۱. نا امن کردن راهها و اقدام بر ضد وسائل حمل و نقل
هواپیماربایی، حمله مسلحانه به فرودگاه ها و بنادر، تصرف و غارت کشتی های غیرنظامی ازاقدامات تروریستی شایع بین المللی است. از دیدگاه فقهی جرائم فوق از مصادیق روشن۲. سلب آسایش اجتماعی و به خطر انداختن جان و مال و ناموس مردم
سلب آسایش اجتماعی و به خطر انداختن جان و مال و ناموس از مصادیق روشن محارب است. اغلب فقیهانی که درباره محارب بحث کرده اند از سلب آسایش اجتماعی و به خطرانداختن جان و مال و ناموس مردم به عنوان رکن اصلی محارب یاد کرده اند. چون در این باره به تفصیل در مبحث تعریف ماهوی محارب بحث کردیم؛ نیازی به تکرار بحث نمی باشد.افزون بر اینکه اهتمام ویژه ای که اسلام برای جان، ناموس و مال مردم قائل شده بر کسی پوشیده نیست. خدای متعال کشتن به ناحق یک انسان را همانند کشتن همه انسان ها شمرده وفرموده است:مِن أَجْلِ ذََلِکَ کَتَبْنَا عَلَی ََ بَنِی إِسْرَائِیلَ أَنَّهُ مَن قَتَلَ نَفْساً بِغَیْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِی الْأَرْضِ فَکَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعاً وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعاً. (مائده: ۳۲)به این جهت، بر بنی اسرائیل مقرر داشتیم که هر کس، کسی را جز به قصاص، یا به جزای فساددر روی زمین بکشد، مانند این است که همه مردم را کشته باشد، و هر کس، کسی را زنده بدارد،مانند این است که همه مردم را زنده داشته باشد.آیه شریفه یک ضابطه و مبنای فقهی را مشخص می کند که در ادیان الهی از جمله اسلام،قتل نفس تنها در دو مورد جایز است؛ یکی قتل نفس در برابر نفس یا همان قصاص و دیگری قتل به عنوان مجازات افساد فی الارض. وگرنه قتل نفس نه تنها جایز نیست بلکه از دیدگاه اسلام همانند قتل همه مردم است.این آیه اصل بسیار والا و بلند مرتبه حقوق بشری است، زیرا در این آیه تعبیر به «نفس» و«ناس» شده است و قید مسلمان بودن و مؤمن بودن نیامده است. نامه جاودانه مولی علی(ع) به مالک اشتر سندی ارزشمند در زمینه مملکت داری بویژه حفظ کرامت و خون انسان های بی گناه است. فرازی از این نامه ارجمند را زینت بخش این قسمت از کتاب می کنم.ای مالک بترس از خون ها و به ناحق ریختن آنها، که چیزی چون ریختن خون به ناحق،- آدمی - را به کیفر نرساند، و گناه را بزرگ نگرداند، و نعمت را نبرد و رشته عمر را نبُرد، و خداوندسبحان، روز رستاخیز، نخستین قضاوتی که میان بندگان کند در خونهایی باشد که از، یکدیگرریخته اند. پس حکومت خود را با ریختن خونی به حرام، نیرومند مکن که به حرام ریختن خون، قدرت را به ناتوانی و سستی کشاند و دولت را از صاحب آن به دیگری بگرداند و به کشتن به ناحق، تو را نزد من و خدا عذری به کار نیاید چه در آن قصاص باید، واگر دچار خطا گشتی وتازیانه یا شمشیر یا دستت از فرمان برون شد - و به ناخواه کسی را کشتی - چه در مشت زدن وبالاتر، بیم کشتن است! مبادا نخوت دولت تو را وادارد که خود را برتر دانی و خونبهای کشته رابه خاندانش نرسانی[ . نهج البلاغه، نامه ۵۳ ، ترجمه شهیدی، ص ۳۳۹۳. تخریب اماکن عمومی و آلوده کردن آبها
