نویسندگان:
حمیده فیض آبادی
حسین پناهی
«و آهن (و پولاد و دیگر فلزات) را که در آن هم سختی و کارزار و هم منافع بسیار بر مردم است»
و آهن را نازل کردیم. در آن نیرویی فوق العاده زیاد و بهره وری هایی برای مردم وجود دارد.
2. نیروی موجود در آهن فوق العاده زیاد است.
3. انسان از آهن بهره وری دارد.
1. وقتی کشش جاذبه در مرکز ستاره دمای گرما را به بالای 170 میلیون درجه به بالا می برد یک سری امتزاج های جدید آغاز می شود. هسته های هلیومی ذوب می شوند و عناصر سنگین تری را درست می کنند که در وحله اول کربن و اکسیژن است.
2. وقتی نیروی جاذبه دمای عنصر کربن را به 700 میلیون درجه می رساند امتزاج جدیدی آغاز می شود که کربن به نئون و منیزیم تبدیل می شود. در قشرهای بیرونی تر آن که دمای حرارت کم تر است تبدیل هلیوم به کربن و هیدروژن به هلیوم ادامه پیدا می کند.
3. وقتی دمای حرارت در مرکز هسته به یک و نیم میلیارد درجه می رسد اتم های نئون آغاز به ذوب شدن می کنند و اکسیژن و منیزیم بیش تری را ایجاد می کنند.
4. وقتی دمای حرارت بالای دو میلیارد می رسد اتم های اکسیژن به هم فشرده تر ذوب می شوند و به سیلیکون و گوگرد تبدیل می شوند. این عناصر به وسیله قشرهای عناصر متحد المرکز اکسیژن، نئون، کربن، هلیوم و هیدروژن احاطه شده اند.
5. فشار ناشی از اضمحلال هسته ای دمای حرارت را بالای 3 میلیارد درجه بالا می برد و در مرکز فشرده شده، سیلیکون و گوگرد را به کره ای از آهن تبدیل می کند که تقریبا 1/44 جرم خورشید می شود. به دلیل ساختمان هسته ای آهن که اجازه نمی دهد اتم ها ذوب و مضمحل شوند و عنصر سنگین تری درست شوند، این آخرین واکنش است که می تواند در مرکز ستاره رخ بدهد.
6. وقتی امتزاج در داخلی ترین بخش های ستاره تمام می شود آخرین مرحله جاذبه (جذب) آغاز می شود. هسته آهن در مرکز ستاره خود را با سرعتی معادل 70000 کیلومتر در ثانیه جمع می کند. درجه حرارت تا صد میلیارد درجه بالا می رود. هسته های آهن چنان به هم فشرده می شوند که در هم مضمحل می شوند. این گرمای تصور نکردنی اندازه های بسیار زیادی از نوترون تولید می کند که فعلا در وسط ستاره محصور هستند. ماده در این حرارت به آخرین حد تراکم خود رسیده و بیش از این نمی تواند فشرده بشود. نیروی دفع میان هسته ها بیش تر از نیروی جاذبه می شود.
7. پس زنی از جانب مرکز ستاره، ماده را از مرکز ستاره در موج انفجار پرتاب می کند. در پرت سازی آن را از میان قشر سیلیکون سرازیر می کند که آن را گرم کرده و بخشی از هسته های آن را مضمحل می کند و ایزو توپ های رادیواکتیوی نیکل و عناصر سنگین تر دیگری را درست می کند. موج انفجار در حینی که به بیرون سفر می کند به درست کردن عناصر جدید دیگری ادامه می دهد. ستاره منفجر می شود و در فضا پخش می شود.
به این ترتیب آهن در ستاره ها و در حرارت بالای 3 میلیارد درجه تولید می شود و با انفجار ستاره در هستی پراکنده می شود. و به این ترتیب نیز آهن از آسمان به زمین نازل شده است.
آهن بیش از یک سوم از مواد زمین را تشکیل می دهد. بیش از 99 درصد آن در درون زمین است. به میزانی که از مرکز زمین رو به طرف سطح می آییم درصد آن کم و کم تر می شود. آهن موجود در قشر خارجی زمین حدودا 5 یا 6 دهم درصد کل آهن زمین است.
در عین حال قرآن آن چنان به مسأله آهن و استفاده عجیبی که از آن در این زمان ها می شود توجه داشته که یک سوره به نام حدید آهن در قرآن دیده می شود.
الذین یبخلون و یأمرون الناس بالبخل و من یتول فان الله هو الغنی الحمید(حدید/ 24)
«و ما آهن را که در آن صلابت و محکمی شدید و منافعی برای مردمان در آن است نازل نمودیم.»
دانشمند معروف آقای نوفل در کتاب القرآن و العلم الحدیث می گوید: تا قرن هیجدهم یعنی دوازده قرن پس از نزول قرآن هنوز کارهای فلزی در نهایت ضعف بود و نه تنها ارزش آن شناخته نشده بود بلکه اساسا مهم و قابل توجه تلقی نمی شد تا آن که ناگهان چشم دنیا به آهن دوخته شد و رقابت عجیبی در میان دانشمندان برای استخراج و استفاده بهتر از آن به وجود آمد تا آن جا که به این دو قرن دوران نهضت و پیشرفت و عصر فلز اطلاق شده و دنیا حقا منافع آن را آن چنان که باید دریافت و صدق یکی دیگر از حقایق قرآن، نقاب از صورت به یک سو زده است، امروز منافع آهن آن چنان برای مردم دنیا روشن شده که احتیاج به توضیح ندارد.
و قرآن تقریبا در هزار و چهارصد سال قبل برخلاف نظریه مردم آن روز و موافق علم امروز سخن در اهمیت آهن گفته و از این راه اعجاز خود را اثبات کرده است.
«در بین سنگ ها سنگ هایی هستند که جویبارها از آن جاری می شود، و سنگ هایی هستند که می ترکند و آب از آن ها بیرون می آید».
سنگ هایی که در دل زمین قرار دارند آب را نگه می دارند و باعث می شوند که به اعماق زمین فرو نرود. این سنگ ها بر اثر تغییرات روی سطح تحت فشار واقع می شوند و خرد خرد می شوند. به دنبال آن چشمه از آن ها جاری می شود و آبشار ایجاد می شود.
سنگ های دیگری نیز روی زمین هستند که آب در آن ها نفوذ می کند، وقتی سرد و منجمد می شوند، از آن جا که آب هنگام یخ زدن حجیم تر می شود، سنگ می ترکد و مسیر آب در آن ایجاد می شود.
«آیا آن ها هستند که نعمت های خدا را تقسیم می کنند. ما ثروت های آن ها را در زندگی دنیا تقسیم کردیم و آن ها را درجاتی بر هم دیگر برتری دادیم تا با هم مبادله دو یا چند جانبه کنند. و بهشت خدا از آنچه جمع می کنند بهتر است».
چنان که آیه مطرح کرده ثروت های زمین تقسیم شده است. و هر یک از آن ها نیز در زمینه ای بر دیگری برتری دارد که باعث می شود مردم سرزمین های مختلف به هم وابسته و با هم مبادله دو یا چند جانبه کنند.
«و هیچ عمرکننده ای از آن هایی که طولانی عمر می کنند و آن هایی که عمر آن ها کوتاه می شود نیست که عمر آن ها در کتابی نباشد. حفظ نمودن آن برای خدا چیز ساده ای است».
