مترجم: مينا اسماعيلي
21 روش درماني جهت پيشگيري از بروز بيماري هاي لثه
روزي روزگاري، شايد همين پارسال، پلاک دندان از جمله اصطلاح هاي پزشکي بود که توسط دندانپزشک به کار برده، و توسط شما ناديده گرفته مي شد. هرگاه پلاک بر روي دندان هايتان تشکيل مي گرديد، داندانپزشک به شما مي گفت: « بايد کمي بهتر داندان هايتان را مسواک بزنيد و از نخ دندان استفاده کنيد. پلاک هاي زيادي روي دندان هايتان ايجاد شده اند ». شما هم در جواب مي گفتيد: « آه، بله. حتماً. حق با شماست، بايد بهتر مسواک بزنم ». بعد به خانه برمي گشتيد و تا چند روز با دقت و حوصله ي تمام، دندان ها را مسواک مي زديد و از نخ دندان استفاده مي کرديد. ولي پس از گذشت يکي دو هفته دوباره خوب مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را تا مراجعه ي مجدد به مطب داندانپزشکي از ياد مي برديد. اما امروز که به دندانپزشکي رفتيد وضعيت با دفعات قبل فرق داشت. پزشک گفت: « لثه هايتان متورم و قرمز شده اند. و تميزکردن و جرم زدايي دندان هايتان امروز باعث خونريزي لثه ها شد. به التهاب لثه دچار شده ايد. اگر هرچه زودتر اقدام نکنيد، دندان هايتان را از دست خواهيد داد ». شما تنها کسي نيستيد که به اين عارضه مبتلا شده ايد. طبق گزارش منتشر شده توسط مجله ي انجمن دندان پزشکي آمريکا تعداد زيادي از بالغين در سنين پايين دچار بيماري هاي لثه مي شوند. التهاب لثه جزو اولين علايم بيماري هاي لثه و بيماري لثه هم يک دليل عمده ي از دست دادن دندان در بزرگسالان است. با وجود اين نااميد و مأيوس نباشيد. در لابلاي خبر بدي که دندانپزشک به شما مي دهد، خبر خوب و اميدوار کننده اي نيز وجود دارد و آن هم اين که شما جزو کساني هستيد که مي توانيد دندان هايتان را نجات دهيد. درمان آن ها چندان دشوار نيست. در زير به شرح آنچه لازم است انجام دهيد مي پردازيم.
- 30 ثانيه اي مسواک نزنيد
اگر واقعاً علاقه منديد از ورم و التهاب لثه رهايي يابيد، بايد در مسواک زدن و استفاده از نخ دندان، وقت بيشتري صرف نموده، کار خود را با دقت لازم به انجام برسانيد. براي حفظ سلامتي لثه ها لازم است روزانه 2تا3بار، هر بار به مدت 5-3دقيقه به وسيله ي مسواک. خرده هاي غذا را از لابلاي دندان ها خارج کرده و آن ها را تميز کنيد. هنگام مسواک زدن، مسواک را با زاويه ي 45درجه روي دندان ها قرار دهيد. به طوري که نيمي از موهاي مسواک، لثه ها و نيمي ديگر دندان ها را تميز کنند. مسواک را روي لثه و دندان ها خيلي محکم نکشيد. بلکه آن را بلغزانيد.
- يک مسواک کافي نيست
داشتن دو مسواک و استفاده متناوب از آن ها الزامي است. با داشتن دو مسواک امکان مي يابيد همواره از مسواک خشک استفاده نماييد.
- استفاده از مسواک برقي
تحقيقات نشان مي دهند. مسواک هاي برقي به ميزان 98/2% مانع از تشکيل پلاک روي دندان ها مي شوند. در حاليکه مسواک هاي معمولي تنها به ميزان 48/6% از تشکيل پلاک جلوگيري مي کنند.
