انواع روش های پیشگیری و درمان
1. نظریه اصول تغییر رفتار(1)
امروزه مسائل جنسی جوانان در غرب و نتایج شوم آن، یکی از مشکلات عمده آن جوامع است که پیشگیری از آن با شرایط موجود امکان پذیر نیست. به همین رو، اخیراً فرهنگستان علوم نیویورک در زمینه پیشگیری از بیماری ایدز نظریه ای به نام «اصول تغییر رفتار» را مطرح نموده که در آن به نحوه ی آگاه نمودن مردم از این بیماری و انتخاب رفتارهایی از سوی جامعه برای جلوگیری از شیوع آن پرداخته است. بر اساس این نظریه، مقررات و اصولی چند تدوین شد؛ اصولی که به کارگیری آنها می تواند موجب تغییر در رفتار مردم و ایجاد شرایط لازم برای پیشگیری از بیماری ایدز گردد. این اصول بدین قرار است:
1. آگاه نمودن افراد جامعه برای شروع تغییر در رفتارها؛
2. اگر افراد جامعه مطمئن شوند که رفتارشان سبب بروز بیماری های جدی می شود، برای تغییر آنها تمایل زیادی نشان خواهند داد؛
3. اگر پیام های داده شده به بیمار در او ترس ایجاد نماید، انگیزه ی خوبی برای تغییر رفتار ایجاد خواهد نمود.
سازمان بهداشت جهانی نیز ده اصل عمده را در آموزش بهداشت نوجوانی بیان کرده که برخی از آن اصول عبارت است از:(2)
1. بنا نهادن شیوه ی زندگی سالم برای بهبود وضع بهداشت و پیشگیری از بیماری ها؛
2. تأکید بر نهاد خانواده و ازدواج به عنوان تنها شیوه ی مناسب برای پیوند زنا شویی؛
3. گفتگوی ملاطفت آمیز (اما واقع گرایانه) با نوجوانان در باره ی تغییرات جسمانی، زیستی، جنسی و روانی آنان.
عده ای گاه برای توجیه رفتار جنسی خویش استدلال نسبی گرایی را مطرح می کنند و می گویند ممکن است رفتاری برای شما درست باشد، ولی برای دیگری درست نباشد، از این رو معیار کلی برای تشخیص درستی و نادرستی وجود ندارد. بی تردید این نوع نگرش بیانگر حرکت در فضای سه دهه قبل غرب است که عوارض و آسیب های آن اکنون در چنین جوامعی آشکار گردیده است. تمامی دست اندرکاران اجتماعی این جوامع بسیج گردیده اند تا با طرح نظریه «اصول تغییر رفتار»، اشتباهات رفتاری خود را اصلاح کنند. جوانان ما باید بدانند که الگوی آنان از وضعیت مطلوب رفتار جنسی در غرب فقط یک ایده آل ذهنی است که در عالم واقع آثار ویرانگر آن بیش از نیم قرن تمامی بخش های این جوامع را فراگرفته است.
2. تربیت جنسی فرزندان
در ابتدا می باید به دو نکته مهم در تربیت جنسی فرزندان توجه داشت:یک. آموزش زود هنگام مسائل جنسی به کودکان موجب بلوغ جنسی زودرس می شود.
دو. افزایش آگاهی نوجوانان از مسائل جنسی ممکن است سبب تحریک بیشتر و افزایش مشکلات آنان شود. از سوی دیگر، محیط خانواده نخستین و بادوام ترین عامل شکل گیری شخصیت کودکان و نوجوانان و فراهم آورنده ی زمینه های رشد جسمانی، روانی و اجتماعی آنان است. نهاد خانواده در همه دوران ها و در تمام جوامع، اولین پایگاه انتقال عناصر تربیتی (عقاید، آداب و سنن و مهارت ها) به نسل جدید شناخته می شود. بنابراین اگر امروزه به دلایل متعدد (مانند دگرگونی در الگوهای فرهنگی، شهرنشینی و توسعه ارتباطات) یکی از مهم ترین مشکلات ایجاد شده در جوامع گوناگون بروز ناهنجاری های رفتاری جنسی در بین نوجوانان و فرزندان خانواده است، بی شک جایگاه اصلی رفع این مشکل نیز به محیط خانواده و تربیت والدین باز می گردد؛ چه آن که یکی از کارکردهای مهم تربیتی خانواده تربیت صحیح جنسی فرزندان است.
