تبلیغات غیر مجاز و آلودگی منظر شهری

چکیده:

بخش مهمی از کیفیت فضای یک شهر به سیما و منظر شهری باز می گردد بی تردید شهروندان بر سر این که یک شهر با دیواره ها، نماها و مبلمان شهری و پارکی کثیف، چرک و آلوده به انواع کاغذهای چاپی و رنگی مانند انواع تراکت، پوستر، اطلاعیه، برچسب تخیله چاه و فاضلاب که بر رویشان چسبیده و نصب شده است، روح و روانشان را آزرده می شود و معتقدند که حقوق شهرنشینان تضعیع شده است. شهر یک محیط متعلق به مردم و طراوت و شادابی آن نیز نه تنها وابسته به اقدامات شهری شهرداری تهران بلکه به مشارکت کلیه اقشار جامعه ( حقیقی - حقوقی) برای حفظ تمیزی و پاکیزگی شهری است. استفاده از حریم مرعی و عمومی شهر برای تبلیغات فروشندگان حرفه های خدماتی و یا مراکز فرهنگی، آموزشی، هنری، روش مناسبی نیست و آلودگی شهر را افزایش می دهد. نگاهی به گذشته اقدامات شهرداری و سازمان زیبا سازی شهر تهران نشان می دهد که در صورتی که مردم شامل انواع حرفه ها خصوصا" آموزشی، خدماتی از یک سو و ساکنین محله ها، ناحیه ها، خیابانها، کوچه ها و.. از سوی دیگر همکاری لازم را با سازمان زیبا سازی و مناطق شهرداری به عمل نیاورند، اقداماتی که برای پاکسازی این گونه تبلیغات غیر مجاز انجام می پذیرد صرفاً اتلاف انرژی و هزینه مالی و انسانی و سخت افزاری را به همراه خواهد داشت و شهر تهران فقط برای چند ساعت بیشتر پاکیزه نخواهد ماند.

مقدمه

در طی سالیان اخیر برخی از حرفه های خدماتی - آموزشی از جمله تخلیه چاه و فاضلاب یا آموزشگاه های کلاس کنکور و پیش دانشگاهی به جای استفاده از انواع تبلیغات روزنامه ای، مجلات تخصصی، صدا و سیما، سینماها و یا تبلیغات محیطی، با چاپ اطلاعیه، تراکت یا بر چسب آنها را بر روی دیوارها، نماها، جداره ها، مبلمان شهری و پارکی درب منازل، نرده خانه های مسکونی می چسبانند و ضمن انجام تبلیغات غیر مجاز و تخلف، حقوق دیگر شهروندان را تضییع می نمایند و اقدامات کم و بیش شهرداری تهران تا کنون نشان داده است که صرفاً پاکسازی و امحاء این گونه تبلیغات جوابگو نیست و لازم است اقداماتی همچون اقدامات : 1- آموزشی 2- حقوقی و قضایی 3- اجرایی و عملیاتی به طور همزمان انجام پذیرد و هر یک از ارگان ها و سازمان ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی ذیربط و ذی نفع وظیفه خود را به طور کامل و دقیق به انجام رسانند. هدف از ارائه این مقاله بیان بخشی از اقدامات همزمان برای کاهش تبلیغات غیر مجاز در سطح شهر تهران و صیانت از حقوق شهروندان است.

تبلیغات غیر مجاز:

منظور از تبلیغات غیر مجاز نصب و چسباندن انواع و اقسام برچسب، تراکت، اطلاعیه، دیوار نویسی، چاپ شابلون بر دیوارها، نماها، نرده ها، زنگ ها، پلاک های منازل مسکونی و اف اف و همچنین مبلمان شهری و دولتی نظیر پایه چراغ های روشنایی، راهنمایی شهری و ترافیکی، کافوهای برق و مخابرات، ایستگاههای اتوبوس، کیوسک تلفن و....است که با آلوده نمودن، چهره و سیمای شهری را با اغتشاشات بصری مواجه نموده و روح و روان شهروندانی که را بیشتر عمر روزانه خود را در سفرهای شهری می گذرانند، خسته و بیمار و ناتوان می سازد.

متخلفین:

منظور از متخلف درمقوله تبلیغات غیر مجاز، صرفاً برخی از صاحبان مشاغل و بنگاه هایی هستند که برای کاهش هزینه های تبلیغاتی خود با شناسایی و اجیر کردن نیروهای انسانی بیکار و پرداخت دستمزد ناچیز، مکلف می دارند که هزاران اطلاعیه و تراکت را در هر مکان و هر چیزی که قابلیت چسباندن و نصب شدن دارند، چسبانده یا نصب نمایند، بدون آن که حرمت، منزلت، افراد و حریم خصوصی املاک و خانه های مسکونی یا حریم عمومی شهری را در نظر بگیرند.

