نویسنده: ژان. لوک. داریگل مترجم: ساعد زمان
وضعیت نامناسب(ریزش) مو، غالباً نشان دهنده ی عدم رعایت نکات بهداشتی و غذایی (نظیر کمبودهای تغذیه ای، خستگی بیش از حد و غیره) و به طور خلاصه، وضعیت نامناسب سلامتی شخص است. چند توصیه که در این مقاله خواهد آمد، وضعیت را برای شما روشن تر می کند.
1- بهداشت حیاتی برای موی شما
من یک شخصیت فرضی را در نظر گرفته و رفتار او را برایتان شرح می دهم. فرض کنید حالا ظهر روز جمعه است. آقای ایکس از خواب بیدار شده و خود را در آینه نگاه می کند: «چه تصویر غم انگیزی!» صورتی خسته، پرچین و چروک، سردرد، بوی دهان، موهای شکسته و ژولیده، تیره، کثیف، هاله ی سیاه دور چشم و...«ای وای، ظهر شده و من باید نهار پیش پدر و مادرم باشم»، یک لیوان آب، دو عدد آسپرین... «دیر شده»، یک سیگار! «وقت دوش گرفتن هم ندارم»، به سمت میز آینه رفته و با خود فکر می کند: «اگر آنها مرا با این موها ببینند!» استفاده از لوسیون ها، کرم های مختلف و ...
«موهایم عجب وضعی پیدا کرده....» سیگار دوم! «حتی وقت آب خوردن را هم ندارم... نیم ساعت دیگر باید سر میز غذا حاضر باشم... امان از دست شب نشینی...!»
شما باید خواب و استراحت مناسبی داشته و وضعیت تنفسی خود را بهتر کنید. پیاده روی کنید، ورزش کنید، مراقب تغذیه ی خود باشید، سیگار نکشید، مصرف داروهای غیر ضروری را محدود کنید و از نظر روانی، کوشش کنید وضعیت مثبت و مناسبی را برای خود به وجود بیاورید. سلامتی عمومی، و سلامتی و زیبایی مو را تنها از این طریق می توان به دست آورد.
2- پروتیین های مصرفی خود را متنوع سازید
چون پروتئین، عصر اساسی تمام بافت ها محسوب می شود، برای سلامتی و تعادل ما ضروری است (این مواد، تجدید حیات و بازسازی بافت ها را در جریان روند پیری امکان پذیر می سازد.)کمبودهای پروتیینی، از نظر بیرونی مثل کمبودهای ویتامینی تبعاتی به همراه دارد زیرا سلول های پوست و مو نیز دائماً در حال تجدید و بازسازی است و این کمبودها باعث ایجاد ناراحتی های پوستی و مویی خواهد شد. وضعیت نامناسب پوست و مو غالباً بر اثر رژیم غذایی و رژیم های حاشیه ای که در کنار آن رعایت می شود، پدید می آید و من آنها را محکوم می کنم. رعایت بهداشت و رژیم غذایی صحیح، با آنچه که برخی افراد شیاد توصیه می کنند متفاوت است. بنابراین، به هیچ وجه نباید خط قرمزی روی مصرف پروتیین ها کشید. پوست و موی شما نیز از این مواد به عنوان منبع حیاتی خود استفاده می کند.
تذکر:
در جهت مخالف هم نباید زیاده روی کرد (آن طور که برخی از رژیم های لاغری که منحصراً بر مصرف پروتئین ها پایه ریزی شده، و برخی از شبه متخصصین! توصیه می کنند) زیرا این نوع زیاده روی نیز خطرناک است. تخریب متابولیکی پروتیین ها، مقدار زیاد فضولات ازتی سمی خصوصاً اسید اوریک تولید می کند که باعث تجمع زیاد آن در کبد و کلیه و ظهور انواع بیماری ها می گردد. چرب شدن بیش از حد بافت های ارگانیک به خاطر استفاده از یک روش غذایی صرفاً پروتیینی سبب ظهور فاجعه ای برای موها شده و در این میان، پوست سر نیز دیگر به شکل مناسبی تغذیه نمی شود.رعایت اعتدال، کلید حل همه ی این مشکلات است. مصرف زیاد یا ناچیز پروتیین ها یک اشتباه است (البته نه هر پروتیینی). همان طور که می دانید، به طور کلی دو گونه پروتیین موجود است که یکی ریشه ی حیوانی (گوشت، ماهی، شیر، پنیر، تخم مرغ) و دیگری ریشه ی گیاهی (غلات سبوس دار، حبوبات، میوه های خشک) دارد. اگر منبع منحصر به فرد پروتیین مصرفی شما، گوشت و مواد کنسرو شده است که در برابر تلویزیون! می بلعید، شانس کمی برای داشتن موهای زیبا خواهید داشت و اگر مویتان چرب و پر از شوره است و دایماً می ریزد، تعجب نکنید.