منظور از تربیت جنسی در غرب، آشنایی نوجوانان با مبانی ژنتیک، چگونگی تولید مثل انسان و مسائل بهداشت رفتار جنسی در زمینه روابط متقابل زن و مرد است. به واقع دادن اطلاعات کلی و صحیح در باره تغییرات جسمی روانی بلوغ و راهنمایی نوجوانان، رکن مهمی در پیشگیری از انحرافات جنسی است؛ زیرا با آگاه نمودن نوجوانان، آمادگی آنان برای مقابله با انحرافات این دوره فزونی می یابد. امروزه یکی از مهم ترین مسائل تربیتی داشتن تصور درست و منطقی از مسائل جنسی است؛ بدین معنا که دختران و پسران باید بدانند میل جنسی، امری طبیعی است. بی تردید خودداری والدین و مربیان از آگاهی بخشی سبب می شود که نوجوانان تحت تأثیر میل جنسی وعوامل محرک بیرونی ـدانسته یا ندانسته ـ به سوی انحرافات جنسی کشیده شوند. سازمان بهداشت جهانی اعلام نموده است:
لازم است نوجوانان در باره ی مسائل جنسی از قبیل بیماری های آمیزشی، انحرافات جنسی، اخلاق جنسی و رفتارهای عاطفی، اطلاعات ضروری را به دست آورند.(3)
عوامل مختلفی در مورد مسائل جنسی نوجوانان و جوانان وجود دارد که تربیت جنسی آنان را با دشواری هایی روبه رو ساخته است؛ مانند:
1. حساسیت فراوان در باره مسائل جنسی در میان خانواده ها؛
2. کافی نبودن اطلاعات والدین برای راهنمایی فرزندان؛
3. فراوان بودن وسایل برانگیزنده میل جنسی؛
4. وجود مشکلات فراوان برای ازدواج فرزندان؛
5. شیوع شیوه های نادرست ارضای میل جنسی.
تحقیقات نشان می دهد خانواده هایی که در ایفای نقش تربیت جنسی و شکوفایی هویت جنسیِ فرزندان خود موفق بوده اند، فرزندانشان در مقایسه با دیگر خانواده ها، مشکلات جسمی، روانی و اجتماعی کمتری داشته اند. والدین در زمینه تربیت جنسی فرزندان باید پنج اصل مهم را در نظر بگیرند:
1. والدین باید با نوجوان خود با توجه به مقتضای سنی و رشد بدنی و روانی او رفتار نمایند.
2. وسعت اطلاعات والدین باید مطابق با سن فرزند و سطح بلوغ وی باشد و از سویی می باید از دادن اطلاعاتی فراتر از سطح فرزندان نیز خودداری ورزید.
3. در دادن اطلاعات نیز باید صداقت داشت. البته داشتن صداقت بدین معنا نیست که همه ی حقایق را به نوجوان باز گوییم، بلکه باید از دادن اطلاعات نادرست پرهیز کنیم.
4. در دادن آگاهی جنسی و موضوعات تربیتی آن باید همجنس بودن والدین با فرزند لحاظ گردد. آندره برژ،(4) متخصص روان شناسی تربیت جنسی می گوید: «دختر باید به وسیله ی مادر و پسر نیز به وسیله ی پدر راهنمایی شود.»(5)
5. والدین باید در دادن آگاهی های جنسی، هنجارهای اجتماعی، فرهنگی و مذهبی را نیز رعایت کنند.
