نویسنده:مرتضی حاج بابایی
(بیش از آنکه به استعدادت تکیه کنی به تلاشت تکیه کن)
1- بپذیرید که ناکامی بخشی از زندگی است. شکست ها و ناکامی ها ما را قوی تر می سازند به شرط آنکه اهمیت و ارزش آنها را دریابیم. شکست ها و ناکامی ها پلی هستند برای پیروزیها و موفقیت های بعدی به شرط آنکه جرات و شهامت روبرو شدن با آنها را در خود بوجود آورده و بتوانیم آنها را بدون بهانه و بدون هر گونه قید و شرطی بپذیریم.
2- ناکام شدن یا شکست تحصیلی خوردن یعنی نمره نگرفتن، یاد نگرفتن یا نتیجه مورد نظر را بدست نیاوردن. این یک مسئله است. ناکامی و شکست تحصیلی یک مصیبت، یک فاجعه، یک ناتوانی یا یک بلا نیست که راه حل نداشته باشد. بلکه مسئله ای است که راه حل های خاص خودش را دارد. لطفاً صورت مسئله را چندین و چندبار مرور کنید تا رابطه میان داده های این مسئله و آنچه که خواسته شده را پیدا کنید.
3- ناکامی و شکست تحصیلی برای هر فرد می تواند معنایی متفاوت از دیگری داشته باشد. مثلاً دانش آموزی دست نیافتن به مدال طلای المپیاد ادبی یا شیمی را ناکامی تلقی کرده و دیگری تجدید شدن در درس ادبیات یا شیمی برایش شکست و ناکامی به حساب می آید. یکی شاگرد دوم شدن را ناکامی می داند و دیگری رد شدن در یک پایه تحصیلی را ناکامی می داند. بنابراین با خودتان خلوت کرده و ملاک موفقیت و شکست، ناکامی وکامیابی را معین کنید.
4- یادتان باشد که برای ناکامی و شکست هر تعریفی که داشته باشید مهم نیست. مهم آن است که این امر برای همه تلخ و ناخوشایند است. حس بدی را در ما ایجاد می کند. با احساس تان کنار بیایید، آن را بشناسید. آن را بپذیرید و به شکل های دیگر واکنش نسبت به این موضوع بیاندیشید.
5- افراد مختلف نسبت به ناکامی و شکست واکنش های مختلفی از خود نشان می دهند. برخی ناراحت و عصبانی می شوند. تعدادی سعی می کنند علت ناکامی و شکست خود را به گردن دیگران بیاندازند مثلاً این که دبیر یا معلم سئوالات سختی داده بود. یا دبیر بد تصحیح کرده یا خصومت شخصی با من دارد. یا اصلاً بلد نیست درس بدهد و... برخی دیگر از افراد در برابر ناکامی های تحصیلی بویژه اگر یک یا دو بار تکرار شود به این
نتیجه می رسند که من استعداد خواندن یا یادگیری ریاضی یا عربی یا شیمی یا مثلاً فیزیک یا تاریخ را ندارم. این هم نوعی واکنش است. واکنشی که هم سلب مسئولیت از خود کرده و هم توجیه مناسبی برای ناکامی های احتمالی بعدی.
شیوه های متعدد دیگری در برخورد با ناکامی وجود دارد که در این جا به آن نمی پردازیم اما از خودتان بپرسید که واکنش شما در برابر ناکامی و شکست تحصیلی چیست؟ و آیا می توان راه حل دیگری برای آن پیدا کرد یا نه؟
6- متاسفانه دیده می شود که برخی از دوستان نسبت به این مسئله به مرحله در ماندگی آموخته شده می رسند، درماندگی آموخته شده یعنی اینکه به این نتیجه می رسند که تلاش و کوشش آنها هیچ نقشی در تغییر سرنوشت تحصیلی شان ندارد. آنها فکر می کنند که چه فرق می کند چه من بخوانم یا نخوانم باز هم نمی توانم مثلاً نمره بیست بگیرم یا نمره قبولی بیاورم یا... اگر خدای نکرده شما در این مرحله قرار دارید لازم است بدانید که همکاری یک روانشناس یا مشاور متخصص در این رشته می تواند به شدت به شما کمک کند و مشکل شما را حل کند در غیر این صورت این وضعیت خطرناکی است که تیشه به ریشه انگیزه ها و استعدادهای شما می زند.
7- ناکامی و شکست تحصیلی می تواند. درهای موفقیت و سعادت را به روی شما بگشاید اگر ارزش آن را دریابید و به جای برخورد منفعلانه با آن روش های غلبه و پیشگیری از روبرو شدن با چنین پدیدیده ای را بکار ببندید. آن شکستی که گفته می شود پل پیروزی است زاییده چنین شرایطی است.
8- برای پرهیز از ناکامی و شکست تحصیلی به افرادی که می توانند ا لگوی موفقی از نظر شما تلقی گردند نگاه کنید به آنها برچسب منفی پُرکار و خر خوان نزنید. نگویید من هم اگر مثل او خرخوانی می کردم از او بهتر می شدم. یادتان باشد این برچسب های منفی برخاسته از نوعی حسادت و ناتوانی و عصبانیت است. به جای این صفات منفی چرا به آنها به چشم افرادی با اراده و با پشتکار و با برنامه و هدفمند نگاه نکنیم.