- باید به پروتیین های مصرفی خود تنوع ببخشید (نیمی حیوانی و نیم دیگر گیاهی). در میان گروه پروتیین های حیوانی نیز نوع آن را متنوع سازید. خط قرمزی روی گوشت های کنسرو شده بکشید و به همان مقدار که گوشت مصرف می کنید، از انواع ماهی نیز استفاده کنید. سایر اقلام پروتیینی نظیر امعاء حیوانی (دل، جگر، و ... که منبع ویتامین B است)، مواد لبنی و تخم مرغ (منبع لسیتین) را نیز نباید فراموش کرد. از جگر و دیگر امعاء حیوانی یک بار در هفته استفاده کنید.
صورت غذای خود را در طول هفته تا حد امکان برای استفاده از انواع پروتیین ها متنوع کنید. در غیر این صورت، اگر در رستوران غذا می خورید، مراقب انتخاب خود باشید، از تعطیلات برای استفاده از روش هایی که موی شما را سالم و زیبا نگاه می دارد سود ببرید و خصوصاً پروتیین های گیاهی (1) را فراموش نکنید.
3- نوع چربی مصرفی خود را تغییر دهید
مشکل شما در رابطه با مویتان، از هر نوع که باشد، باید رژیم غذایی خود را برای عادی ساختن وضعیت تغییر بدهید. در رابطه با چربی ها، مشکل بسیار واضح است. باید تا حد امکان مصرف چربی های حیوانی را کاهش داده و از چربی های گیاهی(روغن ها) استفاده کنید. چربی های حیوانی برای شما مضر است زیرا اساساً از اسیدهای چرب اشباع شده ساخته شده است. بنابراین، مصرف گوشت های کنسرو شده، گوشت های چرب و پنیرهای چرب را محدود سازید. مقدار مصرف کره نیز باید بسیار منطقی باشد و کره فقط به صورت خام مصرف شود (نه برای سرخ کردن یا پختن غذا).اسیدهای چرب، از عوامل اصلی تشکیل دهنده ی روغن ها است. غیر اشباع بودن این اسیدها (که در این صورت، به آن امکان همراه شدن با سایر عناصر را می دهد) امکان محلول شدن، جابجایی و دفع کلسترول اضافی را می دهد. به این ترتیب، بدن از کلسترول رها می شود که این قضیه بر پوست و مو نیز تأثیر می گذارد. غنی ترین روغن های مصرفی از نظر اسیدهای چرب غیر اشباع عبارت است از روغن کارتام، آفتابگردان و سویا. در صورت ایجاد چنین تغییری موی شما نیز دگرگون خواهد شد.
4- مصرف گلوسیدها را کاهش دهید
مصرف بیش از حد گلوسیدها (قندها) باعث ظهور اشکالات نظیر احتقاق کبدی، چاقی مفرط، تخمیرهای روده ای و امثال آن می شود که این مشکلات سبب تضعیف سلامتی عمومی و بالطبع، سلامتی مو می گردد (موی چرب، شوره های چرب، طاسی و...) اگر دچار چنین مشکلی هستید، مصرف هر نوع گلوسید بیهوده (نظیر آب نبات، نوشابه های مصنوعی، سودا، شیرینی جات و غیره) را کاهش دهید.البته، به هر حال باید مقداری گلوسید مصرف کرد زیرا فقدان آن نیز عواقب خاص خود را دارد (از دست دادن تونیسیته ماهیچه ها، کاهش مقاومت بدن، از بین بردن نیروی لازم برای تلاش) البته مصرف آن باید حالت منطقی داشته و بر حسب فعالیت جسمی شما تنظیم شده باشد.
