منبع:راسخون
آیا می‌دانستید؟
در کالبد شکافی برای تعیین تنفس فرد در زمان مرگ از محلول فرمالدئید استفاده میشود. شناور شدن ریه‌های فردِ در گذشته در محلول، نشان دهنده‌ی این است که او قادر به تنفس بوده است.پیش از پرداختن به کار بردهای فرمالدئید، بهتر است در باره این ماده‌ی شیمیایی اطلاعاتی بیاموزیم. فرمالدئید اغلب به عنوان ماده‌ی نگهدارنده در آزمایشگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده‌ی شیمیایی، بی رنگ و دارای بوی تند و خفه کننده است. این ماده معمولأ در محصولاتی مانند چسب، اسفنج‌های افشانه‌ای و تخته‌های سه لایی یافت میشود. اما فرمالدئید چیست و چگونه تشکیل میشود؟
فرمالدئید چیست؟
(ساختار سه بعدی فرمالدئید)
کار بردها
فرمالدئید شیمیایی دارای کار بردهای بسیاری است، که به برخی از آنها در زیر اشاره می‌‌کنیم.ساخت چسب و رزین
L با توجه به خواص چسبندگی خوب فرمالدئید، از آن به صورت گسترده برای ساخت چسب و رزین جهت استفاده درکابینت سازی، قفسه سازی، سیستم‌های پله و سایر مبلمان منزل استفاده میشود. این چسب‌ها نه تنها بسیار کار آمد هستند بلکه به علت سهولت دست رسی به فرمالدئید بسیار مقرون به صرفه می‌باشند.L رایج‌ترین محصولات تولید شده از فرمالدئید شامل رزین اوره‌ی فرمالدئید، رزین ملامین یا ملامین فرمالدئید و رزین فنول فرمالدئید می‌باشند. این محصولات به ترتیب از واکنش فرمالدئید با اوره، ملامین و فنول تولید می‌شوند. این مواد چسبنده‌های قوی هستند و در نجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این رزین‌ها هم چنین برای ساخت محصولات مختلف و نیز برای ایجاد لایه‌های عایق استفاده میشود.
L رزین‌های ملامین – فرمالدئید در برابر آب مقاوم هستند و به عنوان رزین‌های کاغذ اشباع، در کف پوش‌های لمینت و پوشش‌های شفاف برای اتومبیل استفاده می‌شوند. از رزین‌های فنول فرمالدئید به عنوان ملاط در پانل‌های چوبی ساختمانی استفاده میشود.
L رزین‌های فرمالدئید باعث مقاومت محصولاتی مانند پاک کننده‌های صورت و دستمال کاغذی و غیره در برابر آب می‌شوند.
به عنوان ضد عفونی کننده
L فرمالدئید یک ماده‌ی ضد عفونی کننده‌ی بسیار مؤثر است. این ماده کاملأ از فعالیت باکتری‌ها، قارچ‌ها و کپک‌ها جلو گیری می‌کند.L محلول آبی فرمالدئید باکتری‌ها را از بین می‌برد، و برای درمان عفونت‌های پوستی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
L از این ماده برای غیر فعال کردن محصولات باکتریایی سمی جهت تولید واکسن برای عفونت‌های خاص استفاده میشود.
L متنامین یک محصول مشتق شده از فرمالدئید است و برای درمان عفونت‌های مجاری ادراری مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای ساخت پمادهای موضعی خاص نیز از مشتقات فرمالدئید استفاده میشود. با این حال استفاده طولانی مدت از آنها ممکن است خطرناک باشد.
به هر حال، فرمالدئید دارای بوی تند است که باعث سوزش شدید چشم‌ها و بینی می‌گردد، و به همین دلیل باید استفاده از آن محدود گردد. با این حال، بسیاری ازشرکت‌ها اخیرأ موفق به تولید شکل پردازش شده‌ای از این محصول شیمیایی گشته‌اند که تحریک کننده نبوده و در عین حال ضد عفونی کننده‌ی مؤثری است.
در صنعت نساجی
L فرمالدئید در صنعت نساجی نیز کار برد دارد و به رنگ‌ها و رنگ دانه‌ها افزوده میشود. این ماده به چسبندگی رنگ دانه‌ها به پارچه کمک کرده و در نتیجه از بی رنگ شدن آن جلو گیری می‌کند.L رزین‌های مبتنی بر فرمالدئید برای بهبود مقاومت پارچه در برابر چین و چروک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در صنعت خود رو
برای تولید اجزای اصلی خود روها از محصولات مبتنی بر فرمالدئید استفاده میشود. از آن جایی که رزین‌های فنول فرمالدئید در برابر آتش و درجه‌ی حرارت بالا مقاوم هستند، ازآنها برای تولید قطعات خود رو مانند لنت ترمز استفاده میشود.محافظت از سلول‌ها و بافتها
L از محلول فرمالدئید در آزمایشگاه برای محافظت از نمونه‌های انسانی و حیوانی استفاده میشود. برای این منظور محلول 4% مورد استفاده قرار می‌گیرد.L ممکن است این سؤال برای شما پیش آید که چگونه فرمالدئید از سلول‌ها و بافتها محافظت می‌کند. این عمل توسط اتصال عرضی گروه‌های اسید آمینه اولیه در پروتئین‌ها با اتم‌های کناری نیتروژن در پروتئین یا دی اِن اِی از طریق اتصال CH2 - انجام میشود.