1. حفظ ساختار و انسجام خانواده و پرهیز از اختلافات خانوادگی و طلاق؛
2. ارتباط فرزند با والدین وحضور پدر درخانواده؛
3. ویژگی های فرزندان و نوع روابط خواهر و برادر در محیط خانه؛
4. وضعیت ارزش های فرهنگی و مذهبی در خانواده و آموختن ارزش های مذهبی به فرزندان؛
5. چگونگی ارتباط فرزند با محیط بیرون از خانواده و کنترل و هدایت آن.
دوران کودکی، دوران نوجوانی و بلوغ و دوران جوانی. اکنون از میان آموزه های فراوان در تربیت جنسی فرزندان به چند نمونه اشاره می شود.
یک. جداسازی بستر:
دین اسلام از والدین خواسته است در زمان شکوفا شدن میل جنسی فرزندان، محل خواب و بستری جداگانه برای نوجوانان در نظر گیرند تا از امکان تماس جسمی و تحریک انگیزش جنسی آنان جلوگیری شود. در واقع بیان راهکار جداسازی بستر خواب از ابتدای سن نوجوانی بیانگر آن است که انگیزه جنسی در این سنین آن چنان نیرومند است که فرد را به سوی رفتارهای پیش بینی نشده می کشاند. بنابراین نخستین اصل در این باره پیشگیری از عوامل انگیزش جنسی است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «در ده سالگی بستر خواب پسر و پسر، پسر و دختر، و دختر و دختر جدا گردد.»(6)در روایات دیگری نیز سن جداسازی بستر فرزندان را شش سالگی بیان نموده است.
دو. کاهش زمینه های تحریک جنسی:
در نوجوانان لذت ناشی از میل جنسی و شهوت بر لذت های عقلی غالب است. از این رو، والدین باید تمام راهکارهای صحیح را برای جلوگیری از تحریکات بی موقع و نامناسب جنسی در فرزندان خود به کار برند. در اسلام هر نوع برخورد جنسی تحریک کننده ممنوع است. برای مثال، کودکان از سن خاصی حق ندارند همدیگر را ببوسند، یا پسر از سن معینی به بعد حق ندارد زن نامحرمی را ببوسد. امام صادق (علیه السلام) می فرمایدکدختر بچه هر گاه به شش سالگی رسید، پسر بچه او را نبوسد و هنگامی که کودک هفت سالگی را پشت سر گذاشت، جایز نیست زنان را ببوسد.(7)
دین اسلام گاه در باره ی مخفی بودن وتوجه به مکان آمیزش والدین نیز سفارش کرده است؛ چنان که پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرماید:
سوگند به کسی که جانم به دست اوست! اگر مردی در حالی با زنش آمیزش نماید که در اتاق بچه ای بیدار باشد و آن دو را ببیند، یا صدای نفس زدن آنان را بشنود. آن بچه هرگز رستگار نخواهد شد. اگر بچه پسر باشد، زناکار می شود و اگر دختر هم باشد، زناکار می شود.(8)
3. نظارت و کنترل اجتماعی
ممکن است گفته شود در یک جامعه به ظاهر آزاد، هیچ کس حق ندارد در امور دیگری دخالت کند و هر کس هر کاری که دوست دارد، می تواند انجام دهد. اما چنین نیست؛ چراکه هر جامعه برای حفظ همبستگی و همنوایی خود می تواند از برخی راهکارهای نظارتی استفاده نماید.ابتدا فرآیند جامعه پذیری ارزش ها و هنجارهای اجتماعی به فرد آموخته می شود و سپس با کنترل اجتماعی، رفتار او تحت نظارت قرار می گیرد. درجامعه شناسی نیز اصطلاح کنترل اجتماعی را این گونه تعریف می کنند:
مجموع وسایل و شیوه هایی که با استفاده از آن، یک گروه یا یک واحد بتواند اعضای خود را به پذیرش رفتارها، هنجارها و قواعدی در رفتارـ وحتی در آداب و رسوم منطبق با آنچه گروه، مطلوب و درست می داند ـ سوق دهد.(9)
کنترل اجتماعی به دو شکل انجام می پذیرد:
1. اجبار اجتماعی مانند مجازات های حقوقی و تنبیه افراد؛