5- توصیه های غذایی
برای برخوردار بودن از موی زیبا، ابتدا باید سلامتی بدن تأمین شده باشد. این مسئله، انعکاس مثبتی بر موی شما خواهد داشت. توصیه های زیر، آسان و عملی است و رعایت نکردن آن، منجر به ظهور اشکالات جسمی می شود که اولین نتیجه ی آن تخریب کیفیت مو خواهد بود!- غذاهای کنسرو شده را کنار بگذارید.
- گوشت های چرب، سس ها و گوشت های دودی را کنار بگذارید. مصرف گوشت های بدون چربی، کباب یا سرخ شده را محدود کنید.
- از مصرف ماهی های خیلی چرب خودداری کنید. ماهی سرخ شده در روغن (سوخاری) مصرف نکنید. از ماهی کم چربی به صورت کبابی یا پخته شده با بخار مصرف کنید.
- از مصرف چربی های حیوانی بیهوده و کره ی پخته شده خودداری کنید و به جای آن، از مارگارین یا کره ی خام استفاه کنید.
- از سرخ کردنی ها و روغن های داغ شده پرهیز کنید. روغن های خام را در سالاد بریزید و از روغن هایی که با فشار سرد به دست آمده، تصفیه نشده و از اسیدهای چرب غیر اشباع که غنی است استفاه کنید.
- به جای مصرف نیمرو، از تخم مرغ عسلی یا سفت استفاده کنید.
- از پنیرهای چرب و تخمیری دوری کرده و پنیر کم چربی سفید و تازه مصرف کنید.
- به جای شیر پر چربی، از شیر کم چربی استفاده کنید.
- از سوپ های خشک تجارتی دوری کنید و سوپ سبزی مصرف کنید.
- سبزی ها و میوه ها را در انواع مختلف آن (پخته و خام) به مقدار زیاد مصرف کنید.
- از مصرف نان سفید، آرد سفید و برنج سفید خودداری کرده و به جای آن، نان سبوس دار، آرد سبوس دار و غلات سبوس دار بخورید.
- از شیرینی های صنعتی، بستنی ها، آب نبات ها و مرباهای نامعلوم الحال! دوری کنید.
- از آب های گازدار دوری کرده و آب های معدنی بدون گاز بنوشید.
- الکل، آبجو و غیره مصرف نکنید. مصرف چای و قهوه را کاهش بدهید.
- بیشتر به مصرف آب میوه، آب انواع سبزی، دم کرده ها و جوشانده ها روی بیاورید.
- شکر سفید را با شکر سرخ، عسل و شکر خام جایگزین کنید.
در مجموع، عادت های غذایی خود را تغییر بدهید. قبل از رفتن به خرید، لیستی تهیه کرده و بر اساس آن اقدام کنید. از مواد سالم و تازه که برای سلامتی و زیبایی و موی شما لازم است استفاده کنید.
