موفقیت تحصیلی با کمک مشاور

مشاورینی که در مدرسه هستند، باید اطلاعات خوبی از دانش آموزان آن مدرسه داشته باشند. عملکرد مورد انتظار از یک دانش آموز در مدرسه تقریباً مشخص است؛ مثلاً حضور سر وقت در مدرسه، رفتار قابل قبول در کلاس، توجه و تمرکز حین درس گرفتن، مدارا با قوانین، داشتن رابطه ی مناسب با دانش آموزان و معلمان و مربیان و...
عملکرد مورد انتظار در خانه هم تقریباً مشخص است. مثل رابطه ی قابل قبول با افراد خانواده، مراقبت از خود در حد سن، همکاری در امور منزل، انجام تکالیف مدرسه، گذران اوقات فراغت و خواب و اشتهای طبیعی و...
گاهی اوقات این رفتارها چه در خانه چه در مدرسه مختل می شود. مثلاً کودک عصبانی است، بهانه جویی می کند، زود به گریه می افتد، توجه و تمرکزش کم است، خواب و اشتهایش تغییر کرده، دلشوره دارد و می ترسد، رفتارهای وابسته نشان می دهد، و علایق اش را از دست داده. اگر این علائم ادامه یابد و افراد خانواده یا مربیان مدرسه متوجه آن شوند می توانند با مشاور تماس بگیرند. جمع آوری اطلاعات درباره ی آن چه در محیط کودک بر او می گذرد، بسیار اهمیت دارد. شاید مربیان مدرسه ندانند دانش آموز در خانه تحت چه فشارهایی است، یا اعضای خانواده ی او از مشکلاتش در مدرسه باخبر نباشند. ممکن است مشکلات موجود با حمایت، دلگرمی، توجه کردن بیشتر به کودک و بهبود بخشیدن به مهارت های او حل شوند. بسیاری از مشکلات مربوط به افت عملکرد تحصیلی یا علائم خلقی مثل غمگینی و گریه، با علائم رفتاری مثل عصبانیت و ناسازگاری ممکن است با کمک مشاورین، حل شوند. اگر مشکل ادامه دار یا علائم شدید بود و بر عملکرد دانش آموز تأثیری واضح داشت، مراجعات تخصصی برای ارزیابی، تشخیص و مداخله درمانی لازم است.
مشاورینی که در مدارس و مراکز مشاوره کار می کنند، کمک های خوبی از نظر راه کارهای مختلف در زندگی روزمره مثل روش درس خواندن، راه های ارتباط مؤثر، مهارت های ابراز وجود، روش های حل مسئله و... ارائه می دهند. در شرایطی که مشکلات مهمی مثل ابتلا به بیماری، اختلال افسردگی یا اختلال اضطرابی وجود نداشته باشد، دریافت کمک های مشاوره ای می تواند بسیار سودمند باشد. البته بعد از مراجعه به پزشکان متخصص باز هم می توان در قسمت هایی از درمان از کمک های مشاوره ای برای خود دانش آموز و افراد خانواده اش سود جست.
بسیاری از مشکلات، با راهنمایی های مشاوران، معلمان و کمک خود والدین حل می شود. کسانی که تجربه ی کاری قوی دارند، کمک های خوبی به دانش آموزان برای حل مشکلات روزمره شان می دهند. مسائلی مثل خجالتی بودن، به خود اعتماد نداشتن، دستپاچه شدن موقع امتحان، برنامه ریزی درست نداشتن، با راهکارهای مناسب درس خواندن آشنا نبودن و...
زمانی که مشکل از یک بیماری عمومی ناشی شده است که باعث خستگی، بی حوصلگی، کاهش انرژِی و اختلال توجه و تمرکز می شود، مراجعه به پزشک ضرورت دارد. پزشک معالج می تواند با تشخیص و درمان درست به فرد کمک کند یا تشخیص دهد که احتمال مشکلات روان پزشکی وجود دارد. در این جاست که ارجاع به روان پزشک لازم است. روان پزشک با معاینه و تشخیص می تواند کمک درمانی خود را ارائه دهد. زمانی که اختلال در عملکرد شدید و طولانی یا نامتناسب باشد باید به مراکز درمانی مراجعه کرد.
وقتی که دانش آموزی برای اولین بار افت شدیدی در نمراتش دارد یا رفتارش به طور شدیدی مخل می شود، یا وقتی مشکلات رفتاری و افت عملکرد او هفته ها و یا ماه ها طول می کشد یا وقتی مشکل ایجاد شده نامتناسب با عواقب آن است. مثلاً با دوستش قهرکرده ولی به شدت مضطرب و غمگین است. یا در درسی نمره ی کمی آورده و به مدتی طولانی احساس شکست یا احساس گناه می کنند، ممکن است مشکلات جدی در پس این علائم و رفتارها وجود داشته باشد. مشکلاتی مثل اختلال افسردگی، اخلال وسوساسی- جبری، اختلال اضطرابی منتشر یا ترس از مورد سوءاستفاده واقع شدن و دلایل متعدد دیگر که با بررسی دقیق مشخص می شود.