اقدامات مورد نیاز برای کاهش تبلیغات غیر مجاز:

الف) اقدامات آموزشی:

یکی از عوامل افزایش این گونه تبلیغات غیر مجاز، عدم آگاهی و شناخت مردم در چگونگی برخورد با این نوع تخلفات و چگونگی مشارکتشان است، بدین منظور، سازمان زیباسازی شهر تهران می تواند با طراحی و چاپ انواع اطلاعیه های آموزشی مناسب در سازه های تبلیغاتی فرهنگی سطح شهر و روزنامه های کثیرالانتشار، طراحی و ساخت پویا نمایی (انیمیشین) مرتبط جهت پخش ازنمایشگرهای ( تلویزیون های) شهری، سیمای جمهوری اسلامی ایران و سینماهای تهران، برگزاری جلسات و کارگاه های آموزشی برای دبیران شورایاران محلات تهران، برگزاری برنامه های آموزشی برای سنین خردسالان و کودکان، نوجوانان درمدارس، طراحی و چاپ و توزیع انواع بروشور و جزوه آموزشی در سطح مناطق 22 گانه شهرداری تهران و...نسبت به اطلاع رسانی و آموزش همگانی اقدام نماید.
بدیهی است محتوای کلیه روش های آموزشی فوق شناسایی زشت بودن این نوع از تبلیغات و تأثیر آن در افزایش آلودگی و اغتشاشات بصری سیما منظر شهری بوده و این که شهروندان بیاموزند که گاهی اوقات هم می توان با مشارکت و همیاری با شهرداری تهران حداقل نمای منزل خود را پاکیزه نگاه داشته و هزینه های شهری راحتی در اندازه نمای ساختمان خود کاهش دهیم و در صورت لزوم به افرادی که دانسته یا ندانسته نمای منزل خود را آلوده می نمایند تذکر دهیم. کودکان درکنار دیگر آموزش هایی که کسب می
نمایند، بیاموزند که مثل منزل و خانه و کاشانه خود بیرون خانه را نیز باید تمیز نگاه دارند.

ب) اقدامات حقوقی و قضائی:

یکی ازعلل بسیار مهم افزایش حجم تبلیغات غیر مجاز، عدم الزامات قانونی و حقوقی لازم به روز جهت برخورد با متخلفین تبلیغات غیر مجاز است. با رجوع به قوانین و مقررات شهرداری تهران و مصوبات شورای اسلامی شهر تهران مشخص می گردد که از دهه 1330 تاکنون قوانین و مقررات مربوط به برخود با متخلفین مورد بازنگری قرار نگرفته و مصوبات شورای اسلامی شهر تهران نیز صرفاً به پرداخت جریمه نقدی از سوی متخلف اکتفا نموده است که در این شرایط ضروری است ارگان ها و سازمان های ذیربط همچون سازمان زیبا سازی شهر تهران که طبق مصوبه 92 به نیابت از شهرداری تهران متولی تبلیغات محیطی است، قوه قضاوئیه، شورای اسلامی شهر تهران و مجلس شورای اسلامی با افزایش تعاملات و ارتباطات سازمانی، ضوابط و مقررات را به روز رسانی نموده و با افزایش جریمه های نقدی و غیر نقدی ( قطع انشعابات گاز، آب، برق، تلفن و...) و تدوین شرح وظایفی برای نیروی انتظامی شرایط را برای متخلفین به حدی سخت نمایند که دیگر فردی به دنبال این گونه از تبلیغات خلاف و غیر قانونی نرود.