6- مکمل های غذایی برای سلامتی موی شما
مکمل های غذایی با ریشه ی طبیعی، که از نظر مواد مؤثر، غنی است (ویتامین ها، مواد معدنی ریز عنصرها، اسیدهای آمینه ی اساسی، اسیدهای چرب غیراشباع و...) امکان رفع کمبودها و اختلالات متابولیکی را که قطعاً باعث ایجاد اشکالاتی در رابطه با مو خواهد شد به وجود می آورد. از نظر کلی، اختلال در سلامتی باعث تخریب مو می شود که در نتیجه، مو درخشندگی خود را از دست می دهد، شکننده می شود و نهایتاً می ریزد. ریزش مو، همیشه یک «مجازات» محسوب می شود بنابراین، بهتر است رژیم غذایی خود را با مکمل های طبیعی و موادی که به دقت انتخاب می شود همراه سازید.الف- گرده ی گل
گرده ی گل به خاطر ترکیبات خود، از ارزش غذایی استثنایی برخوردار است. ترکیبات آن عبارت است از 35 درصد پروتیین (خصوصاً مجموعه اسیدهای آمینه ای را که بدن قادر به ساختن آن نیست و در میان آنها اسید آمینه ی رشد نیز وجود دارد، در بر می گیرد)، مقداری گلوسید (نشاسته، لاکتوز)، چربی (که از نظر اسیدهای چرب، چند غیراشباع غنی است) ویتامین (پرو ویتامین A و ویتامین های E, D, C, B)، نمک های معدنی (کلسیم، پتاسیم، منیزیم، فسفر)، ریز عنصرها، آنزیم هایی که در بسیاری از فعالیت های بدن شرکت دارد، عناصر آنتی بیوتیکی، یک عنصر اوستروژنی و روتین (گلوسیدی که خصوصاً برای پوست سر مفید است زیرا مقاومت مو را افزایش می دهد). گرده ی گل ضمن آن که فعالیت های بدن را متعادل ساخته متابولسیم را فعال می سازد، سموم بدن را نیز دفع کرده آن را به طور کلی تقویت می نماید و مواد معدنی مورد نیاز را تأمین می کند. بنابراین، گرده ی گل باید مکمل غذایی اساسی برای شما باشد. توصیه می کنم به طور منظم دوره هایی از مصرف گرده ی گل را جهت پیشگیری از ریزش مو در هر مرحله ی دشوار زندگی خود (بیماری، خستگی شدید، افسردگی، شرایطی که سبب بروز کمبودهایی در بدن می گردد و غیره) در نظر بگیرید. در غیر این صورت، اگر روند طاسی شروع شده باشد، گرده ی گل می تواند پایه و اساس معالجه ی شما باشد.ب- مخمر آبجو
مخمر آبجو، از رشد یک میکروارگانیسم (ساکارومیس سرویسیا) که در محیط مغذی و مناسب یعنی خیسانده ی جو، تکثیر می شود، به وجود می آید. مخمر آبجو، غنی ترین ماده ی غذایی طبیعی از نظر ویتامین های گروه B است که دارای تأثیر تصفیه کننده ی بدن بوده و به شکل بسیار عالی برای پاکسازی بدن از ناخالصی ها به کار می رود.من توصیه می کنم دوبار در سال (بهار و پاییز) یک دوره ی درمانی را جهت پیشگیری از کمبودها و پاکسازی بدن با مخمر آبجو انجام دهید. این کار به شما امکان می دهد تا از اشکالات متعدد مویی پیشگیری کنید.
مخمر آبجو، خصوصاً برای موی چرب، شوره ی سر چرب، طاسی ناشی از ترشح زیاد چربی و برای نوجوانانی که گرایش به اکنه دارند و پس از هر بار شستشو سریعاً مویشان چرب می شود و افرادی که موی تیره ای دارند توصیه می شود. از یک متخصص در مورد مقدار مصرف مخمر آبجو سئوال کنید.
ج- ژله ی رویال
بی دلیل نیست که تعدادی از مواد موجود در مو، در ژله ی رویال نیز وجود دارد. در واقع، این ماده یک عامل قوی برای بازسازی سلولی محسوب می شود که متابولیسم های بدن را برای بازسازی و حیات دوباره تحریک می کند. حضور دو عنصر اساسی در ژله رویال، این خواص جالب را سبب شده است: اولی «اسید دزوکسی - ربیونوکلئیک» (D.N.A) و دیگری «اسید پانتوتنیک» یا ویتامین B5 (که ژله رویال، غنی ترین ماده ی طبیعی از این نظر است).اسید پانتوتنیک در سطح سلولی عمل کرده و امکان ساخت شبه آنزیم A را که عامل اصلی تمام واکنش های بیولوژیکی بین سلولی است و ایجاد شرایط مناسب برای بازسازی آن و در نتیجه ادامه ی حیات را بر عهده دارد. به وجود می آورد. بنابراین، نقشی که این ماده می تواند در صورت ایجاد طاسی داشته باشد قابل درک خواهد بود.
برای ریزش های ناگهانی و شدید، من مصرف زیاد ژله رویال خالص (30 گرم در ماه = یک گرم در روز) را قبل از شروع معالجه توسط گرده ی گل و مخمر آبجو توصیه می کنم.