یکی از کتاب هایی که عمر را حفظ می کند عنصرکربن 14 است. در همه موارد ارگانیسمی (مواد زنده) اندازه های کمی از کربن 14 وجود دارد. این عنصر بی ثبات است و به وسیله رادیو اکتیو(تشعشع هسته) شکسته می شود، طوری که تعداد اتم های آن هر 5800 سال نصف می شود. با بررسی اندازه باقی مانده از کربن در مواد ارگانیسمی (مواد زنده)، انسان می تواند عمر آن ها را حساب کند. وضعیت کربن 14 در این صندلی نشان می دهد که این صندلی بیش از 3 هزار سال عمر دارد.(البته منظور عمر چوب آن است نه عمر خود صندلی که منظور تاریخ ساخت آن باشد).
یکی دیگر از کتاب هایی که عمر را حفظ می کند تنه برخی درختان است. این حلقه ها سال های عمر درخت را نشان می دهد.
«از کارهای مردم در دریا و خشکی فساد ایجاد خواهد شد».
در زبان عربی وقتی بخواهند اتفاق افتادن قطعی و محتوم کاری در آینده را بیان کنند از جمله از فعل گذشته استفاده می کنند (که گویی اتفاق افتاده است). به این خاطر این آیه مسئله ای مربوط به آینده را با فعل گذشته بیان نموده است.
این پیش بینی قرآن فعلا تحقق پیدا کرده است. و آلودگی محیط چیزی است که همه با آن آشنایی داریم.
«هرچه در آسمان ها و زمین و بین آن ها و بر روی آن ها یا زیر این کره خاکی موجود است (و هرآنچه در زمین مخفی است و قابل رؤیت نیست مثل معادن و چیزهایی از این نوع که خیری در آن ها دیده می شود)، همه ملک اوست.»
"ماده کلروفیل که در گیاهان موجود است. نقش مهمی را در زندگی موجودات زنده ایفا می کند. این ماده زنده و یکتا نیروی خورشید را با دی اکسید کربن و آب موجود در گیاه به کربوهیدرات تبدیل شده و سرانجام اکسیژن آزاد می شود.
این ماده از عملیات جذب نور استفاده می کند به عنوان عاملی مهم از سوی خداوند در تبدیل نیروی خورشید به غذایی که مورد استفاده خود گیاه هم قرار می گیرد محسوب می شود و در تغذیه حیوان و انسان و هم چنین تهیه مواد غذایی لازم زندگی به کار می رود.
علم این عملیات شیمیایی را در تمام گیاهان سبز به اثبات رسانده است.
این عملیات در پاکیزه کردن هوا از دی اکسید کربن که حاصل تنفس موجودات زنده هم نقش مهمی ایفا می کند هم چنین در مقابل با آزاد کردن اکسیژن لازم برای تنفس این موجودات نقش حیاتی خود را ایفا می کند. همان گونه که نیروی خورشید را به غذا تبدیل می کند.
هرگاه که گیاهان و موجودات زنده دیگر در درون زمین دفن می شوند، یک جانشینی مختصر روی می دهد و در نتیجه ذغال از چوب به دست می آید، روغن از تحلیل رفتن گیاهان و حیوانات به بار می نشیند و در نهایت رنگش به سیاه تغییر کرده به عنوان منبعی اساسی برای افروختن آتش (سوخت) تصفیه می شود. به طوری که هرگاه این سوخت می سوزد به دی اکسید کربن تبدیل شده و بار دیگر به جو باز می گردد و با عمل جذب نور توسط گیاهان سبز و نه غیر آن ها دوباره در چرخه حیات قرار می گیرد.
تمام انواع سوخت ها چه: چوب خشک، روغن نباتی، ذغال سنگ، نفت و مشتقات آن و گاز طبیعی همگی به اصل خود که یک عضو گیاهی بوده اند بازخواهند گشت. این سوخت ها به سایر انواع نیروهای الکتریکی، شیمیایی، حرارتی، آلی و... تبدیل شده اصل آن ها به مخازن نیروی خورشیدی درختان سبز بازمی گردد.
نیروی هسته ای یکی از مبدل های منابع نیروی طبیعی است. منشا آن از دو نوع ترکیب هسته ای نشأت می گیرد:
برخورد ترکیبات هسته ای: با این برخورد دو هسته برای دو ذره کوچک پدید می آیند مثل ذره هیدروژن سنگین (دوتریم) با هسته دیگر که یک ذره بزرگ را به وجود می آورند و این ذره هلیوم است؛ این ذره نسبت به مجموع تراکمات دو ذره دوتریم از تراکم کم تری برخوردار است و این تفاوت در تراکم در تمام اشکال نیروی فراوان آن ها جریان دارد همان گونه که در درون خورشید این مسأله برای تولید نیروی خورشیدی اتفاق می افتد.
مقدار نیروی موجود در یک کیلوگرم از دوتریم با نیرویی که حاصل از انفجار 57000 تن TNT است برابری می کند!
ترکیبات تقسیمی هسته ای: با شکاف برخی از هسته های ذرات سنگین مثل هسته ذره اورانیوم دو هسته یا بیش تر که حجم کوچک و تراکم کم تری دارند متولد می شوند. در نتیجه نیروی بسیار زیادی مجموعه تراکم متولد شده و تراکم اصلی را از یک دیگر متفاوت نشان می دهد. به عنوان مثال تقسیم کامل یک کیلوگرم اورانیوم یا پلوتونیوم نیروی معادل انفجار 1800 تن TNT خواهد بود.
اما همواره سختی های بسیاری در جهت عمومیت بخشیدن به کاربرد این نیروی هسته ای وجود داشته است که از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آلودگی حرارتی، آلودگی تشعشعی، خطرهایی که در نتیجه انفجار ترکیبات رخ می دهد مانند حادثه انفجار ترکیبات چرنوبیل که در شوروی سفید روی داد.
سوختن سوخت ها با انواع مختلف خود نیروی حرارتی زیادی به طور نسبی تولید می کند که بین یک نوع نیرو و نوع دیگر متفاوت است. این نیرو در یاری رساندن به ما در نیروهای محرک با صورت های متنوع خود، به کار گرفته می شود.
محرک ها و توربین های بخار و بنزینی با سوزاندن سوخت های مخصوصی به حرکت درمی آیند و حرارت زیادی نیز تولید می کنند. اما آیا این نیروهای حرارتی، محرکی بی واسطه هستند!!؟ نه (همان گونه که معروف است) بلکه از طریق پخش شدید گازها، حرکت به واسطه کارکرد بخش متحرک یک محرک انجام می پذیرد.
گازها عبارتند از: بخارآب گرم، نتیجه سوختن بنزین، نتیجه سوختن سلار، نتیجه سوختن هیدروژن مایع.
با قدری توجه معلوم می شود که تمام گازها اجزاء سخت ندارند. آن ها بادهایی هستند که اجزاء سخت را به حرکت درمی آورند و در نتیجه با سرعت زیادی به حرکت واداشته می شوند؛ این درحالی است که می بایست صدها تن سختی را در این بین متحمل شوند.
درست همان گونه که بادها کشتی های بادبانی سخت را در آب های روان به حرکت وامی دارند. و همان طور که موج های سهمگین توانایی نابودی سدها و موانع سر راه خود را دارند. هم چنین باید در نظر داشته باشیم که سوخت ها غالبا از درون پوسته زمین استخراج می شوند.
این هستی که ما در آن زندگی می کنیم مملو از خلقت های شیرینی است که به هر آن کس که دلی دارد، ندای تفکر و ایمان سر می دهد.
آیات کریمه مذکور به معانی زیر اشاره می کنند:
1. خداوند متعال درختان سبز را منبعی برای افروختن آتش قرار داد.
