دکتر امیرهوشنگ باقری، عضو کمیته روان درمانی انجمن علمی روانپزشکی
با شیوع روز افزون اعتیاد، به‌خصوص در سنین نوجوانی و جوانی، لازم است والدین با علایم اعتیاد آشنایی داشته‌باشند تا در صورت مشاهده آنها بتوانند در مراحل اولیه، با اقدام به موقع و مشاوره با متخصصان، از وابستگی و اعتیاد جلوگیری کنند.
به‌طور متوسط 50درصد خانواده‌های ایرانی 5 سال بعد از ابتلای فرزندشان به اعتیاد از آن آگاه می‌شوند. لازم به ذکر است که هیچ‌کدام از علایم به تنهایی نمی‌تواند تشخیص مصرف موادمخدر و اعتیاد را مسجل کند. این علایم گاهی نشانه‌های بیماری‌های دیگر مانند اختلالات دوران بلوغ، افسردگی و ... هستند. والدین هرگز نباید با مشاهده یکی از این علایم برچسب اعتیاد به فرزندشان بزنند بلکه بهتر است بیشتر مراقب او باشند و پس از دیدن چند مورد از رفتار‌های زیر، موضوع را با روان‌پزشک در میان بگذارند. علایم ابتلا به اعتیاد را می‌توان به 3 دسته تغییر‌های عمومی، علایم اختصاصی ماده مورد مصرف و موارد مصرف تقسیم‌بندی کرد. در دسته تغییر‌های عمومی، شاهد تغییر‌های رفتاری و شخصیتی هستیم که عبارتند از:
- تغییر در رفتار فرد مثل قفل کردن در اتاق و غیبت یا ترک بی‌دلیل خانه
- درخواست مکرر پول از افراد با بهانه‌ها و دروغ‌های مختلف
- خرج کردن پول زیاد در مدت کوتاه و گم شدن پول، طلا و وسایل منزل
- کم‌توجهی و بی‌توجهی به وضع ظاهر با تغییر واضح در نحوه لباس پوشیدن، آرایش مو و...
- تمایل به کناره‌گیری از بستگان و ایجاد رابطه با دوستان ناباب و مشکوک
- کاهش احساس مسوولیت، بدقولی و عدم وقت شناسی و غیبت و همچنین افت کارایی در خانه، مدرسه و محل کار
- استفاده سرخود از داروهای آرامبخش و درخواست بی‌رویه داروهای مسکن
- تغییر‌های شدید خواب(بی‌خوابی، خواب آلودگی و خوابیدن در طول روز، کابوس دیدن و...)
- تغییر‌های شدید در عادت‌های غذایی (بی‌اشتهایی، کم‌خوراکی، پرخوری و...)
- خشونت، پرخاشگری، قانون شکنی
در علایم اختصاصی، برحسب نوع ماده مصرفی، علایم اختصاصی مصرف آن ماده را شاهد خواهیم بود. مثلا در مصرف الکل، مستی، تهوع و استفراغ، و ... دیده و بوی الکل نیز از دهان فرد استشمام می‌شود. در صورت مصرف مخدر‌ها شامل تریاک، هروئین و کراک علایمی مانند نشئگی، یبوست، کم‌اشتهایی و لاغر شدن و در صورت قطع مصرف به علت نداشتن پول برای خرید یا اقدام به ترک، علایم ترک شامل: آبریزش چشم و بینی، تهوع و استفراغ، عطسه و خمیازه، دل پیچه و اسهال، درد‌های عضلانی، بی‌قراری، تعریق و بی‌خوابی و ... مشاهده می‌شود. مصرف محرک‌ها شامل کوکائین و شیشه (مت‌آمفتامین) پرفعالیتی، بلندپروازی، پرحرفی، پرخاشگری، کم‌خوابی و بی‌خوابی‌های شدید، کم‌اشتهایی و لاغری سریع و شدید، بدبینی و توهم را در پی خواهد داشت و در صورت قطع مصرف، پرخوابی شدید، پرخوری، کاهش انرژی شدید، بی‌قراری و افسردگی شدید دیده می‌شود. در صورت مصرف حشیش، شاهد قرمزی چشم، افزایش اشتها، خنده‌های بی‌مورد خواهیم بود. موارد مصرف، شامل دیدن فرد درحال مصرف، یافتن موادمخدر یا محرک و وسایل مصرف مثل زرورق، لوله خودکار، کبریت سوخته و فندک اتمی است.
منبع:هفته نامه سلامت
/ج
