نویسنده:دکتر میرفرهاد قلعه‌بندی*
جالب است بگوییم گرچه شیوع شکایت‌های خواب در زنان دو برابر مردان است ولی 75 درصد پژوهش‌های خواب روی مردان صورت گرفته است. با وجود فراوانی شکایت‌های خواب در زنان، ساختار عمومی خواب در زنان تفاوت‌های مهمی با مردان ندارد. تفاوت در وضعیت جسمانی، هورمون‌های جنسی و نقش‌های اجتماعی و تبعات اقتصادی- اجتماعی و روانی آن می‌تواند در افزایش مشکلات خواب خانم‌ها نقش داشته باشد.
هورمون‌های جنسی روی ریتم سیرکادین (ریتم24 ساعته خواب – بیداری) و خواب تاثیر می‌گذارد. شاید بتوان گفت تا قبل از بلوغ به طور کلی خواب در دختران و پسران مشابه و یکسان است. تفاوت بارز جنسیتی در خواب از دوران بلوغ شروع می‌شود.
تغییرات شدید فیزیولوژیک، هورمون‌ها، حرارت بدن و هیجان‌ها در طی بلوغ، عادت ماهیانه، بارداری و یائسگی تاثیرات عمیقی بر کیفیت خواب، کارکرد روزانه و احساس سلامت و نشاط در دختران جوان و خانم‌ها دارد.
پژوهش‌ها نشان داده در 50 درصد موارد، خانم‌ها طی دوره یائسگی دچار بی‌خوابی می‌شوند. 20 درصد خانم‌های یائسه کمتر از 6 ساعت می‌خوابند.
گروهی از پزشکان معتقدند هورمون درمانی دوره یائسگی در کاهش مشکلات خواب موثر است. یادآوری می‌شود که اختلال خواب در زنان میانسال را نباید به عنوان یک پدیده طبیعی دوره یائسگی تلقی کرد و حتما لازم است در صورت بروز آن به پزشک متخصص مراجعه شود.
پژوهش‌های انجام شده در مورد خواب و زندگی اجتماعی زنان در جوامع غربی نشان داده است که در 80 درصد موارد زنان شاغل از «خستگی» و «فرسودگی» شاکی هستند و نیمی از آنها خواب ناکافی دارند. بنابراین تنظیم شیفت‌های کاری و مدیریت استرس موجود شاید راه‌حل مناسبی باشد.
بسیاری از خانم ها می پرسند آیا می‌توان از داروهای بدون نسخه برای درمان این بی‌خوابی استفاده کرد؟
قبل از اقدام به خود درمانی بهتر است علت اصلی بی‌خوابی را پیدا کنید. در بیشتر موارد بی‌خوابی یک بیماری نیست، یک نشانه است. در بعضی از بیماران علت مشخصی نمی‌توان برای بی‌خوابی یافت. قبل از مصرف هر نوع داروی بدون نسخه که به عنوان داروهای خواب آور تبلیغ می‌شوند، شما به دریافت کمک تخصصی نیاز دارید. در بعضی افراد حتی مصرف داروهای ساده بدون نسخه برای رفع بی‌خوابی می‌تواند دردسرساز شود. مثلا در افراد دچار گلوکوم (بیماری چشمی که باعث افزایش فشار چشم می‌شود و در صورت عدم درمان منجر به نابینایی خواهد شد) با احتیاط بسیار و تحت نظر پزشک باید دارو مصرف کرد. مصرف داروهای بدون نسخه در افراد دچار مشکلات ادراری مانند بزرگی غده پروستات که در مردان سالمند شایع است، باید با احتیاط زیادی صورت گیرد. در افرادی که بیماری مزمن ریه دارند نیز این داروها باعث شدیدتر شدن بیماری می‌شود.
هورمون‌های جنسی روی ریتم سیرکادین (ریتم24 ساعته خواب – بیداری) و خواب تاثیر می‌گذارد. شاید بتوان گفت تا قبل از بلوغ به طور کلی خواب در دختران و پسران مشابه و یکسان است. تفاوت بارز جنسیتی در خواب از دوران بلوغ شروع می‌شود.
تغییرات شدید فیزیولوژیک، هورمون‌ها، حرارت بدن و هیجان‌ها در طی بلوغ، عادت ماهیانه، بارداری و یائسگی تاثیرات عمیقی بر کیفیت خواب، کارکرد روزانه و احساس سلامت و نشاط در دختران جوان و خانم‌ها دارد.
پژوهش‌ها نشان داده در 50 درصد موارد، خانم‌ها طی دوره یائسگی دچار بی‌خوابی می‌شوند. 20 درصد خانم‌های یائسه کمتر از 6 ساعت می‌خوابند.
گروهی از پزشکان معتقدند هورمون درمانی دوره یائسگی در کاهش مشکلات خواب موثر است. یادآوری می‌شود که اختلال خواب در زنان میانسال را نباید به عنوان یک پدیده طبیعی دوره یائسگی تلقی کرد و حتما لازم است در صورت بروز آن به پزشک متخصص مراجعه شود.
پژوهش‌های انجام شده در مورد خواب و زندگی اجتماعی زنان در جوامع غربی نشان داده است که در 80 درصد موارد زنان شاغل از «خستگی» و «فرسودگی» شاکی هستند و نیمی از آنها خواب ناکافی دارند. بنابراین تنظیم شیفت‌های کاری و مدیریت استرس موجود شاید راه‌حل مناسبی باشد.
بسیاری از خانم ها می پرسند آیا می‌توان از داروهای بدون نسخه برای درمان این بی‌خوابی استفاده کرد؟
قبل از اقدام به خود درمانی بهتر است علت اصلی بی‌خوابی را پیدا کنید. در بیشتر موارد بی‌خوابی یک بیماری نیست، یک نشانه است. در بعضی از بیماران علت مشخصی نمی‌توان برای بی‌خوابی یافت. قبل از مصرف هر نوع داروی بدون نسخه که به عنوان داروهای خواب آور تبلیغ می‌شوند، شما به دریافت کمک تخصصی نیاز دارید. در بعضی افراد حتی مصرف داروهای ساده بدون نسخه برای رفع بی‌خوابی می‌تواند دردسرساز شود. مثلا در افراد دچار گلوکوم (بیماری چشمی که باعث افزایش فشار چشم می‌شود و در صورت عدم درمان منجر به نابینایی خواهد شد) با احتیاط بسیار و تحت نظر پزشک باید دارو مصرف کرد. مصرف داروهای بدون نسخه در افراد دچار مشکلات ادراری مانند بزرگی غده پروستات که در مردان سالمند شایع است، باید با احتیاط زیادی صورت گیرد. در افرادی که بیماری مزمن ریه دارند نیز این داروها باعث شدیدتر شدن بیماری می‌شود.
پی‌نوشت‌ها:
* فلوشیپ اختلالات خواب
منبع:هفته نامه سلامت/ج