2. او پدید آورنده درخت آتش است.
3. هرچه در آسمان ها و زمین و در بین آن ها و در زیر زمین هست از آن اوست. توجیه اعجازی راهنمایی های قرآن در این موضوع است که خدا درختان سبز را منبع آتش (یعنی سوخت) قرار داده است. آنچه که در مورد این گیاهان دیده می شود عملیات جذب نور خورشید است تا بدین وسیله ماده کلروفیل را تولید کنند. این ماده غذایی اصلی یک گیاه را تشکیل می دهد و از طریق آن هم سایر حیوانات زنده سود می جویند. با مرگ گیاهان و موجودات زنده و مدفون شدن آنان در طبقات پوسته زمین و با در معرض تحلیل قرار گرفتن اجزاء آن ها، انواع گوناگونی از سوخت ها به دست می آید که عصب حیات بر این کره خاکی را تشکیل می دهند.
هو الذی خلق السموت و الارض فی ستة ایام ثم استوی علی العرش یعلم ما یلج فی الارض و ما یخرج منها و ماینزل من السماء و ما یعرج فیها و هو معکم این ما کنتم و الله بما تعملون بصیر(حدید/ 4)
«اوست که آسمان ها و زمین و هرچه بین آن ها قرار دارد را در شش روز خلق کرده است و بعد به تدبیر عرش پرداخته و هرچه در زمین فرو رود و هرچه از آن خارج شود را می داند؛ او هرچه از آسمان نازل شود و هرچه به آسمان صعود کند را نیز می داند، او از شما آگاه است و به امور شما درهرجایی که باشید احاطه دارد و خدا به هرچه می کنید داناست و دانایی است که هیچ چیزی از او مخفی نمی ماند.»
الذی جعل لکم من الشجر الاخضر نارا فاذا انتم منه توقدون (یس/ 80)
«آن خدایی که از درخت سبز - بعد از خشک شدن آن - آتشی برایتان قرار داد تا وقتی که خواهید برافروزید.»
اذا الشمس کورت (تکویر/ 1)
(ای رسول ما یاد آر) هنگامی که آفتاب تابان تاریک شود.
پس آفتاب به سوی تکویر می رود تا این که جسم سفید محض بگردد و بدون شک این در صورتی است که انهیار(جاذبه ی) در آن رخ دهد، از این که سیاره ها و ستارگان یکی دور دیگری می چرخند ما برای این اصطلاح کلمه ی تکویر را از اصطلاح عربی آن انتخاب نمودیم که بالضبط معنای انهیار(جاذبه) را دارد.
یکی از بهترین دلایلی که می رساند این کرات همیشه داشته اند، این است که در خورشید بیش از 67 عنصر وجود دارد که عین آن عناصر در زمین نیز دیده می شود.
هم چنین، عناصر سنگ های آسمانی که از آسمان داخل زمین می شوند، همان عناصری است که ساختمان زمین را دربر گرفته است.
خداوند این همبستگی را در قرآن کریم بیان فرموده است:
اولم یرالذین کفروا ان السموت و الارض کانتا رتقا ففتقنهما و جعلنا من الماء کل شیء حی افلا یومنون (انبیا/ 30)
«آیا کافران ندیدند که آسمان ها و زمین بسته بود ما آن ها را بشکافتیم و از آب هر چیزی را زنده گردانیدیم چرا باز به خدا ایمان نمی آورند.»
آسمان و زمین قبلا به هم متصل بودند و ما آن ها را از هم دیگر جدا کردیم.
«زمین و ستارگان دیگر، از توده های ابری، تکوین یافته اند و این ابر از ذرات سختی پدید آمده که حجمش 10 هزار برابر حجم کره ی زمین بزرگ تر بود.»
قرآن این حقیقت را به این صورت بیان فرموده است:
ثم استوی الی السماء و هی دخان فقال لها و للارض ائتیا طوعا او کرها قالتا اتینا طائعین (فصلت/ 11)
«و آنگاه به خلقت آسمان ها توجه کامل فرمود که آسمان ها دودی بود او(به امر نافذ تکوینی) فرمود که ای آسمان و زمین همه به سوی خدا (و اطاعت فرمان حق) به شوق و رغبت یا به جبر و کراهت بشتابید آن ها عرضه داشتند ما با کمال شوق و میل به سوی تو می شتابیم.»
خداوند اراده کرد خلق کند آسمان را، حال آن که آسمان، توده ی گاز و دود بود.
امروز ثابت شده که هر اندازه انسان به سمت آسمان برود، هوا رقیق تر شده و در اثر نبودن اکسیژن، تنفس مشکل می گردد.
قرآن این مطلب را در قالب مثال بیان فرموده است:
فمن یرد الله ان یهدیه یشرح صدره للاسم و من یرد ان یضله یجعل صدره ضیقا حرجا کانما یصعد فی السماء کذلک یجعل الله الرجس علی الذین لا یؤمنون (انعام/ 125)
«پس هر که را خدا هدایت خواهد قلبش را به نور اسلام روشن و منشرح گرداند و هر که را خواهد گمراه نماید (یعنی به حال گمراهی واگذارد) دل او را از پذیرفتن ایمان تنگ و سخت تنگ گردان که گویی می خواهد از زمین برفراز آسمان رود این است که خدا آنان را که به حق نمی گروند مردود و پلید می گرداند.»
پس خداوند، کسی را که می خواهد هدایت نماید، سینه ی او را برای پذیرفتن اسلام باز می کند و کسی را که گمراه می نماید، سینه ی او را تنگ می کند و در فشار قرار می دهد، مانند کسی که به آسمان می رود.
«آن خدایی که آسمان ها و زمین همه ملک اوست او خلق را زنده می گرداند و باز می میراند و اوست که (در عالم) بر همه چیز تواناست.»
در آیه دو سوره الحدید آمده که: له الملک السماوات....... آهن عنصری است که به راحتی از زمین استخراج شده و به راحتی هم می تواند به آن برگردد و دوباره مثل قبل به صورت اکسید آهن قرمز رنگ در کانی آهن درآید که به نظر من این آیه می تواند به این موضوع اشاره داشته باشد.
در آیه 25 این سوره که می فرماید:.......
لقد ارسلنا رسلنا بالبینت و انزلنا معهم الکتب و المیزان لیقوم الناس بالقسط و انزلنا الحدید فیه باس شدید و منفع للناس و لیعلم الله من ینصره و رسله بالغیب ان الله قوی عزیز(حدید/ 25)
«همانا ما پیامبران خود را با ادله و معجزات (به خلق) فرستادیم و برایشان کتاب و میزان (عدل) نازل کردیم تا مردم به راستی و عدالت گردانید و آهن (و پولاد و دیگر فلزات) را که در آن هم سختی و کارزار و هم منافع بسیار بر مردم است نیز برای حفظ عدالت آفریدیم تا معلوم شود که خدا و رسولش را با ایمان قلبی که یاری خواهد کرد که خدا بسیار قوی و مقتدر (و از یاری خلق بی نیاز) است.»
ابتدا اشاره به فرستادن انبیا با عدل و سپس از خصوصیات آهن که فواید زیادی دارد و برای حفظ عدالت آفریده شده صحبت می کند.