ج) اقدامات اجرایی و عملیاتی:

زمانی که شهروندان پس از انجام امور روزانه برای استراحت در کنار خانواده خود بسر می برند، بخشی از نیروهای انسانی شهرداری تهران با کمک پیمانکاران خدمات شهری فعالیت خدماتی خود را با پاکسازی و جمع آوری زباله ها، رفت و روب جوی ها و انهار، بوستان و فضای سبز، پاکسازی و امحاء تبلیغات غیر مجاز، شست و شوی نرده ها و جداول آغاز نموده و تا طلوع آفتاب و صبح گاهان انجام این گونه خدمات بدون انقطاع ادامه می یابد. یکی از وظایفی که به عهده پیمانکاران خدمات شهری واگذار شده است وظیفه پاکسازی و امحاء هر گونه تبلیغات غیر مجاز می باشد که می بایست در کنار وظایفی همچون تخلیه زباله و شست و شوی سطل های زباله این وظیفه مهم نیز به انجام رسد. مناطق 22 گانه شهری با توجه به وسعت و تعداد نواحی خود از پیمانکاران خدمات شهری بهره می برند و این پیمانکاران نیز می بایست وظایف عدیده ای را به انجام رسانند و با توجه به این که وضعیت سیما و منظره شهری و دیوارها، جداره ها و نماها بیانگر این نکته است که این وظیفه آن چنان که باید به طور مستمر و روزانه اجرا نمی گردد و در بعضی خیابان ها همچون انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی، بلوار کشاورز، ولی عصر (ع) ، شریعتی و ...نیز حجم نصب انواع تراکت، اطلاعیه و... به صورت دقیقه ای انجام می شود، لذا ضرورت دارد در صورتی که خواهان شهری پاک، شاداب با جداره ها و دیواره های تمیز می باشیم، وظیفه پاکسازی، امحاء و شست و شوی تبلیغات غیر مجاز صرفاً به یک پیمانکار با امکانات سخت افزاری و ماشین آلاتی مناسب واگذار گردد.

د) مشارکت سازمان های ذیربط:

- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ( اداره کل ارشاد اسلامی استان تهران) از آنجا که بخشی از تراکت ها، اطلاعیه و پوسترها منصوبه بر دیواره ها و مبلمان شهری توسط چاپخانه های شهر تهران و اطراف آن چاپ می گردد، لذا اداره کل ارشاد اسلامی استان تهران می تواند با صدور بخشنامه جدید و پیگیری آن کلیه چاپخانه داران را از چاپ این تبلیغات منع کند و در صورت مشاهده این نوع اقدامات با برخورد قانونی خود، سطح تخلفات را کاهش دهد.
- اتحادیه چاپخانه داران:
تعداد زیادی از چاپخانه داران استان تهران عضو اتحادیه چاپخانه داران هستند که در جلسات دوره ای، این قبیل اقدامات که چهره شهر را مخدوش می نمایند، می تواند مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد و از همکاران درخواست گردد که چاپ این قبیل تبلیغات را به انجام نرسانند.
- وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم تحقیقات و فناوری
با توجه به این که اداراتی همچون اداره کل مشارکت های مردمی آموزش و پرورش و اداره کل صدور مجوز آموزشگاه های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نظارت بر تبلیغات آموزشگاه های کنکور و پیش دانشگاهی را برعهده دارد، لذا این ادارات با هماهنگی سازمان زیباسازی شهر تهران می توانند با آموزشگاه هایی که از دیواره ها و نماهای شهری برای تبلیغ فعالیت خود استفاده می نمایند، برخورد و مجوز فعالیت شان را لغو نماید.

قوه قضائیه:

با تخصیص یک شعبه خاص، به پرونده های متخلفین معرفی شده از سوی سازمان زیباسازی رسیدگی می شود و مراحل قضایی مربوطه به صورت خارج از نوبت و جهت عبرت مابقی افراد در اسرع وقت طی و با صدور حکم قضایی، شهرداری تهران و سازمان زیبا سازی را در برخورد با تبلیغات غیر مجاز یاری دهد.

سازمان زیبا سازی شهر تهران:

آنچه که مسلم است سازمان زیباسازی شهر تهران طی یکسال گذشته برخورد با تبلیغات غیر مجاز را بیش از گذشته مورد توجه خاص قرار داده و با درج اطلاعیه در روزنامه های کثیر الانتشار، برگزاری جلسات کارشناسی و بحث و تبادل نظر مدیران ارشد برخی از سازمان ها و ارگان های ذیربط یا برگزاری جلسه با نمایندگان صنف تخلیه چاه و فاضلاب، صدور اخطاریه برای متخلفین، پرونده متخلفین را به شعبه 30 شورای حل اختلاف قوه قضائیه ارسال و در صدد احقاق حقوق شهروندان کاهش تبلیغات غیر مجاز بوده است.
اما در صورتی که این قبیل اقدامات مورد توجه و همیاری دیگر ارگان ها و سازمان ها قرار نگیرد و یا پس از مدتی از توجه و شدت آن کاسته گردد، بدیهی است مجدداً سطح آلودگی شهری افزایش خواهد یافت.