2. اقناع که بر ا ساس آن افراد را به انجام رفتارهای یکسان و پذیرش هنجارهای رفتاری (با تکیه بر آزادی) وا می دارند. ابزارها و راهکارهای اقناع نیز بر دو گونه است:
یک. تبلیغ ونیز یاری گرفتن از ارزش های اخلاقی:
در دین اسلام «امر به معروف و نهی از منکر» عاملی نظارتی برای رعایت حفظ سلامت عمومی جامعه است. اندیشمندان دینی جملگی متفق اند که این وظیفه، حق فردی نیست که افراد به دلخواه انجام دهند یا ترک نمایند ویا امری مستحبی نیست، بلکه بر همه ی افراد به عنوان وظیفه ای اجتماعی، واجب است که آن را رعایت کنند. در آیات متعدد بدین وظیفه اشاره شده است؛ مانند:و باید از میان گروهی را به سوی نیکی دعوت کنند و به معروف [= کارهای پسندیده] فرمان دهند و از منکر [ = کارهای نادرست] نهی نمایند و آنان همان رستگاران اند.(10)
بهترین گروهی که بر این مردم نمودار شده اند، شما می باشید که به معروف فرمان می دهید و از منکر نهی می کنید و به خدا ایمان دارید.(11)
حضرت فاطمه (علیه السلام) نیز می فرماید: «خداوند امر به معروف را به دلیل مصلحت عمومی بر مردم لازم نمود.»(12)
بنابراین به هنگام بروز و شیوع انحرافات جنسی، افراد به عنوان وظیفه ای شرعی موظف اند از آن جلوگیری کنند تا گسترش نیابد. از سوی دیگر نیز افراد می باید از روش های دینی (معروف) برای ارضای نیاز جنسی استفاده نمایند.
بی شک در صورت نبودِ این وظیفه اجتماعی، جامعه شاهد شیوع انواع انحرافات جنسی و آسیب های ناشی از آن خواهد بود.
امیر مؤمنان(علیه السلام) می فرمایند:
امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکنید که خداوند بدترین افراد شما را بر امور چیره می سازد.(13)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید:
چگونه خواهید بود هر گاه زنان شما منحرف شوند و جوانان شما زنا انجام دهند و شما به معروف امر نمی کنید و از منکر باز نمی دارید؟!
گفته شد: ای پیامبر خدا(صلی الله علیه و اله)! چنین وضعیتی اتفاق می افتد؟!
حضرت فرمودند: آری و بدتر از آن، زمانی است که به منکر امر کنید و از معروف نهی نمایید.
گفته شد: ای پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله)! چنین خواهد شد؟! حضرت فرمودند: آری و بدتر از این وضعیت، زمانی است که معروف را منکر و منکر را معروف بیابید.(14)
دو. اجرای حدود الهی:
امروزه در جوامع مختلف شاهد تفاوت گسترده در شیوه ی برخورد با انحرافات جنسی هستیم. وجه مشترک تمامی این شیوه ها اعمال فشار و مجازات است که بر اساس معیارهای آن جامعه صورت می پذیرد.در دین اسلام نیز شدیدترین مجازات ها برای انحرافات جنسی در نظر گرفت شده است. خداوند می فرماید:
به هر یک از زنان و مردان زناکار صد تازیانه بزنید و اگر به خدا و روز قیامت ایمان دارید، در [کار] دین خدا نسبت به آنان دلسوزی نکنید و باید گروهی از مؤمنان در کیفر آنان حضور یابند.(15)
بر اساس آیات قرآن و روایات، در احکام شرعی با توجه به وضعیت افراد زناکار، مجازات های گوناگونی در نظر گرفته شده است:
1. افراد زناکار همسر دائم نداشته باشند: اگر مرد یا زنی که بالغ و عاقل و آزاد است، دارای همسر نباشد و به اختیار خود زنا کرده باشد، مجازات او در مرتبه ی اول صد ضربه تازیانه است و اگر سه مرتبه زنا کند و در هر مرتبه نیز حد شرعی بر او جاری شده باشد، مجازات او در مرتبه چهارم اعدام است.