از لحاظ شیمیایی آهن دارای عدد اتمی زوج است و پایداری نسبی بیش تری نسبت به عناصر با عدد اتمی فرد دارد و نسبت به آن ها فراوانی نسبی بیش تری دارد. فراوانی عناصر به پایداری آن ها مربوط است. این پایداری بر اساس انرژی اتصال بیان می شود. هنگام تشکیل هسته اتم از اجزای آن مقداری ماده به انرژی تبدیل می شود که این انرژی بر اساس رابطه زیر بیان می شود:
انرژی اتصال آهن از اختلاف بین جرم هسته آهن و با جرم 26 پروتون و 30 نوترون تشکیل دهنده آن به دست می آید.
شکل زیر انرژی اتصال برای عناصر مختلف را نشان می دهد وجود آهن در قله این منحنی بیانگر این نکته است که ذرات هسته آن محکم تر از بقیه عناصر به هم جوش خورده اند و به همین دلیل است که آهن دارای پایداری بیش تر و فراوانی بالا در طبیعت است.
برای اتم های مختلف دو حالت می تواند صورت گیرد یا دچار شکافت هسته شوند یا همجوشی هسته که در زیر آن ها را تعریف می کنیم:
امروزه در علم هسته ای به این نتیجه رسیده اند که اتم ها با عدد اتمی بالاتر از آهن مثلا اورانیوم طوری شکافته می شوند که بعد از شکافت های متعدد به هسته آهن می رسند و هسته های سبک تر از آهن هم می توانند طوری به هم جوش بخورند که به هسته آهن برسند و در این بین انرژی زیادی آزاد می شود. پس می شود آهن را به عنوان عنصری که در عدالت ذکر شده (در آیه) و یک توازنی برای تمام عناصراست دانست.
ما امروزه به این نتیجه رسیدیم ولی در گذشته شاید مفهوم این را مثلا ساخت شمشیر و غیره برای رعایت عدالت می دانستند چون در هر زمان می شود از قرآن تفسیری کرد که مناسب همان زمان است و این دلیلی بر این می تواند باشد که قرآن مربوط به زمان خاصی نیست و در همه ی دوران می توان از آن استفاده کرد.
دانشمندان شیمی گفته اند: آب از دو عنصر هیدروژن و اکسیژن تشکیل یافته است و این مطلب آن قدر تکرار و تجربه شده که به صف یقینیات پیوسته است.
از سوی دیگر می گویند هیدروژن گازی است که می سوزد و باعث اشتعال هیدروژن می شود و می گویند آب ترکیبی است از دو مولکول هیدروژن و یک مولکول اکسیژن، یعنی نسبت وجود هیدروژن دو برابر اکسیژن است.
با داشتن این اطلاعات به آیه:
و اذا البحار سجرت (تکویر/ 6)
«وهنگامی که دریاها شعله ور گردند.»
(و در آن هنگام که دریاها برافروخته شوند) می رسیم.
با توجه به مطالب علم شیمی می توانیم از آیه استفاده کنیم: دریاها دارای مواد آتش زایند در صورتی که اگر علم شیمی نبود تنها می گفتیم در آستانه قیامت دریاها آتش می گیرند و سخنی از مواد آتش زا ومواد قابل اشتعال به میان نمی آمد.
قرآن مجید به این دو راز بزرگ در ضمن آیه کوتاهی اشاره نمود و می فرماید (و در آن (کوه های) استوار (و) بلندی قرار دادیم، و آبی گوارا به شما نوشاندیم) جمله:
وجعلنا فیها روسی شمخت و اسقینکم ماء فراتا (مرسلات/ 27)
«و در آن کوه های بلندی قرار دادیم، و آبی گوارا به شما نوشاندیم.»
(کوه های بلند) ناظر به راز اول است که کوه ها بر اثر سردی منطقه از بابت ارتفاع، حکم مخزن آب را دارند و جمله (و اسقیناکم ماء فراتا) ( برای شما آب گوارا فراهم نمودیم) از آنجا که پس از بیان آفرینش کوه ها آمده است، می رساند که کوه ها در گوارا ساختن آب ها که همان تصفیه آن از مواد خارجی و باکتری هاست، نقش مؤثری دارند.
برداشته های علمی و اشاره به علوم روز و یاد آوردن الفاظی که به نحو کلیدی دانشمندان را به قرآن و علوم مطرح شده در آن رهنمون سازد، می تواند کمک شایانی به تبیین معجزه بودن قرآن در عصر حاضر داشته باشد. و دانشمندان را به تدبر و تفکر در آیات قرآن وا دارد و نشان دهد که قرآن نه تنها در عصر جاهلی، بلکه در تمام عصرها، معجزه ای جاوید است.
منبع مقاله:فیض آبادی، حمیده/ پناهی، حسین، شیمی در قرآن، تهران: فیض دانش، چاپ دوازدهم، (1389).
حمیده فیض آبادی
حسین پناهی
آهن
و انزلنا الحدید فیه باس شدید و منفع للناس (حدید/ 25)«و آهن (و پولاد و دیگر فلزات) را که در آن هم سختی و کارزار و هم منافع بسیار بر مردم است»
و آهن را نازل کردیم. در آن نیرویی فوق العاده زیاد و بهره وری هایی برای مردم وجود دارد.
- نکات آیه:
1. آهن نازل شده.2. نیروی موجود در آهن فوق العاده زیاد است.
3. انسان از آهن بهره وری دارد.
1. آهن نازل شده:
آهن چگونه و از کجا نازل شده؟
آهن و عناصر اصلی دیگر هر کدام در دمای مشخصی درست می شوند. آهن ازجمله عناصری است که در ستاره های خیلی بزرگ تر از خورشید درست می شود، برخی از عناصر نیز در گرمای پس از انفجار اولیه درست شده اند.1. وقتی کشش جاذبه در مرکز ستاره دمای گرما را به بالای 170 میلیون درجه به بالا می برد یک سری امتزاج های جدید آغاز می شود. هسته های هلیومی ذوب می شوند و عناصر سنگین تری را درست می کنند که در وحله اول کربن و اکسیژن است.
2. وقتی نیروی جاذبه دمای عنصر کربن را به 700 میلیون درجه می رساند امتزاج جدیدی آغاز می شود که کربن به نئون و منیزیم تبدیل می شود. در قشرهای بیرونی تر آن که دمای حرارت کم تر است تبدیل هلیوم به کربن و هیدروژن به هلیوم ادامه پیدا می کند.
3. وقتی دمای حرارت در مرکز هسته به یک و نیم میلیارد درجه می رسد اتم های نئون آغاز به ذوب شدن می کنند و اکسیژن و منیزیم بیش تری را ایجاد می کنند.
4. وقتی دمای حرارت بالای دو میلیارد می رسد اتم های اکسیژن به هم فشرده تر ذوب می شوند و به سیلیکون و گوگرد تبدیل می شوند. این عناصر به وسیله قشرهای عناصر متحد المرکز اکسیژن، نئون، کربن، هلیوم و هیدروژن احاطه شده اند.
5. فشار ناشی از اضمحلال هسته ای دمای حرارت را بالای 3 میلیارد درجه بالا می برد و در مرکز فشرده شده، سیلیکون و گوگرد را به کره ای از آهن تبدیل می کند که تقریبا 1/44 جرم خورشید می شود. به دلیل ساختمان هسته ای آهن که اجازه نمی دهد اتم ها ذوب و مضمحل شوند و عنصر سنگین تری درست شوند، این آخرین واکنش است که می تواند در مرکز ستاره رخ بدهد.