به عنوان عامل مومیایی کننده
مومیایی کردن فرایندی است که به طور موقت باعث تأخیر در تجزیه‌ی بقایای انسانی می‌گردد. فرمالدئید یکی از عوامل مومیایی کننده است. این ماده هم چنین باعث ثابت ماندن بافت‌هایی می‌گردد که مسئول استحکام عضلات در بدن مومیایی شده هستند.
کار بردهای دیگر
علاوه بر کار بردهای اصلی فرمالدئید که در بالا ذکر شد این ماده‌ی شیمیایی دارای مصارف کمتر شناخته شده‌ی دیگری است. این کار بردها عبارتند از:
L رایج‌ترین کار برد فرمالدئید در ساخت جوهر است. بنا بر این ماده‌ی اصلی جوهر مورد استفاده در پرینترها یا چاپ کتاب‌ها فرمالدئید می‌باشد.
L در صنایع گاز طبیعی و نفت خام جهت به بود عمل کرد این سوخت‌ها از رزین‌های مبتنی بر فرمالدئید استفاده میشود.
L هگزامین یکی از مشتقات فرمالدئید است و از آن به عنوان عنصری برای ساخت مواد منفجره‌ی RDX (آر دی ایکس یک ماده‌ی منفجره‌ی قدرتمند با درجه‌ی حساسیت متوسط است که پس از جنگ جهانی دوم نیز مورد استفاده قرار گرفت) استفاده میشود.
L فرمالدئید با اسید سولفوریک فشرده (H2SO4) مخلوط میشود و شناساگر را به وجود می‌آورد، که به عنوان یک آزمایش فوری برای تشخیص آلکالوئیدها و برخی از ترکیبات دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
L فرمالدئید به عنوان ماده‌ی نگه دارنده به رنگ‌ها افزوده میشود. از این ماده هم چنین به عنوان نگه دارنده در مواد آرایشی استفاده میشود.
L از فرمالدئید برای ساخت پلی استال‌ها استفاده میشود. پلی استال‌ها مواد ترمو پلاستیک هستند که در مصارف برقی و الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تولید فرمالدئید
فرمالدئید از اکسیداسیون کاتالیزوری متانول تهیه میشود. در این واکنش از مخلوط مولیبدن و اکسید آهن یا نقره‌ی فلزی به عنوان کاتالیزور استفاده میشود. با این حال، فرایند دیگری نیز وجود دارد که معمولأ استفاده میشود و فرایند فورموکس نامیده میشود. در این فرایند متانول و اکسیژن در دمای بالاتر از 250 درجه‌ی سانتی گراد و در حضور اکسید آهن و مولیبدن یا وانادیوم واکنش داده و فرمالدئید را تشکیل می‌دهند. معادله‌ی شیمیایی زیر نشان دهنده‌ی واکنشی است که انجام می‌گیرد.2CH3OH + O2---> 2CH2O + 2H20.
ولی در صورت استفاده از کاتالیزور مبتنی بر نقره، آزمایش باید در دمای بالاتر از 650 درجه‌ی سانتی گراد انجام شود. اگر چه فرمالدئید محصول بینابینی از اکسیداسیون متان است، ولی تولید فرمالدئید از متان از نظر صنعتی مناسب نیست، زیرا این ماده ساده‌تر از متان اکسید می‌گردد.
اطلاعات مختصری درباره‌ی فرمالدئید
L افتخار کشف فرمالدئید نصیب ویلهلم فون هافمن و الکساندر باتلر گردید، آنها این ماده‌ی شیمیایی را در سال 1867 کشف کردند.
L فرمالدئید هنگامی که در معرض هوا قرار می‌گیرد به شدت نا پایدار است. به همین دلیل در هنگام ذخیره سازی و حمل و نقل، آن را در آب حل می‌کنند.
L نقطه‌ی جوش فرمالدئید 19- درجه‌ی سانتی گراد است، در حالی که نقطه‌ی ذوب آن 92- درجه‌ی سانتی گراد است. این ماده‌ی شیمیایی دارای بوی تند و خفه کننده خاصی است.
L فرمالدئید به صورت پودر (پارا فرمالدئید)، یا به صورت حل شده در محلول آب و متانول یافت میشود که در این حالت فرمالین نامیده میشود. پارا فرمالدئید شکل پلیمریزاسیون فرمالدئید است.
/ج