نگاه منفی شما به افراد موفق یکی از عواملی است که باعث می شود شما بارها و بارها طعم تلخ ناکامی و شکست را بچشید. زیرا به راه حل درستی و الگوی صحیحی برای فرار از این موقعیت دست پیدا نمی کنید داشتن یک الگوی موفق همواره می تواند نیروی خوبی را در ما برای کسب موفقیت ها و پیروزی های بعدی ایجاد کند. بخاطر داشته باشید که شکست پایان عمر ورزشی یک ورزشکار حرفه ای نیست این یک آغاز است. شکست تحصیلی نیز می تواند چنین باشد به شرط آنکه ما نیز مثل همان ورزشکار حرفه ای عمل کنیم. یعنی تمرین بهتر و بیشتر.
9- برای غلبه بر ناکامی های تحصیلی و یا پیشگیری از روبرو شدن با آن لازم است در عادات خودمان تجدید نظر کنیم. گاهی عادات غلط و بازدارنده مانع رسیدن فرد به پیروزی و موفقیت می شوند. مثلاً ساعتها پای اینترنت نشستن یا ساعت های تماشای تلویزیون و ماهواره و بازی کردن با کامپیوتر و ور رفتن به تلفن همراه و... بدون شک مانعی عمده در راه رسیدن شما به موفقیت است. عادت به نداشتن برنامه، برنامه ریزی نداشتن برای درس خواندن، عادت به خواندن در شب های امتحان، عادت نداشتن به اینکه درسهای هر روز را همان روز بخوانیم. عادت به استفاده و پناه بردن به دیگران برای انجام تمرین ها و تکلیف ها و دهها مورد دیگر و همه و همه نیاز به باز نگری جدی را در ما ایجاد می کنند. زیرا همه ی شما استعداد لازم و کافی را دارید اما عادت غلط مانع بهره وری از استعدادتان می شود.
10- یکی دیگر از راهکارهای غلبه بر ناکامی و شکست تحصیلی این است که شجاع باشید. افراد شجاع، افرادی هستند که در موقعیت های خطرناک و ترسناک، بدون واهمه و ترس و فقط بر اساس اعتماد به نفس بالایی که دارند وارد میدان می شوند. یادتان باشد که افراد شجاع همواره مورد تحسین دیگران واقع می شوند. این تحسین اصلاً ربطی به موفقیت و شکست آنها ندارد. بنابراین به این نتیجه ی کار فکر نکنید. بدون هر گونه ترس و واهمه ای از درس ها به آنها حمله کنید. سعی کنید از همین امروز ذره ذره مباحث را بفهمید، تمرین کنید، یاد بگیرید حفظ کنید، خلاصه نویسی کنید، دسته بندی کنید و خلاصه هر طور که می توانید به آن حمله کنید. شجاع باشید و به عقب ماندگی هاتان فکر نکنید. به این فکر کنید که می خواهید موفق باشید به این فکر کنید که دیگر نمی خواهید طعم تلخ ناکامی را بچشید. به این فکر کنید که لیاقت شما این نیست که شکست بخورید. فقط یادتان باشد که همین امروز اولین ضربه را وارد کنید. نترسید فقط شروع کنید. کم کم اما آهسته و پیوسته. کم کم اما خستگی ناپذیر. پیشروی خودتان را متوقف نکنید. ارتش ناکامی ضعیف تر از آن است که می اندیشید. پس پیش به سوی موفقیت. این واقعاً یک جنگ است. جنگ بین لیاقت و شایستگی های شما که بسیار بالا است و درجه دشواری درسها که واقعاً در برابر استعدادهای شما کم می آورد.
11- برای موفقیت به این فرمول توجه کنید. در هر نقطه ای از این میدان جنگ که قرار گرفته اید از همان جا دفاع از خودتان را آغاز کنید. یعنی فعلاً هیچ کاری به درسهای گذشته نداشته باشید. از همین جا و همین امروز آغاز کنید. از این به بعد هر درسی را که داده می شود خوب بخوانید. خوب تمرین کنید. خوب گوش کنید خوب بفهمید و هر کار دیگری را که لازم ا ست انجام دهید. یادتان باشد جلوی ضرر را هر جا که بگیرید نفع است. این روح پیامی است که باید آن را دریابید. بعد از این مرحله شروع کنید به تدریج و در هر زمانی که بدست می آورید درسهای قبلی ای که خوب فرا نگرفته اید را بازخوانی و باز تمرین کردن. برای این کار می توانید از یک روانشناس یا مشاور متخصص کمک بگیرید یا اینکه خودتان برنامه ریزی کنید. اما گر اسیر گذشته های خود شوید هرگز رشد نمی کنید. اینکه بگویید چه فایده من پایه ی ریاضیاتی ام ضعیف است. هیچ مشکلی را حل نمی کند.