- تقويت استخوان ها
ورم لثه شروع چيزي است که دکتر « کالي » آن را پوکي استخوان فک مي نامد. استخوان هاي فک نيز درست مانند استخوان هاي ساير نقاط بدن مي توانند پوک و شکننده شوند. پس با مصرف کلسيم به مقدار زياد (کلسيم در فرآورده هاي لبني، بادام، ميوه ها و سبزي هايي که به رنگ سبز تيره هستند و ماهي آزاد يا قزل آلا يافت مي شود). انجام ورزش و اجتناب از کشيدن سيگار در تقويت و استحکام بخشيدن به استخوان هاي خود بکوشيد.
- ماساژ لثه
لثه را بين دو انگشت شست و اشاره (به طوري که انگشت اشاره به طرف خارج قرار گيرد) گرفته و آن را ماساژ دهيد. اين کار باعث بهبود وضعيت گردش خون لثه ها مي شود.
- مصرف ويتامين C
طبق تحقيقات به عمل آمده، ويتامين C التهاب لثه را درمان نمي کند، اما مانع از خونريزي لثه مي شود.
- استفاده از مسواک هاي پروکسا
مسواک پروکسا نوعي مسواک مخصوص است که شباهت زيادي به شيشه شورهاي کوچک دارد. با اين مسواک دسترسي به نقاطي از دندان ها که تميز کردن آن ها با مسواک هاي معمولي غيرممکن يا دشوار است - از جمله بين دندان ها و يا زير روکش (1) يا پل دنداني (2) ممکن مي شود.
- استفاده از ليسترين
طبق يک پژوهش، استفاده از محلول دهان شويه ي ليسترين در جلوگيري از تشکيل پلاک بر روي دندان ها و در نتيجه بروز التهاب لثه بسيار مؤثر است.
- دقت در خريد دهان شويه
هنگام خريد محلول هاي دهان شويه توجه داشته باشيد که محلول حاوي ستيل پري دينيوم کلريد (3) و يا دميفن برميد (4) باشد. تحقيقات نشان مي دهند که وجود اين دو ترکيب در محلول هاي دهان شويه است که مانع از تشکيل پلاک هاي دندان مي شود.
- توجه به شيوه زندگي
آيا اضطراب زيادي داريد؟ آيا آرامش و استراحتتان کم است؟ آيا با مواد سمي سر و کار داريد؟ ممکن است هر يک از عوامل مذکور در بروز ناراحتي هاي لثه نقش داشته باشند. به عقيده ي دکتر « کالي » مردم بايد نگرشي در نحوه زندگي خود جهت تغيير عوامل نامطلوب، به منظور برخورداري از سلامت بيشتر داشته باشند.
- ترک عادات ناخوشايند
کشيدن سيگار و مصرف مشروبات الکلي موجب از دست رفتن ويتامين ها و مواد معني مورد نياز بدن و دهان مي شود.
- تميز کردن زبان
زبان را از ميکروب ها و سموم مخفي شده بر روي آن بزداييد. دکتر « کالي » مي گويد: « مي توان از هر وسيله يا روشي براي پاک کردن زبان استفاده کرد. البته به شرط آن که وسيله اي که استفاده مي کنيد تميز و برنده نباشد ». وي استفاده از يک قاشق چاي خوري، چوب مخصوص زبان و يا مسواک را براي اين منظور توصيه مي کند 10تا 15 بار زبان را از قسمت انتها به جلو پاک کنيد.
- همه ي کارها را پي در پي انجام ندهيد
سعي نکنيد طي يک روز از تمامي روش هاي شستشوي دهان و دندان استفاده کنيد. يک روز لثه ها را ماساژ دهيد و روز بعد زبان را تميز کنيد. مطمئن باشيد عمل کردن به يکي از اين کارها، پس از مسواک زدن و استفاده از نخ دندان کار چندان دشوار و وقت گيري نخواهد بود.
- شستشو با آب اکسيژنه
يک بطري محلول آب اکسيژنه 3% خريداري کنيد و آن را به نسبت 50% با آب مخلوط نماييد و محلول بدست آمده را به مدت 30ثانيه در دهان بچرخانيد. محلول را قورت ندهيد. عمل شستشوي دهان با محلول آب اکسيژنه را به منظور جلوگيري از رشد ميکروب ها سه بار در هفته تکرار کنيد.