6. وقتی امتزاج در داخلی ترین بخش های ستاره تمام می شود آخرین مرحله جاذبه (جذب) آغاز می شود. هسته آهن در مرکز ستاره خود را با سرعتی معادل 70000 کیلومتر در ثانیه جمع می کند. درجه حرارت تا صد میلیارد درجه بالا می رود. هسته های آهن چنان به هم فشرده می شوند که در هم مضمحل می شوند. این گرمای تصور نکردنی اندازه های بسیار زیادی از نوترون تولید می کند که فعلا در وسط ستاره محصور هستند. ماده در این حرارت به آخرین حد تراکم خود رسیده و بیش از این نمی تواند فشرده بشود. نیروی دفع میان هسته ها بیش تر از نیروی جاذبه می شود.
7. پس زنی از جانب مرکز ستاره، ماده را از مرکز ستاره در موج انفجار پرتاب می کند. در پرت سازی آن را از میان قشر سیلیکون سرازیر می کند که آن را گرم کرده و بخشی از هسته های آن را مضمحل می کند و ایزو توپ های رادیواکتیوی نیکل و عناصر سنگین تر دیگری را درست می کند. موج انفجار در حینی که به بیرون سفر می کند به درست کردن عناصر جدید دیگری ادامه می دهد. ستاره منفجر می شود و در فضا پخش می شود.
به این ترتیب آهن در ستاره ها و در حرارت بالای 3 میلیارد درجه تولید می شود و با انفجار ستاره در هستی پراکنده می شود. و به این ترتیب نیز آهن از آسمان به زمین نازل شده است.
آهن بیش از یک سوم از مواد زمین را تشکیل می دهد. بیش از 99 درصد آن در درون زمین است. به میزانی که از مرکز زمین رو به طرف سطح می آییم درصد آن کم و کم تر می شود. آهن موجود در قشر خارجی زمین حدودا 5 یا 6 دهم درصد کل آهن زمین است.
2. نیروی موجود در آهن فوق العاده زیاد است:
چنان که آیه مطرح کرده "نیروی موجود در آهن فوق العاده زیاد" است. برای درست کردن یک ذره آهن نیرویی بیش از چهار برابر نیروی موجود در منظومه شمسی" مورد نیاز است.3. انسان از آهن بهره وری دارد:
هموگلوبین در خون انسان و خیلی از حیوانات دارای آهن است. همین طور ماده سبز در اکثر گیاهان دارای آهن است. و بدون آهن حیات نیز نمی توانست به وجود بیاید.آهن
در روزگاری که مردم از آهن جز برای شمشیر و چاقو و نهایت چند آلت دیگر استفاده نمی کردند. در زمانی که از نظر مردم آهن بیش تر از مواد دیگر مورد استفاده نبود بلکه طلا و نقره از نظر اقتصادی در آن زمان اهمیت زیادتری داشت.در عین حال قرآن آن چنان به مسأله آهن و استفاده عجیبی که از آن در این زمان ها می شود توجه داشته که یک سوره به نام حدید آهن در قرآن دیده می شود.
الذین یبخلون و یأمرون الناس بالبخل و من یتول فان الله هو الغنی الحمید(حدید/ 24)
«و ما آهن را که در آن صلابت و محکمی شدید و منافعی برای مردمان در آن است نازل نمودیم.»
دانشمند معروف آقای نوفل در کتاب القرآن و العلم الحدیث می گوید: تا قرن هیجدهم یعنی دوازده قرن پس از نزول قرآن هنوز کارهای فلزی در نهایت ضعف بود و نه تنها ارزش آن شناخته نشده بود بلکه اساسا مهم و قابل توجه تلقی نمی شد تا آن که ناگهان چشم دنیا به آهن دوخته شد و رقابت عجیبی در میان دانشمندان برای استخراج و استفاده بهتر از آن به وجود آمد تا آن جا که به این دو قرن دوران نهضت و پیشرفت و عصر فلز اطلاق شده و دنیا حقا منافع آن را آن چنان که باید دریافت و صدق یکی دیگر از حقایق قرآن، نقاب از صورت به یک سو زده است، امروز منافع آهن آن چنان برای مردم دنیا روشن شده که احتیاج به توضیح ندارد.
و قرآن تقریبا در هزار و چهارصد سال قبل برخلاف نظریه مردم آن روز و موافق علم امروز سخن در اهمیت آهن گفته و از این راه اعجاز خود را اثبات کرده است.
سنگ
و ان من الحجارة لما یتفجر منه الانهر و ان منها لما یشقق فیخرج منه الماء ... (بقره/ 74)«در بین سنگ ها سنگ هایی هستند که جویبارها از آن جاری می شود، و سنگ هایی هستند که می ترکند و آب از آن ها بیرون می آید».
- نکات آیه:
سنگ هایی وجود دارند که جویبارها (چشمه ها) از آن ها فوران می کند و سنگ هایی هستند که می ترکند و آب از آن ها بیرون می آید:سنگ هایی که در دل زمین قرار دارند آب را نگه می دارند و باعث می شوند که به اعماق زمین فرو نرود. این سنگ ها بر اثر تغییرات روی سطح تحت فشار واقع می شوند و خرد خرد می شوند. به دنبال آن چشمه از آن ها جاری می شود و آبشار ایجاد می شود.
سنگ های دیگری نیز روی زمین هستند که آب در آن ها نفوذ می کند، وقتی سرد و منجمد می شوند، از آن جا که آب هنگام یخ زدن حجیم تر می شود، سنگ می ترکد و مسیر آب در آن ایجاد می شود.
ثروت های زمین تقسیم شده است
اهم یقسمون رحمت ربک نحن قسمنا بینهم معیشتهم فی الحیوة الدنیا و رفعنا بعضهم فوق بعض درجت لیتخذ بعضهم بعضا سخریا و رحمت ربک خیر مما یجمعون(زخرف/ 32)«آیا آن ها هستند که نعمت های خدا را تقسیم می کنند. ما ثروت های آن ها را در زندگی دنیا تقسیم کردیم و آن ها را درجاتی بر هم دیگر برتری دادیم تا با هم مبادله دو یا چند جانبه کنند. و بهشت خدا از آنچه جمع می کنند بهتر است».
- نکته آیه:
ثروت های زمین "تقسیم شده" است:چنان که آیه مطرح کرده ثروت های زمین تقسیم شده است. و هر یک از آن ها نیز در زمینه ای بر دیگری برتری دارد که باعث می شود مردم سرزمین های مختلف به هم وابسته و با هم مبادله دو یا چند جانبه کنند.
باقی ماندن عمر پدیده ها
... و ما تحمل من انثی و لا تضع الا بعلمه و ما یعمر من معمر و لا ینقص من عمره الا فی کتب ان ذلک علی الله یسیر(فاطر/ 11)«و هیچ عمرکننده ای از آن هایی که طولانی عمر می کنند و آن هایی که عمر آن ها کوتاه می شود نیست که عمر آن ها در کتابی نباشد. حفظ نمودن آن برای خدا چیز ساده ای است».
- نکته آیه
این است که عمر پدیده ها چه آن هایی که زیاد عمر می کنند و چه آن هایی که کوتاه عمر می کنند، در کتابی هم چنان باقی می ماند. و در زبان فصیح عربی به هرچیزی که به نوعی و به نحوی بتوان چیزی از آن خواند کتاب گفته می شود.یکی از کتاب هایی که عمر را حفظ می کند عنصرکربن 14 است. در همه موارد ارگانیسمی (مواد زنده) اندازه های کمی از کربن 14 وجود دارد. این عنصر بی ثبات است و به وسیله رادیو اکتیو(تشعشع هسته) شکسته می شود، طوری که تعداد اتم های آن هر 5800 سال نصف می شود. با بررسی اندازه باقی مانده از کربن در مواد ارگانیسمی (مواد زنده)، انسان می تواند عمر آن ها را حساب کند. وضعیت کربن 14 در این صندلی نشان می دهد که این صندلی بیش از 3 هزار سال عمر دارد.(البته منظور عمر چوب آن است نه عمر خود صندلی که منظور تاریخ ساخت آن باشد).