از همین امروز شروع کن و به تدریج به پایه های ضعیف تر نیز خواهی رسید. ضمناً از سی دی های آموزشی، کتب کمک آموزشی و یا گروه دوستان یا افراد صاحب صلاحیت می توان برای جبران این ضعف کمک گرفت.
12- یک فرمانده، هر چقدر هم که شجاع باشد به تنهایی نمی تواند در یک میدان با یک لشکر بجنگد. او نیاز به سربازانی متعدد دارد که بتواند آنها را فرماندهی کند و از نیروی آنها در جهت رسیدن به پیروزی کمک بگیرد. امروز تو می تونی فرمانده این میدان نبرد باشی سربازان خود را شناسایی کن. آنها را به کمک فرابخوان. توانایی های آنان را بسنج و به موقع از آنها بهره برداری کن. چه کسانی می توانند به تو کمک کنند؟ چه موقعیت و شرایطی به موفقیت تو کمک خواهد کرد؟ سربازان تو می توانند گروه دوستان و هم کلاسی هایت باشند به شرط آنکه دانش و اطلاعات کافی در آن درس را داشته باشند. از آنها کمک بخواه. از دبیرانت، از خواهر و برادرانت، از منابع کمک آموزشی و از هر چه که می تواند به تغییر شرایط کمک کند از همه آنها استفاده کن. به زمان توجه کن زمان سرباز بی جیره و مواجب توست زمان سرباز مطیعی است که فقط به تو و فرمانت توجه می کند از آن کمک بگیر تو فرمانده سرنوشت خودت هستی پس تلاش کن و آن را آنگونه که دوست داری رقم بزن.
13- کمک خواستن، سؤال کردن، مسیر موفقیت را جستجو کردن، آدرس پیروزی را پرسیدن، راهنمایی های دیگران را چون چراغی فرا راه خود قرار دادن یکی دیگر از روشهای غلبه بر ناکامی و شکست تحصیلی است. برای رسیدن به موفقیت غرور نداشته باشید. خجالت نکشید. احساس حقارت و کوچکی نکنید. با افتخار بپرسید و راهنمایی بگیرید. از تجربیات دیگران استفاده کنید. نگویید خودم می دانم. اگر می دانستید که با مشکل ناکامی تحصیلی مواجه نمی شدید. به هر قیمتی که شده از دیگران کمک بخواهید که مشکل تان حل شود. اصلاً رودربایستی نکنید. اصلاً خجالت نکشید. احساس خوب رسیدن به موفقیت را همواره در سرلوحه ی کارتان قرار دهید. اشکالاتتان را پیدا کنید. روشهای غلط خواندنتان را اصلاح کنید در عاداتتان بازنگری کنید. روشهای جدید کار و تلاش و تمرین را به شدت دنبال کنید. لحظه ای وقفه جایز نیست. شما باید طعم شیرین موفقیت در درس یا دروسی که برایتان سخت بوده را بچشید.
14- اشتباه کردن، لازمه زندگی کردن است اشتباه کردن یکی از ساده ترین راهها برای رسیدن به موفقیت است. اشتباه کردن جزء جدایی ناپذیر یادگیری است. تمدن فعلی محصولی از آزمایش و خطاهای نیاکان ما است. اما آنها از شکست نترسیدند. از اشتباه کردن نترسیدند آنها اشتباه کردند اما از اشتباهات خود درس گرفتند و از درسهای خود تجربه اندوختند و تجربیات آنها پلی شد برای پیروزی ها و موفقیت هایشان بنابراین از هم اکنون از پیله ی احساسات و عواطف ناشی از اشتباهات و شکست های قبلی خود خارج شوید. این پیله ها را بشکنید تا د نیای شیرین موفقیت را ببینید. زندگی در پشت حصارهای احساس شکست ها و اشتباهاتی که داشته ایم ما را منزوی و زمینگیر می کند. این خطای بزرگی است که نباید اسیر آن شویم.
از اشتباهاتمان درس بگیریم. اگر درسها را روز به روز نمی خواندیم از هم اکنون تغییر رویه بدهیم. اگر برنامه ریزی نداشتیم از امروز برنامه ریزی کنیم اگر به قدر کافی تمرین نمی کردیم تمریناتمان را افزایش دهیم. اگر سر کلاس دل به درس نمی دادیم از امروز سر تا پا گوش باشیم. اگر وقتمان پای کامپیوتر و تلویزیون و تلفن و... هدر می رفت مدیریت وقت کنیم و خلاصه به هر نحوی که می توانیم تلاش کنیم.
15- انگیزه های خودتان را تغییر دهید. این طلایی ترین کلید موفقیت است. انگیزه های یک فرد ناکام آسیب دیده و آسیب پذیر است بنابراین تلاش کنید انگیزه هایی را در خودتان برای رسیدن به موفقیت بیدار کنید که پشتیبان مطمئنی برای غلبه بر ضعف های درسی و ناکامیهای تحصیلی تان باشد. برای این منظور یک بار دیگر به بخش انگیزه مراجعه کنید و آن را مورد مطالعه قرار دهید.