2. اگر دو طرف زنا یا یکی از آن دو دارای همسر دائمی باشد و با این حال زنا انجام دهد، زنایی که انجام گرفته ، «زنای محصن یا محصنه» نامیده می شود:
الف) اگر پیرمردی که بالغ و عاقل و آزاد است وهمسر دائمی دارد، با زنی که بالغ و عاقل است زنا کند، ابتدا صد ضربه تازیانه زده می شود و سپس سنگسار می گردد.
ب) اگر جوانی با شرایط یاد شده زنا انجام دهد، فقط او را سنگسار می کنند، اما اگر با زن خود که در اختیار اوست، هنوز ازدواج نکرده (آمیزش انجام نداده)، او را صد ضربه تازیانه می زنند و موی سر او را نیز می تراشند و به مدت یک سال او را از شهر محل سکومت خود تبعید می کنند. درخصوص زن بالغ و عاقل و آزادی نیز که شوهر دائم دارد و شوهرش با او نزدیکی کرده ودر حال حاضر شوهر در دسترس اوست، همین حکم جاری است، مگر در تراشیدن سر و تبعید که در مورد زن اجرا نمی شود.
3. اگر زن به عمل زنا راضی نباشد و مرد با ارعاب و تهدید با او زنا کند، به آن «زنای به عنف» میگویند که کیفر آن برای زنا کننده، اعدام است. در این حکم تفاوتی نمی کند که زنا کننده متأهل باشد یا مجرد. زن در این نوع از زنا کیفر ندارد.
ممکن است برخی این مجازات ها را سنگین بدانند، ولی اسلام به خاطر احترامی که برای پاکی نسل و قداست خانواده قائل است، این مجازات هار ابه عنوان عاملی مهم برای پیشگیری از ارتکاب انحرافات جنسی مطرح نموده است تا فرد با توجه به شدت آنها فکر رفتن به سوی این انحرافات را در سر نپروراند. به بیانی دیگر، اگر تربیت خانوادگی و ارزش های اجتماعی برای فرد سودمند نباشد و فرد به ندای شهوت خویش پاسخ مثبت دهد و در راه زشت انحرافات جنسی گام بردارد، جز مجازات های سنگین و اجرای حدود الهی هیچ راه باز دارنده ای برای وی وجود ندارد.