یکی دیگر از کتاب هایی که عمر را حفظ می کند تنه برخی درختان است. این حلقه ها سال های عمر درخت را نشان می دهد.
پیش بینی آلوده شدن محیط
ظهر الفساد فی البر و البحر بما کسبت ایدی الناس ...(روم/ 41)«از کارهای مردم در دریا و خشکی فساد ایجاد خواهد شد».
در زبان عربی وقتی بخواهند اتفاق افتادن قطعی و محتوم کاری در آینده را بیان کنند از جمله از فعل گذشته استفاده می کنند (که گویی اتفاق افتاده است). به این خاطر این آیه مسئله ای مربوط به آینده را با فعل گذشته بیان نموده است.
- نکته آیه:
عملکردهای انسان در آینده (یعنی در زمان ما و آیندگان) در دریا و خشکی آلودگی ایجاد خواهد کرد:این پیش بینی قرآن فعلا تحقق پیدا کرده است. و آلودگی محیط چیزی است که همه با آن آشنایی داریم.
معادن
له ما فی السموت و ما فی الارض و ما بینهما و ما تحت الثری (طه/ 6)«هرچه در آسمان ها و زمین و بین آن ها و بر روی آن ها یا زیر این کره خاکی موجود است (و هرآنچه در زمین مخفی است و قابل رؤیت نیست مثل معادن و چیزهایی از این نوع که خیری در آن ها دیده می شود)، همه ملک اوست.»
"ماده کلروفیل که در گیاهان موجود است. نقش مهمی را در زندگی موجودات زنده ایفا می کند. این ماده زنده و یکتا نیروی خورشید را با دی اکسید کربن و آب موجود در گیاه به کربوهیدرات تبدیل شده و سرانجام اکسیژن آزاد می شود.
این ماده از عملیات جذب نور استفاده می کند به عنوان عاملی مهم از سوی خداوند در تبدیل نیروی خورشید به غذایی که مورد استفاده خود گیاه هم قرار می گیرد محسوب می شود و در تغذیه حیوان و انسان و هم چنین تهیه مواد غذایی لازم زندگی به کار می رود.
علم این عملیات شیمیایی را در تمام گیاهان سبز به اثبات رسانده است.
این عملیات در پاکیزه کردن هوا از دی اکسید کربن که حاصل تنفس موجودات زنده هم نقش مهمی ایفا می کند هم چنین در مقابل با آزاد کردن اکسیژن لازم برای تنفس این موجودات نقش حیاتی خود را ایفا می کند. همان گونه که نیروی خورشید را به غذا تبدیل می کند.
هرگاه که گیاهان و موجودات زنده دیگر در درون زمین دفن می شوند، یک جانشینی مختصر روی می دهد و در نتیجه ذغال از چوب به دست می آید، روغن از تحلیل رفتن گیاهان و حیوانات به بار می نشیند و در نهایت رنگش به سیاه تغییر کرده به عنوان منبعی اساسی برای افروختن آتش (سوخت) تصفیه می شود. به طوری که هرگاه این سوخت می سوزد به دی اکسید کربن تبدیل شده و بار دیگر به جو باز می گردد و با عمل جذب نور توسط گیاهان سبز و نه غیر آن ها دوباره در چرخه حیات قرار می گیرد.
تمام انواع سوخت ها چه: چوب خشک، روغن نباتی، ذغال سنگ، نفت و مشتقات آن و گاز طبیعی همگی به اصل خود که یک عضو گیاهی بوده اند بازخواهند گشت. این سوخت ها به سایر انواع نیروهای الکتریکی، شیمیایی، حرارتی، آلی و... تبدیل شده اصل آن ها به مخازن نیروی خورشیدی درختان سبز بازمی گردد.
نیروی هسته ای یکی از مبدل های منابع نیروی طبیعی است. منشا آن از دو نوع ترکیب هسته ای نشأت می گیرد:
برخورد ترکیبات هسته ای: با این برخورد دو هسته برای دو ذره کوچک پدید می آیند مثل ذره هیدروژن سنگین (دوتریم) با هسته دیگر که یک ذره بزرگ را به وجود می آورند و این ذره هلیوم است؛ این ذره نسبت به مجموع تراکمات دو ذره دوتریم از تراکم کم تری برخوردار است و این تفاوت در تراکم در تمام اشکال نیروی فراوان آن ها جریان دارد همان گونه که در درون خورشید این مسأله برای تولید نیروی خورشیدی اتفاق می افتد.
مقدار نیروی موجود در یک کیلوگرم از دوتریم با نیرویی که حاصل از انفجار 57000 تن TNT است برابری می کند!
ترکیبات تقسیمی هسته ای: با شکاف برخی از هسته های ذرات سنگین مثل هسته ذره اورانیوم دو هسته یا بیش تر که حجم کوچک و تراکم کم تری دارند متولد می شوند. در نتیجه نیروی بسیار زیادی مجموعه تراکم متولد شده و تراکم اصلی را از یک دیگر متفاوت نشان می دهد. به عنوان مثال تقسیم کامل یک کیلوگرم اورانیوم یا پلوتونیوم نیروی معادل انفجار 1800 تن TNT خواهد بود.
اما همواره سختی های بسیاری در جهت عمومیت بخشیدن به کاربرد این نیروی هسته ای وجود داشته است که از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آلودگی حرارتی، آلودگی تشعشعی، خطرهایی که در نتیجه انفجار ترکیبات رخ می دهد مانند حادثه انفجار ترکیبات چرنوبیل که در شوروی سفید روی داد.
سوختن سوخت ها با انواع مختلف خود نیروی حرارتی زیادی به طور نسبی تولید می کند که بین یک نوع نیرو و نوع دیگر متفاوت است. این نیرو در یاری رساندن به ما در نیروهای محرک با صورت های متنوع خود، به کار گرفته می شود.
محرک ها و توربین های بخار و بنزینی با سوزاندن سوخت های مخصوصی به حرکت درمی آیند و حرارت زیادی نیز تولید می کنند. اما آیا این نیروهای حرارتی، محرکی بی واسطه هستند!!؟ نه (همان گونه که معروف است) بلکه از طریق پخش شدید گازها، حرکت به واسطه کارکرد بخش متحرک یک محرک انجام می پذیرد.
گازها عبارتند از: بخارآب گرم، نتیجه سوختن بنزین، نتیجه سوختن سلار، نتیجه سوختن هیدروژن مایع.
با قدری توجه معلوم می شود که تمام گازها اجزاء سخت ندارند. آن ها بادهایی هستند که اجزاء سخت را به حرکت درمی آورند و در نتیجه با سرعت زیادی به حرکت واداشته می شوند؛ این درحالی است که می بایست صدها تن سختی را در این بین متحمل شوند.
درست همان گونه که بادها کشتی های بادبانی سخت را در آب های روان به حرکت وامی دارند. و همان طور که موج های سهمگین توانایی نابودی سدها و موانع سر راه خود را دارند. هم چنین باید در نظر داشته باشیم که سوخت ها غالبا از درون پوسته زمین استخراج می شوند.
این هستی که ما در آن زندگی می کنیم مملو از خلقت های شیرینی است که به هر آن کس که دلی دارد، ندای تفکر و ایمان سر می دهد.