د- لسیتین سویا
استفاده ی سنتی از تخم مرغ را در شامپو، جز به خاطر لسیتین موجود در آن، نمی توان توجیه کرد. تخم مرغ از نظر لسیتین خیلی غنی است (95 درصد آن را فسفولیپید تشکیل می دهد که یکی از ترکیبات اساسی غشاء سلولی است). در این میان، سلول هایی که سریع تر بازسازی می شود (نظیر سلول های پوست و مو) نیاز بیشتری به لسیتین برای فعالیت مناسب دارد. امروزه تخم مرغ، در ساخت مواد مربوط به مو بسیار کمتر مصرف می شود. البته اگر شما موی خشک، نازک، شکننده و آسیب دیده ای دارید، بهتر است از لسیتین سویا (ریشه ی گیاهی دارد و کاملاً توسط بدن جذب می شود) استفاده کنید.هـ ـ سایر مکمل های غذایی طبیعی
-مکمل های غنی از ویتامین A:
روغن جگر ماهی «مورویا فلتان»، گرده ی گل و جوانه ی گندم.ویتامین A ویتامین رشد محسوب می شود (با همراهی ویتامین D) و به بازسازی بافت های «اپیتالیوم» (که بافت پوست و مو نیز از گروه آن است) کمک می کند. این مکمل ها برای موهای خشکی که بر اثر دستکاری های مختلف آرایشی آسیب دیده است مفید می باشد.
- مکمل های غنی از ویتامین B:
مخمر آبجو، جلبک های دریایی (لامینرها، فوکوس، وزیکولو) گرده ی گل، جوانه گندم.- مکمل های غنی از گوگرد:
آب دریا، پلاسمای کینتون، جلبک های دریایی، گرده ی گل، جوانه ی گندم.گوگرد، عامل نیرومندی در بازسازی سلولی محسوب می شود و تنفس سلولی و دفع سموم آن را تسهیل می کند. سلول های پوست و مو، بیشترین مقدار گوگرد را در خود ذخیره ساخته است. این ماده، خصوصاً برای درمان چربی مو و شوره ی چرب توصیه می شود.
- مکمل های غنی از منیزیم:
کلرور منیزیم، آب دریا، پلاسمای کینتون، جوانه ی گندم، دولومیت و پودر استخوان.کمبود منیزیم باعث زشت شدن پوست، شکنندگی ناخن ها و کدر شدن مو می گردد که سریعاً چرب شده و نهایتاً شروع به ریزش می کند.
- مکمل های غنی از کلسیم:
پودر استخوان، دولومیت، شاخ گوزن، گیاه دم اسب، جوانه ی گندم، جلبک، گرده ی گل، خاک رس، ملاس.ریزش مو، یا بروز اختلالی در آن (فرضاً پیدایش شوره ی سر) غالباً ناشی از کمبود موقت کلسیم نیز هست. بنابراین، کافی است با مکمل های غذایی خاص، این کمبود را از بین برده و وضعیت را به حال عادی برگردانید. در این صورت، مو زیبایی از دست رفته ی خود را باز می یابد.
- مکمل های غنی از ریز عنصرها:
جلبک های دریایی، آب دریا، جوانه ی گندم، گرده ی گل، مخمر آبجو، ژله ی رویال، خاک رس، گیاه دم اسب.در طب کلاسیک، معمولاً رسم بر این است که از طریق آزمایشاتی سعی می کنند رگه های مسمومیت را بیابند (فرضاً مسمومیت توسط ارسنیک). معمولاً مجموعه فلزات سنگین که توسط بدن ذخیره می شود، و گروه فلزاتی که صرفاً در مقادیر بسیار ناچیز توسط آزمایشات مخصوص قابل تشخیص است و در بدن وجود دارد در مو نیز مشاهده می شود (آلومینیوم، ارسنیک، کروم، کبالت، لیتیوم، مولیبدن، نیکل، سلنیوم، سیلیسیوم، بروم و...) در مورد نقش این ریز عنصرها، کمیت مطرح نیست بلکه حضور آنهاست که اهمیت دارد، زیرا این عناصر اولاً به شکل حساسی در متابولیسم سلولی تمام بدن شرکت دارد، ثانیاً با سایر مواد معدنی و ویتامینی همراه شده فعالیت آنزیم ها و دیاستازها را تحریک می کند، و ثالثاً برای سلامتی انسان لازم و ضروری است.