آیا مصرف دارو در درمان افت تحصیلی جایی دارد؟

این سؤال از سوی والدین بسیار مطرح می شود. در مجموع والدین حتی الامکان با تجویز دارو از سوی پزشک و یا مصرف آن توسط فرزندان شان موافق نیستند.
اگر اختلال در عملکرد تحصیلی مربوط به مسائلی نظیر برنامه ریزی، مدیریت زمان، نحوه ی درس خواندن یا فشارهای روزمره باشد، راه کارهای خاص خود را دارد و ممکن است به تجویز دارو نیازی نباشد. یا روش هایی مثل مشاوره، افزایش مهارت های مربوط به درس خواندن یا تعدیل فشارهای محیطی می توان مشکل را برطرف نمود.
اما وقتی افت عملکرد تحصیلی یا عدم موفقیت تحصیلی خود علامتی از یک مشکل جدی مثل اختلال افسردگی، اختلال اضطرابی منتشر، اختلال اضطراب جدایی، اختلال وسواسی- جبری، مصرف مواد مخدر و یا اختلال کم توجهی- بیش فعالی باشد، درمان های دارویی نقش مؤثری در بهبود اختلال اصلی و به تبع آن مشکلات تحصیلی خواهد داشت. البته در اغلب موارد لازم است که غیر از تجویز دارو، روش های دیگری هم به کار گرفته شود.
متأسفانه مصرف داروهای متعددی بدون مراجعه به پزشک بسیار شایع است. بعضی از این داروها ممکن است کم خطر باشند، اما تعدادی از آن ها ممکن است خطرات جدی ایجاد کنند. امروزه مصرف داروهای محرک مثل ریتالین برای افزایش عملکرد تحصیلی زیاد شده و بسیاری از دانش آموزان خصوصاً در مقاطع سخت و سنگین مثل کنکور یا آزمون های المپیاد آن را مصرف می کنند. این نوع داروها، حتی در مقاطع پیشرفته تری مثل امتحانات تخصصی و امتحانات فوق لیسانس هم مصرف می شود. این رفتار بدون ارزیابی، کنترل و توصیه های محافظتی روز به روز شایع تر می شود.
از طرفی دلواپسی والدین راجع به مصرف دارو قابل درک است. اگر والدین بپذیرند که وجود اختلال ممکن و محتمل است و هر اختلالی روش های درمانی خاص خود را دارد که درمان دارویی را هم شامل می شود و این که برای تجویز دارو باید سود و زیان آن توسط پزشک ارزیابی شود، با نگرانی کمتر و اطمینان خاطر بیشتری این روش ها را می پذیرند.
منبع مقاله :
موسوی، شکوفه؛ (1386) موفقیت تحصیلی: نقش والدین در تحصیل فرزندان، تهران: نشر قطره، چاپ پنجم