تخریب ابنیه، تسهیلات و ارتباطات عمومی، آلوده کردن آبها، تحریک بیماری های واگیر،استفاده از سلاح های شیمیایی و میکروبی و... از آماج های تروریستی محسوب می شود. ازنگاه فقه مسلمانان حق ندارند از این قبیل امور استفاده کنند، آب ها را آلوده سازند و اماکن عمومی، جنگلها، و درختان را تخریب نمایند.امام صادق(ع) فرمودند:پیامبر گرامی اسلام(ص) هنگامی که می خواست سپاهی را برای جنگ اعزام کند، آنان را فرامی خواند و در برابرشان می نشست و می فرمود: «با نام خدا و برای خدا و در راه خدا سفر را آغازکنید، نیرنگ و حقّه نزنید، مثله نکنید، سالخوردگان، کودکان و زنان را نکشید، درختی را نبریدمگر مجبور شوید. امام صادق از امام علی(ع) نقل کرده است که پیامبر(ص) از ریختن سم (استفاده از سلاح شیمیایی) در سرزمین مشرکان نهی کرد[ . الفروع من الکافی، ج ۵ ، ص ۲۷ ]حضرت علی(ع) در جنگ صفین به نیروهای خویش چنین سفارش کرد: «هرگز با دشمن جنگ را آغاز نکنید تا آنان آغاز کنند، فراریان را نکشید، بر زخمیان متازید، هتک حرمت وعورت نکنید، از مثله کردن بپرهیزید، وارد خانه های آنان مشوید، بر زنان حمله نکنید و به کسی دشنام ندهید.[ . تذکرة الخواص، ص ۹۱ ]هم چنین آن حضرت یاران خود را از تعرض به خانواده و کودکان[ . المناقب، ابن شهرآشوب. ] برحذر می داشت ازپرده دری، برداشتن اموال دشمن[ . الکامل فی التاریخ، ج ۳، ص ۲۹۳ ] ستم به کشاورزان[ . بحارالانوار، بیروت، ج ۹۷، ص ۳۳ ] اسارت گرفتن کودکان[ . الفروع من الکافی، ج ۵ ، ص ۱۲ ] تاختن بر زخمیان[ . تاریخ طبری، ج ۶ ، ص ۳۲۸۲ ]تصرّف چهارپایان و محروم کردن از آب آشامیدنی[ . تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۲۰۰ ] برحذر می داشت. هم چنین از جمله سفارشهای پیامبر به سپاهیان این بوده است: «صومعه نشینان (و عبادت کنندگان خدا) را نکشید،بازرگانان مشرکان را نیازارید[ . سنن بیهقی، ج ۹، ص ۹۰ ] فرستادگان و گروگان ها را نکشید[ . بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۳۱ ] آن که درِ خانه را به روی خود ببندد مصون است[ . فتوح البلدان، ص ۵۳ ] و همچنین از کشتن افراد زمینگیر، نوجوان، خدمتکاران و اجیران درجنگ ها نهی می کرد[ . المصنف، ج ۵ ، ص ۲۰۰. ] نیز از آتش زدن درختان و محصولات کشاورزی به شدّت منع می کرد[. سنن النبی، ص ۸۵ ]تا اینجا روشن شد که استفاده از مواد خطرناک مانند سم، آتش، مواد شیمیایی و میکروبی حتی در دفاع مشروع از دیدگاه فقه ممنوع است، مگر در موارد خاص که ضرورت ایجاب کند. فقیهان این موارد را در فقه متعرض شده اند که برای رعایت اختصار از ذکر آنها خودداری می شود. استفاده از این گونه مواد به قصد ترساندن مردم و سلب آسایش و امنیت از جامعه ازمصادیق محارب است و از نگاه فقه همان کیفرهای سنگین محارب را دارد. مرحوم آیة الله سبزواری نوشته است:اگر آب یا آتش بفرستد یا از سموم به قصد محاربه و ترساندن مردم استفاده کند حکم محاربه را دارد.در مقام استدلال فرموده، این موارد از مصادیق محاربه است و عمومات محاربه این قبیل موارد را شامل می شود. افزون بر این که از روایت سکونی نیز می توان حکم را استفاده کرد.سکونی از جعفر از امام علی(ع) روایت کرده که فرمود:درباره کسی که در خانه دیگری آتش افروخته و باعث سوختن خانه و متاع خانه شده امام(ع)فرمودند: آن شخص باید قیمت خانه و متاع خانه را به عنوان غرامت بپردازد و سپس کشته شود[ . وسائل الشیعه، باب ۳، ابواب حد محارب ]منبع ترور و دفاع مشروع، پژوهشکده تحقیقات اسلامی،نشر زمزم هدایت(1386)