4. استفاده از راهکار تشویق و تنبیه اخروی
یکی از برنامه های دین اسلام در نظر گرفتن انواع تنبیه اخروی برای منحرفان جنسی است و از این سو تشویق افرادی که از رفتن به سمت انحرافات جنسی خودداری می ورزند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرماید:آگاه باشید! هر که با زنی مسلمان یا یهودی، مسیحی یا زرتشتی، آزاد یا کنیز زنا کند و آن گاه از آن گناه توبه ننماید و در حالی بمیرد که بر آن گناه اصرار دارد، خداوند در قبر او سیصد درگشاید که از آن مارها، عقرب ها و افعی های آتشین خارج شوند و او تا روز قیامت بسوزد. هر گاه از قبرش برانگیخته شود، مردم از بوی بدش ناراحت شوند و با این بوی بد وعمل [زشتی] که در دنیا انجام داده، شناخته شود تا به آتش افتد.(16)
امام صادق (علیه السلام) نیز فرمود:
هر کسی به زنی نگاه کند و دیده اش را به آسمان اندازد، یا چشمی را از دیدن باز دارد، خداوند [به پاداش خودداری از حرام] حورالعین را به ازدواج او د رمی آورد.(17)
5. ایجاد حریم در روابط زن و مرد
دین اسلام در صدد است که روابط زن و مرد در محیط اجتماع بر اساس شناخت واقعی، احترام متقابل و رعایت حریم انسانی باشد، نه کشش جنسی.شهید مطهری نیز بدین نکته اشاره دارد:
اسلام می خواهد حریمی ـ هم علمی و هم اخلاقی ـ میان زن و مرد نامحرم وجود داشته باشد.(18)
بنابراین ارتباط زن و مرد با رعایت حریم انسانی و مراعات حدود شرعی مانعی ندارد. برای نمونه، در قرآن هنگام سخن گفتن دختر شعیب با حضرت موسی این گونه اشاره می شود که آنان با وقار و حیا رفتار نمودند.(19) به همین رو، رعایت نکردن شرایط در روابط میان این دو جنس نکوهش شده است. مثلاً امیر مؤمنان (علیه السلام) در توبیخ گروهی می فرماید:
ای مردم عراق! شنیده ام که زنان شما در رفت و آمدهایشان با مردان به هم می خورند! چرا حیا نمی کنید؟!(20)
از دیدگاه اسلام یکی از مهم ترین راهکارها برای ایجاد حریم انسانی میان زن و مرد، رعایت پوشش و حجاب افراد است. حجاب احترام گذاردن وحرمت قائل شدن برای زن است تا به او با دید حیوانی ننگرند. در آیه ای می خوانیم:
ای پیامبر (صلی الله علیه و آله)! به همسران و دختران خود و زنان مؤمن بگو: پوشش های بلند (21) خود را بر خویش فرو افکنند. این کار برای اینکه شناخته نشوند و مورد آزار قرار نگیرند، بهتر است.(22)
بی تردید زنان به بهانه پاک بودن دل خویش نمی توانند از پوشش مناسب استفاده نکنند؛ چرا که تضمینی برای سوء استفاده نکردن افراد هوس باز و منحرف وجود ندارد.
6. کنترل معاشرت های هوس بازانه
کنترل میل جنسی و شهوت به جز ازدواج، به دو طریق دیگر نیز تحقق می یابد:
1. انسان بخواهد با میل تحریک شده اش مقابله نماید و به سوی گناه نرود که این کاری بس دشوار است؛
2. پرهیز از دیدن صحنه ها و زمینه های تحریک کننده و اشتغال به کارهای بازدارنده، مانند:
دو. دوری از نگاه ها و مناظر تحریک آمیز؛
سه. اجتناب از گفتگوهای جنسی و معاشرت نکردن با دوستان ناباب؛
چهار. پرهیز از پرخوری و مصرف غذاهای تقویت کننده میل جنسی؛
پنجم. پرداختن به ورزش و سرگرمی های مفید.
از سوی دیگر اگر از روابط جنسی آزاد قبل از ازدواج جلوگیری نشود، جذابیت ازدواج و انگیزه زناشویی کاهش می یابد و بدین سان، دوام و بقای جامعه به خطر می افتد. در بسیاری از جوامع غربی، افراد به یک شریک جنسی نیز بسنده نمی کنند، بلکه به «تنوع طلبی» روی می آورند. در این صورت معاشرت های هوس بازانه رواج می یابد؛ معاشرت هایی که در آنها موضوع ایجاد روابط عاطفی و دائمی بین دو نفر مطرح نیست، بلکه تنها افزایش بهره وری جنسی مد نظر است.