16- مواجه شدن با موقعیت هایی که آدمی در آنها تجربیاتی جز ناکامی و شکست نداشته باعث می شود که ما هیچگونه علاقه ای به روبرو شدن مجدد با این موقعیت ها نداشته باشیم. بنابراین، طبیعی است دانش آموزی که چندین بار در امتحان ریاضی یا عربی یا ادبیات نمره خوبی نگرفته علاقه چندانی به این دروس هم نداشته باشد. اما راهکاری که افراد شکست خورده در این موضوع ناخودآگاه انتخاب می کنند راهکار درستی نیست. فرار از روبرو شدن با مسئله هرگز به حل مسئله نخواهد انجامید این همان نکته ای است که ما می توانیم آن را بفهمیم. برای روبرو شدن با مسئله باید در خودمان تولید انگیزه کنیم. باید علاقه ایجاد کنیم باید تلاش کنیم که مقهور موقعیت نشویم. باید روشهای غلبه بر مشکل را پیدا کنیم. اطمینان داشته باشید که اگر بخواهید می توانید موفق شوید.
17- اطمینان داشته باشید که اگر بخواهید می توانید موفق شوید. این جمله یعنی نیاز به خودباوری داشتن که اساس هر موفقیتی است. من اگر در درس یا دروسی ناکام شده باشم. نمره مورد نظرم را نگرفته باشم. رد شده باشم و یا تجدید شده باشم. برای موفق شدن لازم است که هاله ی ترس و عدم اعتماد به نفس را از خودم دور کنم. به خودم بقبولانم که من می توانم و قطعاً موفق خواهم شد. به خودم خواهم گفت که اگر احتمالاً به دلیل یا دلایلی ناکام شده ام. این ناکامی ربطی به توانایی من ندارد بلکه به اشتباهات احتمالی ای بر می گردد که داشته ام. به کم کاری هایم، به بی برنامه گی هایم، به عدم آمادگی هایم، به بی دقتی هایم و به چیزهایی دیگر که در تحلیل خودم به آنها رسیده ام. برای داشتن خودباوری، سعی کنید حساب توانمندی های خودتان را از حساب روشهای استفاده از توانمندیهایتان جدا کنید. این کلید موفقیت شما است. خودباوری می تواند شما را به حرکت درآورد. خودباوری می تواند ایجاد انگیزه کند. خودباوری تولید امید و امیدواری می کند. خودباوری به ما انرژی می دهد تا بر اساس آن بتوانیم به قلب عوامل ناکامی زا حمله کنیم و این همان چیزی است که به آن احتیاج داریم.
18- بخاطر داشته باشید که برخی از ناکامی ها در نظر فرد ناکام شده ناکامی است در حالیکه از دید دیگران ممکن است ناکامی تلقی نشود. مثلاً دانش آموزی ممکن است گرفتن نمره 19/5 را ناکامی بداند در حالیکه این نمره از دید بسیاری دیگر از دانش آموزان ناکامی تلقی نمی شود. بنابراین نسبی بودن ناکامی را باید در نظر داشته باشیم. دانش آموزی گرفتن نمره 10 و قبولی را ممکن است موفقیت تلقی کند و کاملاً خوشحال باشد اما دانش آموز دیگری برای اینکه نتوانسته 20 بگیرد ممکن است ساعتها گریه کند.
ناکامی و موفقیت در ارتباط با اهداف اشخاص معنا پیدا می کند. هر چه که اهداف فرد والاتر و بالاتر باشد طبیعتاً ضریب حساسیت آنها نسبت به نتیجه و کیفیت نتیجه بالاتر می رود. بنابراین سعی کنید که مدام کیفیت اهدافتان را بالا ببرید.
19- گاهی موفقیت های کمرنگ امروز هموار کننده راه شکست های بزرگتر فردا خواهند بود. بنابراین هر موفقیتی الزاماً موفقیت نیست و می تواند ناکامی تلقی گردد. این مسئله را به وضوح در آزمونهای رقابتی ملی مثل کنکور می توانید ملاحظه کنید. در امتحان های نهایی یا کنکور افرادی که مثلاً در آزمونهای قبلی خود با نمرات 10 یا 12 قبول می شدند شانس زیادی برای ناکام شدن دارند. چرا که پایه درسی شان ضعیف است. بنابراین خوشحالی دیروز آنها تضمینی برای تداوم شادی و خوشحالی آنها برای فردا نخواهد بود.
20- یکی دیگر از راههای غلبه بر ناکامی و شکست تحصیلی آن است که همواره در خط مقدم جبهه موفقیت و شکست از خودتان دفاع کنید. یعنی هر امتحانی که می دهید. بلافاصله آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهید. ببینید پاسخ کدام پرسش یا پرسشها را نداده اید. دلیل این عدم پاسخگویی چه بوده است؟ چرا بارم این سؤال را از دست داده اید؟
آیا بی دقتی کرده اید؟ آیا نخوانده بودید؟ آیا تمرین نکرده بودید؟ آیا حفظ نکرده بودید؟ و دهها مورد و احتمال دیگر که می تواند به از دست رفتن نمره منتهی شده باشد. بلافاصله بعد از این کار و پیدا کردن نقطه ضعف خودتان آن را از بین ببرید تا در آزمون یا آزمونهای بعدی بتوانید کاملاً موفق باشید.