آیات کریمه مذکور به معانی زیر اشاره می کنند:
1. خداوند متعال درختان سبز را منبعی برای افروختن آتش قرار داد.
2. او پدید آورنده درخت آتش است.
3. هرچه در آسمان ها و زمین و در بین آن ها و در زیر زمین هست از آن اوست. توجیه اعجازی راهنمایی های قرآن در این موضوع است که خدا درختان سبز را منبع آتش (یعنی سوخت) قرار داده است. آنچه که در مورد این گیاهان دیده می شود عملیات جذب نور خورشید است تا بدین وسیله ماده کلروفیل را تولید کنند. این ماده غذایی اصلی یک گیاه را تشکیل می دهد و از طریق آن هم سایر حیوانات زنده سود می جویند. با مرگ گیاهان و موجودات زنده و مدفون شدن آنان در طبقات پوسته زمین و با در معرض تحلیل قرار گرفتن اجزاء آن ها، انواع گوناگونی از سوخت ها به دست می آید که عصب حیات بر این کره خاکی را تشکیل می دهند.
هو الذی خلق السموت و الارض فی ستة ایام ثم استوی علی العرش یعلم ما یلج فی الارض و ما یخرج منها و ماینزل من السماء و ما یعرج فیها و هو معکم این ما کنتم و الله بما تعملون بصیر(حدید/ 4)
«اوست که آسمان ها و زمین و هرچه بین آن ها قرار دارد را در شش روز خلق کرده است و بعد به تدبیر عرش پرداخته و هرچه در زمین فرو رود و هرچه از آن خارج شود را می داند؛ او هرچه از آسمان نازل شود و هرچه به آسمان صعود کند را نیز می داند، او از شما آگاه است و به امور شما درهرجایی که باشید احاطه دارد و خدا به هرچه می کنید داناست و دانایی است که هیچ چیزی از او مخفی نمی ماند.»
الذی جعل لکم من الشجر الاخضر نارا فاذا انتم منه توقدون (یس/ 80)
«آن خدایی که از درخت سبز - بعد از خشک شدن آن - آتشی برایتان قرار داد تا وقتی که خواهید برافروزید.»
آفتاب در میان قرآن و علم
عملیه ی پیوستگی ذرات هیدروژن برای تولید هلیوم در داخل آفتاب شاید چندین هزار میلیون سال دوام کند، مگر کم شدن هیدروژن از داخل آفتاب و تبدیل هلیوم در داخل آن ظاهرا به نتیجه می انجامد که در تجزیه ماده مجانست ندارد. زیرا هلیوم چهار برابر سنگین تر از هیدروژن است... اگر بخش خارجی آفتاب بیش از حد بزرگ تر گردد در آن صورت رنگ آفتاب سرخ می گردد و با بزرگ شدن این بخش به پدیده ی عجیبی تبدیل می شود که سیاره های سه گانه ی عطارد، زهره و زمین را می بلعد، اگر قوای داخلی آفتاب ضعیف شود قشر خارجی و پدیده ی آن نمی تواند خود را به چیزی متکی سازد و در نتیجه جسم آن از هم می پاشد که این عملیه را تکویر(در هم پیچیدن) می گویند، این به سبب جاذبیت اجزاء آفتاب یکی بر دیگری می باشد و این جاست یکی دیگری را با سرعت از حد زیاد و ناگهانی در هم می پیچد و این جا معنای این قول خداوند، را در قرآن می دانیم:اذا الشمس کورت (تکویر/ 1)
(ای رسول ما یاد آر) هنگامی که آفتاب تابان تاریک شود.
پس آفتاب به سوی تکویر می رود تا این که جسم سفید محض بگردد و بدون شک این در صورتی است که انهیار(جاذبه ی) در آن رخ دهد، از این که سیاره ها و ستارگان یکی دور دیگری می چرخند ما برای این اصطلاح کلمه ی تکویر را از اصطلاح عربی آن انتخاب نمودیم که بالضبط معنای انهیار(جاذبه) را دارد.
همبستگی آسمان و زمین
ساختمان آفرینش از(گاز) تشکیل شده و سپس به (سدیم) تقسیم گردید و یکی از نتایج این تقسیم منظومه شمسی ما می باشد.یکی از بهترین دلایلی که می رساند این کرات همیشه داشته اند، این است که در خورشید بیش از 67 عنصر وجود دارد که عین آن عناصر در زمین نیز دیده می شود.
هم چنین، عناصر سنگ های آسمانی که از آسمان داخل زمین می شوند، همان عناصری است که ساختمان زمین را دربر گرفته است.
خداوند این همبستگی را در قرآن کریم بیان فرموده است:
اولم یرالذین کفروا ان السموت و الارض کانتا رتقا ففتقنهما و جعلنا من الماء کل شیء حی افلا یومنون (انبیا/ 30)
«آیا کافران ندیدند که آسمان ها و زمین بسته بود ما آن ها را بشکافتیم و از آب هر چیزی را زنده گردانیدیم چرا باز به خدا ایمان نمی آورند.»
آسمان و زمین قبلا به هم متصل بودند و ما آن ها را از هم دیگر جدا کردیم.
توده های گاز
دکتر ونول لاتیمار، آسمان شناس معروف می گوید:«زمین و ستارگان دیگر، از توده های ابری، تکوین یافته اند و این ابر از ذرات سختی پدید آمده که حجمش 10 هزار برابر حجم کره ی زمین بزرگ تر بود.»
قرآن این حقیقت را به این صورت بیان فرموده است:
ثم استوی الی السماء و هی دخان فقال لها و للارض ائتیا طوعا او کرها قالتا اتینا طائعین (فصلت/ 11)
«و آنگاه به خلقت آسمان ها توجه کامل فرمود که آسمان ها دودی بود او(به امر نافذ تکوینی) فرمود که ای آسمان و زمین همه به سوی خدا (و اطاعت فرمان حق) به شوق و رغبت یا به جبر و کراهت بشتابید آن ها عرضه داشتند ما با کمال شوق و میل به سوی تو می شتابیم.»
خداوند اراده کرد خلق کند آسمان را، حال آن که آسمان، توده ی گاز و دود بود.
نبودن اکسیژن در بالای جو
از جمله روش های تربیتی قرآن این است که، با بیان «مثل» زمینه را برای تعلیم اصول عقاید، آماده می کند.امروز ثابت شده که هر اندازه انسان به سمت آسمان برود، هوا رقیق تر شده و در اثر نبودن اکسیژن، تنفس مشکل می گردد.
قرآن این مطلب را در قالب مثال بیان فرموده است:
فمن یرد الله ان یهدیه یشرح صدره للاسم و من یرد ان یضله یجعل صدره ضیقا حرجا کانما یصعد فی السماء کذلک یجعل الله الرجس علی الذین لا یؤمنون (انعام/ 125)
«پس هر که را خدا هدایت خواهد قلبش را به نور اسلام روشن و منشرح گرداند و هر که را خواهد گمراه نماید (یعنی به حال گمراهی واگذارد) دل او را از پذیرفتن ایمان تنگ و سخت تنگ گردان که گویی می خواهد از زمین برفراز آسمان رود این است که خدا آنان را که به حق نمی گروند مردود و پلید می گرداند.»
پس خداوند، کسی را که می خواهد هدایت نماید، سینه ی او را برای پذیرفتن اسلام باز می کند و کسی را که گمراه می نماید، سینه ی او را تنگ می کند و در فشار قرار می دهد، مانند کسی که به آسمان می رود.
