُم؛(19) شما نبودید که در منازل و (کاخ‌های) کسانی که به خویشتن ستم کردند، سکنا گزیدید».
جمعی در محضر امام صادق(ع) بودند، سخنی از خانه‌های بنی‌عباس به میان آمد، مردی گفت: خداوند خرابی آنها را به ما بنمایاند، امام صادق(ع)فرمودند: «چنین مگو. آنجا مسکن حضرت قائم(ع) و اصحابش خواهد شد؛ مگر نشنیده‌ای که خداوند می‌فرماید: «وَسَکَنتُم فِی مَسَاکِنِ الَذِینَ ظَلَمُوا أَنفُسَهُم».(20)
پی‌نوشت‌ها:
1. سوره انعام (6)، آیه 21.
2. المهدی فی القرآن، ص 43.
3. سوره انعام (6)، آیه 40.
4. المهدی فی القرآن، ص 45 ، 10 نشانه مشروحاً ذکر شده، مراجعه شود.
5. سوره انعام (6)، آیه 44.
6. غایه المرام، ص 226، تفسیر صافی، ج 2، ص 173.
7. سوره انعام (6)، آیه 89.
8. ینابیع الموده، ص 422؛ غایه المرام، ص 226.
9. غایه المرام، ص 115.
10. تفسیر اطیب البیان، ج 5، ص 180.
11. سوره انعام (6)، آیه 158.
12. ینابیع الموده، ص 422؛ تفسیر برهان، ج 1، ص 564.
13. سوره ابراهیم (14)، آیه 5.
14. ینابیع الموده، ص 434؛ غایه المرام، ص 736.
15. سوره ابراهیم (14)، آیه 24.
16. شواهد التنزیل، ج 1، ص 311.
17. سوره ابراهیم (14)، آیه 44.
18. اثبات الهدی، ج 7، ص 10؛ تفسیر برهان، ج 2، ص 321.
19. سوره ابراهیم (14)، آیه 45.
20. تفسیر برهان، ج 2، ص 331؛ اثبات الهدی، ج 2، ص 100.
/ج