1- بپذیرید که ناکامی بخشی از زندگی است. شکست ها و ناکامی ها ما را قوی تر می سازند به شرط آنکه اهمیت و ارزش آنها را دریابیم. شکست ها و ناکامی ها پلی هستند برای پیروزیها و موفقیت های بعدی به شرط آنکه جرات و شهامت روبرو شدن با آنها را در خود بوجود آورده و بتوانیم آنها را بدون بهانه و بدون هر گونه قید و شرطی بپذیریم.
2- ناکام شدن یا شکست تحصیلی خوردن یعنی نمره نگرفتن، یاد نگرفتن یا نتیجه مورد نظر را بدست نیاوردن. این یک مسئله است. ناکامی و شکست تحصیلی یک مصیبت، یک فاجعه، یک ناتوانی یا یک بلا نیست که راه حل نداشته باشد. بلکه مسئله ای است که راه حل های خاص خودش را دارد. لطفاً صورت مسئله را چندین و چندبار مرور کنید تا رابطه میان داده های این مسئله و آنچه که خواسته شده را پیدا کنید.
3- ناکامی و شکست تحصیلی برای هر فرد می تواند معنایی متفاوت از دیگری داشته باشد. مثلاً دانش آموزی دست نیافتن به مدال طلای المپیاد ادبی یا شیمی را ناکامی تلقی کرده و دیگری تجدید شدن در درس ادبیات یا شیمی برایش شکست و ناکامی به حساب می آید. یکی شاگرد دوم شدن را ناکامی می داند و دیگری رد شدن در یک پایه تحصیلی را ناکامی می داند. بنابراین با خودتان خلوت کرده و ملاک موفقیت و شکست، ناکامی وکامیابی را معین کنید.
4- یادتان باشد که برای ناکامی و شکست هر تعریفی که داشته باشید مهم نیست. مهم آن است که این امر برای همه تلخ و ناخوشایند است. حس بدی را در ما ایجاد می کند. با احساس تان کنار بیایید، آن را بشناسید. آن را بپذیرید و به شکل های دیگر واکنش نسبت به این موضوع بیاندیشید.
5- افراد مختلف نسبت به ناکامی و شکست واکنش های مختلفی از خود نشان می دهند. برخی ناراحت و عصبانی می شوند. تعدادی سعی می کنند علت ناکامی و شکست خود را به گردن دیگران بیاندازند مثلاً این که دبیر یا معلم سئوالات سختی داده بود. یا دبیر بد تصحیح کرده یا خصومت شخصی با من دارد. یا اصلاً بلد نیست درس بدهد و... برخی دیگر از افراد در برابر ناکامی های تحصیلی بویژه اگر یک یا دو بار تکرار شود به این
نتیجه می رسند که من استعداد خواندن یا یادگیری ریاضی یا عربی یا شیمی یا مثلاً فیزیک یا تاریخ را ندارم. این هم نوعی واکنش است. واکنشی که هم سلب مسئولیت از خود کرده و هم توجیه مناسبی برای ناکامی های احتمالی بعدی.
شیوه های متعدد دیگری در برخورد با ناکامی وجود دارد که در این جا به آن نمی پردازیم اما از خودتان بپرسید که واکنش شما در برابر ناکامی و شکست تحصیلی چیست؟ و آیا می توان راه حل دیگری برای آن پیدا کرد یا نه؟
6- متاسفانه دیده می شود که برخی از دوستان نسبت به این مسئله به مرحله در ماندگی آموخته شده می رسند، درماندگی آموخته شده یعنی اینکه به این نتیجه می رسند که تلاش و کوشش آنها هیچ نقشی در تغییر سرنوشت تحصیلی شان ندارد. آنها فکر می کنند که چه فرق می کند چه من بخوانم یا نخوانم باز هم نمی توانم مثلاً نمره بیست بگیرم یا نمره قبولی بیاورم یا... اگر خدای نکرده شما در این مرحله قرار دارید لازم است بدانید که همکاری یک روانشناس یا مشاور متخصص در این رشته می تواند به شدت به شما کمک کند و مشکل شما را حل کند در غیر این صورت این وضعیت خطرناکی است که تیشه به ریشه انگیزه ها و استعدادهای شما می زند.
7- ناکامی و شکست تحصیلی می تواند. درهای موفقیت و سعادت را به روی شما بگشاید اگر ارزش آن را دریابید و به جای برخورد منفعلانه با آن روش های غلبه و پیشگیری از روبرو شدن با چنین پدیدیده ای را بکار ببندید. آن شکستی که گفته می شود پل پیروزی است زاییده چنین شرایطی است.
8- برای پرهیز از ناکامی و شکست تحصیلی به افرادی که می توانند ا لگوی موفقی از نظر شما تلقی گردند نگاه کنید به آنها برچسب منفی پُرکار و خر خوان نزنید. نگویید من هم اگر مثل او خرخوانی می کردم از او بهتر می شدم. یادتان باشد این برچسب های منفی برخاسته از نوعی حسادت و ناتوانی و عصبانیت است. به جای این صفات منفی چرا به آنها به چشم افرادی با اراده و با پشتکار و با برنامه و هدفمند نگاه نکنیم.
نگاه منفی شما به افراد موفق یکی از عواملی است که باعث می شود شما بارها و بارها طعم تلخ ناکامی و شکست را بچشید. زیرا به راه حل درستی و الگوی صحیحی برای فرار از این موقعیت دست پیدا نمی کنید داشتن یک الگوی موفق همواره می تواند نیروی خوبی را در ما برای کسب موفقیت ها و پیروزی های بعدی ایجاد کند. بخاطر داشته باشید که شکست پایان عمر ورزشی یک ورزشکار حرفه ای نیست این یک آغاز است. شکست تحصیلی نیز می تواند چنین باشد به شرط آنکه ما نیز مثل همان ورزشکار حرفه ای عمل کنیم. یعنی تمرین بهتر و بیشتر.
9- برای غلبه بر ناکامی های تحصیلی و یا پیشگیری از روبرو شدن با آن لازم است در عادات خودمان تجدید نظر کنیم. گاهی عادات غلط و بازدارنده مانع رسیدن فرد به پیروزی و موفقیت می شوند. مثلاً ساعتها پای اینترنت نشستن یا ساعت های تماشای تلویزیون و ماهواره و بازی کردن با کامپیوتر و ور رفتن به تلفن همراه و... بدون شک مانعی عمده در راه رسیدن شما به موفقیت است. عادت به نداشتن برنامه، برنامه ریزی نداشتن برای درس خواندن، عادت به خواندن در شب های امتحان، عادت نداشتن به اینکه درسهای هر روز را همان روز بخوانیم. عادت به استفاده و پناه بردن به دیگران برای انجام تمرین ها و تکلیف ها و دهها مورد دیگر و همه و همه نیاز به باز نگری جدی را در ما ایجاد می کنند. زیرا همه ی شما استعداد لازم و کافی را دارید اما عادت غلط مانع بهره وری از استعدادتان می شود.
10- یکی دیگر از راهکارهای غلبه بر ناکامی و شکست تحصیلی این است که شجاع باشید. افراد شجاع، افرادی هستند که در موقعیت های خطرناک و ترسناک، بدون واهمه و ترس و فقط بر اساس اعتماد به نفس بالایی که دارند وارد میدان می شوند. یادتان باشد که افراد شجاع همواره مورد تحسین دیگران واقع می شوند. این تحسین اصلاً ربطی به موفقیت و شکست آنها ندارد. بنابراین به این نتیجه ی کار فکر نکنید. بدون هر گونه ترس و واهمه ای از درس ها به آنها حمله کنید. سعی کنید از همین امروز ذره ذره مباحث را بفهمید، تمرین کنید، یاد بگیرید حفظ کنید، خلاصه نویسی کنید، دسته بندی کنید و خلاصه هر طور که می توانید به آن حمله کنید. شجاع باشید و به عقب ماندگی هاتان فکر نکنید. به این فکر کنید که می خواهید موفق باشید به این فکر کنید که دیگر نمی خواهید طعم تلخ ناکامی را بچشید. به این فکر کنید که لیاقت شما این نیست که شکست بخورید. فقط یادتان باشد که همین امروز اولین ضربه را وارد کنید. نترسید فقط شروع کنید. کم کم اما آهسته و پیوسته. کم کم اما خستگی ناپذیر. پیشروی خودتان را متوقف نکنید. ارتش ناکامی ضعیف تر از آن است که می اندیشید. پس پیش به سوی موفقیت. این واقعاً یک جنگ است. جنگ بین لیاقت و شایستگی های شما که بسیار بالا است و درجه دشواری درسها که واقعاً در برابر استعدادهای شما کم می آورد.
11- برای موفقیت به این فرمول توجه کنید. در هر نقطه ای از این میدان جنگ که قرار گرفته اید از همان جا دفاع از خودتان را آغاز کنید. یعنی فعلاً هیچ کاری به درسهای گذشته نداشته باشید. از همین جا و همین امروز آغاز کنید. از این به بعد هر درسی را که داده می شود خوب بخوانید. خوب تمرین کنید. خوب گوش کنید خوب بفهمید و هر کار دیگری را که لازم ا ست انجام دهید. یادتان باشد جلوی ضرر را هر جا که بگیرید نفع است. این روح پیامی است که باید آن را دریابید. بعد از این مرحله شروع کنید به تدریج و در هر زمانی که بدست می آورید درسهای قبلی ای که خوب فرا نگرفته اید را بازخوانی و باز تمرین کردن. برای این کار می توانید از یک روانشناس یا مشاور متخصص کمک بگیرید یا اینکه خودتان برنامه ریزی کنید. اما گر اسیر گذشته های خود شوید هرگز رشد نمی کنید. اینکه بگویید چه فایده من پایه ی ریاضیاتی ام ضعیف است. هیچ مشکلی را حل نمی کند.
از همین امروز شروع کن و به تدریج به پایه های ضعیف تر نیز خواهی رسید. ضمناً از سی دی های آموزشی، کتب کمک آموزشی و یا گروه دوستان یا افراد صاحب صلاحیت می توان برای جبران این ضعف کمک گرفت.
12- یک فرمانده، هر چقدر هم که شجاع باشد به تنهایی نمی تواند در یک میدان با یک لشکر بجنگد. او نیاز به سربازانی متعدد دارد که بتواند آنها را فرماندهی کند و از نیروی آنها در جهت رسیدن به پیروزی کمک بگیرد. امروز تو می تونی فرمانده این میدان نبرد باشی سربازان خود را شناسایی کن. آنها را به کمک فرابخوان. توانایی های آنان را بسنج و به موقع از آنها بهره برداری کن. چه کسانی می توانند به تو کمک کنند؟ چه موقعیت و شرایطی به موفقیت تو کمک خواهد کرد؟ سربازان تو می توانند گروه دوستان و هم کلاسی هایت باشند به شرط آنکه دانش و اطلاعات کافی در آن درس را داشته باشند. از آنها کمک بخواه. از دبیرانت، از خواهر و برادرانت، از منابع کمک آموزشی و از هر چه که می تواند به تغییر شرایط کمک کند از همه آنها استفاده کن. به زمان توجه کن زمان سرباز بی جیره و مواجب توست زمان سرباز مطیعی است که فقط به تو و فرمانت توجه می کند از آن کمک بگیر تو فرمانده سرنوشت خودت هستی پس تلاش کن و آن را آنگونه که دوست داری رقم بزن.
13- کمک خواستن، سؤال کردن، مسیر موفقیت را جستجو کردن، آدرس پیروزی را پرسیدن، راهنمایی های دیگران را چون چراغی فرا راه خود قرار دادن یکی دیگر از روشهای غلبه بر ناکامی و شکست تحصیلی است. برای رسیدن به موفقیت غرور نداشته باشید. خجالت نکشید. احساس حقارت و کوچکی نکنید. با افتخار بپرسید و راهنمایی بگیرید. از تجربیات دیگران استفاده کنید. نگویید خودم می دانم. اگر می دانستید که با مشکل ناکامی تحصیلی مواجه نمی شدید. به هر قیمتی که شده از دیگران کمک بخواهید که مشکل تان حل شود. اصلاً رودربایستی نکنید. اصلاً خجالت نکشید. احساس خوب رسیدن به موفقیت را همواره در سرلوحه ی کارتان قرار دهید. اشکالاتتان را پیدا کنید. روشهای غلط خواندنتان را اصلاح کنید در عاداتتان بازنگری کنید. روشهای جدید کار و تلاش و تمرین را به شدت دنبال کنید. لحظه ای وقفه جایز نیست. شما باید طعم شیرین موفقیت در درس یا دروسی که برایتان سخت بوده را بچشید.
14- اشتباه کردن، لازمه زندگی کردن است اشتباه کردن یکی از ساده ترین راهها برای رسیدن به موفقیت است. اشتباه کردن جزء جدایی ناپذیر یادگیری است. تمدن فعلی محصولی از آزمایش و خطاهای نیاکان ما است. اما آنها از شکست نترسیدند. از اشتباه کردن نترسیدند آنها اشتباه کردند اما از اشتباهات خود درس گرفتند و از درسهای خود تجربه اندوختند و تجربیات آنها پلی شد برای پیروزی ها و موفقیت هایشان بنابراین از هم اکنون از پیله ی احساسات و عواطف ناشی از اشتباهات و شکست های قبلی خود خارج شوید. این پیله ها را بشکنید تا د نیای شیرین موفقیت را ببینید. زندگی در پشت حصارهای احساس شکست ها و اشتباهاتی که داشته ایم ما را منزوی و زمینگیر می کند. این خطای بزرگی است که نباید اسیر آن شویم.
از اشتباهاتمان درس بگیریم. اگر درسها را روز به روز نمی خواندیم از هم اکنون تغییر رویه بدهیم. اگر برنامه ریزی نداشتیم از امروز برنامه ریزی کنیم اگر به قدر کافی تمرین نمی کردیم تمریناتمان را افزایش دهیم. اگر سر کلاس دل به درس نمی دادیم از امروز سر تا پا گوش باشیم. اگر وقتمان پای کامپیوتر و تلویزیون و تلفن و... هدر می رفت مدیریت وقت کنیم و خلاصه به هر نحوی که می توانیم تلاش کنیم.
15- انگیزه های خودتان را تغییر دهید. این طلایی ترین کلید موفقیت است. انگیزه های یک فرد ناکام آسیب دیده و آسیب پذیر است بنابراین تلاش کنید انگیزه هایی را در خودتان برای رسیدن به موفقیت بیدار کنید که پشتیبان مطمئنی برای غلبه بر ضعف های درسی و ناکامیهای تحصیلی تان باشد. برای این منظور یک بار دیگر به بخش انگیزه مراجعه کنید و آن را مورد مطالعه قرار دهید.
16- مواجه شدن با موقعیت هایی که آدمی در آنها تجربیاتی جز ناکامی و شکست نداشته باعث می شود که ما هیچگونه علاقه ای به روبرو شدن مجدد با این موقعیت ها نداشته باشیم. بنابراین، طبیعی است دانش آموزی که چندین بار در امتحان ریاضی یا عربی یا ادبیات نمره خوبی نگرفته علاقه چندانی به این دروس هم نداشته باشد. اما راهکاری که افراد شکست خورده در این موضوع ناخودآگاه انتخاب می کنند راهکار درستی نیست. فرار از روبرو شدن با مسئله هرگز به حل مسئله نخواهد انجامید این همان نکته ای است که ما می توانیم آن را بفهمیم. برای روبرو شدن با مسئله باید در خودمان تولید انگیزه کنیم. باید علاقه ایجاد کنیم باید تلاش کنیم که مقهور موقعیت نشویم. باید روشهای غلبه بر مشکل را پیدا کنیم. اطمینان داشته باشید که اگر بخواهید می توانید موفق شوید.
17- اطمینان داشته باشید که اگر بخواهید می توانید موفق شوید. این جمله یعنی نیاز به خودباوری داشتن که اساس هر موفقیتی است. من اگر در درس یا دروسی ناکام شده باشم. نمره مورد نظرم را نگرفته باشم. رد شده باشم و یا تجدید شده باشم. برای موفق شدن لازم است که هاله ی ترس و عدم اعتماد به نفس را از خودم دور کنم. به خودم بقبولانم که من می توانم و قطعاً موفق خواهم شد. به خودم خواهم گفت که اگر احتمالاً به دلیل یا دلایلی ناکام شده ام. این ناکامی ربطی به توانایی من ندارد بلکه به اشتباهات احتمالی ای بر می گردد که داشته ام. به کم کاری هایم، به بی برنامه گی هایم، به عدم آمادگی هایم، به بی دقتی هایم و به چیزهایی دیگر که در تحلیل خودم به آنها رسیده ام. برای داشتن خودباوری، سعی کنید حساب توانمندی های خودتان را از حساب روشهای استفاده از توانمندیهایتان جدا کنید. این کلید موفقیت شما است. خودباوری می تواند شما را به حرکت درآورد. خودباوری می تواند ایجاد انگیزه کند. خودباوری تولید امید و امیدواری می کند. خودباوری به ما انرژی می دهد تا بر اساس آن بتوانیم به قلب عوامل ناکامی زا حمله کنیم و این همان چیزی است که به آن احتیاج داریم.
18- بخاطر داشته باشید که برخی از ناکامی ها در نظر فرد ناکام شده ناکامی است در حالیکه از دید دیگران ممکن است ناکامی تلقی نشود. مثلاً دانش آموزی ممکن است گرفتن نمره 19/5 را ناکامی بداند در حالیکه این نمره از دید بسیاری دیگر از دانش آموزان ناکامی تلقی نمی شود. بنابراین نسبی بودن ناکامی را باید در نظر داشته باشیم. دانش آموزی گرفتن نمره 10 و قبولی را ممکن است موفقیت تلقی کند و کاملاً خوشحال باشد اما دانش آموز دیگری برای اینکه نتوانسته 20 بگیرد ممکن است ساعتها گریه کند.
ناکامی و موفقیت در ارتباط با اهداف اشخاص معنا پیدا می کند. هر چه که اهداف فرد والاتر و بالاتر باشد طبیعتاً ضریب حساسیت آنها نسبت به نتیجه و کیفیت نتیجه بالاتر می رود. بنابراین سعی کنید که مدام کیفیت اهدافتان را بالا ببرید.
19- گاهی موفقیت های کمرنگ امروز هموار کننده راه شکست های بزرگتر فردا خواهند بود. بنابراین هر موفقیتی الزاماً موفقیت نیست و می تواند ناکامی تلقی گردد. این مسئله را به وضوح در آزمونهای رقابتی ملی مثل کنکور می توانید ملاحظه کنید. در امتحان های نهایی یا کنکور افرادی که مثلاً در آزمونهای قبلی خود با نمرات 10 یا 12 قبول می شدند شانس زیادی برای ناکام شدن دارند. چرا که پایه درسی شان ضعیف است. بنابراین خوشحالی دیروز آنها تضمینی برای تداوم شادی و خوشحالی آنها برای فردا نخواهد بود.
20- یکی دیگر از راههای غلبه بر ناکامی و شکست تحصیلی آن است که همواره در خط مقدم جبهه موفقیت و شکست از خودتان دفاع کنید. یعنی هر امتحانی که می دهید. بلافاصله آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهید. ببینید پاسخ کدام پرسش یا پرسشها را نداده اید. دلیل این عدم پاسخگویی چه بوده است؟ چرا بارم این سؤال را از دست داده اید؟
آیا بی دقتی کرده اید؟ آیا نخوانده بودید؟ آیا تمرین نکرده بودید؟ آیا حفظ نکرده بودید؟ و دهها مورد و احتمال دیگر که می تواند به از دست رفتن نمره منتهی شده باشد. بلافاصله بعد از این کار و پیدا کردن نقطه ضعف خودتان آن را از بین ببرید تا در آزمون یا آزمونهای بعدی بتوانید کاملاً موفق باشید.
/ج