نتیجه گیری:

در این مقوله صرفاً به بخشی از اغتشاشات بصری یعنی انجام تبلیغات غیر مجاز و نصب و چسباندن انواع تراکت، اطلاعیه، دیوار نویسی و....پرداخته شد و در صورتی که مانند دیگر طرح های ملی، عزم و همت فراگیر نادیده گرفته شده و همچون بحث ترافیک و آلودگی هوا، انتظار می رود که شهرداری تهران می بایست یکه و تنها معظل تبلیغات غیر مجاز را حل و فصل نماید، مانند روز روشن است که بحث پاکسازی، امحا و شست و شوی برچسب ها، تراکت ها و ...راهی به جایی نبرده و آلودگی سیما و منظر شهری روز به روز بیشتر شده و بخشی از بیت المال و عوارض سالیانه پرداختی با رقمی حدود هشت میلیاد تومان بابت یک دوره پاکسازی و شست و شوی دیواره ها و جداره و مبلمان شهری پرداخت شده و در کمتر از 48 ساعت فضای شهری مجددا مانند روز اول آلوده و کثیف خواهد گردید، لذا ضروریست شهروندان، سازمان زیبا سازی شهر تهران و کلیه ارگان های ذیربط و ذینفع با این اقدام ( برخورد با تبلیغات غیر مجاز) به عنوان یک اقدام عمومی و ملی برخورد کنند و یکدیگر را در رفع آن یاری نماییم.

پیشنهادات

1- با توجه به اینکه اغلب افراد که مبادرت به استفاده از تراکت و برچسب می نمایند ( حقیقی - حقوقی) از بنیه مالی کافی برخوردار نیستند، لذا شهرداری تهران با چاپ جزوه، کتابچه، بروشور، هفته نامه، ماهنامه و پرداخت هزینه مربوطه، تبلیغات مورد نیاز اصناف آموزشی- خدماتی را مدیریت نماید.
2- شهروندان با نظارت و کنترل دیواره و نمای خانه و پاکسازی مستمر آن شهردرای را در اعمال وظایف شهری خود یاری دهند.
3- جهت بهره مندی از فعالیت های خدماتی همچون تخلیه چاه و فاضلاب یا خدمات آموزشگاهی شهروندان و متقاضیان صرفاً به ابزارهای تبلیغاتی مجاز و قانونی همچون نیازمندی های همشهری، صفحات آگهی روزنامه های کثیرالانتشار و مجلات تخصصی، اجتماعی، هنر مراجعه نمایند.
4- نظارت و کنترل بر فعالیت های تبلیغاتی، کانون ها و آموزشگاه های کنکور آزاد و پیام نور و توسط ارگان های ذیربط با جدیت بیشتری ادامه یابد.
5- آموزش شهروندان از طریق اطلاعیه های آموزشی و اکران روی سازه های فرهنگی و سازه های تبلیغاتی ( عرشه پل های هوایی، بیلبوردها، عرشه ایستگاه های اتوبوس، استندها و...) به صورت مستمر ادامه یابد.
6- نظارت بر عملکرد پیمانکاران خدمات شهری خصوصا در پاک سازی و امحاء هر گونه تبلیغات غیر مجاز به طور جدی و با دقت کافی انجام گیرد.
7- درصورت لزوم پیمانکاران خدمات شهری با ماشین و تجهیزات لازم از جمله بالابر و واتر جت جهت پاکسازی و شست و شوی برچسب ها و تراکت های چسبناک تجهیز شوند.
8- واحدهای گشت شبانه روزی خصوصاً در مسیرهای شلوغ و پر تردد در نظر گرفته شوند.
9- سطح و تعداد تابلوهای منصوبه رایگان در سطح شهر تهران خصوصاً در مسیرهای شلوغ و پر تردد برای درج و اکران و چسباندن تراکت ها، پوستر ها و اطلاعیه ها خدماتی، آموزشی، هنری و..توسط مناطق شهرداری و با نظارت سازمان زیباسازی افزایش یابد.
10- سازمان زیباسازی شهر تهران با تخفیف ویژه تعدادی از سازه های فرهنگی خود را به تبلیغات مسائل خدماتی - آموزشی اختصاص دهد.
به امید شهری پاک و پاکیزه و عاری از هر گونه تبلیغات غیر مجاز.

پی نوشت ها :

1. عضو هیئت علمی تمام وقت دانشگاه آزاد اسلامی گروه مدیریت صنعتی.

منبع مقاله :
نشریه شهر، زندگی، زیبایی شماره 1