به این ترتیب، اشکالاتی نظیر تخریب مو و تغییر حالت آن، بروز شوره ی سر و در نهایت ریزش مو، غالباً ریشه ای در کمبود یک یا چند ریز عنصر دارد (البته بدون آنکه هنوز بتوانیم تشخیص بدهیم که کدام یک از آنها اهمیت بیشتری برای سلامتی مو دارد).
و- مکمل های غذایی و بیماری ها
در این قسمت، چند مکمل غذایی را در رابطه با معالجه ی برخی از بیماری ها که باعث تخریب سلامتی و زیبایی مو و حتی ریزش آن می شود نام می برم. البته به سراغ گیاهان دارویی نمی رویم. اما موارد خاص این قسمت را می توان همراه با گیاهان دارویی بدون هیچ مشکلی مصرف کرد. من در این قسمت، در رابطه با هر ناراحتی، حداکثر تا پنج مکمل غذایی را معرفی می کنم که مسلماً لیست کاملی نخواهد بود. اگر ریشه ی مشکل موی شما در یکی از ناراحتی هایی است که در این قسمت به طور خلاصه ذکر شده است، به کتاب راهنمای رژیم غذایی خانواده(3) مراجعه کنید. در این کتاب تمام اطلاعات مواد غذایی به شما ارائه شده است.- کم خونی:
شاخ گوزن، پودر مروارید، ملاس، جلبک ها.- یبوست:
سبوس، کلرور منیزیم، ترنجبین، آگار - آگار، کفیر.- افسردگی عصبی:
لسیتین سویا، ژله رویال، گرده ی گل.سوء هاضمه:
کفیر، مالت، ذغال گیاهی.- خستگی شدید:
ژله رویال، گرده گل، جوانه ی گندم، جلبک های دریایی.- نارسایی کبدی:
کفیر، لسیتین سویا، مخمر آبجو.- بیماری های عفونی:
بره موم، مخمرهای لاکتیک، خاک رس، پلاسمای کینتون، مخمر آبجو.- چاقی مفرط:
جلبک های دریایی، پروتیین های تغلیظ شده، سبوس، اسپیرولین.- اسپاسموفیلی:
کلرور منیزیم، پلاسمای کینتون، آب دریا، جلبکهای دریایی، جوانه ی گندم.7- دم کرده هایی برای سلامتی موی شما
موی شما، دقیقاً آینه و انعکاسی از سلامتی شما است. زندگی و حیات مو، و سلامتی و زیبایی آن بستگی کامل به کارایی پوست سر که بافت تغذیه کننده ی آن است دارد و این قسمت نیز وابسته به مجموعه ی بدن و فعالیت هایی است که ناشی از آن می باشد. با عادی سازی اختلالاتی که ممکن است در سطح بدن ایجاد شود، سلامتی مو را نیز به دست خواهید آورد. گیاهان دارویی، بهتر از هر روش دیگری می تواند نقش کلیدی را در این رابطه ایفا کند.بنابراین، توصیه می کنم هر شب از دم کرده ی گیاهانی که بر مجموعه ی بدن شما تأثیر مثبتی می گذارد استفاده کنید. این گیاهان، اعضایی را که به کندی فعالیت می کند پاکسازی کرده متابولیسم های اساسی را بهبود می بخشد، با آزاد ساختن سموم تجمع یافته که بدن را بیمار می سازد، به سلامتی کمک می کند. در گیاه درمانی، تأکید بر ضرورت پاکسازی بدن جهت داشتن پوستی سالم و زیبا امری معمولی محسوب می شود که همین توصیه را می توان برای موها نیز مطرح کرد.
در این قسمت، مخلوط های اصلی را برای هر یک از اعضاء بدن و هر یک از فعالیت ها شرح می دهم. شما نقاط ضعف و ناراحتی مزمن را در هر کجا که هست، با مشکلی که دارید، می شناسید. بنابراین، در این رابطه با ملایمت اقدامت کنید.
یک بار در روز (شب قبل از خواب و مدتی پس از صرف شام) دم کرده ی شیرین نشده ای را که به مدت ده دقیقه در آب داغ دم کشیده، در یک کاسه کوچک بریزید و مقدار یک قاشق سوپ خوری از هر یک از مخلوط ها را مصرف کنید.