شیمی و قرآن
شیمی و زیبایی های آن
له ملک السموت و الارض یحی و یمیت و هو علی کل شی قدیر(حدید/ 2)«آن خدایی که آسمان ها و زمین همه ملک اوست او خلق را زنده می گرداند و باز می میراند و اوست که (در عالم) بر همه چیز تواناست.»
در آیه دو سوره الحدید آمده که: له الملک السماوات....... آهن عنصری است که به راحتی از زمین استخراج شده و به راحتی هم می تواند به آن برگردد و دوباره مثل قبل به صورت اکسید آهن قرمز رنگ در کانی آهن درآید که به نظر من این آیه می تواند به این موضوع اشاره داشته باشد.
در آیه 25 این سوره که می فرماید:.......
لقد ارسلنا رسلنا بالبینت و انزلنا معهم الکتب و المیزان لیقوم الناس بالقسط و انزلنا الحدید فیه باس شدید و منفع للناس و لیعلم الله من ینصره و رسله بالغیب ان الله قوی عزیز(حدید/ 25)
«همانا ما پیامبران خود را با ادله و معجزات (به خلق) فرستادیم و برایشان کتاب و میزان (عدل) نازل کردیم تا مردم به راستی و عدالت گردانید و آهن (و پولاد و دیگر فلزات) را که در آن هم سختی و کارزار و هم منافع بسیار بر مردم است نیز برای حفظ عدالت آفریدیم تا معلوم شود که خدا و رسولش را با ایمان قلبی که یاری خواهد کرد که خدا بسیار قوی و مقتدر (و از یاری خلق بی نیاز) است.»
ابتدا اشاره به فرستادن انبیا با عدل و سپس از خصوصیات آهن که فواید زیادی دارد و برای حفظ عدالت آفریده شده صحبت می کند.
از لحاظ شیمیایی آهن دارای عدد اتمی زوج است و پایداری نسبی بیش تری نسبت به عناصر با عدد اتمی فرد دارد و نسبت به آن ها فراوانی نسبی بیش تری دارد. فراوانی عناصر به پایداری آن ها مربوط است. این پایداری بر اساس انرژی اتصال بیان می شود. هنگام تشکیل هسته اتم از اجزای آن مقداری ماده به انرژی تبدیل می شود که این انرژی بر اساس رابطه زیر بیان می شود:
شکل زیر انرژی اتصال برای عناصر مختلف را نشان می دهد وجود آهن در قله این منحنی بیانگر این نکته است که ذرات هسته آن محکم تر از بقیه عناصر به هم جوش خورده اند و به همین دلیل است که آهن دارای پایداری بیش تر و فراوانی بالا در طبیعت است.
برای اتم های مختلف دو حالت می تواند صورت گیرد یا دچار شکافت هسته شوند یا همجوشی هسته که در زیر آن ها را تعریف می کنیم:
شکافت هسته:
فرآیندی که طی آن یک هسته سنگین به دو هسته سبک تر تبدیل می شود.همجوشی هسته ای:
فرآیندی که طی آن دو هسته سبک به هم جوش خورده و هسته ی سنگین تری را تولید می کنند.امروزه در علم هسته ای به این نتیجه رسیده اند که اتم ها با عدد اتمی بالاتر از آهن مثلا اورانیوم طوری شکافته می شوند که بعد از شکافت های متعدد به هسته آهن می رسند و هسته های سبک تر از آهن هم می توانند طوری به هم جوش بخورند که به هسته آهن برسند و در این بین انرژی زیادی آزاد می شود. پس می شود آهن را به عنوان عنصری که در عدالت ذکر شده (در آیه) و یک توازنی برای تمام عناصراست دانست.
ما امروزه به این نتیجه رسیدیم ولی در گذشته شاید مفهوم این را مثلا ساخت شمشیر و غیره برای رعایت عدالت می دانستند چون در هر زمان می شود از قرآن تفسیری کرد که مناسب همان زمان است و این دلیلی بر این می تواند باشد که قرآن مربوط به زمان خاصی نیست و در همه ی دوران می توان از آن استفاده کرد.
دانشمندان شیمی گفته اند: آب از دو عنصر هیدروژن و اکسیژن تشکیل یافته است و این مطلب آن قدر تکرار و تجربه شده که به صف یقینیات پیوسته است.
از سوی دیگر می گویند هیدروژن گازی است که می سوزد و باعث اشتعال هیدروژن می شود و می گویند آب ترکیبی است از دو مولکول هیدروژن و یک مولکول اکسیژن، یعنی نسبت وجود هیدروژن دو برابر اکسیژن است.
با داشتن این اطلاعات به آیه:
و اذا البحار سجرت (تکویر/ 6)
«وهنگامی که دریاها شعله ور گردند.»
(و در آن هنگام که دریاها برافروخته شوند) می رسیم.
با توجه به مطالب علم شیمی می توانیم از آیه استفاده کنیم: دریاها دارای مواد آتش زایند در صورتی که اگر علم شیمی نبود تنها می گفتیم در آستانه قیامت دریاها آتش می گیرند و سخنی از مواد آتش زا ومواد قابل اشتعال به میان نمی آمد.
تصفیه آب
کوه ها در تصفیه آب ها نقش (تصفیه شنی ) را دارند. تصفیه شنی عبارت است از عبورآب از لایه های شنی، زیرا لایه های شنی در قسمت پایین، از قلوه سنگ و در قسمت بالا از ماسه های نرم تشکیل می شود. عبور آب از طبقات مختلف کوه ها سبب می شود که باکتری های آب گرفته و آب از مواد خارجی تصفیه شود.قرآن مجید به این دو راز بزرگ در ضمن آیه کوتاهی اشاره نمود و می فرماید (و در آن (کوه های) استوار (و) بلندی قرار دادیم، و آبی گوارا به شما نوشاندیم) جمله:
وجعلنا فیها روسی شمخت و اسقینکم ماء فراتا (مرسلات/ 27)
«و در آن کوه های بلندی قرار دادیم، و آبی گوارا به شما نوشاندیم.»
(کوه های بلند) ناظر به راز اول است که کوه ها بر اثر سردی منطقه از بابت ارتفاع، حکم مخزن آب را دارند و جمله (و اسقیناکم ماء فراتا) ( برای شما آب گوارا فراهم نمودیم) از آنجا که پس از بیان آفرینش کوه ها آمده است، می رساند که کوه ها در گوارا ساختن آب ها که همان تصفیه آن از مواد خارجی و باکتری هاست، نقش مؤثری دارند.
لازم به یادآوری است که:
توجه به علوم جدید همواره برای ما برداشت جدیدی را به ارمغان نمی آورد، ولی سبب می شود برداشتی را که پیش تر از قرآن داشتیم و آن را تعبدا قبول می کردیم، در پرتو دستاوردهای علمی با بینش و ادراک بهتری به آن برسیم.برداشته های علمی و اشاره به علوم روز و یاد آوردن الفاظی که به نحو کلیدی دانشمندان را به قرآن و علوم مطرح شده در آن رهنمون سازد، می تواند کمک شایانی به تبیین معجزه بودن قرآن در عصر حاضر داشته باشد. و دانشمندان را به تدبر و تفکر در آیات قرآن وا دارد و نشان دهد که قرآن نه تنها در عصر جاهلی، بلکه در تمام عصرها، معجزه ای جاوید است.
منبع مقاله:فیض آبادی، حمیده/ پناهی، حسین، شیمی در قرآن، تهران: فیض دانش، چاپ دوازدهم، (1389).
/م