ممکن است برخی بگویند بهتر است تصمیمات اخلاقی در باره مسائل جنسی به مسئولیت اخلاقی خود فرد واگذار شود. گر چه ممکن است این سخن به ظاهر درست باشد، اما توجه به این نکته ضروری می نماید که اساساً نتایج تصمیم فردی دراین موارد آثار ویرانگری در اجتماع به بار خواهد آورد. بنابراین وظیفه فرد است که سلامت اجتماع را نیز در نظر گیرد. در این باره دیدگاه کلی اسلام آن است که فرد حق ندارد به خود و دیگران آسیب رساند. به همین روی، متون دینی ما با به دست دادن برنامه های متنوع، در صدد بر آمده تا این گونه معاشرت ها را کنتر لنماید. از سویی، این آموزه ها با بیان آثار و پیامدهای مخرب این رفتارها به خوبی روشن نموده که هر گونه روابط جنسی آزاد که خارج از چهار چوب خانواده باشد، فاقد ارزش واقعی است.
7. تقویت کنترل درونی، پرورش پاکدامنی و ایجاد مصنونیت فردی
در روایات معصومین مراد از «عفت» حالتی درونی است که مانع از غلبه شهوت می شود. باز داشتن نفس از شهوت جنسی و خودداری از بی بند و باری جنسی، معنای اصلی عفت است. اگر کسی لگام اختیارش را به دست شهوت دهد، بی گمان رستگار نخواهد شد؛ چنان که قرآن کریم می گوید:مؤمنان رستگار و پیروز شدند؛ ...همان کسانی که اندام جنسی خود را از عمل حرام باز می دارند، مگر برای همسرانشان.(23)
از نظر اسلام، آزادی واقعی آن است که فرد با مهار درونی خود و پرورش پاکدامنی بتواند رفتارهای بیرونی خود را در اختیار گیرد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرماید:
که خداوند در کتاب خویش داده است که «برای کسی که از پروردگارش بترسد، دو بهشت هست»(24) برای این فرد محقق می سازد.(25)
امام صادق (علیه السلام) نیز فرمود:
نسبت به زنان پاکدامنی ورزید تا زنان شما نیز پاکدامن بمانند.(26)
امیر مؤمنان (علیه السلام) نیز می فرماید:
بر خواهش های نفسای خویش غلبه کنید و از آن بگریزید؛ زیرا اگر هوای نفس ، شما را به دام خود بیفکند، شما را وارد هلاکت می کند و به نهایت درجه ی [تباهی] گرفتارتان می سازد.(27)
افزون بر این، در روایات متعددی محسان فردی و اجتماعی بسیاری برای پاکدامنی بر شمرده شده؛ مانند: کاهش شهوت، آرامش روانی و نیز جلوگیری از انحرافات جنسی همچون زنا، همجنس و چشم چرانی.(28)
8. رفتار های مذهبی
یکی از راهکارهای در نظر گرفته شده برای دور ماندن از انحرافات جنسی، پرداختن به برخی عبادات و رفتارهای دینی است. امیر مؤمنان (علیه السلام) می فرماید:هر گاه یکی از شما زنی دید که او را شیفته ساخت، با همسر خویش در آمیزد؛ زیرا نزد همسرش همان چیزی هست که او نزد آن زن دیده است و برای تسلط شیطان بر دل خود رهی قرار ندهد [= زمینه انحراف جنسی را برای خود فراهم نسازد] و دیده خود را از آن زن بر گرداندواگر آن مرد را همسری نیست، دو رکعت نماز بر پا دارد و خداوند را بسیار حمد و سپاس گوید.(29)
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) نیز می فرماید:
ای گروه جوانان! هر کدام از شما توانایی [جسمی و مالی برای] آمیزش پیدا نمود، ازدواج نماید. هر کس هم توانایی ازدواج ندارد، روزه بگیرد، زیرا روزه کاهنده ی شهوت است.(30)
مردی نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و گفت:
ای پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله)! توانایی مالی ندارم تا با زنان ازدواج کنم، [از این رو] به سوی شما آمده ام تا از مجرد بودن شکایت و گلایه کنم. حضرت فرمود: موی بدنت را [با کوتا نکردن] زیاد کن و روزه گرفتن را ادامه بده. آن شخص نیز چنین کرد [و] در نتیجه آنچه از شدت شهوت جنسی داشت، از بین رفت.(31)
لقمان به فرزندش گفت:
آن قدر روزه بگیر که از شهوت جلوگیری کند و آن قدر روزه نگیر که از نماز بازت دارد.(32)
9. تبلیغ ارزش های اسلامی درخانواده و جامعه
اگر در خانواده، شخصیت اولیه و افکار فرزندان بر اساس ارزش ها و اندیشه های دینی شکل گیرد، بی شک آنان با تربیتی درست وارد اجتماع می شوند. گر چه تصور می شود که فرزندان در آغاز دوران نوجوانی به دنبال آن هستند تا از قیود و محدودیت های خانوادگی برهند، باید پذیرفت خانواه در رشد و اعتلای کودک و نوجوان تأثیر فراوان دارد. از این روی، نبودِ روابط مطلوب وهمبستگی های خانوادگی از یک سو و کاهش نظارت والدین بر رفتار فرزندان و توجه نکردن به ارزش های دینی در نهاد خانواده از سوی دیگر، می تواند زمینه ساز انحرافات جنسی فرزندان باشد.10. ازدواج و تشکیل خانواده
از نظر اسلام مهم ترین نسخه درمانی برای هدایت میل جنسی و بهره وری شایسته از آن، تشکیل خانواده است که در فصل آینده به تفصیل بدان خواهیم پرداخت.پی‌نوشت‌ها:
1ـ principles of behavioral change.
2ـ دفتر مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی، آموزش بهداشت نوجوانان، ترجمه روابط بین الملل انجمن اولیا و مربیان.
3ـ همان.
4ـ Andre Berge.
5ـ محمد علی فرجاد، روان شناسی رشد نوجوانی، ص 103.
6ـ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج 3، ص 436، ح 4512. برخی روایات سن جداسازی بستر فرزندان را شش سال نیز ذکر کرده اند ( بنگرید به: همان، ح 4511).
7ـ همان، ح 4512.
8ـ کلینی، فروع کافی، ج 5، ص 500، ح 2.
9ـ آلن بیرو، فرهنگ علوم اجتماعی، ص 348.
10ـ آل عمران (3): 104.
11ـ آل عمران(3): 110؛ نیز بنگرید به: آل عمران(3): 114؛ اعراف(7): 157؛ توبه (9): 67، 71 و 112؛ حج (22): 41؛ لقمان(31): 17.
12ـ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج 3، ص 567، ح 4943.
13ـ همان، ج 4، ص 189، ح 5436.
14ـ کلینی، فروع کافی، ج 5، ص 59، ح 14.
15ـ نور (24): 2.
16ـ همان ، ص 12، ح 4971.
17ـ همان، ج 3، ص 474، ح 4659.
18ـ مرتضی مطهری، تعلیم و تربیت، ص 196.
19ـ قصص (28): 25.
20ـ حر عاملی، وسایل الشیعه، ج 14، ص 280، ح 16728.
21ـ جلابیب در این آیه جمع جلباب است که در لغت به سه معناست: چادر، روسری و پیراهن گشاد.
22ـ احزاب (33): 59.
23ـ مؤمنون (23): 5.
24ـ الرحمن(55): 46.
25ـ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 13، ح 4971.
26ـ همان، ص 21، ح 4988.
27ـ تمیمی آمدی، غررالحکم و دررالکلم، ص 241، ح 4899.
28ـ همان، ص 255، ح 5421، 5429، 555، 5559.
29ـ ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص 124.
30ـ کلینی، فروع کافی، ج 4، ص 180، ح 2.
31ـ همان، ج 5، ص 564، ح 36.
32. علی بن ابراهیم قمی، تفسیر قمی، ج 2، ص 162.
/م