- دستگاه هاي شوينده با فشار
با استفاده از وسايل مخصوص اطراف دندان و لثه ها را بشوييد. به منظور استفاده صحيح از اين دستگاه، سر آن را به طرف پايين و رو به لثه ها نگيريد. بلکه آن را طوري نگه داريد که آب، هنگام خروج، از فاصله بين دندان ها عبور کند.
- استفاده از سرنگ
حين سفر به جاي دستگاه هاي شوينده، از يک سرنگ مخصوص گوش (با پيستون لاستيکي و نوک بلند) استفاده کنيد. سرنگ را از آب پر کنيد و سپس آب را با فشار بين دندان ها خالي کنيد.
- استفاده از محرک لثه
بنا به گفته ي دکتر « کالي » يک تکه لاستيک و يا يک ماساژور سه گوش که بدين منظور ساخته شده، بهتر از خلال دندان براي ماساژ لثه است. به علاوه ماساژورها باعث تميز شدن سطح مابين دندان ها مي شوند. نوک ماساژور را بين فاصله دو دندان قرار دهيد و سپس آن را به طرف نوک دندان حرکت دهيد. به طوري که ماساژور با نقطه حد فاصل لثه و دندان زاويه 450درجه بسازيد. مدت 10ثانيه به ماساژور حرکت دوراني بدهيد و سپس به سراغ دندان بعدي برويد.
- مصرف روزانه ي سبزيجات خام
مصرف روزانه ي حداقل يک نوع سبزي خام مانع از بروز التهاب لثه مي شود. غذاهاي سفت و پرالياف موجب تميزشدن و تحريک لثه و دندان مي گردند.
- محلول آب و جوش شيرين
مقداري جوش شيرين را با آب مخلوط نماييد و آن را به کمک انگشتان خود روي قسمتي از حد فاصل لثه و دندان ها بماليد. سپس مسواک بزنيد. با اين کار علاوه بر تميز کردن، براق کردن و خنثي کردن اسيد توليد شده توسط ميکروب ها، مي توان بوي دهان را نيز با يک اقدام ساده از بين برد.
- استفاده از ژل صبر زرد (5)
برخي از افراد دندان هاي خود را با ژل صبر زرد مسواک مي زنند. اين ژل اثر خوبي دارد و امکان تشکيل پلاک هاي دنداني را کاهش مي دهد.
هشدار پزشکي
- نگران نباشيد، خودشان از بين مي روند.
اگر نسبت به لثه ي زخم شده و در حال خونريزي که خود نشانه ي التهاب لثه است بي اعتنا باشيد، چه اتفاقي خواهد افتاد؟ در صورت بي توجهي به اين علامت، مشکل لثه هاي شما جدي تر شده و به احتمال قوي دندان هاي خود را از دست خواهيد داد. در زير به ذکر علايمي که نشانگر وخامت التهاب لثه اند مي پردازيم. در صورت داشتن هر يک از اين علايم به دندانپزشک مراجعه نماييد:
0 تنفس سخت و دشوار که بعد از 24 ساعت برطرف نشود.
0 بلندتر به نظر رسيدن دندان - که در نتيجه ي نشست لثه اتفاق مي افتد.
0 احساس ناراحتي هنگام بستن دهان بدين معنا که هنگام بستن دهان دندان ها به سختي روي هم قرار گيرند.
0 خوب جا نيفتادن دندان هاي مصنوعي ناکامل (در صورت داشتن دندان مصنوعي).
0 تشکيل کيسه هاي چرکي مابين لثه و دندان.
0 شل شدن يا افتادن دندان ها.
به علاوه اگر عليرغم همه مراقبت ها، جهت حفظ سلامت لثه، باز هم حين مسواک زدن دچار خونريزي لثه و به دنبال آن زخم و التهاب لثه ها مي شويد، مجدداً به دندان پزشک مراجعه نماييد.
پي نوشت ها :
1. Crown.
2. Bridge.
3. Cetylpridinium chloride.
4. Domiphen Bromide.
5. Aloe gel.
تکاک، دبورا، (1388) درمان هاي خانگي، مترجم: مينا اسماعيلي، ويراستار پزشکي: نويد محمدي، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم