تلویزیون در نقش ورزشگاه

کارکردها و اثر بخشی های برنامه ورزشی در جامعه

امروزه در جهان، گروه زیادی به اشکال گوناگون با ورزش سروکار دارند. برخی ورزشکار حرفه ای اند و گروهی آماتور. گروهی طرفدار و علاقه مند به ورزش و دیدن برنامه ها، مسابقه ها و نمایش های ورزشی هستند و عده ای نیز از راه ورزش امور زندگی خویش را می گذرانند. وزارتخانه ها و ادارات ورزشی فراوانی تاسیس شده و مخارج زیادی صرف ورزش، ساختن استادیوم ها، مجتمع ها و باشگاه های ورزشی و نیز تهیه وسایل و لباس های ورزشی یا تماشای مسابقه های ورزشی می شود. بخش قابل توجهی از برنامه های تلویزیون، رادیو، مجلات و... به ورزش و اخبار ورزشی اختصاص دارد و خلاصه ورزش در جهان به صورت جدی مطرح است.
در جدول پخش شبکه های مختلف سیما نیز برنامه های متعدد ورزشی به چشم می خورد که بیشتر آنها از آنتن شبکه سه ـ که شبکه جوان نام گرفته است ـ پخش می شود. این برنامه ها را در یک تقسیم بندی ساده می توان به دو بخش زنده و تولیدی تقسیم کرد که البته به دلیل ویژگی ذاتی ورزش عموما به صورت زنده روی آنتن می روند.
در تلویزیون به عنوان رسانه تصویری و با توجه به مدیوم و مطالبات مخاطب از آن، اقسام شناخته شده ای برای پرداختن به برنامه های ورزشی تعریف شده است که می توان آنها را به این صورت دسته بندی کرد: اخبار ورزشی، گزارش ورزشی (پخش زنده و تولیدی)، نقد، بررسی و تحلیل رشته های مختلف ورزشی، آموزش رشته های ورزشی (پخش زنده و تولیدی)، پخش زنده مسابقه های ورزشی و ترویج ورزش به عنوان راهی برای حفظ سلامت. این برنامه ها با توجه به شرایط مخاطب، زمانبندی خاص خود را می طلبد که عموما در جدول پخش برنامه ها مورد توجه قرار گرفته است. به عنوان مثال آموزش ورزش عموما در ساعت های اولیه صبح پخش می شود، چون مخاطب این گونه برنامه ها و اهالی ورزش عموما سحرخیزند و ترجیح می دهند پیش از شروع فعالیت روزانه، زمانی را به ورزش صبحگاهی اختصاص دهند. همچنین بخش ترویج ورزش در ساعات اولیه ظهر پخش می شود که مخاطب آنها عموما زنان خانه دار هستند که مجری و پیش برنده سلامت خانواده به حساب می آیند.
اخبار ورزشی، عصر و شب پخش می شود که چکیده ای از اتفاقات ورزشی را در اختیار اهالی خانه قرار می دهد و نقد و بررسی شرایط ورزش کشور و جهان در ساعات پایانی شب پخش می شود که مخاطبان خاص و علاقه مندانش را پای قاب کوچک تلویزیون می نشاند. پخش مسابقه های زنده نیز شیفتگان و طرفداران خود را دارد. اما در میان برنامه های نام برده شده، تنها تعدادی از آنها از اقبال و محبوبیت میان تماشاگران تلویزیون برخوردار شده اند که شاخص ترین آنها «نود» است و درست همین جا این پرسش پیش می آید که این برنامه از چه ویژگی هایی برخوردار است که دیگر برنامه ها نیستند یا کمتر از آنها بهره گرفته اند؟
اولین چیزی که این برنامه را ویژه کرده، اختصاصی بودن آن است. نود برنامه ای است مربوط به فوتبال و فوتبال نه تنها یک رشته ورزشی که پدیده ای اجتماعی است؛ پدیده ای که می رود نقش بیشتری را در جوامع ایفا کند و ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را تحت تاثیر قرار می دهد. اگرچه این رشته ورزشی به دلیل قابلیت انعطاف پذیری و ابعاد گسترده به تنهایی از محبوبیت ویژه ای برخوردار است، اما یک برنامه تلویزیونی برای این که بتواند طرفداران خود را به دست آورد و نگه دارد، به عناصر و قابلیت های دیگری نیاز دارد. بخش ابتدایی برنامه، تخصصی بودن آن است. اگر یک برنامه به طور اختصاصی به یک رشته ورزشی بپردازد، ولی آن را در ابعاد و از جهات مختلف مورد بررسی قرار داده و با بخش های متفاوت پوشش دهد، می تواند برنامه کامل تر و کم خطاتر و قابل اطمینان تری باشد. نکته دیگر این است که برنامه جهتگیری مشخصی نداشته باشد و بی طرفانه به رفع و رجوع مشکلات آن رشته خاص همت بگمارد و در این خصوص از مربیان، بازیکنان و تماشاگران گرفته تا فدراسیون و مقامات بالاتر را به گفتمان فرابخواند و با پیگیری مسائل و بررسی مشکلات، راه حل ارائه کند و بیشتر از این که بکوشد خبرساز و جنجال آفرین باشد (که البته این مساله اگر به درستی و غیرمغرضانه انجام شود می تواند حسن برنامه به حساب بیاید) کارگشا و پیش برنده باشد.
مساله مهم دیگر، آنلاین بودن اطلاعات برنامه و در دست داشتن اخبار لحظه ای است که می تواند به مخاطب اطمینان بدهد برنامه مورد علاقه اش کامل ترین و پربارترین برنامه است و از انتخاب آن احساس رضایت داشته باشد.
در برنامه های تلویزیونی بخصوص برنامه های زنده به دلیل ماهیت سوژه، مجری و گزارشگر اهمیت زیادی دارد. تسلط این دو نفر به سوژه، قدرت بیانی و کاریزمای درونی آنها، قابلیت کنترل گفتمان ها و مناظره های تلفنی، نشست ها و... عمده ترین عامل موفقیت یک برنامه تلویزیونی ورزشی است و هرگونه ضعف در این زمینه می تواند تاثیر زیادی در نادیده گرفته شدن ویژگی های مثبت و زایل شدن آنها در این دست برنامه ها شود.
و در نهایت وقتی برنامه در اساس خود غنی باشد برای ارائه به مخاطب به قابی نیاز دارد که در آن هر چه زیباتر و موردپسندتر جلوه کند. همه آنچه گفته شد ابتدا در یک دکور به نمایش گذاشته و قاب گرفته می شود. دکور این نوع برنامه ها ابتدا باید موجز باشد و اگر طراحی شلوغی داشته باشد، با توجه به این که ماهیت ورزش و مسابقه های ورزشی هم جنجال برانگیز است، می تواند خاطر مخاطب را آشفته و پراکنده کند. استفاده صحیح از رنگ و همچنین استفاده از ابزار دیجیتال که می تواند تاکیدی بر آنلاین بودن برنامه باشد، در جذب مخاطب بی تاثیر نیست. قاب دوم که مجموعه آنچه ذکر شد را به عنوان عنصر نهایی گرد هم جمع کرده و بازتاب می دهد، قاب دوربین است و تصویری که از همه اینها به مخاطب ارائه می شود و امان از آن دم که دوربین از یک اکت یا ری اکشن مجری، بازیکن، مربی و فلان مسئول جا بماند یا با استفاده از لنزهای مختلف و زوایای گوناگون تسلط، خشونت، برتری مهمان برنامه را کم و زیاد کند.
منبع: روزنامه جام جم ( www.jamejamonline.ir )