برای آسان کردن کار، من مقدار هر گیاه را نمی نویسم. شما می توانید آن را در مقادیر مساوی مخلوط کنید یا ساده تر از آن، هنگامی که مخلوط مناسب خود را انتخاب کردید، به مقدار مساوی (مثلاً 50 گرم) از هر کدام تهیه کرده و در یک ظرف دربسته نگهدارید. کافی است هر شب یک قاشق سوپ خوری از این مخلوط را برای دم کردن به کار ببرید.
توصیه ی آخر:
این دم کرده را ترجیحاً با آبی که دارای مواد معدنی کمی باشد تهیه کنید (و از همه بهتر، آب چشمه) نه با آب لوله کشی که غالباً محتوی کلر است.- بد می خوابید؟
مرزنجوش+ گل پرتقال+ زیزفون+ سرخ ولیک-مضطرب و نگران هستید؟
ریحان+ اسطوخودوس+ بادرنجبویه+ رازک.- دچار افسردگی هستید؟
ژن سانگ + مرزه+ اکلیل کوهی.- غذا را بدهضم می کنید (گاز شکم، هوابلعمی و...)؟:
انیسون+ آنژلیک+ زیره ی سیاه+ زیره ی سبز+ گشنیز+ رازیانه.- دچار ناراحتی گردش خون هستید؟
برگ انگور قرمز+ بومادران+ مریم گلی.- دچار یبوست هستید؟
پنیرک+بوردن + گل گندم + زبان گنجشک + سرفوی+ آرتیشو+ ختمی- دچار بیماری پوستی هستید؟
بابا آدم+ بنفشه ی سه رنگ+ شاه تره+ قان + گل قاصد+ آرتیشو+ گزنه.- دچار عادت ماهانه ی دردناک هستید؟
برگ انگور قرمز + ترخون+ مریم گلی+ سرفوی+ دارچین.- دچار سنگینی معده هستید؟
ورون+ بادرنجبویه + نعنا + بابونه + اکلیل کوهی + آویشن.- دچار خستگی هستید؟
آویشن + اکلیل کوهی + مرزه+ مریم گلی+ نعنا+ ژن سانگ + زنجبیل.به گریب مبتلا شده اید؟
آویشن + اکلیل کوهی + اوکالیپتوس + دارچین+ سروکوهی.- کبد شما خوب کار نمی کند؟
اکلیل کوهی + آرتیشو + گل قاصد+ گل گندم + سرفوی+ بابونه.- کیسه ی صفرای شما خوب کار نمی کند؟
لایه ی چوبی زیر پوست زیزفون + گزنه + آرتیشو + قان + اکلیل کوهی + بابا آدم.- ادرار شما کم است؟
برویر+ لایه ی چوبی زیر پوست زیزفون + قان + سروکوهی+ زبان گنجشک.ناراحتی های دوران یائسگی؟
موی انگور قرمز+ سرو+ مریم گلی + سرخ ولیک+ گندم سیاه+ هاماملیس + بو مادران + همیشه بهار.- آیا دچار چاقی هستید؟
قان + ریش بز+ لایه ی چوبی زیر پوست زیزفون+ بابا آدم + گیاه دم اسب.پی نوشت ها :
1- برای کسب آگاهی بیشتر، به کتاب «پروتیین های گیاهی» که توسط همین مترجم به فارسی برگردانده و توسط انتشارات فقیه به چاپ رسیده است مراجعه کنید. م.
2- به کتاب «غلات برای سلامتی شما» که توسط همین مترجم به فارسی برگردانده و به وسیله همین انتشارات به چاپ رسیده مراجعه کنید.م.
3- این کتاب توسط همین مترجم و به وسیله ی همین ناشر با عنوان« چگونه خود را با غذا درمان کنیم»، اخیراً به چاپ رسیده است. م
داریگل، ژان لوک، (1373)، بهداشت و زیبایی مو(مراقبتها و درمان طبیعی برای مو و پوست سر)،ترجمه ساعد زمان، تهران: نشر ققنوس، چاپ هشتم
